Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 31 stycznia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2019 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z wniosku T. K. i K. K.

z udziałem A. I. i D. I.

o ustanowienie drogi koniecznej,

na skutek apelacji uczestników od postanowienia Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 28 lutego 2018 r., sygn. akt I Ns 840/14,

p o s t a n a w i a:

I.  oddalić apelację;

II.  stwierdzić, że wnioskodawcy i uczestnicy ponoszą koszty postępowania apelacyjnego każdy w zakresie związanym ze swoim udziałem w sprawie.

Krystyna Skiepko Bożena Charukiewicz Mirosław Wieczorkiewicz

sygn. akt IX Ca 791/18

UZASADNIENIE

Wnioskodawczynie K. K. i M. H. wniosły o ustanowienie służebności drogi koniecznej na rzecz każdoczesnego właściciela działki nr (...), o powierzchni 1.359 m 2, przy ul. (...) w O., dla której w Sądzie Rejonowym w Olsztynie urządzona jest księga wieczysta nr (...) przez działkę nr (...), położonej w O., przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą nr (...), biegnącej na dotychczas urządzonej drodze wewnętrznej za wynagrodzeniem jednorazowym w wysokości 100 zł, płatnym w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

W uzasadnieniu podniosły, że nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi koniecznej z uwagi na sposób zagospodarowania oraz korzystania. Budynek jest usytuowany na działce (...) w taki sposób, że nie ma do niego dojazdu (do zaplecza budynku), ani od ul. (...), ani od ul. (...). Zarząd Dróg Z. i (...) w O. wskazał, że komisja negatywnie zaopiniowała wniosek o urządzenie obsługi komunikacyjnej od ul. (...) z uwagi na bezpieczeństwo ruchu drogowego (brak widoczności). Wnioskodawczynie podały, że planują przebudowę zakupionego budynku, z zamiarem adaptacji na obiekt hotelowy. W tym celu muszą posiadać odpowiedni dostęp do całego budynku. Muszą bowiem zapewnić dojazd pojazdom dostawczym, zaopatrzeniowym, służbom bezpieczeństwa. Ponadto budynek wpisany jest do rejestru zabytków województwa (...). Dodatkowo wskazały, że przez lata zwyczajowo dojazd do przedmiotowej nieruchomości odbywał się z ul. (...) poprzez drogę wewnętrzną urządzoną na nieruchomości gruntowej przy ul. (...), stanowiącej własność uczestników.

Uczestnicy postępowania A. I. i D. I. wnieśli o oddalenie wniosku wywodząc, iż nieruchomość wnioskodawców posiada dostęp do drogi publicznej przez drogę biegnącą wzdłuż frontu budynku posadowionego na nieruchomości wnioskodawców. Właśnie z tej ulicy zjeżdża się na parking uczestników. Nieruchomość wnioskodawców posiada także drugi odpowiedni dostęp do drogi publicznej od strony ul. (...). Fakt, że dostęp jest niebezpieczny, nie oznacza, że go nie ma. Zarzucili, że Zarząd Dróg Z. i (...) nie wskazał, że przystosowanie zjazdu z nieruchomości wnioskodawców w ul. (...) do większego poziomu bezpieczeństwa nie jest możliwe. Ponadto nie wystąpili oni o pozwolenie na wykonanie takiego zjazdu, a jedynie o informację czy istnieje dostęp od tej strony i czy możliwy jest inny.

W toku postępowania wnioskodawczyni M. H. zbyła udział ½ w nieruchomości przy ul. (...) w O. na rzecz T. K.. Postanowieniem z dnia 3 marca 2015r. Sąd Rejonowy w Olsztynie zwolnił od udziału w sprawie wnioskodawczynię M. H. i postanowił prowadzić sprawę w dalszym ciągu jako sprawę z wniosku T. K. i K. K..

Postanowieniem z dnia 28 lutego 2018r. Sąd Rejonowy w Olsztynie postanowił ustanowić na nieruchomości położonej w miejscowości O. przy ul. (...), stanowiącej działkę nr (...), obręb(...)Miasta O., dla której w Sądzie Rejonowym w Olsztynie prowadzona jest księga wieczysta nr OLI (...), służebność gruntową przejścia i przejazdu pasem o powierzchni 113 m ^{( 2)}, którego przebieg oznaczony został na mapie sporządzonej przez biegłego geodetę W. O. (1), k. 293 akt sprawy, stanowiącej integralną część postanowienia, na rzecz każdoczesnego właściciela działki położonej w miejscowości O. przy ul. (...), o nr(...) obręb (...)Miasta O., dla której w Sądzie Rejonowym w Olsztynie prowadzona jest księga wieczysta nr OL (...). Zasądził od wnioskodawców T. K. i K. K. na rzecz uczestników D. I. i A. I. kwotę 24.960 złotych tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności gruntowej. Oddalił wnioski stron o zasądzenie od przeciwnika na ich rzecz kosztów postępowania. Nakazał ściągnąć od wnioskodawców na rzecz Skarbu Państwa -Sądu Rejonowego w Olsztynie kwotę 1.751,53 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 16 listopada 2012r. wnioskodawczyni K. K. i M. H. nabyły od Wojskowej Agencji Mieszkaniowej Oddział (...) w O. po ½ części własność nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), o powierzchni 1.359 m ², przy ul. (...) w O., zabudowaną budynkiem, dla której w Sądzie Rejonowym w Olsztynie urządzona jest księga wieczysta nr (...). W umowie nabycia przedstawiciel poprzedniego właściciela oświadczył, że zbywana nieruchomość ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej, drugi wjazd na teren nieruchomości odbywa się zwyczajowo po urządzonej drodze na działce gruntu o nr 6/11, będącej własnością osoby fizycznej (właściciela hotelu Na (...)), przy czym nie została ustanowiona służebność przejścia i przejazdu przez tę działkę na rzecz właściciela nieruchomości będącej przedmiotem umowy.

Budynek wielokondygnacyjny na działce wnioskodawców przy ul. (...) w O. przylega od frontu do chodnika biegnącego wzdłuż ul. (...). Od frontu znajduje się jedno wejście do budynku. Za budynkiem usytuowane jest zaplecze budynku: parking oraz drugie wejście do budynku. Od strony ul. (...) dzieli działkę wnioskodawców skarpa porośnięta drzewami oraz schody. W tym miejscu znajduje się ostry łuk drogi, bez dostatecznej widoczności. Miejsce to znajduje się blisko skrzyżowania dróg. Z drugiej strony działka wnioskodawców graniczy bezpośrednio z działką uczestników. W tym miejscu na działce uczestników znajduje się urządzona droga wiodąca na działkę wnioskodawców i do dalszej części nieruchomości uczestników, w tym do ich budynku hotelowego.

Wnioskodawczynie wystąpiły do Zarządu Dróg Z. i (...) w O. o udzielenie informacji, czy na działce (...) jest urządzona droga i jaki jest jej status. Nadto czy istnieje możliwość urządzenia wjazdu na działkę nr (...) w inny sposób niż przez działkę (...). W odpowiedzi uzyskały informację, że zdaniem Zarządu Dróg Z. i (...) w O. obsługa komunikacyjna powinna odbywać się jak dotychczas, istniejącym zjazdem od ul. (...) poprzez działkę nr (...). Jednocześnie (...) wskazał, że komisja negatywnie zaopiniowała wniosek obsługi komunikacyjnej od ul. (...) z uwagi na bezpieczeństwo ruchu drogowego (brak widoczności).

Budynek wnioskodawców na działce (...) przy ul. (...) w O. wpisany jest do rejestru zabytków województwa (...). (...) Wojewódzki Konserwator Zabytków w dniu 7 maja 2014r. wydał pozwolenie nr (...) na prace polegające na adaptacji budynku na hotel. Wnioskodawczynie wystąpiły do Urzędu Miasta O. w wydanie decyzji o warunkach zabudowy dla inwestycji: przebudowanie budynku koszarowego na obiekt hotelowy przy ul. (...) na działce nr (...).

Przez lata zwyczajowo dojazd do przedmiotowej nieruchomości odbywał się z ul. (...) poprzez drogę wewnętrzną urządzoną na nieruchomości gruntowej przy ul. (...), stanowiącej własność uczestników. Nadto nieruchomość stanowiąca własność uczestników jest obciążona służebnościami na rzecz innych podmiotów, co znajduje się w dziale III księgi wieczystej nieruchomości.

W ocenie Sądu Rejonowego wniosek był zasadny. Sąd podkreślił, że wnioskodawcy nabyli już zabudowaną działkę, nie mając wpływu na jej zabudowę, nadto w dacie jej zakupu uzyskali zapewnienie, że zbywana nieruchomość ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej, drugi wjazd na teren nieruchomości odbywa się zwyczajowo po urządzonej drodze na działce gruntu o nr (...) będącej własnością osoby fizycznej (właściciela hotelu Na (...)), przy czym nie została ustanowiona służebność przejścia i przejazdu przez tę działkę na rzecz właściciela nieruchomości będącej przedmiotem umowy. W ocenie Sądu Rejonowego nieruchomość wnioskodawców posiada dostęp do drogi publicznej od ul. (...), lecz jest to dostęp nieodpowiedni. Od strony ul. (...) dzieli działkę wnioskodawców skarpa porośnięta drzewami oraz schody. W tym miejscu znajduje się ostry łuk drogi, bez dostatecznej widoczności. Miejsce to znajduje się blisko skrzyżowania dróg. Z drugiej strony działka wnioskodawców graniczy bezpośrednio z działką uczestników. W tym miejscu na działce uczestników znajduje się urządzona droga wiodąca na działkę wnioskodawców i do dalszej części nieruchomości uczestników, w tym do ich budynku hotelowego.

Sąd w pełni podzielił pogląd biegłego W. O. (1), w ocenie którego najlepszym rozwiązaniem było wykorzystanie już istniejącego wjazdu z ul. (...) na działkę (...) o szerokości 4 m. Zwłaszcza, że w toku postępowania na wniosek wnioskodawców Zarząd Dróg Z. i (...) w O. wydał prawomocną decyzję z dnia 11 stycznia 2016r. odmawiającą wnioskodawcom wydania zezwolenia na lokalizację zjazdu z ul. (...) w O. na działkę nr (...).

Zdaniem Sądu Rejonowego niekorzystna konfiguracja terenu, uniemożliwiająca wybudowanie dojazdu do zaplecza budynku od ul. (...), interes społeczno gospodarczy przemawia za koniecznością zapewnienia wnioskodawcom odpowiedniego dostępu do drogi koniecznej. Prowadzenie jakiejkolwiek działalności gospodarczej, czy nawet sprzedaż poszczególnych lokali ma cele mieszkaniowe, wymaga dojazdu do zaplecza budynku i zlokalizowanego tam parkingu.

Sąd Rejonowy przyjął, że w celu zapewnienia odpowiedniego dostępu do drogi publicznej nieruchomości wnioskodawców należy ustanowić na działce nr (...), obręb (...), położonej w O. przy ul. (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Olsztynie urządzona jest księga wieczysta (...) służebność gruntową przejścia i przejazdu pasem o powierzchni 113 m ², którego przebieg oznaczony został na mapie sporządzonej przez biegłego geodetę W. O. (1) na k. 293 akt sprawy. Powyższe rozwiązanie zdaniem Sądu Rejonowego nie spowoduje dla uczestników zbytniej uciążliwości, albowiem część ich działki, faktycznie wykorzystywana przez wnioskodawców nie zmieni swego charakteru – drogi dojazdowej. I nie będzie dla uczestników zbyt uciążliwe. Sąd zauważył, że rozważał wariant drogi koniecznej, bardziej przesunięty w kierunku budynku wnioskodawców, lecz z uwagi na wymogi (...) Wojewódzkiego Konserwatora Budynków, sprzeciwiającego się możliwości zasypania obniżenia terenu przy południowej ścianie budynku przy ul. (...) w O. nie był to wariant zasadny.

Wysokość jednorazowego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie ww. służebności Sąd pierwszej instancji ustalił na kwotę 24.960 zł, na podstawie dowodu z opinii biegłej E. J.. Sąd podkreślił, że biegła uwzględniła zakres obciążenia nieruchomości uczestników, sposób dotychczasowego korzystania z nieruchomości przez uczestnika oraz wartość rynkową obciążonej nieruchomości uwzględniając sposób możliwego jej zagospodarowania.

Natomiast z opinii biegłego dr P. C. wynika, że spadek wartości nieruchomości na skutek obciążenia nieruchomości można przyjąć na poziomie wyniku oszacowania sporządzonego przez biegłego z zakresu (...).

W ocenie Sądu Rejonowego sporządzona przez biegłego opinia jest fachowa, logiczna i zawiera przekonywujące uzasadnienie. Z tego powodu sąd oddalił wnioski dowodowe jako nie mające znaczenia dla rozstrzygnięcia spawy.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z art. 520 § 1 k.p.c. O kosztach sądowych orzeczono na podstawie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, obciążając nimi w części niepokrytej zaliczkami, wnioskodawców, jako zainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy.

Powyższe postanowienie w całości zaskarżyli uczestnicy. W apelacji zarzucili:

1.  naruszenie art. 145 § 1 k.c. poprzez jego nieuzasadnione zastosowanie i ustanowienie na nieruchomości położonej w O. przy ul. (...), stanowiącej działkę nr (...), obręb (...), dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą (...), służebności gruntowej przejścia i przejazdu pasem o powierzchni 113 m ^{( 2)}, na rzecz każdoczesnego właściciela działki położonej w O. przy ul. (...), nr (...) obręb (...) dla której dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą (...), pomimo iż posiada ona dostęp do drogi publicznej;

2.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego skutkującą ustaleniem, że:

1)  nieruchomość wnioskodawców posiada nieodpowiedni dostęp do drogi publicznej;

2)  wnioskodawcy zakupili już zabudowaną nieruchomość i nie mieli wpływu na jej zagospodarowanie;

3)  działka (...) stanowiąca własność uczestników obciążona jest innymi służebnościami przechodu i przejazdu;

3.naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego skutkującą pominięciem, że:

1)  wnioskodawcy zaniechali wykorzystania wszystkich przysługujących im środków zaskarżenia celem uzyskania odpowiedniego dostępu do drogi publicznej bez potrzeby ustanawiania służebności drogi koniecznej przez nieruchomość uczestników, jak również nie podjęli żadnych innych działań zmierzających do dostosowania wjazdów na nieruchomość od ul. (...) czy od ul. (...);

2)  z dopuszczonego w sprawie dowodu w postaci dokumentacji fotograficznej wynika, że w trakcie prac budowlanych na nieruchomości wnioskodawców od strony ul. (...) bez trudu wjeżdżały wszelkie pojazdy w tym nawet ciężkie z dwoma naczepami;

4.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez uznanie opinii biegłego P. C. za fachową, logiczną oraz zawierającą przekonywujące uzasadnienie w sytuacji gdy w istocie biegły nie udzielił odpowiedzi na postawione przez sąd pytania, ograniczając się jedynie do powołania się na ustalenia innego biegłego w sprawie, które to ustalenia dotyczyły wysokości wynagrodzenia przysługującego z tytułu ustanowienia służebności, podczas gdy pytania postawione biegłemu P. C. dotyczyły spadku wartości nieruchomości uczestników na skutek jej ustanowienia, a więc dwóch różnych roszczeń;

5.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez uznanie opinii biegłego W. O. (1) za mogącą stanowić podstawę ustaleń w sprawie, w sytuacji gdy została wydana przez geodetę, a więc osobę nieposiadającą odpowiednich kwalifikacji do projektowania dróg, przy błędnym przyjęciu przez niego, że projektowana droga konieczna musi spełniać wymogi dla dróg publicznych oraz ich usytuowania, co w konsekwencji doprowadziło do zbyt dużej, niezasadnej ingerencji w prawo własności uczestników i ustanowienia drogi koniecznej o powierzchni 113 m ².

Wskazując na powyższe zarzuty uczestnicy wnieśli o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie wniosku w całości, ewentualnie ustanowienie służebności drogi koniecznej o parametrach, w tym przede wszystkim powierzchni i przebiegu, ustalonym przez biegłego sądowego innego niż W. O. (1) oraz przy uwzględnieniu spadku wartości nieruchomości uczestników na skutek jej ustanowienia w kwocie wynikającej z opinii innego niż P. C. biegłego, ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. Wnieśli o zasądzenie od wnioskodawców na rzecz uczestników solidarnie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje. Wnieśli także o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii innego niż P. C. biegłego rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność spadku wartości nieruchomości uczestników na skutek ustanowienia na niej służebności drogi koniecznej na rzecz każdoczesnego właściciela działki nr (...) oraz dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii innego niż W. O. (1) biegłego, na okoliczność zaprojektowania przebiegu służebności drogi koniecznej, w sposób minimalizujący ingerencję w prawo własności uczestników.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawcy wnieśli o oddalenie apelacji wskazując na trafność orzeczenia Sądu Rejonowego oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd odwoławczy uznał, że ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy poczynione zostały na podstawie wszechstronnej analizy dowodów, których ocena nie wykazała błędów natury faktycznej, czy logicznej, znajdując swoje odzwierciedlenie w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Sąd Rejonowy wskazał, jakie fakty uznał za udowodnione, na czym oparł poszczególne ustalenia.

Sąd I instancji wskazał również wnioski, jakie wyprowadził z dokonanych ustaleń, opierając na nich swoje merytoryczne rozstrzygnięcie, co zostało zawarte w dokładnych i logicznych wywodach uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia.

W konsekwencji ustalenia te i oceny Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, zwracając uwagę, że nie ma wobec tego potrzeby procesowej przeprowadzania na nowo w uzasadnieniu owego orzeczenia oceny każdego ze zgromadzonych dowodów, a wystarczy odnieść się do tych ustaleń i ocen, które zostały zakwestionowane w apelacji (wyroki Sądu Najwyższego z 10 października 1998r., III CKN 650/98, z 4 kwietnia 2003r., III CKN 1217/00, wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 2003r., II UK 156/03 oraz z 9 lutego 2012r., III CSK 179/11).

Sąd Okręgowy podziela podstawowe ustalenie Sądu Rejonowego, zgodnie z którym nieruchomość wnioskodawców nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Zgodnie z art. 145 § 1 k.c. roszczenie o ustanowienie służebności drogi koniecznej przysługuje, gdy: a) nieruchomość nie ma bezpośredniego dostępu do drogi publicznej, b) nieruchomość ma wprawdzie bezpośredni dostęp do drogi publicznej, ale jest on nieodpowiedni (postanowienie Sądu Najwyższego z 9 września 2011r., I CSK 657/10).

W niniejszej sprawie trafnie ustalił Sąd Rejonowy, że nieruchomość wnioskodawców nie ma odpowiedniego dostępu do drogi koniecznej. Wskazać należy, że nieruchomości należące obecnie do wnioskodawców i uczestników należały do jednego właściciela (MON). Do budynków na niej posadowionych prowadziła jedna droga wewnętrzna od ulicy (...) przez działkę nr (...). Po podziale nieruchomości Agencja Mienia Wojskowego sprzedała uczestnikom nieruchomość wraz z działką na której urządzona była powyższa droga dojazdowa, zaś wnioskodawcom działkę z granicami niemal po obrysie budynku (pismo Wojskowej Agencji Mieszkaniowej z 18.12 2014r.- k.323). W akcie notarialnym umowy sprzedaży wnioskodawcom nieruchomości przy ulicy (...) przedstawiciel Wojskowej Agencji Mieszkaniowej zapewnił kupujących, że nieruchomość posiada dostęp do drogi publicznej, zaś drugi wjazd na teren nieruchomości odbywał się zwyczajowo po urządzonej drodze na działce gruntu o numerze ewidencyjnym (...), czyli będącej własnością uczestników. Wnioskodawcy nabywali zatem nieruchomość w przeświadczeniu, że na zaplecze posadowionego na tej działce budynku wjadą drogą urządzoną na działce (...) od ulicy (...). Ponieważ od żadnej innej strony nie mają tam możliwości dojazdu, co zresztą przyznawali uczestnicy, także w postępowaniu administracyjnym dotyczącym ustalenia warunków zabudowy na działce wnioskodawców (k.181). Budynek posadowiony na nieruchomości wnioskodawców od frontu przylega do trawnika oraz chodnika wzdłuż ulicy (...), przy którym parkują samochody mieszkańcy okolicznych budynków. Nie jest możliwy dojazd samochodem bezpośrednio do budynku. Natomiast nie ma żadnego innego dojazdu na zaplecze budynku, jak tylko drogą na działce (...) od ulicy (...). Tymczasem odpowiedni dostęp do drogi publicznej powinien obejmować także możliwość przejazdu pojazdów mechanicznych (uchwała Sądu Najwyższego z 14 maja 2014r., III CZP 14/14).

Urządzenie wjazdu od ulicy (...), jak sugerowali uczestnicy, jest prawnie niedopuszczalne i praktycznie niebezpieczne. Od strony ulicy (...) na nieruchomości wnioskodawców znajduje się skarpa porośnięta drzewami oraz schody. Jest tam również ostry łuk drogi, bez dostatecznej widoczności, miejsce znajduje się blisko skrzyżowania dróg. Okoliczność, że wnioskodawca wjeżdżał na nieruchomość od ulicy (...) nie jest argumentem uzasadniającym przyjęcie, że nieruchomość ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej od tej strony. Możliwość dostępu do drogi publicznej musi polegać na swobodnym przedostawaniu się z nieruchomości do takiej drogi, nie pokonując po drodze skarpy i schodów oraz musi dotyczyć drogi prawidłowo funkcjonującej w systemie dróg. Dostęp do drogi publicznej jest nieodpowiedni w rozumieniu art. 145 § 1 k.c. także wtedy, gdy wyjazd z nieruchomości przylegającej do drogi publicznej stwarza niebezpieczeństwo w ruchu drogowym. Nieodpowiedniość dostępu nieruchomości do drogi publicznej może w szczególnie uzasadnionych wypadkach, polegać na tym, że nieruchomość ta przylega wprawdzie do drogi publicznej, jednak przejazd tą drogą jest utrudniony lub niemożliwy (uchwała Sądu Najwyższego z 14 sierpnia 1985r., III CZP 44/85, postanowienie Sądu Najwyższego z 7 lipca 1999r., II CKN 786/98).

Prawomocną decyzją z dnia 11 stycznia 2016r. Zarząd Dróg, Z. i (...) w O. odmówił wydania zezwolenia na lokalizację zjazdu z ulicy (...) w O. na działkę nr (...). Nie sposób, w ocenie Sądu Okręgowego, zarzucić wnioskodawcom, że nie odwołali się od powyższej decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O., czy sądu administracyjnego, co wydłużyłoby tym samym rozstrzygnięcie sprawy i generowało niepotrzebne koszty. Złożenie odwołania nie zmieniłoby ukształtowania terenu i położenia nieruchomości. Nadal występowałyby negatywne przesłanki do urządzenia w tym miejscu zjazdu, jak brak dostatecznej widoczności, nienormatywny spadek ewentualnego zjazdu i ulicy, sprzeczny z rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 2 marca 1999r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie. Nie można nawet doszukać się jakichkolwiek argumentów, które mogłyby zostać podniesione w ewentualnym odwołaniu przemawiających za możliwością urządzenia tam bezpiecznego zjazdu.

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy słusznie przyjął konieczność ustanowienia na nieruchomości należącej do uczestników służebności gruntowej przejścia i przejazdu na rzecz właściciela działki nr (...). Przeprowadzenie tej służebności nie spowoduje dla uczestników jakiegokolwiek uszczerbku. Służebność będzie przebiegała po urządzonej, asfaltowej drodze, wykorzystywanej także przez uczestnika. Szlaban zamykający drogę na parking przy hotelu Na skarpie może być przesunięty bliżej parkingu bez negatywnych konsekwencji dla istnienia samego parkingu. Powierzchnia służebności również nie jest nadmierna. Sąd Rejonowy ustanowił służebność zgodnie z projektem biegłego geodety W. O. (1) (k.293). Szerokość projektowanej drogi wyniosła 4 metry (k.291). Sąd Rejonowy bowiem przyjął pierwotny projekt biegłego W. O. (1), w którym biegły przedstawił przebieg służebności drogi koniecznej przy wykorzystaniu już istniejącego wjazdu z ulicy (...) o szerokości 4 m. Szerokość ta nie jest nadmierna i pozwoli na przejazd pojazdów mechanicznych. Wbrew zarzutom uczestników biegły W. O. był uprawniony do sporządzenia takiego projektu. Geodeci zajmują się pomiarami działek i gruntów pod wszelkiego rodzaju budowle, w tym budowę dróg i autostrad. Wykonują również mapy do celów projektowych, sporządzają niezbędną dokumentację, mogą też urządzać tereny rolne lub leśne (rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 31 stycznia 2014 r. w sprawie uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii). Tym samym biegły W. O. (1) był uprawniony do sporządzenia projektu przebiegu drogi koniecznej na działce nr (...).

Niezasadny jest, w ocenie Sądu Okręgowego zarzut apelujących dotyczący wysokości przyznanego uczestnikom wynagrodzenia. Przewidziane w art. 145 § 1 k.c. wynagrodzenie powinno być proporcjonalne do stopnia ingerencji w treść prawa własności. Jest szersze od odszkodowania, należy się właścicielowi nieruchomości obciążonej niezależnie od poniesionej szkody (postanowienie Sądu Najwyższego z 26 marca 2018r., I CSK 701/17). Z opinii biegłej E. J. wynika, że zaktualizowane wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej na działce (...) wyniosło 24.960 zł. Apelujący na tym etapie nie kwestionowali powyższej wysokości. Natomiast nadal kwestionowali opinię P. C. i domagali się uwzględnienia spadku wartości nieruchomości na skutek ustanowienia służebności drogi koniecznej.

Biegły P. C. w swojej opinii wyjaśnił, że w niniejszej sprawie spadek wartości nieruchomości na skutek obciążenia nieruchomości służebnością można przyjąć na poziomie wyniku oszacowania przedstawionego w opinii biegłej do spraw szacowania nieruchomości. Biegły podkreślił, że przedmiotowa część gruntu stanowi obecnie de facto dojazd także do nieruchomości służebnej, nie stanowi zatem źródła przychodów operacyjnych, a jej współużytkowanie nie spowoduje zmiany przychodów również w sposób pośredni. Podał, że w niniejszej sprawie samo ustanowienie służebności nie utrudni korzystania z nieruchomości uczestników, ani samo w sobie nie wpłynie na utratę wartości i wpływów z nieruchomości uczestników. Dlatego biegły przyjął, że spadek wartości nieruchomości na skutek obciążenia służebnością można przyjąć na poziomie oszacowania przez biegłą E. J. i ustalona przez nią kwota jest kwotą całkowitą, jaka przysługuje uczestnikom, uwzględniającą wszystkie czynniki związane z ustanowieniem służebności. Okoliczność, że biegły powołał się na opinię biegłej E. J. nie podważa jej wiarygodności. Biegły wskazał, że ustalenia zawarte w tej opinii potraktował jako jeden z dowodów w sprawie i dokonał też własnych obliczeń, których wyniki korespondowały z wnioskami biegłej E. J.. Tylko fakt aktualizacji wyceny spowodował wzrost wysokości wynagrodzenia przyznanego uczestnikom, co było okolicznością korzystną dla uczestników.

Należy podkreślić, że dowód z opinii biegłych podlega ocenie sądu, według mierników właściwych dla przedmiotu konkretnej opinii, a więc z punktu widzenia zgodności z zasadami logicznego rozumowania, wiedzy powszechnej, podstaw teoretycznych opinii wskazujących na wiedzę biegłego, sposobu formułowania opinii i jej wniosków, jednakże bez wnikania w ten zakres materii opinii, która wynika z wiedzy specjalistycznej biegłych (postanowienie Sądu Najwyższego z 10 sierpnia 2017r., I CSK 328/17).

Oceniając zatem opinie biegłych w niniejszej sprawie w zakresie, jak wyżej wskazano, Sąd Okręgowy podzielił ocenę tych dowodów dokonaną przez Sąd Rejonowy, który uznał je za w pełni wiarygodny dowód. Opinie biegłych są kompletne, opierają się na prawidłowych założeniach faktycznych, są spójne i nie zawierają błędów logicznych.

Sąd nie ma obowiązku dopuszczenia dowodu z opinii innych biegłych, jeżeli pierwsza opinia nie jest dla strony korzystna. Dlatego Sąd oddalił wnioski dowodowe zgłoszone w apelacji jaki zmierzające wyłącznie do przedłużenia postępowania.

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy uznał apelację uczestników za niezasadną i na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. orzekł, jak w postanowieniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., nie znajdując podstaw do odstąpienia od ogólnej zasady rozliczenia kosztów w postępowaniu nieprocesowym.

Krystyna Skiepko Bożena Charukiewicz Mirosław Wieczorkiewicz