Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1632/18

UZASADNIENIE

Decyzją o ponownym ustaleniu kapitału początkowego z dnia 18 czerwca 2018 r. ZUS I Oddział w Ł. ustalił J. J. kapitał początkowy dokonując korekty stażu pracy poprzez nie zaliczenie do stażu pracy okresu od 7 marca 1977 r. do 30 czerwca 1977 r, gdyż w wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego ustalono, że za ten okres skarżący miał zawartą umowę zlecenia, nie zaś umowę o pracę w Zespole Szkół (...) w J., brak informacji o płaconych składkach, zatem ZUS uznał, iż nie był to okres ubezpieczenia. Podstawę wymiaru kapitału początkowego stanowi kwota 1064,98 zł, przyjęto okresy składkowe w wymiarze 231 miesięcy, nieskładkowe w wymiarze 65 miesięcy, wartość kapitału początkowego wyniosła 112.249,72 zł.

/decyzja – k. nienum. akt ZUS/

Decyzja ta stała się podstawą wydania decyzji o przeliczeniu emerytury z dnia 21 czerwca 2018 r., którą w związku z powyższym obniżono wysokość świadczenia od 1 lipca 2018 r. Emerytura wyniosła po korekcie kapitału początkowego 2152,30 zł (po waloryzacji 2216,44 zł)/kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji – 47370,32 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego – 419249,19 zł, średnie dalsze trwanie życia – 216,80 m-cy/

/decyzja – k. nienum. akt ZUS/

W oparciu o korektę stażu pracy stwierdzono, że wnioskodawca pobrał nienależne świadczenie za okres od 1 października 2017 r. do 30 czerwca 2018 r. w kwocie 167,80 zł i nakazano jego zwrot wraz z odsetkami za opóźnienie za okres od 26.04.18 do 21.06.18, tj. do dnia wydania decyzji w kwocie 1,52 zł, decyzją z dnia 21 czerwca 2018 r

/decyzja – k. nienum. akt ZUS/

Wnioskodawca J. J. wniósł odwołanie od powyższych decyzji w dniu 27 lipca 2018 r, wskazując, iż są one niezgodne ze stanem faktycznym.

/odwołania – k. 3, k. 3 akt VIII U 1634/18, k.3 akt VIII U 1633/18/

Organ rentowy w odpowiedziach na odwołania wniósł o ich oddalenie, argumentując jak w zaskarżonych decyzjach. Organ rentowy podniósł, iż w wyniku wniosku ubezpieczonego z dnia 26.04.2018 r zostało wszczęte postępowanie w myśl art. 114 ustawy u emeryturach i rentach z FUS w sprawie wyjaśnienia rozbieżności pomiędzy złożonym zaświadczeniem z Zespołu Szkół (...) z 1.01.2018 na okres zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia od 7.03.1977 – 30.06.1977, a świadectwem pracy z dnia 6.01.1978, w którym wykazano okres zatrudnienia od 7.03. 1977 – 30.06.1977. W wyniku przeprowadzonego postępowania ustalono, iż wnioskodawca miał zawartą w spornym okresie umowę zlecenia oraz brak jest informacji o potrącanych składkach na ubezpieczenia społeczne.

/odpowiedzi na odwołania – k. 4 oraz k. 4 w połączonych aktach/

Postanowieniami z dnia 16.08.18 r wszystkie odwołania zostały połączone do wspólnego rozstrzygnięcia.

/postanowienia w połączonych aktach/

Na rozprawie w dniu 4.12.2018 r wnioskodawca reprezentowany przez pełnomocnika wniósł o uchylenie wszystkich decyzji ewentualnie o przekazanie ich do ponownego rozpatrzenia.

/e – prot. z dnia 4.12.18 00:01:05/

W piśmie z dnia 12.12.2018 r wnioskodawca reprezentowany przez pełnomocnika wniósł o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez zaliczenie do stażu pracy okresu zatrudnienia w Zespole Szkół (...) w okresie 7.03.1977 – 30.06.1977, skutkujące koniecznością ponownego przeliczenia kapitału początkowego oraz wysokości emerytury oraz wniósł o zasądzenie kosztów postępowania.

/pismo – k. 82/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. J. urodził się w dniu (...) / niesporne/

W dniu 16 .03.1977 zostało wydane zezwolenie przez Prodziekana dla wnioskodawcy – jako studenta IV roku studiów (...) w J. na wykonywanie pracy zarobkowej na okres od 16.03.1977 – 30.06.1977 w Zespole Szkół (...) w Jeleniej – G. .

/kserokopia zezwolenia – k. 41/

W kwestionariuszu osobowym wnioskodawca, ubiegając się o zatrudnienie w Zespole Szkół (...) w Jeleniej – G. , wskazał, że ma niepełne wyższe wykształcenie.

/kwestionariusz – zał. k. 48/

W dniu 2 marca 1977 r została zawarta umowa zlecenie pomiędzy wnioskodawcą a Zespołem Szkół (...) w J., na mocy której wnioskodawca zobowiązywał się w okresie od 7 marca 1977 do 30 czerwca 1977 do wykonywania zajęć lekcyjnych, za wynagrodzeniem po 40 zł za każdą efektywnie przeprowadzoną godzinę zajęć. Obowiązki zlecone zleceniobiorca miał wykonywać według planu i porządku ustalonego przez dyrektora Zespołu. Do obowiązków zleceniobiorcy należało przeprowadzenie zajęć dydaktycznych określonych w umowie a ponadto wykonywanie innych obowiązków określonych w ustawie z dnia 27.04.1972 Karta praw i obowiązków nauczyciela. Zleceniobiorca otrzyma wynagrodzenie płatne miesięcznie z dołu za efektywnie przepracowane godziny zajęć dydaktycznych. Wynagrodzenie to jest płatne z osobowego funduszu płac.

/umowa – k. 48 zał./

Wnioskodawca realizował zajęcia lekcyjne dla szkół dziennych oraz zaocznych. Prowadził zajęcia teoretyczne z turystyki i hotelarstwa. Był wówczas studentem studiów dziennych.

/ zeznania wnioskodawcy – e- prot. z dnia 26.10.18 00:04:27 w zw. z e – prot. z dnia 22.01.19 r 00:01:51/

W marcu przepracował 35 godzin (3640 zł), w kwietniu 24 godziny (960 zł), w maju – 81 godzin (3240 zł), w maju 28 godzin (1120 zł). Od wynagrodzeń nie były potrącane składki na ubezpieczenia społeczne.

/ listy płac – k. 48 zł./

W dniu 22.09.1977 r zostało wystawione świadectwo pracy , z którego wynikał, że J. J. był zatrudniony w Zespole Szkół (...) w J. na stanowisku nauczyciela, na którym otrzymywał wynagrodzenie za każdą efektywnie przepracowaną godzinę 40 zł. Wskazano na okres zatrudnienia 7.03.- 30.06.1977 oraz że stosunek pracy wygasł w dniu 30.06.1977.

/świadectwo – k. 47 zał./

Pismem z dnia 22.12.1977 r wnioskodawca zwrócił się do Zespołu Szkół o nadesłanie świadectwa pracy, z którego wynikałaby wysokość jego zarobków.

/pismo – k. 48 zał./

W dniu 6 stycznia 1978 r zostało wystawione kolejne świadectwo pracy, z którego wynikało, że J. J. był zatrudniony w Zespole Szkół (...) w J. w okresie 7.03.1977 – 30.06.1977, na stanowisku nauczyciela, na którym średnie wynagrodzenie miesięczne wynosiło 4.122 złote. Wskazano, że stosunek pracy wygasł z dniem 30.06.1977.

/ świadectwo – zał. k. 48/

W dniu 31 października 2017 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę.

/ bezsporne/

Decyzją z dnia 15 listopada 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał J. J. emeryturę od 1 października 2017 r. Organ rentowy ustalił, iż wysokość emerytury wynosi do wypłaty 1.297,99 zł. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosiła 47.370,32 zł. Kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 288.786,08 zł. Średnie dalsze trwanie życia zostało ustalone na 216,80 miesięcy. Emerytura od 1 października 2017 r. wynosi 1.550,54 zł. Za okresy nieudokumentowanych dochodów przyjęto minimalne jgu tj. od 10 października 1973 r. do 9 lutego 1974 r., od 7 marca 1977 r. do 30 czerwca 1977 r., od 19 grudnia 1977 r. do 23 września 1978 r., od 2 stycznia 1979 r. do 31 lipca 1981 r., od 1 sierpnia 1981 r. do 30 listopada 1982 r., od 1 grudnia 1982 r. do 31 sierpnia 1984 r., od 17 września 1984 r. do 31 maja 1990 r. Nie zaliczono okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) SA od 8 września 1997 r. do 21 lutego 1998 r., gdyż na świadectwie pracy nie wypełniono punktu dotyczącego okresów nieskładkowych. Organ rentowy wskazał także, iż ponowne przeliczenie emerytury może nastąpić po przedłożeniu zaświadczeń o zarobkach za te okresy oraz zaświadczenia z wyszczególnionymi okresami nieskładkowymi z (...) SA w ciągu miesiąca od otrzymania decyzji, gdyż po jego upływie doręczenie dokumentów będzie skutkowało rozpatrzeniem uprawnień od miesiąca zgłoszenia wniosku ( decyzja k. 57).

Decyzją z dnia 8 stycznia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał J. J. emeryturę od 1 października 2017 r. zmieniając tym samym decyzję z dnia 15 listopada 2017 r. w zakresie obliczenia wysokości emerytury. Organ rentowy ustalił, iż wysokość emerytury wynosi do wypłaty 1.575,70 zł. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosiła 47.370,32 zł. Kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 363.287,37 zł. Średnie dalsze trwanie życia zostało ustalone na 216,80 miesięcy. Emerytura od 1 października 2017 r. wynosi 1.894,18 zł. Za okresy nieudokumentowanych dochodów przyjęto minimalne jgu tj. od 10 października 1973 r. do 9 lutego 1974 r., od 7 marca 1977 r. do 30 czerwca 1977 r., od 19 grudnia 1977 r. do 23 września 1978 r., od 2 stycznia 1979 r. do 31 lipca 1981 r., od 1 sierpnia 1981 r. do 30 listopada 1982 r., od 1 grudnia 1982 r. do 31 sierpnia 1984 r., od 17 września 1984 r. do 31 maja 1990 r. Zmiana ta została spowodowana z uwagi na zaliczenie okresu zatrudnienia oraz wynagrodzeń otrzymywanych w Przedsiębiorstwie (...) SA od 8 września 1997 r. do 21 lutego 1998 r. Organ rentowy wskazał także, iż ponowne przeliczenie emerytury może nastąpić po przedłożeniu zaświadczeń o zarobkach za te okresy w ciągu miesiąca od otrzymania decyzji, gdyż po jego upływie doręczenie dokumentów będzie skutkowało rozpatrzeniem uprawnień od miesiąca zgłoszenia wniosku ( decyzja k. 81).

Decyzją z 12 stycznia 2017 r. ZUS Oddział I w Ł. ustalił kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. Do obliczenia przyjęto podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 828,74 zł oraz 235 miesięcy składkowych i 65 miesięcy nieskładkowych. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego wieku i okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 78,73% Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł, średnie dalsze trwanie życia-209 miesięcy. Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. została wyliczona w następujący sposób:

293,01 złotych x 78,73% (współczynnik proporcjonalny) = 230,69 złotych

(235 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 828,74 złotych (podstawa wymiaru) = 211 złotych

(65 miesięcy nieskładkowych x 0,7%) : 12 x 828,74 złotych (podstawa wymiaru) = 31,41 złotych. RAZEM = 473,10 złotych

473,10 złotych x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 99.877,90 złotych (kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 r).

/ decyzja – k. 68/

Stała się ona podstawą wydania decyzji z dnia15 stycznia 2018 r. , mocą której Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., przyznał J. J. emeryturę od 1 października 2017 r. zmieniając tym samym decyzję z dnia 15 listopada 2017 r. i 8 stycznia 2018 r. w zakresie obliczenia wysokości emerytury. Organ rentowy ustalił, iż wysokość emerytury wynosi do wypłaty 1.688,01 zł. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosiła 47.370,32 zł. Kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 369.305,85 zł. Średnie dalsze trwanie życia zostało ustalone na 216,80 miesięcy. Emerytura od 1 października 2017 r. wynosi 1.921,94 zł. Za okresy nieudokumentowanych dochodów przyjęto minimalne jgu tj. od 10 października 1973 r. do 9 lutego 1974 r., od 7 marca 1977 r. do 30 czerwca 1977 r., od 19 grudnia 1977 r. do 23 września 1978 r., od 2 stycznia 1979 r. do 31 lipca 1981 r., od 1 sierpnia 1981 r. do 30 listopada 1982 r., od 1 grudnia 1982 r. do 31 sierpnia 1984 r., od 17 września 1984 r. do 31 maja 1990 r. Zmiana ta została spowodowana z uwagi na zaliczenie okresu zatrudnienia oraz wynagrodzeń otrzymywanych w Przedsiębiorstwie (...) SA od 8 września 1997 r. do 21 lutego 1998 r. a także okres pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia tj. od 3 marca 1998 r. do 27 listopada 1998 r. Organ rentowy wskazał także, iż ponowne przeliczenie emerytury może nastąpić po przedłożeniu zaświadczeń o zarobkach za te okresy w ciągu miesiąca od otrzymania decyzji, gdyż po jego upływie doręczenie dokumentów będzie skutkowało rozpatrzeniem uprawnień od miesiąca zgłoszenia wniosku.

( decyzja k. 66).

Decyzją z dnia 23 marca 2018 r ponownie ustalono wysokość kapitału początkowego. Do obliczenia przyjęto podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1.064,98,74 zł oraz 235 miesięcy składkowych i 65 miesięcy nieskładkowych. Do obliczenia wwpw kapitału początkowego przyjęto podstawę wymiaru składek z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1989 r., który wyniósł 87,23 %. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego wieku i okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 78,73% Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł, średnie dalsze trwanie życia-209 miesięcy. Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. została wyliczona w następujący sposób:

293,01 złotych x 78,73% (współczynnik proporcjonalny) = 230,69 złotych

(235 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 1.064,98 złotych (podstawa wymiaru) = 271,14 złotych

(65 miesięcy nieskładkowych x 0,7%) : 12 x 1.064,98 złotych (podstawa wymiaru) = 40,36 złotych. RAZEM = 542,19 złotych

542,19 złotych x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 113.317,71 złotych (kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 r). / bezsporne/

Kolejną decyzją z dnia 26 marca 2018 r. ZUS zmienił wcześniej zaskarżone decyzje poprzez zmianę wysokości świadczenia na kwotę brutto po waloryzacji w wysokości 2.235,39 zł, netto do wypłaty 1.851,20 zł. Uwzględniono zarobki za lata 1977-1990 zgodnie z przedłożonymi zaświadczeniami z zakładów pracy. Pozostała przyjęta minimalna kwota jgu za okresy zatrudnienia:

- od 16 października 1973 r. do 9 lutego 1974 r.- w Przedsiębiorstwie (...)

- od 7 marca 1977 r. do 30 czerwca 1977 r.- w Zespole Szkół (...) w J. (decyzja k.70)

W powyższych decyzjach uwzględniano, iż wnioskodawca był zatrudniony od 7 marca 1977 r. do 30 czerwca 1977 r.- w Zespole Szkół (...) w J. jako nauczyciel na podstawie świadectwa pracy. / bezsporne/.

Powyższy okres zaliczono do stażu pracy /bezsporne /.

W spawie o sygnaturze akt VIII U 75/18 wnioskodawca odwoływał się od decyzji z dnia 15.11.2017, zmienionej decyzją z dnia 8.01.2018 r i 15.01.2018. Odwołania wnioskodawcy zostały oddalone. Orzeczenie nie jest prawomocne.

/okoliczność bezsporna/

Pismem z dnia 24 stycznia 2018 r wnioskodawca został poinformowany przez Zespół Szkół (...), że znajdujące się w aktach świadectwo pracy nie jest dokumentem potwierdzającym zatrudnienie w charakterze pracownika, bowiem w okresie 1.03.1977 do 30.06.1977 był zatrudniony na podstawie umowy zlecenia, do wykonywania zajęć lekcyjnych.

/ pismo – k. 23/

W dniu 26 kwietnia 2018 r wnioskodawca w odpowiedzi na wydawane decyzje złożył w organie rentowym, między innymi zaświadczenie z dnia 1.02.2018 r wystawione przez Zespół Szkół (...) w J., z którego wynikało, że ubezpieczony był zatrudniony w Zespole Szkół (...) w J. - umowa zlecenia zawarta była na okres 7.03.1977 – 30.06.1997 do wykonywania zajęć lekcyjnych na stanowisku nauczyciel. Brak jest informacji o potrącanych składkach na ubezpieczenia społeczne.

/pismo , zaświadczenie – k. nienumerowane akt ZUS/

Na żądanie ZUS Zespół Szkół (...) nadesłał:

- pismo z dnia 7.06.2006 r adresowane do wnioskodawcy, z którego wynikało, że znajdujące się w aktach świadectwo pracy nie jest dokumentem potwierdzającym jego zatrudnienie w charakterze pracownika, zawarta umowa zlecenie była umową cywilno – prawną i w tej sytuacji brak jest podstaw dla wystawienia druku RP-7.

- zaświadczenie z dnia 15.05.2018 r , z którego wynikało, że umowa zlecenie zawarta była na okres 7.03.1977 – 30.06.1977, z informacją, że w poprzednim zaświadczeniu wystąpił błąd w dacie zatrudnienia

- umowy zlecenia z 2.03.1977, 1.09.1977.

/pismo, umowy, zaświadczenie – w aktach ZUS/

Pismem z dnia 17.05.2018 r, doręczonym w dniu 29.05.18 r, wnioskodawca został poinformowany o wszczęciu i zakończeniu postępowania wyjaśniającego w przedmiocie wyjaśnienia rozbieżności dotyczących okresu 7.03.1977 – 30.06.1997.

/pismo wraz z dowodem doręczenia – k. nienum. akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją o ponownym ustaleniu kapitału początkowego z dnia 18 czerwca 2018 r. ZUS ustalił wnioskodawcy kapitał początkowy dokonując korekty stażu pracy poprzez nie zaliczenie do stażu pracy okresu od 7 marca 1977 r. do 30 czerwca 1977 r, gdyż w wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego ustalono, że za ten okres skarżący miał zawartą umowę zlecenia, nie zaś umowę o pracę w Zespole Szkół (...) w J., brak informacji o płaconych składkach, zatem ZUS uznał, iż nie był to okres ubezpieczenia. Decyzja ta stała się podstawą wydania zaskarżonej decyzji o przeliczeniu emerytury z dnia 21 czerwca 2018 r., którą w związku z powyższym obniżono wysokość świadczenia od 1 lipca 2018 r. Jednocześnie w oparciu o korektę stażu pracy stwierdzono, że wnioskodawca pobrał nienależne świadczenie za okres od 1 października 2017 r. do 30 czerwca 2018 r. w kwocie 167,80 zł i nakazano jego zwrot zaskarżoną decyzją z dnia 21 czerwca 2018 r.

/ decyzja kapitałowa z dnia 18 czerwca 2018 r., decyzja z dnia 21.06.18 o przeliczeniu emerytury, decyzja z dnia 21.06.18 o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń k. nienum. akt ZUS/.

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył co następuje:

W rozpoznawanej sprawie sporna kwestia dotyczyła wyłączenia z okresu składkowego okresu 7.03.1977 – 30.06.1977, poprzednio uwzględnionego w wysokości świadczenia emerytalnego wnioskodawcy, w związku z przeprowadzonym przez organ rentowy postępowaniem wyjaśniającym na skutek stwierdzonych rozbieżności w dokumentach – z jednej strony istnieje świadectwo pracy wystawione za ten okres, z drugiej strony została zawarta umowa zlecenia na ten sam okres, a dokumentacja płacowa nie potwierdza opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

Należy przypomnieć, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, stosownie do art. 25 ust. 1, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175, z zastrzeżeniem art. 185.

Z mocy art. 26 ust. 1 emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. Tablice trwania życia dla wieku ubezpieczonych w dniu przejścia na emeryturę corocznie w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" Prezes Głównego Urzędu Statystycznego /art. 26 ust. 4/.

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2.

Zgodnie z art. 117 ustawy okresy składkowe, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2-9 i ust. 2 pkt 1 lit. b-d, pkt 2 lit. d i pkt 4-17, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7, oraz okresy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, mogą być uwzględnione, jeżeli zostały udowodnione dokumentami (zaświadczeniami) lub wpisami w legitymacji ubezpieczeniowej bądź uznane orzeczeniem sądu, z uwzględnieniem ust. 3 i 4.

Przypadające po dniu wejścia w życie ustawy okresy składkowe, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1, oraz dane o podstawie wymiaru składek i wysokości wpłaconych składek podlegają uwzględnieniu na podstawie informacji zarejestrowanych na koncie ubezpieczonego.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed 1 stycznia 1999 r.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na podstawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

Zgodnie z art. 16 cytowanej ustawy przy ustalaniu kolejnych dziesięciu lat kalendarzowych – przyjmuje się lata kalendarzowe następujące bezpośrednio po sobie, chociażby ubezpieczony w niektórych z tych lat przez okres roku lub w okresie krótszym niż rok nie pozostawał w ubezpieczeniu.

Zgodnie z art. 6 cytowanej ustawy okresami składkowymi są okresy, m.in.

ubezpieczenia (pkt.1), pracy na obszarze Państwa Polskiego wykonywanej na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz współpracy przy wykonywaniu takiej umowy:

a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,

b) wykonywanej przed dniem 1 stycznia 1976 r., jeżeli umowa odpowiadała warunkom ubezpieczenia obowiązującym w tym dniu (pkt.13);

Zgodnie z art. 7 cytowanej ustawy okresami nieskładkowymi są m.in., okresy nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów (pkt.9).

Ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego następuje w okolicznościach określonych w art. 114.

Zgodnie z art. 114 w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:

1)

po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość;

2)

decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3)

dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4)

decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

5)

decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6)

przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

Z przyczyn określonych w ust. 1 pkt 2 i 3 decyzja może zostać uchylona lub zmieniona również przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a uchylenie lub zmiana decyzji są niezbędne do zapobieżenia poważnej szkodzie dla interesu publicznego. Z przyczyn określonych w ust. 1 pkt 2 i 3 można uchylić lub zmienić decyzję także w przypadku, gdy postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego. O wszczęciu postępowania z urzędu w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji, o której mowa w ust. 1, organ rentowy zawiadamia niezwłocznie osobę zainteresowaną. Uchylenie lub zmiana decyzji, o której mowa w ust. 1, nie może nastąpić, jeżeli od dnia jej wydania upłynął okres:

1)

10 lat - w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 2-4;

2)

5 lat - w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 1 i 5;

3)

3 lat - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 6.

1f. Przepisu ust. 1e nie stosuje się, jeżeli:

1)

w wyniku uchylenia lub zmiany decyzji z przyczyn określonych w ust. 1 osoba zainteresowana nabędzie prawo do świadczenia lub świadczenie w wyższej wysokości;

2)

uchyleniu lub zmianie podlega decyzja o ustaleniu kapitału początkowego, który nie został uwzględniony do obliczania wysokości emerytury ustalonej prawomocną decyzją.

1g. Organ rentowy odstępuje od uchylenia lub zmiany decyzji, z przyczyn określonych w ust. 1 pkt 6, jeżeli uchylenie lub zmiana decyzji wiązałyby się z nadmiernym obciążeniem dla osoby zainteresowanej, ze względu na jej sytuację osobistą lub materialną, wiek, stan zdrowia lub inne szczególne okoliczności.

W efekcie wznowienia postępowania w trybie art. 114 zapada jedna decyzja merytoryczna, która nie musi uchylać poprzedniej decyzji – wystarczy, że zawiera nowe rozstrzygnięcie co do istoty ./tak SA w Łodzi w wyroku z dnia 25 września 2013 r . III AUa 1750/12/.

Aby skorzystać z tej instytucji w sprawie świadczeń muszą zostać przedłożone nowe dowody lub muszą zostać ujawnione okoliczności, które istniały przed wydaniem tej decyzji, a które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. Twierdzenie to znajduje potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z 27 października 2009 r. (II UK 59/09, LexPolonica nr 2339930), zgodnie z którym zasadą rządzącą stosunkami prawnymi ubezpieczenia społecznego jest to, że zmiana okoliczności lub ujawnienie nowych dowodów zawsze otwiera drogę do ponownego rozpoznania sprawy. W takiej sytuacji organ ubezpieczeń społecznych ponownie rozpatruje uprawnienia, niezależnie do tego, czy ujawnione okoliczności lub przedstawione dowody prowadzą do odmowy, czy do przyznania prawa lub odpowiednio ustalenia albo uchylenia zobowiązania. W każdym wypadku organ wydaje nową decyzję, tak jakby jeszcze ostatecznie w tym zakresie nie rozstrzygał. Identycznie - tak jakby prawo lub zobowiązanie nie zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądowym oddalającym odwołanie od decyzji odmawiającej prawa lub stwierdzającej zobowiązanie.

W orzecznictwie dominuje pogląd, że decyzja rentowa nie ma przymiotu powagi rzeczy osądzonej (zob. wyroki SN: z dnia 16 września 2009 r., I UK 121/09, LEX nr 537030; z dnia z dnia 12 stycznia 2001 r., II UKN 182/00, OSNAPiUS 2002, nr 17, poz. 419 i z dnia 30 listopada 2000 r., II UKN 79/00, OSNAPiUS 2002, nr 13, poz. 317 oraz postanowienie SN z dnia 24 marca 2003 r., II UK 393/02, OSNPUSiSP 2004, nr 9, poz. 163), co oznacza, że organ rentowy może podważyć swoją błędną decyzję przyznającą świadczenie "nabyte", pomimo niespełnienia ustawowych warunków powstania uprawnień do emerytury lub renty, a zainteresowany ponownie wystąpić z wnioskiem o to samo świadczenie, którego poprzednio mu odmówiono, jeżeli powołano się na nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji mające wpływ na ustalenie uprawnień ubezpieczeniowych. W zasadzie więc nie wchodzi tu w grę stwierdzenie nieważności decyzji rentowej wydanej w sprawie już dawniej ostatecznie rozstrzygniętej inną decyzją (art. 156 § 1 pkt 3 k.p.a.). W wyniku zastosowania instytucji ponownego ustalania prawa do emerytur/rent następuje nadzwyczajna kontynuacja postępowania w tej samej sprawie (zob. wyrok SN z dnia 15 listopada 2000 r., II UKN 41/00, Prok. i Pr. 2001, nr 6, poz. 39 i postanowienie SN z dnia 20 września 2011 r., I BU 4/11, LEX nr 1101321), w którym organ rentowy ma możliwość zniwelowania własnego uchybienia powstałego przy ustalaniu prawa do świadczenia, natomiast zainteresowany uprawniony jest do ubiegania się o świadczenie, którego mu nie przyznano, jeżeli wcześniej nie powołał się na okoliczności uzasadniające powstanie takich uprawnień. W rezultacie uchylane są zarówno korzystne, jak i niekorzystne rozstrzygnięcia dla zainteresowanego, a działania w tym obszarze zmierzają do tego, aby w obrocie prawnym nie pozostawała decyzja, na podstawie której wypłacane jest świadczenie, choć nie istnieje do niego prawo (art. 134 ust. 1 pkt 4).

Przesłankami ponownej oceny uprawnień ubezpieczeniowych są "nowe dowody" i "ujawnione okoliczności" istniejące przed podjęciem decyzji organu rentowego i mające wpływ na ustalenie prawa do emerytur i rent. Odnosząc się do pierwszej podstawy ponownego ustalania prawa do świadczeń lub ich wysokości, należy stwierdzić, że o ile organ rentowy nie posiada uprawnień do dokonywania niekorzystnej zmiany pierwotnej (ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokość) decyzji w oparciu o odmienną (powtórną) ocenę dowodów zebranych w poprzednim postępowaniu (zob. uchwałę 7 sędziów SN z dnia 5 czerwca 2003 r., III UZP 5/03, OSNPUSiSP 2003, nr 18, poz. 442 z aprobującą glosą 2 K. Ś. oraz wyroki SA: w K. z dnia 30 maja 2001 r., III AUa 2508/00, PP 2002, nr 10 i w R. z dnia 27 czerwca 2013 r., III AUa 322/13, LEX nr 1331107), o tyle wzruszenie takiego rozstrzygnięcia może być przeprowadzone w sytuacji przedstawienia nowych dowodów podważających wiarygodność uprzednio zgromadzonego materiału dowodowego, w tym dowodów uzyskanych już po wydaniu decyzji ZUS, pod warunkiem jednak, że wynikają z nich fakty powstałe przed tym momentem.

Przy czym wykorzystanie trybu ponownego ustalenia prawa do emerytur i rent w celu pozbawienia świadczenia ustalonego niezasadnie wyłącznie z powodu błędu organu rentowego jest nadmierne uciążliwe dla osoby nabywającej świadczenie w dobrej wierze (np. w związku z utratą jedynego źródła utrzymania) i nieproporcjonalne z punktu widzenia ochrony interesu publicznego wyrażającego się m.in. w oszczędnym gospodarowaniu środkami publicznymi. Wydanie przez organ rentowy przy zastosowaniu instytucji ponownego ustalania prawa do emerytur i rent decyzji odmawiającej prawa do świadczenia, nawet po wielu latach jego pobierania - w sytuacji, w której prawo do niego zostało przyznane w związku z przedstawieniem organowi rentowemu dowodów zawierających nieprawdziwe dane - nie narusza wskazań zawartych w wyroku ETPCz w sprawie M. przeciwko Polsce (wyrok SN z dnia 9 stycznia 2012 r., III UK 223/10, OSNPUSiSP 2012, nr 21-22, poz. 272 z glosą 2 K. A.).

Nie można powoływać się na prawo do świadczenia ustalonego błędną decyzją organu rentowego, która po ujawnieniu błędu została zmieniona (konsekwencja braku powagi rzeczy osądzonej decyzji organu rentowego), jeżeli nie zostały spełnione warunki, od których zależy nabycie tego prawa (zob. wyroki SN: z dnia 28 stycznia 2004 r., II UK 228/03, OSNPUSiSP 2004, nr 19, poz. 341 z glosą R. Babińskiej; z dnia 5 maja 2005 r., III UK 242/04, OSNPUSiSP 2006, nr 3-4, poz. 54; z dnia 4 października 2006 r., II UK 30/06, OSNPUSiSP 2007, nr 19-20 poz. 289 i z dnia 4 listopada 2009 r., I UK 141/09, LEX nr 564769). Tym samym nie działa tu zasada ochrony praw nabytych, bowiem nie obejmuje ona praw przyznanych niesłusznie. Uchybienia organu rentowego przy ustalaniu uprawnień do emerytur i rent polegać mogą na pominięciu istotnych dla danej sprawy okoliczności, od których istnienia/nieistnienia zależy stwierdzenie spełnienia/niespełnienia warunków powstania prawa do świadczeń (zob. wyrok SA w Katowicach z dnia 10 lipca 2003 r., III AUa 1512/03, LEX nr 151752) czy też na niewłaściwej wykładni lub zastosowaniu przepisu prawa (zob. uchwałę SN z dnia 26 listopada 1997 r., III ZP 40/97, OSNAPiUS 1998, nr 14, poz. 429 i uzasadnienie wyroku SA w Warszawie z dnia 29 września 2005 r., III AUa 727/05, OSA 2007, z. 11, poz. 20). Konkludując, należy podzielić pogląd, że "ujawnione okoliczności" to określone w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie uprawnień ubezpieczeniowych (tj. przesłanki nabycia prawa do świadczeń) oraz uchybienia normom prawa materialnego lub/i procesowego wpływające na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną zainteresowanego./por. w tym zakresie komentarz do art. 114 pod red. K. Antonów, obubl. W LEX/

Nadto art. 114 stanowi podstawę prawną dla weryfikacji i wzruszalności decyzji organów rentowych, w których zawarto ustalenia pozostające w obiektywnej sprzeczności z ukształtowanym ex lege stanem uprawnień emerytalno-rentowych zainteresowanych (wyroki Sądu Najwyższego z 25 lutego 2008 r., I UK 249/07, OSNP 2009 nr 11-12, poz. 152; 22 lutego 2010 r., I UK 247/09, LEX nr 585725; z 9 grudnia 2015 r., I UK 533/14 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z 20 września 2011 r., I BU 4/11, LEX nr 1101321). Sprzeczność ta zachodzi zarówno w przypadku decyzji organu rentowego błędnie przyznających świadczenie (potwierdzających prawo do świadczenia), pomimo że prawo do niego nie powstało, jak i w przypadku decyzji błędnie odmawiających realizacji prawa do świadczenia, przysługującego z mocy prawa ubezpieczonemu. Niezgodność ta może powstać także na skutek popełnionych przez organ rentowy uchybień normom prawa materialnego. Eliminacja tych sprzeczności stanowi uzasadnienie dla ponowienia postępowania zakończonego ostateczną decyzją organu rentowego, której rozstrzygnięcie jest niezgodne z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną ubezpieczonego. W ponawianym postępowaniu organ rentowy dąży do ustalenia, czy popełnione uchybienia (przede wszystkim w zakresie prawa materialnego ale także procesowego) lub przedłożone dowody albo ujawnione fakty mają wpływ na zmianę dokonanych wcześniej ustaleń, od których zależy potwierdzenie uprawnienia ubezpieczonego do określonego świadczenia.

Prawidłowa wykładnia obowiązującego przepisu, odmienna od przyjmowanej uprzednio, jest nową okolicznością. Ujawniona po uprawomocnieniu się decyzji stanowi podstawę do wznowienia postępowania. Ustalenie w toku postępowania, zapoczątkowanego kolejnym wnioskiem ubezpieczonego o przyznanie prawa do emerytury, obiektywnej niezgodności wcześniejszej decyzji organu rentowego z obowiązującymi w tym zakresie regulacjami, dotyczącymi przesłanek nabycia prawa objętego wnioskiem, upoważnia organ do wzruszenia decyzji organu rentowego korzystającej z przymiotu ostateczności./por. w tym zakresie wyrok i uzasadnienie SN z dnia 17 sierpnia 2016 . I UK 333/15/

Wnioskodawca podnosił, iż dysponuje za sporny okres świadectwem pracy, wskazywał, że pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, otrzymał zgodę uczelni na zatrudnienie w ramach stosunku pracy, podnosił argumentację prawną co do tego, że jako nauczyciel nie mógł być zatrudniony w ramach umowy zlecenia, przy czym nie kwestionował, iż wówczas był studentem i nie miał pełnego wyższego wykształcenia, co w niniejszej sprawie ma decydujące znaczenie.

Trzeba też przypomnieć, iż świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym i nie tworzy żadnych praw podmiotowych. Zawiera oświadczenie wiedzy i podane w nim informacje mogą być zwalczane wszelkimi dowodami. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie

z dnia 29 listopada 2018 r. III AUa 525/18 LEX nr 2588761/

W postępowaniu sądowym świadectwo pracy traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Dokonana przez pracodawcę w świadectwie pracy ocena spornego okresu, jako okresu pracy, nie jest dla sądu wiążąca, a dokument ten podlega, co do swej wiarygodności i mocy dowodowej, takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (art. 233 § 1 k.p.c.). Podobnie jak w przypadku innych dowodów, sąd ocenia, czy dowód ten ze względu na jego indywidualne cechy i okoliczności obiektywne zasługuje na wiarę, czy też nie./Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 21 czerwca 2018 r. , LEX nr 2519506/.

Zatem świadectwo pracy wydane wnioskodawcy nie przesądza, iż w spornym był zatrudniony na podstawie umowy o pracę. W ocenie Sądu pozostałe dowody, a także obowiązujące wówczas przepisy dotyczące zatrudnienia nauczycieli, wykluczają pozostawanie wnioskodawcy w stosunku pracy.

Z poczynionych ustaleń wynika, iż w dniu 16 .03.1977 zostało wydane zezwolenie przez Prodziekana dla wnioskodawcy – jako studenta IV roku studiów (...) w J. na wykonywanie pracy zarobkowej na okres od 16.03.1977 – 30.06.1977 w Zespole Szkół (...) w Jeleniej – G. . Wbrew twierdzeniom wnioskodawcy zgoda zatem nie dotyczyła wprost stosunku pracy, a jedynie pracy zarobkowej. Zgoda powyższa wynikała z regulacji art. 49 ustawy z dnia 5.11.1958 r o szkolnictwie wyższym /Dz. U. z 1973 r poz. 191/, zgodnie z którym w okresie trwania zajęć szkolnych student bez zgody dziekana nie może przyjąć stałej pracy zarobkowej.

W kwestionariuszu osobowym wnioskodawca wskazał, że ma niepełne wyższe wykształcenie.

W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 1972 r Karta Praw i Obowiązków Nauczyciela /Dz.U. 1972 poz. 114/ ilekroć w ustawie mówi się o nauczycielach bez bliższego określenia - należy przez to rozumieć nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych powołanych w szkołach i placówkach wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 i pkt 4-6 na stanowiska: nauczycieli, wychowawców, nauczycieli dyplomowanych, wychowawców dyplomowanych i profesorów szkoły średniej.

Zgodnie z art. 9 tej ustawy na stanowisko nauczyciela można powołać osobę, która posiada określone w ustawie:

1) kwalifikacje naukowe, pedagogiczne lub odpowiednią praktykę zawodową,

2) kwalifikacje ideowe i moralne niezbędne do wykonywania funkcji nauczyciela i wychowawcy,

a ponadto posiada odpowiednie warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania pracy nauczycielskiej.

Zgodnie z art. 10 tej ustawy

1. Na stanowisko nauczyciela lub wychowawcy może być powołana osoba, która:

1) ukończyła studia w szkole wyższej kształcącej nauczycieli albo

2) ukończyła studia w innej szkole wyższej i posiada przygotowanie pedagogiczne uzyskane podczas studiów lub na kursie.

2. Na stanowisko nauczyciela dyplomowanego lub wychowawcy dyplomowanego powołuje się osobę, która:

1) posiada kwalifikacje określone w ust. 1,

2) posiada co najmniej 3 lata pracy nauczycielskiej oraz

3) otrzymała w okresie dwóch ostatnich lat pracy nauczycielskiej dobrą ocenę pracy potwierdzoną wynikami komisyjnej wizytacji.

3. Na stanowisko profesora szkoły średniej powołuje się osobę posiadającą wyższe studia magisterskie oraz 5 lat pracy na stanowisku nauczyciela dyplomowanego w szkole albo na stanowisku nauczyciela akademickiego w szkole wyższej.

4. Na stanowisko nauczyciela w przedszkolu i innej placówce przedszkolnej oraz na stanowisko nauczyciela zajęć praktycznych w szkołach zawodowych może być powołana również osoba, która ukończyła średni lub policealny zakład kształcenia nauczycieli.

Zgodnie z art. 12 tej ustawy w wypadkach uzasadnionych potrzebami szkoły na stanowisko nauczyciela można powołać osobę, która nie posiadając kwalifikacji określonych w art. 10 ust. 1 i 4 - legitymuje się jednak długoletnią pracą zawodową przydatną do wykonywania funkcji nauczyciela.

Zgodnie z art. 79 cytowanej ustawy stosunek pracy z nauczycielem i nauczycielem akademickim, który ma być zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć, zawiązuje się przez mianowanie na stałe, do odwołania albo na czas określony, z wyjątkiem przypadków określonych w ust. 2 i 3.Z nauczycielem i nauczycielem akademickim, dla którego zatrudnienie w danej szkole jest dodatkowym miejscem pracy albo który jest zatrudniony w niepełnym wymiarze zajęć - zawiązanie stosunku pracy następuje w drodze zawarcia umowy o pracę na czas nieokreślony lub na czas określony, chyba że zawarto umowę zlecenia przewidzianą w ust. 4. Prowadzenie wykładów, ćwiczeń i innych zajęć dydaktyczno-organizacyjnych i naukowych w szkole wyższej może być również powierzone w drodze umowy zlecenia.

Wobec powyższych uregulowań wnioskodawca jako student, a więc osoba, która nie ukończyła studiów wyższych oraz nieposiadająca długoletniej praktyki zawodowej nie posiadał wystarczających kwalifikacji, aby było możliwe zatrudnienie go w ramach stosunku pracy na stanowisku nauczyciela – w oparciu o mianowanie, bądź umowę o pracę, tym bardziej, że umowa o pracę była zastrzeżona dla nauczyciela, dla którego zatrudnienie w danej szkole jest dodatkowym miejscem pracy albo który jest zatrudniony w niepełnym wymiarze zajęć . Wnioskodawca natomiast podnosił, iż pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, a zatem podstawą zatrudnienia było w takim przypadku mianowanie.

Natomiast w takiej sytuacji, wobec braku dostatecznych kwalifikacji było możliwe zawarcie umowy zlecenia.

W dniu 2 marca 1977 r została zawarta umowa zlecenie pomiędzy wnioskodawcą a Zespołem Szkół (...) w J., na mocy której wnioskodawca zobowiązywał się w okresie od 7 marca 1977 do 30 czerwca 1977 do wykonywania zajęć lekcyjnych, za wynagrodzeniem po 40 zł za każdą efektywnie przeprowadzoną godzinę zajęć. Umowa zatem nie określała konkretnie wymiaru godzin. Obowiązki zlecone zleceniobiorca miał wykonywać według planu i porządku ustalonego przez dyrektora Zespołu. Do obowiązków zleceniobiorcy należało przeprowadzenie zajęć dydaktycznych określonych w umowie a ponadto wykonywanie innych obowiązków określonych w ustawie z dnia 27.04.1972 Karta praw i obowiązków nauczyciela. W ocenie Sądu samo odesłanie do tej ustawy w zakresie powierzonych obowiązków nie jest równoznaczne z zatrudnieniem w ramach stosunku pracy.

Wnioskodawca realizował zajęcia lekcyjne dla szkół dziennych oraz zaocznych. Prowadził zajęcia teoretyczne z turystyki i hotelarstwa. Przy czym w każdym z miesięcy nie wykonywał czynności w jednakowym rozmiarze - w marcu przepracował 35 godzin (3640 zł), w kwietniu 24 godziny (960 zł), w maju – 81 godzin (3240 zł), w maju 28 godzin (1120 zł).

Z ustaleń wynika także, że od wynagrodzeń nie były potrącane składki na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie z art. 1. ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U. Nr 45, poz. 232) obowiązkowe ubezpieczenie społeczne określone ustawą, zwane dalej "ubezpieczeniem", obejmuje osoby wykonujące stale i odpłatnie pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia , zawartej z jednostkami gospodarki uspołecznionej. Umową agencyjną lub umową zlecenia w rozumieniu ustawy, zwaną dalej "umową", jest umowa, na podstawie której osoba ją zawierająca zobowiązuje się do wykonywania określonych czynności w imieniu jednostki gospodarki uspołecznionej lub na rzecz tej jednostki. Pracę uważa się za wykonywaną stale, jeżeli trwa nieprzerwanie co najmniej sześć miesięcy.

Zgodnie z art. 2 tej ustawy

1. Ubezpieczenie nie obejmuje jednak osób, które zawarły umowę, jeżeli osoby te:

1) nie ukończyły 18 lat,

2) są równocześnie pracownikami zatrudnionymi w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa wymiaru obowiązującego w danym zawodzie albo są objęte odrębnymi przepisami w zakresie zaopatrzenia emerytalnego lub ubezpieczenia społecznego,

3) są równocześnie właścicielami, samoistnymi posiadaczami, użytkownikami lub dzierżawcami gospodarstwa rolnego o przychodowości szacunkowej ustalonej dla wymiaru podatku gruntowego, powodującej zawieszenie w całości prawa do emerytury lub renty na podstawie przepisów o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin,

4) mają ustalone prawo do emerytury lub renty.

2. Ubezpieczenie obejmuje jednak osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 4 - na ich wniosek.

Wobec tego, że zawarta umowa zlecenia była wykonywana przez niespełna 4 miesiące, zatem nie była wykonywana stale w rozumieniu cytowanych przepisów, zatem nie była objęta obowiązkowymi ubezpieczani społecznymi.

W związku z tym także umowa zlecenia nie dawała podstaw do zaliczenia tego okresu do okresu składkowego.

W dniu 22.09.1977 r zostało wystawione świadectwo pracy , z którego wynikało, że J. J. był zatrudniony w Zespole Szkół (...) w J. na stanowisku nauczyciela, na którym otrzymywał wynagrodzenie za każdą efektywnie przepracowaną godzinę 40 zł. Wskazano na okres zatrudnienia 7.03.- 30.06.1977 oraz że stosunek pracy wygasł w dniu 30.06.1977.

Pismem z dnia 22.12.1977 r wnioskodawca zwrócił się do Zespołu Szkół o nadesłanie świadectwa pracy, z którego wynikałaby wysokość jego zarobków.

W dniu 6 stycznia 1978 r zostało wystawione kolejne świadectwo pracy, z którego wynikało, że J. J. był zatrudniony w Zespole Szkół (...) w J. w okresie 7.03.1977 – 30.06.1977, na stanowisku nauczyciela, na którym średnie wynagrodzenie miesięczne wynosiło 4.122 złote. Wskazano, że stosunek pracy wygasł z dniem 30.06.1977.

W ocenie Sądu zatem powyższe świadectwa pracy nie mogą stanowić podstawy do ustalenia, iż wnioskodawca podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym wynikającym ze stosunku pracy. Tym bardziej, iż już w 2006 roku, a następnie w 2018 r wnioskodawca został poinformowany przez istniejącą szkołę, że znajdujące się w aktach świadectwo pracy nie jest dokumentem potwierdzającym zatrudnienie w charakterze pracownika, bowiem w okresie 1.03.1977 do 30.06.1977 był zatrudniony na podstawie umowy zlecenia, do wykonywania zajęć lekcyjnych.

Zatem zaskarżone decyzje : kapitałowa i dotycząca wysokości emerytury, wyłączające ten okres z okresu składkowego są prawidłowe, a odwołania w tym zakresie podlegały oddaleniu na podstawie z art. 477 14 § 1 kpc.

W konsekwencji powyższych decyzji należało przyjąć, iż wnioskodawca pobrał nienależne świadczenie, bowiem organ rentowy w okresie 1.10.2017 – 30.08.2018 wypłacał świadczenie emerytalne, którego wysokość uwzględniała świadectwo pracy za sporny okres przedstawione przez wnioskodawcę.

Zgodnie z art. 138 ustawy o emeryturach i rentach z FUS Osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach - za okres dłuższy niż 3 lata, z zastrzeżeniem ust. 5.

Świadczeniem nienależnym może być tylko świadczenie, wypłacone osobie, która w dniu wydania decyzji spełniała warunki pobierania świadczenia, ale później utraciła uprawnienie do jego pobierania i mimo prawidłowego pouczenia nie powiadomiła o okolicznościach pozbawiających prawa do wypłaty świadczeń, bądź osobie, która nie miała w dniu wydania decyzji prawa do świadczenia i uzyskała wypłatę świadczenia na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów, albo innego świadomego wprowadzenia organu rentowego w błąd. Istotnym elementem konstrukcyjnym pojęcia nienależnego świadczenia jest świadomość osoby, która pobrała świadczenia, co do faktu, że zostało ono jej wypłacone bez podstawy prawnej na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego.

Nienależnie wypłacone i nienależnie pobrane są świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych wypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę je pobierającą. Istotną cechą konstrukcyjną tego rodzaju "błędu", odróżniającą go od innych uchybień organów rentowych lub odwoławczych, jest istnienie mylnego wyobrażenia organu o stanie uprawnień wnioskodawcy, które powstało na skutek świadomego zachowania osoby pobierającej świadczenie .

Judykatura zakreśla szeroko ramy zachowań kwalifikowanych jako świadome wprowadzenie w błąd organu ubezpieczeń społecznych jako działania ubezpieczonego polegające na bezpośrednim oświadczeniu nieprawdy, przemilczeniu faktu mającego wpływ na prawo do świadczeń, złożeniu wniosku w sytuacji oczywiście nieuzasadniającej powstania prawa do świadczenia oraz okoliczność domniemanego współdziałania wnioskodawcy z innymi podmiotami we wprowadzeniu w błąd organu rentowego (wyr. SN z 5.4.2001 r., II UKN 309/00, OSNP 2003, Nr 2, poz. 44; wyr. SN z 8.1.1999 r., II UKN 406/98, OSNAPiUS 2000, Nr 5, poz. 196; wyr. SN z 29.7.1998 r., II UKN 147/98, OSNAPiUS 1999, Nr 14, poz. 471; wyr. SN z 20.5.1997 r., II UKN 128/97, OSNAPiUS 1998, Nr 6, poz. 192; wyr. SN z 14.4.2000 r., II UKN 500/99, OSNAPiUS 2001, Nr 20, poz. 623).

W ocenie Sądu wnioskodawca przedstawiając świadectwo pracy, nie poinformował jednocześnie, że w tym okresie miał zawartą umowę zlecenia, nadto od 2006 roku na skutek pisma Zespołu Szkół posiadał wiedzę, iż brak było podstaw do wystawienia świadectwa pracy, świadomie zatem wprowadził w błąd organ rentowy, co do posiadanego okresu składkowego, zatem w konsekwencji pobrał nienależne świadczenie, które podlega zwrotowi. Kwota określona w decyzji z dnia 21.06.18 r – 167,80 zł nie była kwestionowana pod względem rachunkowym przez wnioskodawcę. Zatem i w tej części odwołanie podlegało oddaleniu na podstawie z art. 477 14 § 1 kpc.

Natomiast brak było podstaw do żądania zwrotu odsetek za opóźnienie w kwocie 1,52 zł - naliczanych do dnia wydania decyzji.

W wyroku z dnia 21 marca 2013 r., sygn. akt III AUa 1311/12 Sąd Apelacyjny w Krakowie wskazał, że zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Odesłanie do "prawa cywilnego" dotyczy wyłącznie zasad zapłaty i wysokości odsetek, a nie zasad zwrotu nienależnego świadczenia. Nie ma zatem żadnych podstaw do stosowania przepisów prawa cywilnego (o bezpodstawnym wzbogaceniu lub czynie niedozwolonym) do oceny wymagalności, czy przedawnienia samego nienależnie pobranego świadczenia. Zasady określające zwrot takiego świadczenia ze względu na upływ czasu (dawność, w tym znaczeniu potocznie przedawnienie) wskazane są w art. 138 ust. 4 i 5 ustawy o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych (zasadniczo za okres nie dłuższy niż 3 lata od "żądania zwrotu", czyli wydania decyzji w tym przedmiocie). "Żądanie zwrotu" nienależnie pobranego świadczenia następuje przez doręczenie dotyczącej tego decyzji (można powiedzieć, że staje się wymagalne w tym momencie, a nie w czasie spełniania świadczeń czy w dniu wydania decyzji). Z tą chwilą następuje też wymagalność (w prawnym znaczeniu według prawa cywilnego - art. 359 § 2 k.c.) roszczenia o odsetki, gdyż od tej chwili dłużnik pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia głównego (art. 481 § 1 k.c.). Z tą też chwilą rozpoczyna się bieg przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek (art. 120 § 1 k.c.). Tożsamy pogląd został wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r., I UK 210/09 (Lex nr 585713). wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2008 r. I UK 154/08 (OSNP 2010)11-12/148) i wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2007 r., I UK 90/07 (OSNP 2008 nr 19-20, poz. 301).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy doszedł do przekonana, że w przedmiotowej sprawie ewentualne żądanie zwrotu odsetek od nienależnie wypłaconych świadczeń jest uprawnione dopiero od chwili doręczenia zaskarżonej zobowiązującej go do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia decyzji , nie zaś za okres uwzględniony w decyzji.

Z tych wszystkich względów na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję dotyczącą zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w ten sposób, że zwolnił wnioskodawcę z obowiązku zwrotu odsetek za opóźnienie , liczonych do dnia wydania decyzji w kwocie 1,52 zł.

Sąd nie orzekł o kosztach zastępstwa procesowego na rzecz wnioskodawcy, bowiem odwołania zostały uwzględnione w niewielkim zakresie, zatem organ rentowy przegrał w niewielkim rozmiarze, mając na względzie w tym zakresie regulację zawartą w treści art. 100 zd. 2 kpc.