Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Anna Zawadka

Protokolant: sekr. sądowy Robert Wójcik

przy udziale prokuratora Iwony Zielińskiej

po rozpoznaniu dnia 6 grudnia 2018 r. w Warszawie

sprawy L. B. s. H. i J., ur. (...) w miejscowości S. oskarżonego o czyn z art. 209 § 1a k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Wołominie

z dnia 6 grudnia 2017 r. sygn. akt II K 797/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że w opisie czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie I sformułowanie „3 (trzech) świadczeń miesięcznych” zastępuje stwierdzeniem „3 (trzech) świadczeń okresowych”;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 166/18

UZASADNIENIE

L. B. , został oskarżony o to, że:

w okresie czasu od 8 maja 2015 roku do 12 czerwca 2017 roku w W., województwa (...) uchylał się od wykonania obowiązku alimentacyjnego wobec P. G. określonego Wyrokiem Sądu Rejonowego III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 11 kwietnia 2000 roku, sygnatura akt III RC 167/00 na kwotę 200 przy czym łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń miesięcznych, narażając uprawnionego na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych,

tj. o czyn z art. 209 § 1a k.k.

Sąd Rejonowy w Wołominie wyrokiem z dnia 6 grudnia 2017r. w sprawie sygn. akt II K 797/17

I.  Oskarżonego L. B. w ramach zarzucanego czynu uznał za winnego tego że w okresie od 8 maja 2015 roku do 11 kwietnia 2016 roku oraz od 22 sierpnia 2016 roku do 12 czerwca 2017 roku w W., województwa (...) uchylał się od wykonania obowiązku alimentacyjnego wobec P. G. (noszącego wcześniej nazwisko B.) określonego Wyrokiem Sądu Rejonowego w Wołominie III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 11 kwietnia 2000 roku, sygnatura akt III RC 167/00 na kwotę 200 zł, przy czym łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 (trzech) świadczeń miesięcznych, narażając uprawnionego na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych i za tak opisany czyn wypełniający dyspozycję art. 209 § 1a k.k. skazał go i wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych w całości.

Apelację od wyroku wniósł prokurator zaskarżając wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego. Na podstawie art. 427 § 2 kpk i art. 438 pkt 1 kpk zaskarżonemu wyrokowi zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego poprzez

-niewskazanie w treści wyroku znamion czynu z art. 209 a § 1 k.k. tj. uporczywości, pominięcie wyrażenia -trzech świadczeń okresowych oraz brak wskazania iż P. G. jest osobą najbliższą w stosunku do oskarżonego.

Podnosząc powyższy zarzut prokurator wnosił o zmianę wyroku poprzez uzupełnienie w opisie zarzucanego sprawcy czynu znamienia-uporczywości, wskazania iż trzech świadczeń okresowych oraz określenia, że P. G. jest osobą najbliższą dla L. B..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zarzut zawarty w apelacji prokuratora jest tylko częściowo zasadny, a tym samym na uwzględnienie zasługuje jedynie wniosek o zmianę wyroku poprzez uzupełnienie opisu czynu o znamię „3 (trzech) świadczeń okresowych”. W pozostałej części wniosek o uzupełnienie opisu przypisanego sprawcy czynu o znamię „uporczywości” oraz określenia, że P. G. jest osobą najbliższą dla L. B., nie zasługiwał na uwzględnienie.

W pierwszej kolejność zaznaczyć należy, że wina L. B. nie jest w sprawie kwestionowana i nie budzi wątpliwości. Kontrola instancyjna zaskarżonego rozstrzygnięcia wykazała, że Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie w sposób prawidłowy. Ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji nie budzą zastrzeżeń Sądu Okręgowego. Są oparte na podstawie całokształtu materiału dowodowego ujawnionego w toku rozprawy głównej, ocenionego w sposób wszechstronny z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania, wskazania wiedzy oraz doświadczenia życiowego. Prawidłowa jest także kwalifikacja prawna przypisanego oskarżonemu czynu.

Prokurator podzielając pogląd co do prawidłowości kwalifikacji prawnej przedmiotowego czynu, zasygnalizował brak w opisie czynu wszystkich ustawowych jego znamion, co stanowi obrazę prawa procesowego. Rację ma skarżący, iż w opisie czynu przypisanym oskarżonemu pominięte zostało znamię przestępstwa z art. 209 § 1a k.k., a konkretniej znamię łącznej wysokości powstałych zaległości stanowiących równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych. Zamiast świadczeń okresowych Sąd Rejonowy wskazał 3 (trzech) świadczeń miesięcznych, a określeń tych nie można używać zamiennie. Świadczenia miesięczne nie są bowiem równoznaczne z określeniem „świadczenia okresowe”.

W miejsce zarzutu obrazy prawa materialnego skarżący powinien jednak postawić zarzut obrazy przepisu art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. „Opis czynu objętego wyrokiem wymaga dokładnego przedstawienia wszystkich jego elementów mających znaczenie dla prawidłowej kwalifikacji prawnej bez pomijania któregokolwiek aspektu zachowania oskarżonego należącego do ustawowych znamion danego typu przestępstwa (art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.)” {wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 5 lutego 2014 r. II AKa 273/13} .

Natomiast nie ma racji prokurator zarzucając pominięcie przez Sąd Rejonowy w opisie czynu znamienia uporczywości oraz określenia, że P. G. jest osobą najbliższą dla L. B..

Od dnia 31 maja 2017 roku art. 209 otrzymał bowiem nowe brzmienie. Obecnie stanowi, iż „ kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”. Analogiczne do uprzedniego znamię narażenia na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych znalazło obecnie swoje odzwierciedlenie w § 1a tegoż artykułu. Uporczywość była więc ustawowym znamieniem czynu zabronionego niealimentacji do dnia 31 maja 2017r., a wobec zakwalifikowania przypisanego oskarżonemu czynu z art. 209 § 1a k.k. brak jest podstaw do uzupełnienia opisu czynu o to znamię, którego przepis obecnie nie wskazuje. Sąd Rejonowy zasadnie wskazał w pisemnym uzasadnieniu, że obecnie zrezygnowano ze znamienia uporczywości w uchylaniu się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego, które implikowało problemy interpretacyjne, dlatego Sąd Rejonowy zasadnie tego znamienia nie przyjął.

Nie ma również racji skarżący wnioskując o uzupełnienie opisu czynu poprzez określenie, że P. G. jest osobą najbliższą dla L. B.. Zarówno przed zmianą art. 209 § 1 kk dokonaną ustawą z dnia 23 marca 2017r. o zmianie ustawy-Kodeks karny oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentacji (Dz. U. z 2017r. poz. 952), jak i po nowelizacji, ustawa stanowi jedno ze źródeł obowiązku alimentacyjnego, z tym , że od dnia 31 maja 2017r. obowiązek ten musi być skonkretyzowany co do jego wysokości w orzeczeniu sądowym, ugodzie zawartej przed sądem albo innym organem lub w innej umowie (vide postanowienie SN z dnia 25 stycznia 2018r. I KZP 10/17).

W art. 209 § 1a k.k. ustawodawca jako znamię wskazuje narażenie osoby uprawnionej i takie znamię opis czynu przypisanego oskarżonemu L. B. zawiera. Skoro zatem co do zasady źródłem obowiązku alimentacyjnego i to samoistnym- pozostaje nadal ustawa, to jest art. 128-132 oraz art. 141, 144 i art. 27 k.r.o., w których obowiązkiem tym obciążono krewnych w linii prostej, rodzeństwo, małżonków, przysposabiających i powinowatych – w zakresie i kolejności ustalonych w tych przepisach, to zamieszczanie w opisie czynu z art. 209 § 1a k.k. informacji, że chodziło o osobę najbliższą dla sprawcy, nie jest w perspektywie art. 413 § 2 kpk niezbędne. Konieczne jest bowiem jedynie ustalenie, które Sąd Rejonowy poczynił, że wysokość tego obowiązku alimentacyjnego została określona konkretnym orzeczeniem sądowym, ugodą czy umową. Z uwagi na zmianę brzmienia przepisu art. 209 k.k. częściowa dekryminalizacja nastąpiła jedynie w odniesieniu do takich zachowań sprawców, będących zobowiązanymi na podstawie ustawy do łożenia na utrzymanie osoby najbliższej, wobec których obowiązek alimentacyjny nie został określony co do wysokości w orzeczeniu sądu, ugodzie lub umowie, a taka sytuacja w tej sprawie nie miała miejsca.

Zgodnie z powyższym, na akceptację zasługuje tylko w części przedstawiona w tym przedmiocie argumentacja prokuratora. Dlatego też, Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok zmienił w ten sposób, że w opisie czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie I sformułowanie „3 (trzech) świadczeń miesięcznych” zastąpił stwierdzeniem „3 (trzech) świadczeń okresowych”, w pozostałej części tenże wyrok utrzymując w mocy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.