Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I Ca 18/19

POSTANOWIENIE

Dnia 6 lutego 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Joanna Składowska

SSR del. Elżbieta Sadowska-Augustyniak

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2019 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku M. L.

z udziałem S. W.

o umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym bez zgody osoby chorej psychicznie

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Wieluniu

z dnia 30 listopada 2018 roku, sygnatura akt III RNs 114/18

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  ustalić, że każdy z zainteresowanych ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie w postępowaniu apelacyjnym;

3.  przyznać adwokatowi M. Ś. zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej uczestnikowi postępowania z urzędu w postępowaniu apelacyjnym w kwocie 73,80 (siedemdziesiąt trzy 80/100) złotych brutto, którą nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wieluniu.

Sygn. akt I Ca 18/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 30 listopada 2018 r., wydanym w sprawie sygn. akt III RNs 114/18, Sąd Rejonowy w Wieluniu stwierdził potrzebę przyjęcia do szpitala psychiatrycznego S. W., ur. (...), zam. (...) gm. P. - bez jego zgody.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

Wnioskodawczyni M. L. jest córką uczestnika postępowania S. W.. Oboje mieszkają wspólnie na posesji w K. gm. P., ale prowadzą oddzielne gospodarstwa domowe. Uczestnik jest żonaty z J. W..

W przeszłości przeszedł dwa wypadki komunikacyjne. Ma orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności przyznany na stałe. Leczył się neurologicznie.

S. W. nie pracuje od 2008 r. Przez kilka ostatnich lat wykazywał całkowicie bierną postawę - był apatyczny, całymi dniami leżał w łóżku, nie wykazywał żadnego zainteresowania sprawami domu, nie podejmował żadnych czynności zawodowych, nie przyjmował też żadnych sugestii członków rodziny odnośnie podjęcia leczenia psychiatrycznego.

Na początku 2018 r. uczestnik odbywał rehabilitację w szpitalu w W.. Po wyjściu ze szpitala jego zachowanie uległo całkowitej zmianie. Stał się pobudzony, generował konflikty z córką i jej rodziną oraz z żoną, stosując wobec nich przemoc słowną i fizyczną. Wielokrotnie w domu uczestnika interweniowała Policja.

Uczestnik zaczął zaciągać pożyczki, kupować samochody. Otrzymywał wezwania do zapłaty od różnych wierzycieli, na które nie reagował. Twierdził, że ma spółkę i sprowadza samochody z zagranicy. Uczestnik stał się konfliktowy również w środowisku lokalnym. (...) informowali wnioskodawczynię i jej matkę, że uczestnik przychodzi do nich, żąda pieniędzy, jest przy tym agresywny i natarczywy.

Uczestnik zaczął wykazywać nieracjonalne zachowania - kiedy był mróz, to nie pozwalał palić w piecu, a kiedy był upał, to palił. W lecie polewał podwórko, dachy, wiatę, ulicę wodą, bo mówił, że się kurzy. czynił to 40-60 minut strumieniem wody.

W kwietniu 2018 r., wskutek agresywnego zachowania wobec domowników, uczestnik został odwieziony do szpitala w W., a stamtąd skierowany na obserwację psychiatryczną w szpitalu w W.. Zaobserwowano u niego cechy organicznego uszkodzenia (...) organiczne zaburzenia zachowania i afektywne. Z uwagi na to, że uczestnik nie wyraził zgody na hospitalizację, zalecono leczenie psychiatryczne w warunkach ambulatoryjnych oraz przyjmowanie leku A. 300 mg.

Po wyjściu ze szpitala uczestnik zgłosił się do (...) w W.. Doktor J. K., u której uczestnik podjął leczenie, rozpoznała stan maniakalny i zastosowała leczenie stabilizujące nastrój, zalecając przyjmowanie leków. S. W. nie przyjmował leków, mimo zaleceń lekarskich i sugestii rodziny. Negował istnienie choroby psychicznej i fakt, iż leki psychoaktywne zostały mu w ogóle przepisane.

W dniu 12 czerwca 2018 r., z powodu owrzodzenia kończyny dolnej, uczestnik został przyjęty do Szpitala w B.. Podczas pobytu w szpitalu wielokrotnie samowolnie opuszczał oddział, nie informując o tym personelu. W ramach zaleceń wskazano konieczność kontroli w (...).

Kolejny raz do lekarza psychiatry uczestnik zgłosił się dopiero w lipcu 2018 r. (w ramach toczącego się już postępowania w niniejszej prawie). Psychiatra określiła stan uczestnika jako zły. Zaleciła przyjmowanie leków - A., T..

S. W. nie jest upośledzony umysłowo, jednak choruje psychicznie. Prezentuje objawy zespołu maniakalnego z objawami psychotycznymi w przebiegu organicznych zaburzeń afektywnych dwubiegunowych.

Opiniując w niniejszej sprawie biegły psychiatra stwierdził, iż prezentowany przez uczestnika obraz psychopatologiczny nie budzi wątpliwości diagnostycznych, co do postawienia właściwej diagnozy psychiatrycznej. Wywiad diagnostyczny wskazuje na kilkuletni proces chorobowy. U S. W. od kilku lat naprzemiennie występują objawy depresyjne oraz maniakalne. W stanach podwyższonego nastroju wykazuje on zaburzenia zachowania, bierze kredyty, podejmuje nieracjonalne działania, bywa nadpobudliwy, impulsywny i agresywny, co jest powodem interwencji policji i pogotowia. W takim stanie był konsultowany psychiatrycznie. Uczestnik nie widzi przy tym potrzeby leczenia psychiatrycznego, prezentuje zniesiony krytycyzm wobec własnego stanu zdrowia psychicznego.

Zdaniem Sądu, w sprawie spełnione zostały przesłanki przyjęcia uczestnika do szpitala psychiatrycznego bez jego zgody, o jakich mowa w art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia

1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994 roku, Nr 111, poz. 535 ze zm.).

S. W. cierpi na chorobę psychiczną, a biorąc pod uwagę opinie biegłego psychiatry, należy przyjmować, że wyłącznie leczenie psychiatryczne w warunkach szpitalnych przyniesie poprawę jego stanu zdrowia, zaś nieprzyjęcie do szpitala rodzi obawę, że stan zdrowia psychicznego uczestnika ulegnie pogorszeniu. Uczestnik jest bezkrytyczny w zakresie swojego postępowania, nie dostrzega zmian chorobowych (co jest charakterystyczne dla wskazanej jednostki chorobowej). W następstwie tego neguje potrzebę leczenia - nie przyjmuje leków. Wizyta u psychiatry w lipcu 2018 r. stanowiła jedynie wybieg uczestnika zastosowany w celu przekonania Sądu, iż stosuje się do zaleceń lekarzy szpitala psychiatrycznego w W., choć w istocie w jego mniemaniu leczenia takiego nie potrzebuje (czemu zresztą dał wyraz słuchany przed Sądem).

Sąd Rejonowy, mając na względzie ustalony stan faktyczny, uznał, iż brak leczenia uczestnika w warunkach stacjonarnych spowoduje nie tylko pogorszenie stanu zdrowia S. W., ale przyczyni się do pogorszenia jego sytuacji osobistej - uczestnik w dalszym ciągu będzie zaciągał różnego rodzaju zobowiązania, narażając się na konieczność ich spłaty (tudzież narażając na obowiązek spłaty członków jego rodziny) i spowoduje całkowity rozkład pożycia rodzinnego i funkcjonowania rodziny. Co więcej, może dojść do podjęcia przez uczestnika działań zmierzających do narażenia członków rodziny na utratę życia i zdrowia, albowiem wnioskodawczyni podnosiła, iż uczestnik groził jej zamachem na życie.

Uczestnik postępowania S. W. wniósł apelację od postanowienia Sądu Rejonowego, zarzucając:

1. naruszenie art. 233 kpc, poprzez jednostronne i wybiórcze rozważenie zebranego materiału dowodowego, polegające na:

- dokonaniu ustaleń dotyczących zachowań uczestnika postępowania wy­łącznie w oparciu o twierdzenia wnioskodawczyni i zeznania świadka J. W. - żony uczestnika, z którymi uczestnik od lat pozostaje w jawnym i ewidentnym konflikcie, z pominięciem twierdzeń uczestnika po­stępowania w tym zakresie;

- pominięciu okoliczności, że ujęte w opinii wnioski biegłego zostały sformułowane w oparciu o twierdzenia wnioskodawczyni i zeznania świadka J. W. - żony uczestnika, z którymi uczestnik od lat jest skłócony z pominięciem twierdzeń uczestnika postępowania w tym zakresie;

- pominięciu okoliczności, że uczestnik podjął leczenie psychiatryczne w trybie ambulatoryjnym u lekarza psychiatry J. K., które może okazać się dla niego terapeutycznie wystarczające;

2. naruszenie art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego , polegające na stwierdzeniu potrzeby przyjęcia S. W. do szpitala psychiatrycznego bez jego zgody, w sytuacji gdy nie została spełniona żadna z przesłanek, jakie mogą decydować o przyjęciu do szpitala psychiatrycznego osoby chorej psychicznie bez jej zgody, ponieważ:

- uczestnik jest zdolny do zaspokajania swych podstawowych potrzeb życiowych, jest człowiekiem samodzielnie prowadzącym gospodarstwo domowe;

- brak jakichkolwiek dowodów i argumentów wskazujących czy i dlaczego brak leczenia w szpitalu psychiatrycznym spowoduje pogorszenie stanu zdrowia psychicznego;

- nie zapadła co do uczestnika stanowcza i pewna prognoza znacznego pogorszenia się stanu jego zdrowia psychicznego, ponieważ opinii jest mowa jedynie o znaczącej poprawie stanu zdrowia w sytuacji umieszczenia uczestnika w szpitalu, a nie o znacznym pogorszeniu stanu zdrowia psychicznego w sytuacji nie przyjęcia go na leczenie stacjonarne, co należy uznać za dwie różne okoliczności, z których pierwsza nie stanowi przesłanki z art. 29 ust. l pkt 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego;

- nie może stanowić przesłanki rozstrzygnięcia niezasadnie uwzględniona przez Sąd okoliczność, że nie umieszczenie uczestnika w szpitalu psychiatrycznym spowoduje pogorszenie jego sytuacji osobistej.

W oparciu o wskazane zarzuty skarżący wniósł o zmianę postanowienia przez oddalenie wniosku, ewentualnie o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Wnioskodawczyni domagała się oddalenia apelacji i zasądzenia na jej rzecz od uczestnika zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy podnieść, że nie doszło do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., a Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, w takim zakresie, na jaki zezwalały przeprowadzone dowody, po dokonaniu ich oceny zgodnie z kryteriami wskazanymi w powołanym przepisie.

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł wyrażonych w art. 233 § 1 k.p.c. i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Przede wszystkim, dokonując ustaleń dotyczących zachowań uczestnika postępowania, wbrew zarzutom skarżącego, Sąd nie oparł się wy­łącznie na twierdzeniach wnioskodawczyni i zeznaniach świadka J. W.. Wiarygodność wskazanych osób została zweryfikowana przez pryzmat nieosobowego materiału dowodowego w postaci korespondencji kierowanej do uczestnika przez instytucje kredytowe i pożyczkowe oraz zapisów w dokumentacji medycznej, sporządzanej zarówno przez placówki szpitalne, jak i lekarza psychiatrę - dr J. K..

Zupełnie oderwanym od realiów sprawy jest twierdzenie apelującego, że uczestnik podjął leczenie psychiatryczne w trybie ambulatoryjnym u lekarza psychiatry J. K.. Nie może świadczyć tym jednorazowa wizyta, mająca miejsce 7 miesięcy temu, w sytuacji gdy S. W. neguje chorobę psychiczną i potrzebę leczenia, a wobec tego nie odbywa kolejnych wizyt i nie przyjmuje leków. Wskazane okoliczności w pełni potwierdzają tezę postawioną przez Sad Rejonowy, że spotkanie z lekarzem psychiatrą, które miało miejsce w lipcu 2018 r. stanowiło jedynie wybieg ze strony uczestnika, aby przekonać Sąd, że stosuje się do zaleceń lekarzy ze szpitala psychiatrycznego.

Nie doszło również do naruszenia prawa materialnego.

Wbrew zapatrywaniu skarżącego, zapadła co do uczestnika stanowcza i pewna prognoza, o jakiej mowa w art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego , że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie stanu jego zdrowia psychicznego. Choć takiego sformułowania nie zawiera wprost opinia biegłego z zakresu psychiatrii oraz uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia, to tezę o tego rodzaju zagrożeniu można i należy wyprowadzić z całokształtu treści opinii oraz wszelkich okoliczności przedmiotowej sprawy.

Uczestnik bezwzględnie wymaga leczenia szpitalnego, ponieważ jest bezkrytyczny w zakresie swojego postępowania oraz nie dostrzega zmian chorobowych (co jest charakterystyczne dla zdiagnozowanej u niego jednostki chorobowej) i w następstwie tego neguje potrzebę leczenia oraz nie przyjmuje leków, a związku z tym nie jest realne założenie, że może leczyć się w trybie ambulatoryjnym.

Jak wynika z opinii biegłego, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że nie przyjęcie do szpitala psychiatrycznego będzie wiązało się z dalszym stopniowym pogarszaniem stanu psychicznego, co przy braku leczenia, w efekcie, w naturalnej kolei rzeczy ostatecznie doprowadzi do pogorszenia o stopniu znacznym.

Takie pogorszenie już miało miejsce w przeszłości, wiązało się z przyjęciem do szpitala psychiatrycznego w kwietniu 2018 r. Brak zgody na hospitalizację spowodował, że leczenie szpitalne nie było kontynuowane.

Jak słusznie zauważył apelujący, sąd procedujący w przedmiocie wniosku o umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym nie może ograniczać się tylko do pozna­nia wniosków końcowych biegłego psychiatry, lecz sam powinien dokonać oceny i wykazać okoliczności uzasadniające wniosek, iż nieprzyjęcie określonej osoby do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie jej zdrowia psychicznego. Taka ocena w sprawie przedmiotowej, w świetle dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń, zdaniem Sadu Okręgowego, jest uprawniona.

Dlatego też, na podstawie art. 385 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., apelacja podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

Uznając, że w sprawie niniejszej, z uwagi na jej przedmiot, nie zachodzi sprzeczność interesów zainteresowanych, bowiem chodzi wyłącznie o dobro osoby, która ma zostać przyjęta do szpitala psychiatrycznego, na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy ustalił, że każdy z zainteresowanych ponosi koszty związane ze swoim udziałem w postępowaniu apelacyjnym.

O zwrocie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej uczestnikowi z urzędu orzeczono na podstawie § 14 ust. 1 pkt 3 w zw. 16 ust 1 pkt 1 w zw. z § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r., w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2016 r., poz. 1714).