Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 25 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2018 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z wniosku W. G. , M. G. , A. M.

z udziałem (...) S.A. w G.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kępnie

z dnia 28 marca 2018r. sygn. akt I Ns 75/11

p o s t a n a w i a:

1.  oddalić apelację,

2.  zasądzić od uczestnika postępowania (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz wnioskodawców solidarnie kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

SSR del. Aneta Gintowt SSO Henryk Haak SSO Wojciech Vogt

Dnia 7 listopada 2018 roku

II Ca 511/18

UZASADNIENIE

Dnia 31 marca 2011 roku wnioskodawcy W. G., M. G. i A. M. wnieśli o ustanowienie, za wynagrodzeniem w kwocie 2.000,00 zł miesięcznie, służebności przesyłu linii zasilających wysokiego napięcia i średniego napięcia przebiegających nad nieruchomościami gruntowymi stanowiącymi działki nr (...).

W uzasadnieniu podnieśli, że wnioskodawczyni W. G. jest właścicielką działki o numerze (...) o powierzchni 0,2122 ha, której prawo własności nabyła w drodze umowy sprzedaży 14 grudnia 1998 r., natomiast wszyscy są współwłaścicielami działki nr (...) o pow. 1,2506 ha na podstawie spadkobrania.

Na obu działkach posadowione są linie średniego i wysokiego napięcia, zostały tam posadowione bezumownie, bez żadnej podstawy prawnej. Od 1989 r. właścicielem urządzeń jest (...) SA. Wnioskodawcy zwrócili się do uczestniczki o zawarcie umowy o ustanowienie służebności przesyłu, ale bezskutecznie.

Na rozprawie w dniu 12 lipca 2011 r. Sąd zawiesił postępowanie na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. z uwagi na toczące się postępowanie z wniosku (...) S.A. o zasiedzenie służebności przesyłu z udziałem wnioskodawców dotyczącej linii wysokiego napięcia przebiegającej przez działki (...)

Postanowieniem z dnia 2 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Kępnie stwierdził zasiedzenie linii energetycznych wysokiego napięcia relacji K. - W. oraz K. – K.. Postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Kaliszu zmienił to postanowienie i oddalił wniosek o zasiedzenie. Powodem oddalenia wniosku było stwierdzenie, iż wnioskodawca tj. (...) S.A. legitymuje się tytułem prawnym do wstępu na nieruchomość uczestników. Jego uprawnienie wynika ze znajdujących się w aktach sprawy decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w K. z dnia 22 marca 1962 r. wydanej na podstawie artykułu 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości zezwalającej przedsiębiorstwu państwowemu Zakładom (...) na budowę linii elektroenergetycznej 110kv, decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w W. z dnia 5 marca 1962 r. wydanej w tym samym trybie, a zezwalającej na budowę takiej samej linii energetycznej w powiecie (...) oraz decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w K. z dnia 26 lutego 1972 r. wydanej w takim samym trybie, a zezwalającej Zakładom (...) w K. na przeprowadzenie linii energetycznej K. – K. (k. 128 akt)

Na rozprawie w dniu 29 października 2015 r. Sąd podjął zawieszone postępowanie. Wnioskodawcy cofnęli wniosek o ustanowienie służebności przesyłu obu linii wysokiego napięcia za wynagrodzeniem na działce (...) i podtrzymali żądanie w pozostałym zakresie.

Na rozprawie w dniu 20 marca 2018 r. wnioskodawcy cofnęli wniosek o ustanowienie służebności przesyłu dotyczącej zdemontowanej linii średniego napięcia 15 kV relacji K. – M..

Sąd Rejonowy w Kępnie postanowieniem z dnia 28 marca 2018 r. na nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę nr (...) położonej w K., objętej księgą wieczystą nr (...) stanowiącej własność W. G., M. G. i A. M. oraz na nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę (...) położoną w K., objętą księgą wieczystą nr (...) stanowiącej własność W. G. ustanowił na czas nieokreślony na rzecz każdoczesnego właściciela urządzeń przesyłowych – będącego przedsiębiorcą, prawo służebności przesyłu energii elektrycznej linią energetyczną średniego napięcia 15 kV, która to służebność będzie polegała na prawie dostępu, wejścia, przechodu i przejazdu, w celu dokonania czynności związanych z eksploatacją, konserwacją, naprawami, remontami elementów elektro-energetycznych oraz obowiązku znoszenia przez właściciela nieruchomości obciążonej ograniczeń i zakazów wynikających z istnienia linii elektroenergetycznych w pasach technologicznych o szerokości po 5 m od rzutu poziomego skrajnych przewodów linii w obu kierunkach, zgodnie z przebiegiem sieci energetycznej ujawnionym na mapie sytuacyjno - wysokościowej w opinii biegłego geodety J. S. z dnia 16 kwietnia 2012 roku sporządzonej w sprawie tut. Sądu I Ns 149/11, stanowiącej integralną część niniejszego postanowienia; zasądził od uczestnika postępowania (...) S.A. z siedzibą w G. rzecz wnioskodawców:

a)  W. G. kwotę 54.789,40 zł (pięćdziesiąt cztery tysiące siedemset osiemdziesiąt dziewięć złotych 40/100)

b)  M. G. kwotę 38.153,30 zł (trzydzieści osiem tysięcy sto pięćdziesiąt trzy zł 33/100)

c)  A. M. kwotę 38.153,30 zł (trzydzieści osiem tysięcy sto pięćdziesiąt trzy zł 33/100)

tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu opisanej w punkcie 1 postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty; oddalił wniosek o ustanowienie służebności przesyłu dotyczącej linii wysokiego napięcia na działce nr (...); umorzył postępowanie w pozostałym zakresie oraz orzekł o kosztach postępowania.

Rozstrzygnięcie swoje oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

Wnioskodawcy W. G., M. G. i A. M. są współwłaścicielami po 1/3 nieruchomości gruntowej położonej w K., a stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) o powierzchni 1,25 ha objętej księgą wieczystą (...). Wnioskodawczyni W. G. jest właścicielką działki nr (...) położonej w K. o powierzchni 0,2122 ha objętej księgą wieczystą (...). W. G. nabyła własność tej nieruchomości na podstawie umowy sprzedaży z dnia 14 grudnia 1998 r. od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.

(dowód: odpisy ksiąg wieczystych (...) k. 15 – 16, (...) k. 13 – 14, umowa sprzedaży k. 374-377)

Przedmiotowe działki są niezabudowane, położone obok siebie, stanowią jedną całość wspólnie ogrodzoną płotem z siatki ocynkowanej. Obszar nieruchomości jest użytkowany rolniczo, a także częściowo porośnięty zielenią nieurządzoną (krzewy, drzewa, dziko rosnąca trawa). Część działek, na której znajduje się linia energetyczna średniego napięcia określona jest w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dla miasta K. jako tereny zabudowy mieszkaniowej.

(dowód: opinia biegłego E. L. k. 318, 385)

Nad działkami tymi przebiegają dwie napowietrzne linie energetyczne wysokiego napięcia 110 kV relacji K. W. oraz K. – K., a także jedna linia średniego napięcia 15 kV relacji K. - K.. Do niedawna nad nieruchomościami przebiegała jeszcze jedna linia średniego napięcia 15 kV relacji K. – M., ale została zdemontowana w trakcie trwania niniejszego postępowania.

Linia wysokiego napięcia 110 kV relacji K. – W. została wybudowana na podstawie zaświadczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w P. o lokalizacji szczegółowej z dnia 27 września 1961r. na terenie położonym w powiecie (...) oraz zezwolenia Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w K. z dnia 22 lutego 1962r. dla Przedsiębiorstwa Państwowego Zakłady (...) w trybie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości - na budowę linii elektroenergetycznej 110 kV K. – W. na terenie powiatu (...).

(dowód: zezwolenie z dnia 22 lutego 1962 r. k. 22 akt I Ns 149/11 oraz decyzja z dnia 5 marca 1962 r. k. 19 akt I Ns 149/11)

Linia energetyczna wysokiego napięcia 110 kV relacji K. – K. została wybudowana na podstawie decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w K. z dnia 11 marca 1971 r. o zatwierdzeniu planu realizacyjnego budowy linii energetycznej 110 kV K. – K. oraz decyzji zezwalającej Zakładom (...) w K. na przeprowadzenie linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV relacji K. – K. w trybie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości.

(dowód: decyzja z 11 marca 1971 r. k. 131, decyzja (...) w K. z 26 lutego 1972 r. k. 128 – 129)

Przebiegająca nad działkami linia średniego napięcia 15 kV relacji K. – K. ma długość 134 m, jest położona w układzie zbliżonym do prostopadłego względem ulicy. Na działce (...) znajduje się słup elektroenergetyczny, w którym linia załamuje się w kierunku północno – wschodnim.

(dowód: opinia biegłej E. L. k. 329, opinia biegłego geodety J. S. k. 225 – 230)

Powierzchnia pasa zajęta pod służebność przesyłu dla działki (...) wynosi 1.532,70 m ² (w tym 75,5 m ² zajęte przez słup), zaś dla działki (...) wynosi 222,70 m ², przy przyjęciu strefy ochronnej o szerokości 5 metrów od skrajnych przewodów zgodnie z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Długość odcinka linii na działce (...) wynosi 117 m, zaś na działce (...) m.

(dowód: opinia biegłego geodety J. S. k. 225 – 230, opinia biegłego rzeczoznawcy E. L. k. 317)

Wysokość jednorazowego wynagrodzenia za ustalenie służebności przesyłu na działkach (...) przy uwzględnieniu współczynnika S obrazującego zmniejszenie wartości nieruchomości w wyniku lokalizacji urządzenia infrastruktury technicznej, współczynnika „k” uwzględniającego sposób korzystania z pasa gruntu (strefy ochronnej) przez właściciela nieruchomości oraz powierzchnię strefy ochronnej wynosi 131 096 zł.

(dowód: opinia biegłej z dziedziny szacowania nieruchomości E. L. k. 225)

Uczestnik postępowania (...) S.A. w G. jest następcą prawnym powstałego przedsiębiorstwa państwowego Zakładu (...). W dalszej kolejności, także na skutek zmiany systemu politycznego i komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych, dokonano jego zmiany w 1993 roku w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) S.A. w K.. Następnie wskutek połączenia spółek powstała (...) S.A. w G.. W etapie końcowym koncern (...) S.A. w G. przekształcił się w spółkę (...) S.A.

Następstwo prawne uczestnika postępowania wynika z niżej przedstawionych faktów.

Postanowieniem z dnia 27 lutego 1985 roku (sygn. akt PP 155) Sąd Rejonowy w Poznaniu wpisał do rejestru zmianę nazwy Zakładów (...) w P. na Zachodni O. Energetyczny – Przedsiębiorstwo Państwowe w P..

Zarządzeniem nr 32/ORG/89 Ministra Przemysłu z dniem 16 stycznia 1989 roku utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...), który powstał w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zachodni O. Energetyczny na bazie Zakład (...).

Zarządzeniem Nr 194/O./93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 roku dokonano przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w K. w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa.

Postanowieniem z dnia 1 sierpnia 1993 roku, sygn. akt H-1138 Sąd Rejonowy w Kaliszu wpisał do rejestru handlowego Zakład (...) S.A.

Postanowieniem z dnia 27 czerwca 1996 roku, sygn. akt H-1138 Sąd Rejonowy w Kaliszu wpisał do rejestru handlowego (...) Spółkę Akcyjną w K..

W dniu 26 listopada 2004 roku w drodze uchwały powstała (...) S.A. w G.. Nastąpiło to dnia 01 stycznia 2005 roku wskutek połączenia spółek energetycznych poprzez przeniesienie całego majątku spółek przejmowanych w tym (...) S.A. z siedzibą w K..

Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2004 roku Sąd Rejonowy w Poznaniu dokonał wpisu połączenia w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Postanowieniem z dnia 31 grudnia 2004 roku, sygn. akt GD XII NS-REJ. KRS/(...), Sąd Rejonowy w Gdańsku XII Wydział Gospodarczy wpisał do rejestru zmianę nazwy (...) S.A. w G. na (...) S.A.

Na mocy postanowienia SR Gdańsk – Północ VII Wydział Gospodarczy z dnia 3 lipca 2007 roku, wydanego w sprawie sygn. akt GD VII – REJ KRS/(...) koncern (...) S.A. w G. przekształcił się w spółkę (...) S.A.

(dowód: odpis postanowienia SR w Poznaniu z dnia 27 lutego 1985 roku - k. 79, odpis zarządzenia Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 roku - k. 80-81, odpis postanowienia SR w Kaliszu z dnia 7 lutego 1989 roku - k. 82, odpis postanowienia SR w Kaliszu z dnia 1 sierpnia 1993 rok - k. 85, oraz z dnia 27 czerwca 1996 roku - k. 87, odpis postanowienia SR w Poznaniu z dnia 22 grudnia 2004 roku - k. 88, odpis postanowienia SR w Gdańsku z dnia 31 grudnia 2004 roku – k. 89-94 i z dnia 03 lipca 2007 roku - k. 95, akt przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną z dnia 12 lipca 1993 roku – k. 93)

Wnioskodawcy przed założeniem sprawy sądowej pisemnie wystąpili do uczestnika postępowania z wezwaniem do zawarcia umowy o ustanowieniu służebności przesyłu, ale bezskutecznie.

(dowód: wezwanie - k. 11)

Wnioskodawcy ostatecznie wnosili o ustanowienie służebności przesyłu na obu działkach odnośnie linii średniego napięcia relacji K. – K. oraz obu linii wysokiego napięcia znajdujących się na działce (...).

Wniosek o ustanowienie służebności przesyłu na działce numer (...) odnośnie obu linii wysokiego napięcia 110 kV okazał się niezasadny.

Na nieruchomości wnioskodawczyni W. G. stanowiącej działkę (...) posadowiona jest infrastruktura w postaci dwóch linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia 110 kV, które zostały wybudowane przez poprzednika prawnego uczestnika na mocy decyzji wywłaszczeniowych wydanych w oparciu o art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (tekst jedn. Dz. U. z 1974 r., Nr 10, poz. 64, z późn. zm.). Zakończenie budowy linii i ich przekazanie do eksploatacji nastąpiło w latach 60 – tych i 70 – tych ubiegłego wieku.

Nie można przyznać racji wnioskodawczyni, iż z uwagi na to, że w latach kiedy powstawały te linie działka nr (...) należała do Skarbu Państwa, to nie została objęta decyzją wywłaszczeniową.

Zauważyć należy, że istotnie, w zakresie, w jakim przebiega linia po nieruchomości wnioskodawczyni, należącej w 1967 r. do Skarbu Państwa, nie było konieczne wydanie w stosunku do tej nieruchomości decyzji wywłaszczeniowej, natomiast decyzja taka, ze wskazanych niżej względów, mogła być wydana i wywoływała trwałe skutki wobec kolejnych właścicieli nieruchomość (zob. m.in. uchwała SN z 20.01.2010 r., III CZP 116/09; wyrok SN z 21.02.2009 r., II CSK 394/08; postanowienie SN z 5.07.2007 r., II CSK 156/07). Nawet jednak przy przyjęciu wadliwości decyzji, co w ocenie Sądu nie ma miejsca, nie powoduje to nielegalności inwestycji, która powstała za zgodą Skarbu Państwa, który jednocześnie, w istocie był inwestorem. Dopełniono nadto wszelkich wymogów prawnych, a linia jest eksploatowana nieprzerwanie do chwili obecnej, co w sprawie nie było kwestionowane.

W tym miejscu należy zatem zauważyć, że przedsiębiorstwa państwowe wykonywały zarząd operatywny majątku Skarbu Państwa. Zgodnie bowiem z art. 128 k.c. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1.02.1989 r. socjalistyczna własność ogólnonarodowa (państwowa) przysługuje niepodzielnie Państwu (§ 1). W granicach swej zdolności prawnej państwowe osoby prawne wykonywają w imieniu własnym względem zarządzanych przez nie części mienia ogólnonarodowego uprawnienia płynące z własności państwowej (§ 2). Natomiast z dniem 1.02.1989 r. art. 128 k.c. uzyskał brzmienie – własność ogólnonarodowa (państwowa) przysługuje niepodzielnie Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym. W konsekwencji co najmniej od dnia 1.02.1989 r. przedsiębiorstwo państwowe – Zakład (...) w K. nabywał wszelkie prawa w swoim imieniu, do swego majątku. Co więcej, w orzecznictwie wskazuje się, że państwowa osoba prawna w stosunkach zewnętrznych z osobami trzecimi nawet przed 1.02.1989 r. miała taką pozycję jak właściciel, w wyniku czego, wszelkie roszczenia, jakie powstały ze względu na składniki mienia państwowego (infrastruktura elektroenergetyczna) pozostające w zarządzie ww. zakładu, zakład realizował w imieniu własnym (por. post. SN z dnia 12.01.2012 r. IV CSK 183/11). W ocenie Sądu, także w oparciu o regulacje art. 33 § 1 k.c., art. 34 k.c. i art. 40 k.c. w brzmieniu obowiązującym do 30.09.1990 r., podzielić uznać, że przedsiębiorstwa państwowe posiadały odrębną od Skarbu Państwa podmiotowości oraz zdolności do bycia podmiotem praw i obowiązków, a w konsekwencji do bycia beneficjentem decyzji wywłaszczeniowej.

W tym stanie rzeczy należało uznać, iż uczestnik postępowania legitymuje się tytułem prawnym do wstępu na nieruchomość uczestników odnośnie obu linii wysokiego napięcia i wniosek o ustanowienie służebności przesyłu w tym zakresie podlegał oddaleniu.

Zasadny natomiast okazał się wniosek o ustanowienie służebności przesyłu linii średniego napięcia 15 kV relacji K. – K. na obu działkach objętych przedmiotem wniosku.

Ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomościach regulują przepisy kodeksu cywilnego wprowadzone ustawą z dnia 3 sierpnia 2008 roku.

Przed dniem wejścia w życie przepisów art. 305 ¹ - 305 ⁴ k.c. można było mówić o służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, która mogła zostać nabyta przez zasiedzenie stosownie do przepisów art. 145 k.c. i art. 292 k.c.

Art. 305 ¹ k.c. stanowi, że nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. (tj. urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania m.in. energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne), prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Zgodnie z art. 305 ² § 2 k.c. jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Na podstawie art. 305 ³ § 1 k.c. służebność przesyłu przechodzi na nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1.

Zgodnie z art. 305 ⁴ k.c. do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Dokonanie ustanowienia służebności przesyłu jest możliwe przez umowę, orzeczenie sądu, decyzji administracyjnej lub przez jej zasiedzenie.

Uczestnik postępowania podnosił, iż nabył służebność przesyłu linii średniego napięcia w drodze zasiedzenia. Podnosił, iż linia ta została wybudowana już w latach 70 – tych, o czym miały świadczyć decyzja lokalizacyjna z dnia 1968 r. oraz protokół odbioru linii po remoncie z 1987 r.

Z uwagi na brzmienie hipotezy art. 292 k.c. w zw. z art. 172 k.c. do zasiedzenia służebności nie ma zastosowania wymaganie posiadania samoistnego. Znajdują nieruchomości przez zasiedzenie dotyczące terminów posiadania w zależności od dobrej lub złej wiary posiadacza (art. 172 § 1 i 2 k.c.) Bieg zasiedzenia rozpoczyna się od momentu, gdy posiadacz służebności przystąpił do korzystania z trwałego i widocznego urządzenia. W przypadku linii elektroenergetycznej istotne jest zatem – dla ustalenia początku biegu terminu zasiedzenia – kiedy linia energetyczna została oddana do użytku, a tym samym kiedy przedsiębiorstwo energetyczne rozpoczęło jej eksploatację w celu dokonywania przesyłu energii eklektycznej.

Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego nie sposób ustalić, kiedy przedmiotowa linia średniego napięcia zastała oddana do eksploatacji. Z zeznań świadka M. P. wynika, iż widział on mapę z 1973 r. na której linia ta była zaznaczona jako projektowana, jednocześnie linia relacji K. – M. była zaznaczona jako istniejąca. Uczestnik nie przedłożył żadnego dokumentu, czy też mapy, z której wynikałoby, kiedy linia relacji K. – K. została posadowiona. Z dokumentu tzw. odbioru linii po remoncie, również nie można wywnioskować, od kiedy linia ta znajdowała się w posiadaniu uczestnika. Z dokumentu tego wynika, iż odbiór dotyczył linii K. – M. – T. (która została zdemontowana w trakcie trwania postępowania), zaś uczestnicy domagają się ustanowienia służebności dla linii średniego napięcia relacji K. – K.. Również lektura decyzji lokalizacyjnej z 1968 r. nie pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, której linii energetycznej decyzja ta dotyczy, co zresztą nie ma w sprawie dużego znaczenia, gdyż decyzja lokalizacyjna w żaden sposób nie informuje o oddaniu danej linii do eksploatacji.

W ocenie Sądu uczestnik postępowania nie wykazał zatem, a to na nim spoczywał ciężar dowodu, iż doszło do zasiedzenia służebności przesyłu.

W sprawie należało ustalić przebieg linii energetycznych na nieruchomości wnioskodawcy oraz zasięg wnioskowanej służebności. Kwestie te zostały ustalone przez biegłego geodetę J. S. w opinii z dnia 16 kwietnia 2012 roku, znajdującej się w aktach I Ns 149/11.

Wysokość wynagrodzenia należnego wnioskodawcom za ustanowienie służebności przesyłu została ustalona przez Sąd na podstawie opinii biegłej E. L. z dnia 20 grudnia 2016 r. (k 186-227 akt), która opracowała opinię w oparciu o pas technologiczny i strefę ochronną ustaloną przez biegłego geodetę w postępowaniu w sprawie I Ns 149/11. Wprawdzie Sąd przeprowadził również dowód z opinii biegłego elektroenergetyka na okoliczność ustalenia szerokości pasa technologicznego, jednak opinii ta z uwagi na swoją niejednoznaczność nie była przydatna w sprawie. W tym miejscu należy podnieść, iż w opinii biegły elektroenergetyk również dopuszczał możliwość ustanowienia pasa technologicznego o szerokości ustalonej przez biegłego geodetę, podniósł, iż taka szerokość strefy ochronnej została przewidziana w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Plan ten ustala bowiem 5 - metrową odległość zabudowań od poziomego rzutu skrajnych przewodów linii średniego napięcia. Linia średniego napięcia znajduje się na tej części nieruchomości wnioskodawców, która jest oznaczona w planie zagospodarowania jako teren przeznaczony po zabudowę mieszkaniową. Pas służebności przesyłowej obejmuje na działce nr (...) powierzchnię 1.532,70 m ², zaś na działce nr (...) powierzchnię 222,70 m ², tj. łącznie 1.755,40 m ².

Pas służebności przesyłu jako powierzchnia nieruchomości niezbędna do prawidłowej eksploatacji urządzeń przesyłowych powinien, w przypadku nieruchomości wnioskodawców obejmować pasy o szerokości 5 m od przewodów skrajnych, plus pas pod liniami energetycznymi co stanowi swoistą strefę bezpieczeństwa umożliwiającą naprawę i konserwację linii oraz manewrowanie sprzętem niezbędnym do prac związanych z utrzymaniem linii. Sąd podziel pogląd biegłego o włączenie w zakres służebności przesyłu tzw. obszaru strefy ochronnej służebności czyli powierzchni działki, na której wnioskodawca jest ograniczony w swobodnym korzystaniu z własnej nieruchomości, co do jej zabudowy w związku z przebiegającą przez jego działkę infrastrukturą przesyłową, pomimo budowlanego przeznaczenia tej części działki.

Opinia biegłego stanowiła również podstawę ustalenia wartości służebności przesyłu, przy uwzględnieniu budowlanego charakteru działki, obszaru, który może zostać zabudowany poza strefą zakazu zabudowy, wartości rynkowej nieruchomości przed obciążeniem służebnością przesyłu, obniżenia wartości nieruchomości ze względu na ustanowienie służebności przesyłu i faktyczne ograniczenia właściciela w sposobie używania gruntu. Wynagrodzenie winno wynagrodzić właścicielowi ujemne skutki ingerencji w jego prawo własności, polegające na utracie wartości nieruchomości i ograniczeniach w jej wykorzystywaniu.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd ustanowił prawo służebności przesyłu energii elektrycznej na tych nieruchomościach, które polega na prawie dostępu, wejścia, przechodu i przejazdu na zasadach określonych w postanowieniu.

W celu ustalenia wysokości wynagrodzenia należnego wnioskodawczyni Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu (...). Biegła sądowa w sposób rzetelny i spójny, w ocenie Sądu, wydała opinię w przedmiotowej sprawie. Zdaniem Sądu biegła prawidłowo ustaliła wysokość jednorazowego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu biorąc pod uwagę również współczynnik S, tj. współczynnik zmniejszenia wartości nieruchomości. Ustalając wynagrodzenie biegła sądowa posłużyła się metodą porównawczą, dokonała analizy cen transakcji na lokalnym rynku nieruchomości, a następnie skorygowała tę cenę uwzględniając takie cechy rynkowe jak: położenie, uzbrojenie, wielkość działki i jej dostępność.

Biegła ustalił wartość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na obu działkach objętych wnioskiem na kwotę 131 096,00 zł, przyjmując że powierzchnia służebności na działce nr (...) (1.532,70 m ²) stanowi 87,31 %, zaś na działce (...) (222,70 m ²) stanowi 12,69 % całej powierzchni zajętej przez służebność (1.755,40 m ²).

Na tej podstawie Sąd przyjął, iż wartość wynagrodzenia za ustanowienie służebności na działce (...) wynosi kwotę 114.459,91 zł, zaś na działce (...) kwotę 16.636,09 zł.

Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził tytułem wynagrodzenia od uczestnika postępowania (...) S.A. na rzecz właścicieli działki (...) – tj. na rzecz W. G., A. M. i M. G. kwoty po 38.153,30 zł (stosownie do udziałów – po 1/3 części) oraz dodatkowo na rzecz W. G. jako wyłącznej właścicielki działki nr (...) kwotę 16.636,09 zł.

Apelację od tego rozstrzygnięcia wniósł uczestnik postępowania zaskarżając postanowienie w części uwzględniającej wniosek i orzekającej o kosztach postępowania. Zarzucił:

1.  przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, a to art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c, poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów w zakresie dowodu z przesłuchania świadka M. P. oraz dowodu z dokumentów: „decyzji nr (...) o lokalizacji szczegółowej – o sposobie wykorzystania terenu’’, „protokołu nr (...) z odbioru technicznego po remoncie linii SN 15 kV K.-S.” (przy czym pominięto ten dokument), poprzez uznanie, że uczestnik nie udowodnił przesłanek podniesionego zarzutu o przysługującym mu tytule prawnym do posiadania i korzystania z infrastruktury elektroenergetycznej linii średniego napięcia znajdującej się na nieruchomości wnioskodawców;

2.  naruszenie przepisu postępowania, które miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, a to art. 278 § 1 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez błędną ocenę opinii biegłego dr inż. M. S. i pominięcie jego wniosków co do szerokości pasa służebności przesyłu, a w konsekwencji przyjęcie jednego z wariantów wyceny biegłej E. L., która to opinia bazowała jedynie na ustaleniach planu miejscowego, bez uwzględnienia wniosków biegłego z zakresu elektroenergetyki )raz uwzględniała tzw. szkodę lokalizacyjną, która nie jest elementem „odpowiedniego wynagrodzenia” za ustanowienie służebności przesyłu, co rezultacie doprowadziło do naruszenia prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie, a to art. 305 ² § 2 k.c. poprzez zasądzenie wynagrodzenia za służebność przesyłu w nieodpowiedniej wysokości,

3.  ponadto wniósł o przeprowadzenie uzupełniającego postępowania dowodowego z dokumentów, które zostały odnalezione dopiero po wydaniu ustanowienia przez Sąd I instancji,

W oparciu o te zarzuty i wnioski wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie w całości wniosku, a z ostrożności procesowej – o zmianę poprzez zasądzenie tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu kwoty ustalonej przez innego rzeczoznawcę z uwzględnieniem wskazanych zarzutów i zasądzenie kosztów.

Wnioskodawcy wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia i rozważania Sadu I instancji i uznaje je za własne.

Sąd Okręgowy oddalił wnioski dowodowe zgłoszone w apelacji jako spóźnione. Zgodnie bowiem z art. 381 k.p.c. sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem I instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Uczestnik postępowania nie wykazał, że nie mógł tych dowodów powołać wcześniej lub też, że potrzeba powoływania się na nie zaistniała w późniejszym terminie.

Skarżący podnosi w swojej apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zarzut ten nie jest uzasadniony.

W myśl art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału. Sąd Rejonowy dokonując tej oceny nie naruszył reguł oznaczonych w powołanym tu unormowaniu, dającym wyraz obowiązywaniu zasady swobodnej oceny dowodów.

Cechą istotną swobodnej oceny dowodów jest ich bezstronna ocena (por. np. K. Piasecki, w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 1 – 505 , pod red. K. Piaseckiego, Warszawa 2006, t. I, s. 1026). Takiej właśnie – tj. bezstronnej oceny – dokonał Sąd I instancji.

Wszechstronne rozważenie zebranego materiału oznacza uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych środków dowodowych, a mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (por. W. Siedlecki, Realizacja zasady swobodnej oceny dowodów w polskim procesie cywilnym, NP. 1966, nr 4, s. 20). Sąd Rejonowy wszechstronnie rozważył zebrany w tej sprawie materiał.

Swoje twierdzenia Sąd I instancji przekonująco i należycie uzasadnił.

Sąd Rejonowy trafnie przyjął, że na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego nie sposób ustalić, kiedy przedmiotowa linia średniego napięcia zastała oddana do eksploatacji. Z zeznań świadka M. P. wynika bowiem, iż widział on mapę z 1973 r. na której linia ta była zaznaczona jako projektowana, jednocześnie linia relacji K. – M. była zaznaczona jako istniejąca. Uczestnik nie przedłożył żadnego dokumentu, czy też mapy, z której wynikałoby, kiedy linia relacji K. – K. została posadowiona. Z dokumentu tzw. odbioru linii po remoncie, również nie można wywnioskować, od kiedy linia ta znajdowała się w posiadaniu uczestnika. Z dokumentu tego wynika, iż odbiór dotyczył linii K. – M. – T. (która została zdemontowana w trakcie trwania postępowania), zaś uczestnicy domagają się ustanowienia służebności dla linii średniego napięcia relacji K. – K.. Również lektura decyzji lokalizacyjnej z 1968 r. nie pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, której linii energetycznej decyzja ta dotyczy, co zresztą nie ma w sprawie dużego znaczenia, gdyż decyzja lokalizacyjna w żaden sposób nie informuje o oddaniu danej linii do eksploatacji. Ocena więc tych dowodów jest wszechstronna i przekonywująca. Prawidłowy jest również wniosek Sądu I instancji wynikający z tej oceny, że uczestnik postępowania nie wykazał zatem, a to na nim spoczywał ciężar dowodu, iż doszło do zasiedzenia służebności przesyłu.

Sąd Rejonowy również prawidłowo ocenił opinię biegłego M. S.. Trafnie przyjął, że opinia ta z uwagi na jej niejednoznaczność nie jest przydatna w sprawie. Warto podkreślić, że mimo tej okoliczności opinia ta również dopuszczała możliwość ustanowienia pasa technologicznego o szerokości ustalonej przez biegłego geodetę, podniósł, iż taka szerokość strefy ochronnej została przewidziana w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Plan ten ustala bowiem 5 - metrową odległość zabudowań od poziomego rzutu skrajnych przewodów linii średniego napięcia. Linia średniego napięcia znajduje się na tej części nieruchomości wnioskodawców, która jest oznaczona w planie zagospodarowania jako teren przeznaczony po zabudowę mieszkaniową. Pas służebności przesyłowej obejmuje na działce nr (...) powierzchnię 1.532,70 m ², zaś na działce nr (...) powierzchnię 222,70 m ², tj. łącznie 1.755,40 m ². Opinia biegłego geodety J. S. i biegłego rzeczoznawcy E. L. nie budzą wątpliwości. Ustalenia Sądu dokonane w oparciu o te opinie są prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe okoliczności należało, zgodnie z art. 385 k.p.c., orzec jak w sentencji. O kosztach orzeczono zgodnie z art. 520 k.p.c.

Aneta Gintowt Henryk Haak Wojciech Vogt