Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I ACa 292/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 stycznia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w (...) I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Mariola Głowacka

Sędziowie: SA Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga /spr./

SA Ewa Staniszewska

Protokolant: st. sekr. sąd.(...)

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2019 r. w (...)

na rozprawie

sprawy z powództwa M. C. i I. C.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

w P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 22 stycznia 2018 r. sygn. akt I C 1774/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 o tyle tylko, że ustala datę początkową odsetek ustawowych na dzień 6 kwietnia 2017 r., a w pozostałym zakresie roszczenie o zasądzenie odsetek oddala,

II.  w pozostałym zakresie apelację oddala,

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga Mariola Głowacka Ewa Staniszewska

UZASADNIENIE

Powodowie M. C. i I. C., w pozwie z dnia 24 czerwca 2013 r., wnieśli o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. kwoty 100.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, w tym

- kwoty 40.000 zł tytułem odszkodowania związanego z koniecznością poniesienia nakładów akustycznych w budynku powodów

- kwoty 79.500 zł tytułem odszkodowania za spadek wartości nieruchomości powodów stanowiącej działkę nr (...),

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie solidarnie od powodów na swoją rzecz kosztów procesu.

Prawomocnym wyrokiem częściowym z dnia 26 stycznia 2015 r. sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 79.500 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 25 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania za spadek wartości nieruchomości.

Pismem z dnia 18 grudnia 2017 r. powodowie ostatecznie zmodyfikowali żądanie pozwu w ten sposób, że wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od pozwanego, tytułem nakładów na rewitalizację budynków kwoty 65.500,68 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty, z tym że od dnia 1 stycznia 2016 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

W odpowiedzi pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Zaskarżonym obecnie wyrokiem z dnia 22 stycznia 2018 roku Sąd Okręgowy w (...)

1.zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 32.750,34 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty,

2.oddalił powództwo w pozostałej części,

3.zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 8.636,23 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i wyprowadzone z tych ustaleń wnioski prawne.

Ustalenia faktyczne stanowiące podstawę do wydania wyroku częściowego, pozostają niezmienne. Sąd przypomniał, że lotnisko cywilne P.-Ł. jest własnością pozwanego. W dniu 30 stycznia 2012 r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P.-Ł. w P.. Uchwała utworzyła obszar ograniczonego użytkowania dla lotniska P.-Ł. w P., którego zarządcą jest (...) sp. z o.o. w P.. Na obszarze ograniczonego użytkowania wyodrębniono dwie strefy: zewnętrzną i wewnętrzną. W uchwale wprowadzono wymagania techniczne, dotyczące budynków położonych w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania w postaci: obowiązku zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej. Wskazano, że przez odpowiednią izolacyjność akustyczną przegród budowlanych należy rozumieć izolacyjność akustyczną określoną zgodnie z Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej z uwzględnieniem poziomu hałasu powodowanego przez starty, lądowania, przeloty statków powietrznych, operacje naziemne i inne źródła hałasu związane z funkcjonowaniem lotniska, przy zapewnieniu wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu, a także wymaganej izolacyjności cieplnej. Za właściwy klimat akustyczny w budynkach uznano poziom dźwięku zgodny z obowiązującymi Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej. Powyższa uchwała weszła w życie 28 lutego 2012 r.

Powodowie M. C. i I. C. są na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej współwłaścicielami nieruchomości położonej w P., przy ul. (...), stanowiącej działkę nr (...), zabudowanej jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym, dla której Sąd Rejonowy (...) w P. prowadzi księgę wieczystą (...), a nadto byli współwłaścicielami nieruchomości położonej w P., przy ul. (...), stanowiącej działkę nr (...), zabudowanej jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym, dla której Sąd Rejonowy (...)w P. prowadzi księgę wieczystą (...). Prawo własności tej ostatniej nieruchomość zbyli na podstawie umowy sprzedaży z dnia 22 lipca 2013 r.

Zgodnie z załącznikami nr 6b i 7b do uchwały Sejmiku Województwa (...) nr (...) powołane wyżej nieruchomości znajdują się w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania lotniska P. - Ł. w P..

Na dzień wejścia w życie powołanej wyżej uchwały Sejmiku Województwa (...), przedmiotowe nieruchomości zabudowane były dwukondygnacyjnymi budynkami mieszkalnymi w zabudowie bliźniaczej, wykonanymi w technologii murowanej, o powierzchni użytkowej 152,31 m ( 2) każdy. Dla powyższego terenu brak jest aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego. Z uwagi na fakt, że przedmiotowe nieruchomości zabudowane są budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi, ich przeznaczenie zostało zdeterminowane. Zgodnie ze zmianą studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy T. zatwierdzonym Uchwałą (...) Rady Gminy T. z dnia 21 czerwca 2011r., opisane nieruchomości znajdują się na terenach oznaczonych symbolem M4 - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej o dużej intensywności.

Funkcjonowanie lotniska dopuszczone w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania powoduje w budynkach mieszkalnych zlokalizowanych w P., przy ul. (...) - w stanie aktualnym oraz dla aktywności lotniska prognozowanej na rok 2034 - naruszenie wymogów normy (...) „Akustyka Budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach.”. W porze nocnej we wszystkich pokojach występują przekroczenia dopuszczalnych wartości poziomu hałasu (dla najniekorzystniejszej ½ godziny) wynoszące około 9-11 dB, w łazienkach na poziomie piętra - o 1,6 dB. W pomieszczeniach WC na parterze oraz w porze dnia we wszystkich pomieszczeniach podlegających ochronie akustycznej w obu budynkach panują poprawne warunki akustyczne. Wymagania normy dotyczą warunków wewnątrz pomieszczeń umeblowanych zgodnie z przeznaczeniem, przy zamkniętych drzwiach i oknach. Zgodnie z zaleceniami normowymi, zakres adaptacji akustycznej budynku ustalono dla stanu perspektywicznej intensywności operacji lotniczych.

Niezbędne zmiany polegają na wymianie w budynku nr (...): dwóch okien w salonie z kuchnią/jadalnią, drzwi balkonowych w salonie z kuchnią/jadalnią na parterze, okna w korytarzu, dwóch okien w gabinecie, dwóch okien w pokoju na piętrze, okna w sypialni narożnikowej na piętrze, okna w sypialni od tyłu budynku oraz drzwi balkonowych w sypialni od tyłu budynku, a w budynku nr (...): dwóch okien w salonie z kuchnią/jadalnią, drzwi balkonowych w salonie z kuchnią/jadalnią na parterze, okna w korytarzu, dwóch okien w gabinecie, dwóch okien w pokoju na piętrze, okna w sypialni narożnikowej na piętrze, okna w sypialni od tyłu budynku oraz drzwi balkonowych w sypialni od tyłu budynku.

Ponadto, w celu zapewnienia wymaganej wentylacji, należy zamontować ścienne nawiewniki akustyczne (...) (...)z mufą akustyczną oraz okapem wyposażonym we wkładkę akustyczną w gabinetach na parterze po 1 sztuce i w pozostałych pokojach po 2 sztuki.

Ze względu na konieczność ograniczenia propagacji hałasu poprzez kanały wentylacyjne do pomieszczeń, w których znajdują się zakończenia tych kanałów, tj. do salonów z częścią kuchenną, WC i łazienek na piętrze, należy zainstalować na wylotach kominów wentylacyjnych z tych pomieszczeń tłumiki akustyczne o skuteczności około 7 dB.

Niezbędne jest również zamontowanie dodatkowych drzwi za istniejącymi aktualnie drzwiami wejściowymi, by wskaźnik izolacyjności akustycznej układu dwoje drzwi wyniósł około RA2 = 50 dB. Wartość tychże nakładów wynosi 32.750,34 zł (z 8% VAT) w odniesieniu do każdego z budynków.

Gdyby klimat akustyczny w środowisku zewnętrznym odpowiadał obowiązującym powszechnie (poza obszarem ograniczonego użytkowania) przepisom, oba budynki spełniałyby wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych określone w normie (...) zachowane byłyby również dopuszczalne wartości poziomu hałasu wewnątrz budynku podane w normie (...) Ocena ta dotyczy również budynków w okresie przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania. W związku z powyższym potrzeba określonych wcześniej działań zapewniających dostosowanie budynków do wymagań normowych, wynika z wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania i dopuszczonych w związku z tym uciążliwości akustycznych w środowisku w otoczeniu tychże budynków.

Pismem z 21 marca 2013 r., doręczonym w dniu 27 marca 2013 r., powodowie wezwali pozwany (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. do zapłaty kwoty 150.000 zł tytułem odszkodowania w związku z obniżeniem wartości nieruchomości i kwoty 100.000 zł tytułem zwrotu nakładów na wygłuszenie budynków.

Pozwany w piśmie z dnia 30 kwietnia 2013 r. poinformował powodów, że przewiduje możliwość wypłaty dobrowolnego odszkodowania wyłącznie na modernizację akustyczną nieruchomości w ramach procedury koncyliacyjnej i zaprosił do złożenia wniosku w ramach tej procedury.

Podstawą rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego były przepisy art. 129 ust. 2 oraz art. 136 ust. 3 ustawy – Prawo ochrony środowiska.

Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z przepisem art. 129 ust. 2 Prawa ochrony środowiska właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę (w tym zmniejszenie wartości nieruchomości) „w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości”, przy czym - jak się wskazuje w orzecznictwie - ograniczeniem tym jest także samo ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. W związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia o utworzeniu obszaru (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c.) i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania. O ile bowiem właściciel przed wejściem w życie rozporządzenia mógł żądać zaniechania immisji (hałasu) przekraczającej standard ochrony środowiska, o tyle w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania możliwości takiej został pozbawiony. Inaczej mówiąc, szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż właściciel nieruchomości będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje, np. hałas (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 30 listopada 2010 r., (...) postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r., (...); wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., (...)postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2010 r.,(...)

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że skutki ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania zostały w powołanej ustawie uregulowane kompleksowo, za czym przemawia językowa wykładnia wskazanego przepisu. Literalne brzmienie art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska nie daje podstaw do dokonania rozróżnienia na poszczególne rodzaje ograniczeń sposobu korzystania z nieruchomości. Skoro zgodnie z art. 129 ust. 2 w zw. z art. 135 i 136 ustawy odszkodowanie przysługuje właścicielowi w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z jego nieruchomości, to rozumieć przez to należy ograniczenie korzystania z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem, a więc określony przy zastosowaniu art. 140 k.c. Jak już wskazywano - jeśli właściciel nieruchomości został ograniczony w sposobie korzystania ze swojej nieruchomości w dotychczasowy sposób na skutek utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, ale to ograniczenie nie ma charakteru istotnego (bo korzystanie z nieruchomości jest możliwe) - to właściciel może domagać się odszkodowania z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości (art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ustawy). Ograniczenie takie może polegać na nałożeniu na właściciela nieruchomości obowiązku znoszenia hałasu przekraczającego poziom dopuszczalny przez obowiązujące prawo, a więc obowiązek znoszenia immisji przekraczających przeciętną miarę.

Bezspornym w niniejszej sprawie było, że w dniu 30 stycznia 2012 r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. - Ł. w P.. Obszar ograniczonego użytkowania podzielony został na dwie strefy - wewnętrzną i zewnętrzną, w zależności od odległości od lotniska P. - Ł. i poziomu natężenia hałasu w danej strefie, a nieruchomość powodów położona przy ul. (...), stanowiąca działkę nr (...), została zakwalifikowana do strefy wewnętrznej.

Powołana wyżej uchwała sejmiku województwa wprowadziła obowiązek zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej wyłącznie w strefie wewnętrznej (§ 9 pkt 2 uchwały). Nieruchomość stanowiąca działkę nr (...), jak to już wcześniej wskazano, położona jest w strefie wewnętrznej. W konsekwencji powodowie byli uprawnieni do dochodzenia odszkodowania odpowiadającego kosztom rewitalizacji akustycznej budynku. Zgodnie bowiem z art. 136 ust. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska, w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Z opinii biegłej z dziedziny ochrony przed hałasem A. K. wynika, że funkcjonowanie lotniska dopuszczone w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania powoduje w budynkach mieszkalnych zlokalizowanych w P., przy ul. (...) - w stanie aktualnym oraz dla aktywności lotniska prognozowanej na rok 2034 - naruszenie wymogów normy (...) „Akustyka Budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach.”. W porze nocnej we wszystkich pokojach występują przekroczenia dopuszczalnych wartości poziomu hałasu (dla najniekorzystniejszej ½ godziny) wynoszące około 9-11 dB, w łazienkach na poziomie piętra - o 1,6 dB. W pomieszczeniach WC na parterze oraz w porze dnia we wszystkich pomieszczeniach podlegających ochronie akustycznej w obu budynkach panują poprawne warunki akustyczne. Wymagania normy dotyczą warunków wewnątrz pomieszczeń umeblowanych zgodnie z przeznaczeniem, przy zamkniętych drzwiach i oknach. Co istotne przy tym, gdyby klimat akustyczny w środowisku zewnętrznym odpowiadał obowiązującym powszechnie (poza obszarem ograniczonego użytkowania) przepisom, budynki spełniałyby wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych określone w normie (...) zachowane byłyby również dopuszczalne wartości poziomu hałasu wewnątrz budynku podane w normie (...). Ocena ta dotyczy również budynków w okresie przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania. W związku z powyższym należy jednoznacznie stwierdzić, że potrzeba opisanych w opinii biegłej działań zapewniających dostosowanie budynków do wymagań normowych, wynika wyłącznie z wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania i dopuszczonych w związku z tym uciążliwości akustycznych w środowisku w otoczeniu tego budynku.

Sąd Okręgowy wskazał, że powodowie domagali się ostatecznie zasądzenia na ich rzecz odszkodowania odpowiadającego nakładom na rewitalizację akustyczną obydwu budynków, tj. położonych na nieruchomościach przy ul. (...) i przy ul. (...) w P..

Sąd I instancji uznał za niezasadne żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów odszkodowania odpowiadającego nakładom na rewitalizację akustyczną budynku znajdującego się na nieruchomości położonej w P., przy ul. (...), stanowiącej działkę nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta (...). Mimo że i co do tej nieruchomości spełnione zostały wszystkie omówione wcześniej przesłanki uzasadniające przyznanie odszkodowania odpowiadającego wartości takich nakładów, to jednak powodowie nie byli legitymowani czynnie do dochodzenia tego odszkodowania. Jak to już wcześniej wskazano, legitymowanym czynnie - wobec treści art. 129 Prawa ochrony środowiska - jest właściciel (użytkownik wieczysty) nieruchomości. Jak tymczasem wynikało z elektronicznej księgi wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości (dostępnej na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości), powodowie nie są już jej właścicielami. Powodowie zbyli tę nieruchomość w toku procesu, w dniu 22 lipca 2013 r. Co istotne, przed zbyciem nieruchomości nie dokonali nakładów na jej rewitalizację akustyczną, jak również - wobec zbycia nieruchomości - już tych nakładów nie dokonają. W tej sytuacji zasądzenie na ich rzecz wartości tychże nakładów prowadziłoby do ich bezpodstawnego wzbogacenia. Należy podkreślić, że celem regulacji zawartej w art. 129 i nast. Prawa ochrony środowiska w zakresie roszczenia o zwrot nakładów na nieruchomość w celu jej rewitalizacji akustycznej jest ochrona osób zamieszkałych w strefie ograniczonego użytkowania przed uciążliwościami związanymi z funkcjonowaniem strefy i ochrony ich zdrowia, w tym wypadku przed nadmiernym hałasem i przez przyznanie odpowiedniego odszkodowania umożliwienie doprowadzenia nieruchomości do takiego stanu, w którym w jak najmniejszym stopniu będą odczuwalne skutki wprowadzenia strefy. Zgodnie zaś z art. 361 § 2 k.c. naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wobec naprowadzonych wyżej okoliczności, cel przywołanych przepisów nie zostałby zrealizowany, gdyby powodom, którzy nie są już właścicielami nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) przyznano odszkodowanie odpowiadające nakładom na rewitalizację akustyczną budynku, jaki się na niej znajduje (których do tej pory nie ponieśli). Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, że powyższej oceny nie zmienił fakt, że powodowie zbyli prawo własności wspomnianej nieruchomości już po doręczeniu pozwanemu odpisu pozwu. Nieruchomość ta nie była bowiem objęta sporem w rozumieniu przepisu art. 192 pkt 3 k.p.c. W niniejszej sprawie, choć niewątpliwie w toku procesu doszło do zbycia rzeczy, to jednak rzecz ta nie jest objęta sporem. Spór nie ogniskował bowiem bezpośrednio na nieruchomości obejmującej działkę nr (...), lecz na prawie do odszkodowania w związku z koniecznością adaptacji akustycznej budynku, jak się na niej znajduje. To właśnie prawo do tego odszkodowania było objęte sporem w niniejszej sprawie (a nie działka nr (...)). W toku procesu żadna ze stron nie podnosiła, ani tym bardziej nie wykazała, by po doręczeniu pozwu doszło również do zbycia tego prawa, co uzasadniałoby sięgnięcie do dyspozycji powołanego przepisu ustawy procesowej. W konsekwencji nie znajdował on zastosowania w niniejszej sprawie.

Sąd I instancji wskazał, że zakres koniecznych nakładów na rewitalizację akustyczną budynku położonego na nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) określony został szczegółowo w opinii biegłej A. K., zaś ich wartość w opinii biegłego K. J. (1). Biegły K. J. (1) wartość tychże nakładów określił na kwotę 32.750,34 zł (z 8% VAT).

Zdaniem Sądu I instancji, przy określaniu wartości nakładów na rewitalizację akustyczną budynku powodów zastosować należało 8-procentową stawkę podatku VAT. Zasądzenie na rzecz powodów w niniejszej sprawie odszkodowania odpowiadającego wskazanym wyżej kosztom przy uwzględnieniu 23-procentowej stawki podatku VAT nie było zasadne. Sąd Okręgowy wyjaśnił, że ze wskazań doświadczenia życiowego wynika, iż zakupu większości z materiałów budowlanych określonych przez biegłych dokonuje się zwyczajowo wraz z usługą montażu, tj. producent tych materiałów dokonuje równocześnie ich montażu. Dotyczy to w szczególności okien i drzwi balkonowych. W tej sytuacji zasądzanie na rzecz powodów wartości 23-procentowej stawki podatku VAT byłoby nieuprawnione i powodowało bezpodstawne wzbogacenie powodów, skoro przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług przewidują możliwość skorzystania z niższej stawki podatku VAT w razie zamówienie usługi wraz z powierzeniem wykonawcy zakupu materiałów budowlanych. Nadto Sąd Okręgowy zauważył, że treść opinii biegłych nie wskazuje, by konieczne do zastosowania materiały cechowały się szczególną specyfiką, co miałoby utrudniać równoczesne z ich zakupem zamówienie usługi montażu. Zresztą, gdyby materiały te rzeczywiście z uwagi na cel ich zastosowania posiadały jakieś szczególne cechy, tym bardziej uzasadnionym byłoby ich zamówienie wraz z usługą montażu przez wykwalifikowanego wykonawcę, by zagwarantować w ten sposób skuteczność realizacji celu, jakiemu ich zakup ma służyć.

Nadto Sąd I uznał, że zasądzeniu na rzecz powodów podlegała wartość tychże nakładów określona na datę wydania opinii przez biegłego z dziedziny budownictwa, a nie na dzień wezwania pozwanego do zapłaty. Za takim rozstrzygnięciem przemawiała okoliczność, że jak dotąd wspomniane nakłady nie zostały przez powodów poniesione. W konsekwencji z powyższego tytułu zasądzeniu na rzecz powodów podlegała kwota 32.750,34 zł. Powodowie nie wykazali, by wartość prac koniecznych do przeprowadzenia była wyższa.

Sąd I instancji podkreślił również, że na przeszkodzie uwzględnieniu powództwa w powyższym zakresie nie stała okoliczność, że powodowie jak dotąd nie przeprowadzili prac wygłuszeniowych budynku położonego na nieruchomości przy ul. (...) w P.. Roszczenie o zasądzenie kosztów potrzebnych do rewitalizacji akustycznej budynku na podstawie art. 129 ust. 2 i art. 136 ust. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska nie jest bowiem uzależnione od uprzedniego poniesienia tych kosztów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 10 kwietnia 2008 r., I ACa 2/2008).

O odsetkach należnych od zasądzonej kwoty Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Sąd Okręgowy wskazał, że powodowie wezwali pozwanego do zapłaty odszkodowania w piśmie z dnia 21 marca 2013 r., doręczonym w dniu 27 marca 2013 r., zakreślając w nim termin na spełnienie świadczenia do dnia 3 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że okoliczność nie poniesienia przez powodów nakładów na adaptację akustyczną budynku na działce nr (...), co do zasady mogłaby uzasadniać zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie dopiero od daty wydania opinii szacującej wartość tychże nakładów. Sąd uznał jednak, że okoliczności rozpoznawanej sprawy przemawiają za odmiennym rozstrzygnięciem tej kwestii. Należy bowiem zwrócić uwagę, że z opinii biegłego z dziedziny budownictwa jednoznacznie wynika, że na datę wezwania pozwanego do zapłaty wartość prac wygłuszeniowych była wyższa niż w dacie wydawania opinii. To zaś oznacza, że gdyby pozwany spełnił świadczenie niezwłocznie po wezwaniu do zapłaty, powodowie uzyskaliby z tego tytułu wyższą kwotę. To zaś uzasadniało zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie już od daty wynikającej z wezwania do zapłaty. W konsekwencji sąd uznał, że odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonego na rzecz powodów odszkodowania z tytułu nakładów na rewitalizację akustyczną budynku przysługują im od dnia następnego po upływie terminu zakreślonego w wezwaniu, tj. od dnia 4 kwietnia 2013 r. Skoro jednak powodowie domagali się ich od daty późniejszej, z uwagi na treść art. 321 § 1 k.p.c., sąd żądaniem tym był związany i w konsekwencji zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od daty dochodzonej pozwem, tj. od dnia 25 czerwca 2013 r.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych wyżej przepisów ustawy, w punkcie 1. wyroku, Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 32.750,34 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty.

W pozostałej części, w punkcie 2. wyroku, sąd powództwo oddalił jako bezzasadne.

O poniesionych przez strony kosztach procesu, w punkcie 3. wyroku, sąd orzekł na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. i art. 100 k.p.c., stosunkowo te koszty rozdzielając. Powództwo zostało uwzględnione w 77%, a w konsekwencji powodowie zobowiązani byli ponieść koszty procesu w 23%.

Powyższy wyrok apelacją zaskarżył pozwany w części uwzględniającej powództwo, zarzucając

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 129 ust . ustawy Prawo ochrony środowiska ( (...)) w zw. z art. 136 ust. 3 (...) poprzez ich zastosowanie i zasądzenie na ich podstawie odszkodowania z tytułu modernizacji akustycznej nieruchomość i w sytuacji gdy konieczność poniesienia tych nakładów nie jest związana z wprowadzeniem (...) ograniczonego (...)

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 481§2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. oraz art.363§ 2 k.c. poprzez ich błędną wykładnię, polegająca na przyjęciu, że dłużnik dopuszcza się opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego, nie spełniając go w dacie wniesienia pozwu, w sytuacji gdy stwierdzenie istnienia obowiązku spełnienia przez niego tego świadczenia oraz ustalenie jego wysokości nastąpiło dopiero w wyniku przeprowadzonego postępowania sądowego i wydania wyroku przez sąd I instancji

Mając na uwadze powyższe zarzuty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony powodowej na swoja rzecz kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postepowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie na ich rzecz kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w niewielkiej części.

Niniejsza sprawa jest jedną z wielu spraw o zapłatę równowartości nakładów koniecznych dla przywrócenia komfortu akustycznego w budynkach znajdujących się w strefie ograniczonego użytkowania wokół lotniska P.-Ł., rozpoznanych już przez Sąd Apelacyjny w (...). Argumenty pozwanego co do braku związku przyczynowego między wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania a koniecznością poniesienia nakładów z tytułu modernizacji akustycznej nieruchomości, były wielokrotnie rozważane (zob. min. wyroki Sądu Apelacyjnego w (...) z: 31 października 2017 r., (...); 15 grudnia 2016 r., (...)marca 2016 r., (...); 21 grudnia 2017 r.; 22 listopada 2017 r.,(...).

Sąd Apelacyjny – mając na uwadze utrwalone już orzecznictwo w tym zakresie - uznał za niezasadny zarzut naruszenia art. 129 ust. 2 oraz art. 136 ust. 3 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska.

W art. 129-136 u.p.o.ś. ustawodawca uregulował samodzielne podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości oraz z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, opierając się na założeniu, że ryzyko szkód związanych z działalnością uciążliwą dla otoczenia powinien ponosić podmiot, który tę działalność podejmuje dla własnej korzyści Przesłankami tej odpowiedzialności są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą.

Nie ulega wątpliwości, że drogę do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych na podstawie art. 129 ust. 2 ustawy otworzyło powodom objęcie ich nieruchomości obszarem ograniczonego użytkowania ustanowionym uchwałą Sejmiku Województwa (...). Ten akt prawa miejscowego wiąże się z rozwojem lotniska i z brakiem możliwości dochowania standardów środowiska, co wprost oddziałuje na sytuację powodów jako właścicieli nieruchomości. W uchwale tej wprowadzono wymagania techniczne dotyczące budynków położonych w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania w postaci: obowiązku zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej.

Art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. jednoznacznie wskazuje, że szkodą, której naprawy może domagać się poszkodowany na podstawie art. 129 ust 2 u.p.o.ś. w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. Nie ma również wątpliwości co do faktu, że budynek stanowiący własność powodów, położony w strefie wewnętrznej (...) musi spełniać obostrzone warunki, zmierzające do zapewnienia odpowiedniej ochrony akustycznej.

Z tego też względu nie jest słuszne stanowisko pozwanego, która kwestionuje związek przyczynowy między wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, a szkodą powodów. Gdyby nie ponadnormatywny hałas, któremu powodowie w związku z wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania nie mogą przeciwdziałać, budynki zapewniałyby im należytą, zgodną z normami ochronę akustyczną. Obecnie natomiast, dochowanie tych standardów wymaga poczynienia nakładów.

Nie można było zatem uznać za słuszne twierdzenia skarżącego, że Sąd Okręgowy dopuścił się naruszenia przepisów prawa materialnego, zasądzając odszkodowanie na podstawie wyżej wymienionych przepisów

Zasadny natomiast okazał się zarzut apelującego w kwestii zasądzenia odsetek od dnia wniesienia pozwu. Roszczenie odszkodowawcze ma charakter bezterminowy, co oznacza, że staje się wymagalne po upływie odpowiedniego terminu wyznaczonego dłużnikowi do jego spełnienia (art. 455 k.c.). Z jego upływem dłużnik popada w opóźnienie, co uprawnia wierzyciela do żądania odsetek ustawowych na podstawie przepisów art. 481 § 1 i § 2 zd. 1 k.c.

W niniejszym postępowaniu Sąd I instancji, w oparciu o wyliczenia biegłego na czerwiec 2013r., uznał za zasadne przyznanie odsetek od daty, wynikającej już z wezwania do zapłaty, jednak związany żądaniem powodów zasądził odsetki od daty dochodzonej pozwem, tj. 25 czerwca 2013r.

Sąd Apelacyjny nie podzielił tej argumentacji i uznał, że okoliczności rozpoznawanej sprawy przemawiają za odmiennym jej rozstrzygnięciem. Sąd odwoławczy uznał, że jedynymi miarodajnymi danymi pozwalającymi obiektywnie ustalić wysokość szkody były ustalenia zawarte w opinii biegłego K. J., sporządzone na potrzeby niniejszej sprawy, zaś prawidłową datą do ustalenia daty początkowej odsetek jest dzień, w którym pozwany mógł zapoznać się z wydaną przez biegłego opinią. Pozwany miał wówczas dostateczną wiedzę do tego, by stwierdzić zasadność roszczeń powodów także w aspekcie ich wysokości. Od tej daty pozwany znajdował się w opóźnieniu w zapłacie odszkodowania uzasadniającym odpowiedzialność odsetkową w zakresie, w jakim świadczenie to zostało uznane za usprawiedliwione w świetle wniosków tych opinii. W tym miejscu należy zauważyć, że pozwany o wartościach nakładów ustalonych przez biegłego na czerwiec 2013r. również dowiedział się tego samego dnia, z treści przedmiotowej opinii. Zatem uznanie odsetek przez sąd I instancji od dnia wezwania do zapłaty, a w konsekwencji zasądzenie ich z dniem wniesienia pozwu, doprowadziłoby do nadmiernego uprzywilejowania powodów kosztem pozwanego .

Skoro zatem rzeczona opinia została doręczona pozwanemu w dniu 30 marca 2017r. to doliczając dodatkowy okres 7 dni na zapoznanie się z jej treścią Sąd Apelacyjny uznał, że pozwany pozostawał w opóźnieniu w spełnieniu roszczeń powodów od dnia 6 kwietnia 2017 r. Z powyższych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I w ten tylko sposób, że odsetki od przyznanych na rzecz powodów kwot odszkodowania z tytułu nakładów akustycznych zasądził od dnia 6 kwietnia 2017 r.

Brak było jednak podstaw do uznania, że odsetki od zasądzonej powodowi należności winny być zasądzone dopiero od postulowanej w apelacji daty orzekania, bowiem pozwany znajdował się w opóźnieniu w spełnieniu tych świadczeń już w dniu wyżej wskazanym, poprzedzającym dzień wyrokowania.

Na koniec Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że apelujący zaskarżając orzeczenie co do pkt 3 wyroku, w przedmiocie zasądzonych na rzecz powodów zwrot kosztów procesu w żaden sposób nie ustosunkował się do tej kwestii w treści apelacji. Wobec nie przedstawienia żadnych argumentów na poparcie słuszności swych twierdzeń, należało uznać je za gołosłowne i nie zasługujące na uwzględnienie.

Wobec powyższego w pozostałym zakresie apelacja podlegała oddaleniu w oparciu o art. 385 k.p.c.(pkt II wyroku)

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w pkt III sentencji wyroku. zgodnie z treścią przepisów art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Małgorzata Mazurkiewicz - Talaga Mariola Głowacka Ewa Staniszewska