Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2018 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Ewa Ligoń-Krawczyk

Protokolant: sekr. sądowy Katarzyna Maciaszczyk

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2018 roku w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa Agencja (...)z siedzibą w W.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od Agencji (...) z siedzibą w W. na rzecz (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 14.417 (czternaście tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 630/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 2 czerwca 2016 roku Agencja (...) z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie, w postępowaniu upominawczym, od (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 461.594,27 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 lutego 2016 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu pełnomocnik powódki wskazał, iż dochodzi zapłaty z tytułu wiążącej strony umowy zawartej w dniu 30 kwietnia 1997 roku określającej zasady, warunki i tryb przekazywania dopłat ze środków Agencji do oprocentowania kredytów udzielanych przez bank na cele działania określone w umowie, umowy zawartej w dniu 28 grudnia 1999 roku której przedmiotem były zasady, warunki i tryb stosowania przez Agencję dopłat stanowiących część oprocentowania należnego bankowi do kredytów udzielanych przez bank z jego środków własnych zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996 roku w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji (...) oraz sposobów ich realizacji oraz umowy z dnia 29 marca 2002 roku regulującej ten sam zakres umowy. Zgodnie z postanowieniami tej ostatniej umowy bank zobowiązany był do ustanowienia odpowiedniego prawnego zabezpieczenia spłaty kredytu i kwot udzielonych przez agencję dopłat wraz z odsetkami ustawowymi oraz bank zobowiązany był do dochodzenia należności, w przypadkach o których mowa w umowie, niezwłocznie po zaistnieniu okoliczności uzasadniających zwrot dopłat i nie dopuszczenia do przedawnienia tych wierzytelności. Bank umową a dnia 10 lipca 1997 roku zawarł z T. D. i R. D. umowę kredytu inwestycyjnego, preferencyjnego z dopłatą Agencji od odsetek bankowych. Z uwagi na brak spłaty kredytu pismem z dnia 22 marca 2000 roku bank wypowiedział umowę kredytu kredytobiorcom stawiając go w stan natychmiastowej wykonalności po upływie okresu wypowiedzenia. Bank nie podjął żadnych działań zmierzających do wyegzekwowania wierzytelności powodowej agencji, doprowadzając ostatecznie do oddalenia powództwa obejmującego wierzytelności agencji z powodu przedawnienia. Prawomocny wyrok potwierdzający przedawnienie roszczenia agencji został przekazany powódce pismem z dnia 25 listopada 2013 roku. do tego czasu bank cały czas przekazywał informację o stanie egzekucji i podjętych czynnościach w odniesieniu do poszczególnych składników majątku nie informując jednocześnie, iż egzekucja ta dotyczy tylko i wyłącznie kredytu bankowego wraz z odsetkami a nie obejmuje dopłat agencji do kredytu wraz z odsetkami. Dopiero dłużnik R. D. zwracając się do Agencji pismem z dnia 25 kwietnia 2012 roku załączył wezwania komornicze do spłaty należności z których wynikało, że tytułu wykonawcze obejmują jedynie kwotę kredytu bankowego wraz z odsetkami. Pełnomocnik dłużników odmówił pismem z dnia 9 października 2015 roku zapłaty dopłat wraz z odsetkami ustawowymi powołując się na przedawnienie. Wysokość wierzytelności agencji z tytułu dopłat wraz z odsetkami bank potwierdzał w pismach kierowanych do agencji wielokrotnie.

Należności dochodzone pozwem stanowią odszkodowanie za nienależycie wykonane zobowiązanie przez pozwany bank, wynikające z § 9 ust. 4 pkt 3 i 4 umowy z dnia 29 marca 2002 roku, który doprowadził do przedawnienia należności banku z tytułu dopłat wraz z odsetkami ustawowymi, a tym samym nie ustanowienie odpowiedniego zabezpieczenia spłaty kredytu i kwot udzielonych przez Agencję dopłat wraz z odsetkami ustawowymi.

Powoływanie się przez bank na przedawnienie roszczeń dochodzonych pozwem jest o tyle nieuzasadnione, iż 10 letni termin przedawnienia winien być liczony najwcześniej od daty wydania prawomocnego wyroku oddalającego powództwo to jest 14 maja 2009 roku, a w przypadku powoda od daty doręczenia jej wyroku sądu pismem z dnia 25 listopada 2013 roku (termin przedawnienia roszczenia o odszkodowanie z kontraktu rozpoczyna bieg w chwili, w której powstała szkoda powstająca w związku z naruszeniem zobowiązania.

W związku z wezwaniem do zapłaty z dnia 21 stycznia 2016 roku i wyznaczonym 14 dniowym terminem do zapłaty od doręczenia wezwania odsetki od kwoty głównej należne są od dnia 5 lutego 2016 roku.

W odpowiedzi na pozew, pismem z dnia 11 lipca 2016 roku pozwany bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości. Pozwany bank podniósł między innymi zarzut braku bezprawności i winy w jego działaniu, brak adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniami pozwanego a podnoszoną przez powoda szkoda oraz przedawnienia roszczeń. Pozwany bank zaprzeczył, by udzielenie przez bank kredytu nastąpiło niezgodnie z warunkami umowy o współpracy, a także temu że nie wykonał ciążących na nim obowiązków umownych, by istniały podstawy do dochodzenia od kredytobiorcy zwrotu dopłat wraz z odsetkami ustawowymi w przypadku nieuregulowania rat w terminie i wypowiedzenia umowy kredytu, by pozwany bank dopuścił do przedawnienia należności Agencji z tytułu dopłat wraz z odsetkami, by pozwany nie ustanowił odpowiedniego prawnego zabezpieczenia spłaty kredytu i kwot udzielonych przez Agencję dopłat wraz z odsetkami ustawowymi, by powód poniósł jakąkolwiek szkodę w wyniku działań pozwanego związku z zawarciem i realizacją umowy o kredyt inwestycyjny, oraz by pomiędzy tymi działaniami a szkodą zachodził związek przyczynowy. Pozwany podniósł, iż załączone do pozwu umowy na które powód się powołuje są niekompletne bowiem nie zawierają załączników i podniósł jednocześnie zarzut ewentualnej prekluzji dowodowej. (odpowiedź na pozew k. 147-172 akt sprawy)

W replice do odpowiedzi na pozew, strona powodowa podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie, odniosła się do zarzutów strony pozwanej zgłoszonych w odpowiedzi na pozew, na uzasadnienie pozwu przywołała postanowienia umowy z 1997 roku i załącznik do tej umowy oraz zgłosiła wnioski dowodowe. (pismo k. 175-358 akt sprawy)

W piśmie z dnia 7 września 2016 roku strona pozwana podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie, wnosząc o uznanie za spóźnione wnioski dowodowe zgłoszone przez stronę powodowa w replice do odpowiedzi na pozew. (pismo k. 362-386 akt sprawy)

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 kwietnia 1997 roku pomiędzy Agencją (...) z siedzibą w W. a (...) z siedzibą w W. została zawarta umowa określająca zasady, warunki i tryb przekazywania dopłat ze środków Agencji do oprocentowania kredytów udzielanych przez bank, między innymi na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach dla rolnictwa. (umowa nr (...) k. 10 – 14 akt sprawy) Zgodnie z § 2 ust. 1 umowy cele, zasady i warunki kredytowania zostały określone w Zarządzeniu Nr (...) Prezesa Agencji (...) z dnia 4 marca 1997 roku w sprawie wprowadzenia zasad udzielania kredytów z dopłatą (...) do oprocentowania, zasad stosowania i zwiększania dopłat Agencji do oprocentowania kredytów inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach dla rolnictwa udzielonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996 roku w sprawie szczegółowych kierunków działania (...) oraz sposobów ich realizacji, stanowiącym załącznik 1 do umowy. (umowa k. 10v akt sprawy)

Zgodnie z § 4 ust. 5 umowy dopłaty są stosowane pod warunkiem spłaty przez kredytobiorcę rat kapitału i odsetek w terminach ustalonych w umowie kredytowej z uwzględnieniem dodatkowo 7 dniowego okresu na spłatę należności. W przypadku gdy kredytobiorca nie spłaci w umownym terminie którejkolwiek z rat kapitału i odsetek wtedy traci prawo do korzystania z dopłat Agencji za okres od dnia ostatnio terminowo spłaconej raty kapitału i należnych odsetek do dnia w którym powinno nastąpić uregulowanie zobowiązania. (umowa k. 11v akt sprawy)

Zgodnie z § 6 umowy w przypadku gdy zachodzi określony w umowie obowiązek zwrotu dopłat wraz z ustawowymi odsetkami, Bank zobowiązany jest do ich wyegzekwowania od kredytobiorcy i niezwłocznego przekazania na rzecz Agencji. (umowa k. 11v akt sprawy)

Zgodnie z § 8 umowy bank zobowiązany był do zawarcia w umowach kredytowych postanowień o okolicznościach skutkujących zwrotem dopłat.

W dniu 28 grudnia 1999 roku została zwarta pomiędzy stronami kolejna umowa nr (...), której przedmiot był zbieżny z przedmiotem umowy z dnia 30 kwietnia 1997 roku. Zgodnie z § 15 ust. 2 umowy, z dniem podpisania niniejszej umowy ulegają rozwiązaniu umowy nr (...) z dnia 30 kwietnia 1997 roku oraz umowa nr (...) z dnia 28 lutego 1997 roku zawarte pomiędzy (...) Bankiem, z wyjątkiem wzorów i terminów przekazywania zapotrzebowani na dopłaty i ich korekt oraz wzorów i terminów przekazywania sprawozdań, które są przekazywane za II kwartał roku 2000 włącznie. (umowa k. 15-22v akt sprawy)

W dniu 29 marca 2002 roku strony zawarły kolejną umowę której przedmiotem były zasady, warunki i tryb stosowania przez Agencję dopłat stanowiących część oprocentowania należnego bankowi do kredytów udzielanych przez Bank z jego środków własnych zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996 roku w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji (...). Zgodnie z § 14 ust. 2 umowy, z dniem podpisania niniejszej umowy uległa rozwiązaniu umowa nr (...) z dnia 28 grudnia 1999 roku zawarta pomiędzy Bankiem a Agencją. (umowa k. 23-30v akt sprawy)

Zgodnie z § 9 tej umowy ust. 4 pkt 3 i 4, bank zobowiązany jest do ustanowienia odpowiedniego prawnego zabezpieczenia spłaty kredytu i kwot udzielonych przez Agencję dopłat wraz z odsetkami ustawowymi oraz do dochodzenia należności (w przypadkach, o których mowa w § 6 i 7) niezwłocznie po zaistnieniu okoliczności uzasadniających zwrot dopłat i nie dopuszczenia do przedawnienia wierzytelności. Zgodnie z § 6 Agencja udziela Bankowi dopłat z zastrzeżeniem warunku, że jeżeli zaistnieją przesłanki zwrotu określone w załączniku 1/1, bank zobowiązany jest do wyegzekwowania we własnym imieniu i na swoją rzecz od kredytobiorcy zwrotu części oprocentowania wynikającego z umowy kredytu oraz przelania go na rachunek Agencji niezwłocznie od daty wyegzekwowania. (umowa k. 28)

Zgodnie z § 14 ust. 4 zobowiązania wynikające z dotychczas udzielonych przez Bank kredytów (…) regulowane są w trybie i na warunkach niniejszej umowy, przy czym do zwrotu dopłat stosuje się postanowienia § 6-8, natomiast przesłanki zwrotu dopłat ocenia się według umów obowiązujących Agencję i Banki w dniu udzielania kredytu. (umowa k. 29v-30 akt sprawy)

W dniu 10 lipca 1997 roku została zawarta pomiędzy (...) bankiem państwowym a T. D. i R. D. umowa nr (...), o kredyt inwestycyjny, preferencyjny z dopłatą Agenci (...) do odsetek bankowych. Kredytobiorcom udzielono kredytu w wysokości 300.000 złotych z przeznaczeniem na finansowanie zakupu gruntów rolnych. Kredyt został udzielony na 168 miesięcy. Kwota kredytu podlegała zmiennemu oprocentowaniu. Należne Bankowi odsetki płatne były przez kredytobiorcę w wysokości określonej w uchwale Zarządu (...) oraz Agencję (...) w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy oprocentowaniem ogółem kredytu, określonym w ust. 1 § 3 umowy, a oprocentowaniem płaconym przez Kredytobiorcę. Dopłaty z Agencji do należnego (...) oprocentowania przysługują kredytobiorcy tylko w przypadku wykorzystania kredytu zgodnie z jego przeznaczeniem jak również terminowej spłaty zobowiązań z tytułu tego kredytu. Zgodnie z § 7 ust. 1 i 2 tej umowy nie spłacenie w terminie kredytu, jego raty lub należnego oprocentowania z uwzględnieniem dodatkowo 7 dniowego okresu na spłatę należności spowoduje, że Kredytobiorca traci prawo do korzystania do dopłat Agencji do odsetek bankowych. Ta niespłacona należność staje się zadłużeniem przeterminowanym i zostaje przeksięgowana na rachunek zadłużenia przeterminowanego od dnia następnego po dniu, w którym upłynął termin jego spłaty. Zgodnie z § 9 ust. 3 pkt 2 kredytobiorca obowiązany jest do zwrotu dopłat do odsetek bankowych, wraz z odsetkami ustawowymi a dalsze dopłaty nie przysługują w przypadku zaprzestania prowadzenia gospodarstwa, terminowej spłaty kredytu lub wykorzystania kredytu niezgodnie z przeznaczeniem. Zgodnie z § 12 spłata kredytu została zabezpieczona hipotekami na nieruchomościach, wekslem in blanco, przelewem praw z umowy ubezpieczenia. Zgodnie z § 13 Bank zastrzegł sobie prawo do wypowiedzenia całości lub części kredytu ze skutkiem natychmiastowym co spowoduje, że spłata wszelkich zobowiązań z tytułu niniejszej umowy kredytowej będzie wymagalna w następnym dniu roboczym po dniu doręczenia wypowiedzenia m. in. w przypadku niewywiązywania się z zobowiązań finansowych wobec (...). (umowa k. 31-35 akt sprawy)

Umowa powyższa była kilkakrotnie aneksowana, w zakresie zmiany oprocentowania kredytu i jego zabezpieczenia hipoteką. (aneksy k. 36-41 akt sprawy)

Pismem z dnia 22 marca 2000 roku umowa kredytu została wypowiedziana kredytobiorcom z okresem wypowiedzenia 30 dni licząc od daty doręczenia pisma, z powołaniem się na § 7 ust. 3 i 4 umowy. Zadłużenie kredytu wynosiło 261.528 zł, odsetki za luty 2000 roku – 4.636,52 zł, i zaległe odsetki za miesiące kwiecień, czerwiec, lipiec 1999 roku – 7.000 złotych. (pismo k. 43 akt sprawy)

Pismem z dnia 14 lipca 2004 roku Bank powiadomił Agencję (...) o wniosku skierowanym przez kredytobiorców do banku o wystąpienie Banku do Agencji o wyrażenie zgody na odstąpienie od obowiązku zwrotu dopłat i należnych od nich odsetek ustawowych ze względu na ich trudna sytuację. Jednocześnie bank informował o stanie prowadzonej egzekucji komorniczej i o stanie zadłużenia kredytobiorców wobec Banku (...). (pismo k. 44-44v akt sprawy)

Pismem z dnia 23 grudnia 2004 roku na wniosek Agencji, Bank przesłał jej między innymi umowy kredytu kredytobiorców i wypowiedzenie umowy kredytu oraz poinformował o podejmowanych przez Bank i kredytobiorców czynnościach w związku z zawarciem umowy kredytu, jej realizacją, wypowiedzeniem i egzekucją należności. (pismo k. 47-48 akt sprawy)

Pismem z dnia 29 września 2005 roku Bank między innymi poinformował Agencję o nie posiadaniu tytułu na zadłużenie wobec Agencji i podjęcie czynności przez Bank w celu jego uzyskania i w dochodzenia należności z tytułu zadłużenia wobec Agencji. (pismo k. 55-56 akt sprawy)

Pismem z dnia 28 lipca 2006 roku, Bank poinformował Agencję o podjętych przez niego czynnościach w celu egzekucji należności od kredytobiorców, jak również o podniesionym przez kredytobiorców zarzucie przedawnienia roszczeń stwierdzonych wyrokiem sądu z dnia 7 kwietnia 2006 roku obejmujących dopłaty przekazane przez Agencję. (pismo k. 60-61 akt sprawy)

Pismem z dnia 2 lipca 2007 roku Agencja zwróciła się do Banku o udzielenie informacji odnośnie prowadzonych przeciwko kredytobiorcom działań windykacyjnych, dokonanych wpłat przez Bank na rzecz Agenci i o stanie zadłużenia kredytobiorców, na które Bank udzielił odpowiedzi. (pismo k. 63, pismo k. 64 akt sprawy)

Pismem z dnia 14 listopada 2008 roku Agencja ponownie zwróciła się do Banku jak poprzednio i na to pismo również Bank udzielił pismem z dnia 10 grudnia 2008 roku odpowiedzi, informując dodatkowo, iż powództwo między innymi o zapłatę dopłat i odsetek od dopłat zostało oddalone i wniesiono skargę kasacyjną. (pismo k. 64, pismo k. 65-65v akt sprawy)

Pismem z dnia 7 sierpnia 2009 roku, w odpowiedzi na pismo Agencji z dnia 22 lipca 2009 roku, Bank poinformował, iż Sąd Apelacyjny we Wrocławiu ponownie oddalił wyrokiem z dnia 14 maja 2009 roku apelacje Banku. (pisma k. 66-67 akt sprawy)

Kolejnymi pismami z dnia 10 grudnia 2010 roku, 9 czerwca 2011 roku, 27 lutego 2013 roku, Bank udzielił informacji Agencji o stanie prowadzonej egzekucji i informując w tym ostatnim piśmie o skutecznie podniesionym przez kredytobiorców zarzucie przedawnienia wierzytelności Agencji. (pisma k. 68-69, 70-72, 78-79 akt sprawy) W odpowiedzi na powyższe Agencja kilkakrotnie zwróciła się do Banku o nadesłanie odpisu wyroku oddalającego powództwo obejmującego dopłaty w związku z podniesionym zarzutem przedawnienia. (pisma k. 80, 82, 83, 86 akt sprawy) W kolejnych pismach z dnia 7 maja 2014 roku, 4 sierpnia 2014 roku, 13 maja 2015 roku, 7 października 2015 roku, 27 października 2015 roku, Agencja zwracała się do Banku o wskazanie stanu egzekucji, podjętych przez Bank działań w celu wyegzekwowania miedzy innymi wierzytelności obejmującej dopłaty. (pisma k. 94, 95, 97, 111, 116 akt sprawy)

Wyrokiem z dnia 5 czerwca 2007 roku w sprawie sygn. akt I C 101/07 Sąd Okręgowy w Świdnicy po rozpoznaniu sprawy z powództwa (...) Banku (...) S.A. w W. przeciwko T. D. i R. D. uchylił wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 7 kwietnia 2006 roku wobec pozwanej T. D. i oddalił powództwo w całości, uznając zarzut przedawnienia roszczenia o zasądzenie kwoty 128.963,08 złotych wraz z odsetkami za przedawnione. Wyrokiem z dnia 25 października 2007 roku (sygn. akt I ACa 877/07) Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalił apelację Banku od powyższego wyroku. Kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego wniósł Bank. Po jej rozpoznaniu Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 21 listopada 2008 roku w sprawie sygn. akt V CSK 1654/08 uchylił wyrok Sąd Apelacyjnego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przyjmując że należności z tytułu dopłat stanowią wierzytelność własną Banku z tym, że wskazał na konieczność ponownej oceny oświadczeń kredytobiorców kierowanych do Banku już po przedawnieniu się roszczenia. Wyrokiem z dnia 14 maja 2009 roku Sąd Apelacyjny we Wrocławiu ponownie oddalił apelację Banku. (wyrok Sąd Apelacyjnego we Wrocławiu sygn. akt I ACa 11/09 wraz z uzasadnieniem k. 87-93, wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy sygn. akt I C 101/07 k. 101-106v akt sprawy)

Pismem z dnia 19 stycznia 2016 roku, doręczonym w dniu 21 stycznia 2016 roku, Agencja wezwała bank do zapłaty należności dochodzonych niniejszym pozwem powołując się na szkodę powstałą w wyniku nienależytego wykonania umowy. (pismo k. 120-122 akt sprawy)

Do tej pory przeciwko kredytobiorcom toczą się postępowania egzekucyjne miedzy innymi z wniosku pozwanego banku. (okoliczność bezsporna)

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów których wiarygodności i prawdziwości nie kwestionowała żadna ze stron, tym samym brak było podstaw do jej podważenia przez sąd.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo jako bezpodstawne podlegało oddaleniu w całości

Żądanie pozwu strona powodowa oparła na przepisie art. 471 kc, żądając zapłaty dochodzonej pozwem kwoty z tytułu nienależytego wykonania umów łączących strony. W toku procesu powódka uzasadniając żądanie pozwu pierwotnie powoływała się na naruszenie postanowień umowy z dnia 29 marca 2002 roku, po czym w replice do odpowiedzi na pozew na postanowienia umowy z dnia 30 kwietnia 1997 roku.

Zgodnie z § 14 ust. 4 umowy z dnia 29 marca 2002 roku, zobowiązania wynikające z dotychczas udzielonych przez Bank kredytów (…) regulowane są w trybie i na warunkach niniejszej umowy, przy czym do zwrotu dopłat stosuje się postanowienia § 6-8, natomiast przesłanki zwrotu dopłat ocenia się według umów obowiązujących Agencję i Banki w dniu udzielania kredytu. Tym samym zgodnie z treścią tego przepisu zastosowanie do ustalenia przesłanek zwrotu dopłat ma umowa z 1997 roku, która obowiązywała w dacie zawarcia umowy o kredyt inwestycyjny z kredytobiorcami. Zgodnie z § 5 ust. 5 umowy z dnia 30 kwietnia 1997 roku – w przypadku gdy kredytobiorca nie spłaci w umownym terminie którejkolwiek z rat kapitału i odsetek, wtedy traci prawo korzystania z dopłat Agencji za okres od dnia ostatnio terminowo spłaconej raty kapitału i należnych odsetek do dnia w którym powinno nastąpić uregulowanie zobowiązań. Tym samym zgodnie z treścią umowy konsekwencją nieterminowej płatności raty kredytu przez kredytobiorcę jest utrata prawa do dopłat za wskazany w umowie okres, a nie obowiązek zwrotu wszystkich dopłat. Przesłankami zwrotu dopłat, zgodnie z umową z 1997 roku, jest wykorzystywanie kredytu niezgodnie z przeznaczeniem oraz sprzedaż bez zgody agencji gruntów rolnych nabytych ze środków kredytu objętego dopłatami. Tym samym należałoby przyjąć, w świetle zebranego materiału dowodowego, że brak było przesłanek do dochodzenia przez Bank zwrotu dopłat od kredytobiorców.

W replice do odpowiedzi na pozew strona powodowa powołała się na załącznik nr 1 do umowy, który do pisma tego załączyła. Zdaniem sądu słusznie podnosiła strona pozwana, iż złożenie pełnej treści umowy wraz z ich załącznikami winno nastąpić wraz z pozwem, tym bardziej, że żądanie pozwu na treści umów się opiera i podnoszenie przez stronę pozwaną, iż przed procesem strona pozwana argumentów które uzasadniałyby ich dołączenie nie podnosiła jest nieuzasadnione. Nawet gdyby przyjąć, iż do prekluzji dowodowej w tym wypadku nie doszło to de facto załącznik nr 1 do umowy z 1997 roku, stanowiący na podstawie § 2 ust. 1 umowy (...) Nr (...) Prezesa Agencji (...) z dnia 4 marca 1997 roku w sprawie wprowadzenia zasad udzielania kredytów z dopłatą (...) do oprocentowania, zasad stosowania i zwiększania dopłat Agencji do oprocentowania kredytów inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach dla rolnictwa udzielonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996 roku w sprawie szczegółowych kierunków działania (...) oraz sposobów ich realizacji, w pkt III.10 b załącznika nr 2 do zarządzenia Prezesa Agencji z dnia 4 marca 1997 roku stanowiącego załącznik nr 1 do umowy (k. 187 akt sprawy), wskazuje się, że dopłaty do oprocentowania kredytów podlegają zwrotowi wraz z odsetkami ustawowymi za okres od daty ich otrzymania, a dalsze opłaty nie przysługują m. in. w przypadku zaprzestania obsługi kredytu. Jednocześnie nawet, gdyby przyjąć, iż zobowiązanie do dochodzenia dopłat i odsetek spoczywało na pozwanym Banku w świetle powyższych regulacji umownych, oraz przyjmując za uzasadnione twierdzenia strony powodowej co do powstania szkody i jej rozmiaru w wyniku nienależytego wykonania tych postanowień, to roszczenie dochodzone niniejszym pozwem uległo przedawnieniu o czym w dalszych rozważaniach. (k. 187 akt sprawy)

Jak wynika z treści tego załącznika (pkt II.13) Bank zobowiązany był do ustanowienia zabezpieczenia kredytu, ale jak wynika z treści umowy o kredyt inwestycyjny z Kredytobiorcami §12 zabezpieczenia takie ustanowiono.

Uzasadniając żądanie pozwu powód pierwotnie powołał się na naruszenie przez bank § 9 umowy z 2002 roku, ust. 4 pkt 3 i 4, co jest zdaniem sądu uzasadnione w świetle treści przepisu § 14 ust. 4 umowy zgodnie z którym zobowiązania wynikające z dotychczas udzielonych przez Bank kredytów (…) regulowane są w trybie i na warunkach niniejszej umowy, przy czym do zwrotu dopłat stosuje się postanowienia § 6-8. Jednocześnie zgodnie z § 9 ust. 4 pkt 3 i 4 bank zobowiązany jest do ustanowienia odpowiedniego prawnego zabezpieczenia spłaty kredytu i kwot udzielonych przez Agencję dopłat wraz z odsetkami ustawowymi oraz do dochodzenia należności (w przypadkach, o których mowa w § 6 i 7) niezwłocznie po zaistnieniu okoliczności uzasadniających zwrot dopłat i nie dopuszczenia do przedawnienia wierzytelności. W ocenie sądu pozwanemu zgodnie z postanowieniami tej umowy ewentualnie zarzucić można było niedochodzenie należności z tytułu dopłat i dopuszczenie do przedawnienia wierzytelności. Brak jest bowiem podstaw do obciążenia pozwanego niewywiązaniem się z obowiązku ustanowienia odpowiedniego prawnego zabezpieczenia między innymi udzielonych przez agencje dopłat w sytuacji gdy umowa o kredyt inwestycyjny została już wypowiedziana, a nad to obowiązek taki pozwany de facto w ocenie sądu spełnił o czym świadczy treść § 12 umowy inwestycyjnej. Ponad to jak słusznie podniósł pozwany Bank przypadki dochodzenia należności o których mowa w § 6 umowy nie zostały przez stronę powodową wskazane i powołane, a jak wynika z treści tego § zostały one określone w załączniku 1/1 do umowy który nie został przez stronę powodową załączony. Zgodnie bowiem z § 6 Agencja udziela Bankowi dopłat z zastrzeżeniem warunku, że jeżeli zaistnieją przesłanki zwrotu określone w załączniku 1/1, bank zobowiązany jest do wyegzekwowania we własnym imieniu i na swoją rzecz od kredytobiorcy zwrotu części oprocentowania wynikającego z umowy kredytu oraz przelania go na rachunek Agencji niezwłocznie od daty wyegzekwowania. Natomiast z uwagi na treść § 7 nie ma on w niniejszej sprawie w ogóle zastosowania.

Niezależnie od powyższego nawet gdyby przyjąć, iż pozwany naruszył postanowienia łączących strony umów i doprowadził do przedawnienia roszczeń których winien dochodzić z tytułu dopłat Agencji to zarzut przedawnienia tych roszczeń podniesiony przez stronę pozwaną jest w pełni uzasadniony. Zgodnie z art. 118 kc, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenie okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata. Termin przedawnienia co do przedmiotowego roszczenia wynosi 10 lat, bowiem brak jest podstaw do przyjęcia, iż roszczenie to jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez powodową Agencję, która działalności takiej nie prowadzi w tym wypadku. Jednocześnie zgodnie z art. 120 § 1 kc, termin przedawnienia rozpoczyna swój bieg od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Strony odnosząc się do zarzutu przedawnienia jak i podnosząc ten zarzut powołały się na uchwałę SN z dnia 22 listopada 2013 roku wydaną w sprawie III CZP 72/13 w której stwierdzono, że „termin przedawnienia roszczenia o zapłatę odszkodowania z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 kc) rozpoczyna bieg od dnia wystąpienia szkody pozostającej w związku przyczynowym z tym zdarzeniem (art. 120 § 1 kc)”, „(…) roszczenie o naprawienie szkody w reżimie ex contractu staje się wymagalne dopiero po wezwaniu dłużnika przez wierzyciela do spełnienia świadczenia (art. 455 k.c.), ale brzmienie art. 120 § 1 zdanie drugie k. c. uzasadnia oddzielenie od siebie rzeczywistej wymagalności roszczenia od "wymagalności hipotetycznej", ustalanej z odwołaniem się do chwili, w której stan wymagalności roszczenia mógł powstać najwcześniej. W nauce i orzecznictwie wskazuje się, że zdarzeniem, którego wystąpienie wyznaczy ten hipotetyczny stan wymagalności, a zarazem początek biegu terminu przedawnienia roszczenia odszkodowawczego, może być: niewykonanie i nienależyte wykonanie zobowiązania względnie powstanie szkody wskutek naruszenia zobowiązania albo dowiedzenie się przez wierzyciela o szkodzie” oraz „(…) przez dzień „hipotetycznej wymagalności” roszczenia o odszkodowanie ex contractu w rozumieniu art. 120 § 1 zdanie drugie kc rozumieć jednak należy chwilę, w której doszło do spełnienia się wszystkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, bo już wówczas można oczekiwać od wierzyciela, że przez wezwanie dłużnika do spełnienia świadczenia postawi powstałe na jego rzecz roszczenie w stan rzeczywistej wymagalności.”

Szkoda, jak wynika z ustaleń sądu, biorąc pod uwagę podstawę dochodzonego niniejszym pozwem roszczenia powstała niewątpliwie w chwili gdy doszło do przedawnienia roszczeń z tytułu dopłat wypłaconych kredytobiorcom na mocy umowy o kredyt inwestycyjny, to jest w ciągu trzech lat od wypowiedzenia umowy o kredyt inwestycyjny pismem z dnia 22 marca 2000 roku, czyli w dniu 22 marca 2003 roku. I od tej daty roszczenie o zapłatę odszkodowania stało się hipotetycznie wymagalne, bowiem już wtedy powód mógł wezwać pozwany bank do zapłaty z tego tytułu i wyznaczyć termin a w konsekwencji w przypadku niezastosowania się do wezwania roszczenie to mogło być dochodzone przez stronę powodową przed sądem. Termin przedawnienia do dochodzenia szkody jest 10 letni, tym samym roszczenie dochodzone niniejszym pozwem uległo przedawnieniu w dniu 22 marca 2013 roku, to jest ponad 3 lata przed wniesieniem niniejszego pozwu. Konsekwencją przedawnienia roszczenia głównego jest przedawnienie świadczeń ubocznych.

Na marginesie należy wskazać, iż nawet gdyby przyjąć iż wymagalność roszczenia nastąpiła z chwilą gdy powód dowiedział się o niewywiązaniu się pozwanego z łączącej strony umowy co doprowadziło do powstania szkody, to w ocenie sądu z ustaleń sądu wynika, że powód wiedzę tę posiadł wcześniej niż po uzyskaniu odpisu wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu w 2013 roku, albowiem o braku tytułu do dochodzenia dopłat pozwany poinformował go w piśmie z dnia z dnia 29 września 2005 roku. (k. 55-56 akt sprawy) Licząc bieg przedawnienia od tej daty roszczenie dochodzone pozwem również jest przedawnione.

Ponad to przyjmując również, iż pozwany uchybił zobowiązaniom łączącej strony umowy i nie ustanowił zabezpieczeń obejmujących dopłaty i odsetki od nich, to roszczenie to zgodnie ze stanowiskiem pozwanego i biorąc pod uwagę powyższe rozważania również uległo przedawnieniu licząc, od daty zawarcia umowy o kredyt inwestycyjny z kredytobiorcami, a najpóźniej od daty dowiedzenia się o treści umowy to jest w dniu doręczenia pisma Banku skierowanego do Agencji z dnia 23 grudnia 2004 roku wraz z którym w załączeniu przesłano umowę, która jak twierdzi powód zabezpieczeń tych nie zawiera, bowiem w tym czasie do powoda, jak wynika z ustalonego na podstawie dokumentów zawnioskowanych przez strony, dotarła informacja o zawarciu przedmiotowej umowy i jej treści.

Biorąc powyższe pod uwagę jako bezpodstawne powództwo podlegało oddaleniu w całości o czym orzeczono jak w pkt I wyroku.

O kosztach postępowania sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc oraz § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie, obciążając nimi w całości stronę przegrywającą proces – powoda.

SSO Ewa Ligoń-Krawczyk