Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 1297/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem zaocznym z dnia 6 marca 2018 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie powództwa Kancelarii (...) Spółki Akcyjną z siedzibą w K. przeciwko J. B., w pkt. 1. zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 366,40 zł z umownymi odsetkami za opóźnienie od dnia 3 października 2016 r. do dnia zapłaty, w pkt. 2. oddalił powództwo w pozostałej części, w pkt. 3 nadał wyrokowi w pkt. 1. i 4. rygor natychmiastowej wykonalności., w pkt. 4 zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 157 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Uzasadniając opisane rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 8 października 2015 r. doszło do zawarcia umowy pożyczki na odległość pomiędzy (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W., a J. B. jako konsumentem. Pozwana zobowiązała się zwrócić kwotę 2 403,59 zł do dnia 2 października 2016 r. Na kwotę pożyczki składała się prowizja w wysokości 895,39 zł oraz opłaty za monity telefoniczne w kwocie 120 zł. Pozwana spłaciła zobowiązanie w kwocie 1 141,80 zł.

Dnia 24 października 2016 r. pożyczkodawca zbył w drodze cesji przysługującą mu względem pozwanej wierzytelność na rzecz Kancelarii (...) S.A.

W dniu 2 listopada 2016 r. powód wysłał do pozwanej wezwanie do zapłaty kwoty 2 419,46 zł.

W ustalonych okolicznościach faktycznych wątpliwości Sądu Rejonowego nie budziło istnienie zobowiązania przysługującego powodowi, charakter umowy pożyczki konsumenckiej jak też wysokość spłaty dokonanej przez pozwaną. W tym stanie rzeczy uwzględniając unormowania art. 509 i nast. k.c., art. 720 k.c., art. 385 1 - 385 4 k.c., podstawie art. 339 k.p.c. wydał wyrok zaoczny co do kwoty, w jego ocenie uzasadnionej w świetle przywołanych regulacji. Sąd negatywnie odniósł się do prowizji ustalonej w wysokości 895,39 zł, jako rażąco wygórowanej, stanowiącej ponad 40% kwoty pożyczki, co stanowi obejście przepisów o odsetkach maksymalnych (art. 359 § 2 1 k.c.), rodząc sankcję nieważności ( art. 58 k.c.).

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona powodowa, zarzucając naruszenie:

1) art. 385 1 k.c. poprzez jego zastosowanie w niniejszej sprawie polegające na błędnym przyjęciu , że zakwestionowane przez powoda postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają jego interesy;

2) art. 13 ust 1 pkt 12 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że opłaty w nim wskazane nie obejmują opłat za upomnienia i wezwania do zapłaty;

3) art. 339 § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie analizy przedstawionych przez powoda twierdzeń i dopiero po ich negatywnej ocenie przeprowadzenie postępowania dowodowego w sytuacji, gdy przepis ten nakłada obligatoryjny obowiązek dokonania oceny twierdzeń powoda, a także poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że w sprawie zachodzą uzasadnione wątpliwości, które nie miały miejsca;

4) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie wyrażające się brakiem wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i odmówieniem mocy dowodowej przedłożonym w sprawie dokumentom, w sytuacji gdy przedmiotowe dokumenty winne być traktowane jako dowody należycie wykazujące istnienie przysługującej powodowi należności;

5) art. 232 zd 2 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i nieprzeprowadzenie przez Sąd I instancji dowodu z przesłuchania stron – strony pozwanej, w sytuacji gdy zdaniem Sądu (czemu powód konsekwentnie zaprzeczał) brak było w sprawie środków dowodowych;

6) art. 308 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie przeprowadzenia przez Sąd I instancji dowodów z przedłożonych w postępowaniu dokumentów jako dowodów utrwalonych za pomocą urządzeń wskazanych w tym przepisie;

7) art. 208 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i w przypadku powzięcia wątpliwości przez Sąd, zaniechanie wezwania strony powodowej do przedstawienia dowodów oraz zajęcia stanowiska, celem wyjaśnienia tychże wątpliwości.

W następstwie opisanych zarzutów apelujący zażądał zmiany zaskarżonego wyroku i zasądzenia od pozwanej kwoty 2 403,59 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia wytoczenia powództwa oraz kosztami postępowania za obie instancje. Z kolei wniosek ewentualny sprowadzał się do uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Oprócz tego skarżący wniósł jeszcze o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego rewidenta.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym i z tego względu zgodnie z przepisem art. 505 13 § 2 k.p.c., jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku tego sądu powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Ponadto Sąd Okręgowy miał także na uwadze, iż w postępowaniu uproszczonym zgodnie z art. 505 9 § 1 1 k.p.c. apelację można oprzeć tylko na zarzutach naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, bądź naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy.

Zarzuty obejmujące naruszenie art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. oraz art. 208 § 1 k.p.c. (zaniechanie wezwania strony powodowej do przedstawienia wniosków dowodowych) należy odczytywać jako próbę przerzucenia na Sąd orzekający obowiązków procesowych ciążących na samej stronie. Strona powodowa nie może oczekiwać, że to Sąd powoła z urzędu dowody, które mogłyby doprowadzić do korzystnego rozstrzygnięcia sprawy. Podkreślić należy, że postępowanie cywilne rządzi się zasadą kontradyktoryjności, w którym obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach zgodnie z art. 3 k.p.c., a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie spoczywa na stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.).

Nietrafny jest również zarzut naruszenia art. 308 k.p.c. Sąd Okręgowy nie dopatruje się pominięcia przez Sąd I instancji wymienionych w powołanym przepisie dowodów. Sąd Rejonowy wbrew tezom zawartym w apelacji przeprowadził dowód z wydruków komputerowych i w treści swego uzasadnienia w żaden sposób nie podważał ich wiarygodności, a tym bardziej nie kwestionował faktu zawarcia pożyczki pomiędzy oznaczonymi stronami przy wykorzystaniu elektronicznych instrumentów umożliwiających nawiązanie stosunku obligacyjnego na odległość.

Odnosząc się do zarzutu apelacji dotyczącego naruszenia art. 339 § 2 k.p.c., wskazać należy, że okoliczność, iż w sprawie wydano wyrok zaoczny nie oznacza, że powództwo
w takim wypadku jest zawsze uwzględniane w całości. Niezajęcie stanowiska przez pozwanego odnośnie żądania pozwu nie zwalnia powoda z obowiązku wykazania zobowiązania pozwanego. W art. 339 § 2 k.p.c. określono podstawę faktyczną wyroku zaocznego. Zgodnie z tym przepisem sąd – jeżeli nie ma uzasadnionych wątpliwości
– zobligowany jest do uznania podanej przez powoda podstawy faktycznej (tj. twierdzeń powoda o okolicznościach faktycznych) za zgodną z prawdą bez przeprowadzania postępowania dowodowego. Sąd zawsze jest zobowiązany rozważyć, czy w świetle przepisów obowiązującego prawa materialnego, twierdzenia powoda uzasadniają uwzględnienie żądań pozwu, w zakresie tym nie obowiązuje bowiem domniemanie z art. 339 § 2 k.p.c., negatywny zaś wynik takich rozważań powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1972 r. III CRN 30/72, publ. LEX nr 7094).

Dyspozycja wskazanego przepisu wskazuje wyraźnie, że sąd orzekający może przyjąć za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą jedynie wtedy, gdy nie budzą one uzasadnionych wątpliwości i nie zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Analiza akt niniejszej sprawy nie pozwala zaś odmówić słuszności stanowisku Sądu Rejonowego, że w niniejszej sprawie wątpliwości istniały.

W tym miejscu w ramach zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. należy odnotować, że przyjęte przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne nie w pełni odpowiadają przywołanym u ich podstaw dowodom. Strona powodowa złożyła bowiem tylko umowę ramową pożyczki, czym nie wykazała przedmiotowego zobowiązania tak co do umówionej kwoty pożyczki, jak i jej warunków. Nie wskazano terminu spłaty poszczególnych rat w formie harmonogramu, nie wskazano okresu, na jaki umowa została zawarta, nie ma danych co do dat spełnienia świadczenia i wypowiedzenia umowy, a co za tym idzie, ustalenia wymagalności świadczenia, brak danych również co do wysokości zasad naliczenia prowizji. Tymczasem z regulacji zawartej w § 4 pkt 4.7 ramowej umowy wynika, że przed udzieleniem pierwszej pożyczki zostanie przesłany pożyczkobiorcy formularz informacyjny zawierający informacje na temat kwoty udzielonej pożyczki, wysokości oprocentowania, całkowitej kwoty spłaty, okresu udzielenia pożyczki wraz ze wszystkimi dodatkowymi założeniami. W takiej sytuacji ustalenia Sądu I instancji nie zasługują na aprobatę, a ma to o tyle znaczenie, że ich ocena przekłada się na zastosowanie prawa materialnego. Jak wiadomo Sąd II instancji wiążą zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego (tak SN w uchwale Składu Siedmiu Sędziów z dnia 31 stycznia 2008r., III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55), nie jest natomiast związany przedstawionymi w apelacji zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego. Sąd Okręgowy zobligowany jest więc do określenia skutków prawnych okoliczności, które w toku subsumcji prowadzonej u podstaw zaskarżonego orzeczenia zostały przez Sąd I instancji wadliwie pominięte.

Podkreślenia wymaga zatem, że w badanej sprawie nie wykazano konkretnej wierzytelności, wynikającej z konkretnej umowy pożyczki, gdyż strona powodowa nie przedstawiła dowodów umożliwiających weryfikację jej istnienia oraz wysokości. W konsekwencji nie sposób uznać za wykazaną cesję wierzytelności.

Natomiast w ramach podnoszonego zarzutu apelacji, odnosząc się do spornej prowizji, należy wskazać, że cechuje ją zawyżenie oraz brak możności pełnej weryfikacji. Jak chociażby wynika z § 4 pkt 4.1.b umowy ramowej, stanowiącej, zdaniem powoda podstawę stosunku zobowiązaniowego, wysokość prowizji, stanowiącej koszt udzielenia pożyczki przy pożyczkach udzielanych na okres 12 miesięcy może wynieść od 5% do 12%. W niniejszej sprawie, przy wskazaniu przez powoda kwoty pożyczki na 2 530 zł, prowizja wyniosłaby maksymalnie 303,60 zł. Określenie jej na poziomie dochodzonym pozwem, tj. w wysokości 895,39 zł jest więc nieuzasadnione nawet w świetle przedstawionej umowy ramowej, a zupełnie nieznane sądowi na gruncie konkretnej, przedmiotowej umowy.

Sporna umowa pożyczki została zawarta w oparciu o przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 993). Nie kwestionując zatem uprawnienia wierzyciela jako pożyczkodawcy do pobierania od klienta opłat i wynagrodzenia za czynności administracyjno – obsługowe, Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że opłaty takie winny być ustalone na rozsądnym poziomie i nie mogą godzić w interesy konsumenta. W przedstawionych powyżej okolicznościach, zastrzeżenie prowizji w sposób, jaki zrobił to poprzednik prawny strony powodowej w tej sprawie mogło zostać ocenione jako zmierzające do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych, tj. art. 359 § 2 1 k.c., co jest niedopuszczalne. Jak słusznie zauważył Sąd I instancji zastrzeżenie to, jako sprzeczne z ustawą, jest nieważne, co wynika z regulacji art. 58 § 1 k.c. Natomiast w sytuacji, gdy dochodzona prowizja nie wynika w żaden sposób z umowy, która stanowiłaby dowód w niniejszej sprawie, trudno mówić o naruszeniu art. 385 1 - 385 4 k.c.

Zaprezentowane wyżej argumenty, z jednej strony stanowiące o nieudowodnieniu dochodzonej wierzytelności, z drugiej strony zawierające na gruncie ramowej umowy pożyczki ocenę spornego kosztu w postaci prowizji, prowadzą do wniosku o bezzasadności zarzutów apelacyjnych, dotyczących naruszenia prawa materialnego.

Za nieporozumienie należy uznać zawarty w apelacji wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rewidenta, w sytuacji, gdy nie wskazano okoliczności, która miałaby podlegać dowodzeniu. Oprócz tego nie wskazano okoliczności uzasadniających tenże wniosek w świetle art. 381 k.p.c., co jest równoznaczne z jego spóźnieniem. Podobnie należy ocenić załączone do apelacji dokumenty.

W tym stanie rzeczy niezasadna apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.