Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 1512/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2018r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Jolanta Bojko

Sędziowie: Sędzia SO Grzegorz Karaś (spr.)

Sędzia SO Krzysztof Kremis

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2018r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa D. G.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Trzebnicy

z dnia 15 lutego 2018r.

sygn. akt I C 920/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że w punkcie II zasądza od strony pozwanej Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powoda D. G. tytułem zadośćuczynienia dodatkowo kwotę 8000 zł (osiem tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności, liczonymi od dnia 3 stycznia 2018r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda 1300 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sędzia SO Grzegorz Karaś Sędzia SO Jolanta Bojko Sędzia Krzysztof Kremis

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 15 lutego 2018 r. Sąd Rejonowy w Trzebnicy zasądził od strony pozwanej Towarzystwa (...) S.A w W. na rzecz powoda D. G. kwotę 13.803,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwot: 8 760 zł od dnia 18 września 2015 roku do dnia zapłaty, 3.800 zł od dnia 19 listopada 2015 roku do dnia zapłaty, 1.243,58 zł od dnia 23 lutego 2016 roku do dnia zapłaty; dalej idące powództwo oddalił; zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.306 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; nakazał powodowi zapłacić na rzecz Skarbu Państwa –Sądu Rejonowego w Trzebnicy kwotę 148 zł tytułem zwrotu części wpisu sądowego poniesionego tymczasowo przez Skarb Państwa; nakazał stronie pozwanej zapłacić na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Trzebnicy kwotę 252 zł tytułem zwrotu części wpisu sądowego poniesionego tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 3 września 2014 r. doszło do wypadku komunikacyjnego, w którym powód D. G. doznał urazu kręgosłupa szyjnego. Sprawcą wypadku był kierowca ubezpieczony przez stronę pozwaną Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Tego samego dnia powód zgłosił się na Szpitalny Oddział Ratunkowy Szpitala im. (...), gdzie rozpoznano u niego skręcenie odcinka szyjnego kręgosłupa. Założono mu kołnierz ortopedyczny i zalecono oszczędzający tryb życia, noszenie kołnierza S. przez 2-3 tyg., S. 3x1 tabl., w razie bólu doustne leki przeciwbólowe, kontrolę z opisanymi zdjęciami RTG u lekarza POZ i w Poradni Chirurgicznej. Po wypadku powoda bolały kręgi szyjne, potrzebował pomocy innych osób. W dniu 30 września 2014 r. powód konsultowany był przez E. Ł. prowadzącą Indywidualną (...), do której zgłosił się z bólem kręgosłupa szyjnego promieniującym do potylicy. Powodowi zalecono konsultację ortopedyczną oraz rehabilitację. W dniu 1 października 2014 r. powód z powodu utrzymujących się bólów i ograniczenia ruchomości kręgosłupa szyjnego, okresowego bólu i zawrotów głowy, okresowego mrowienia, drętwienia w palcach obu rąk konsultowany był przez dr n. med. P. R., który zalecił mu terapię manualną x 10, magnetoterapię x 10, krioterapię x 10, (...) x 10. Następnie powód pozostawał pod opieką ortopedy M. D. prowadzącego Indywidualną (...). Powód przez kilka miesięcy po wypadku przebywał na zwolnieniu lekarskim. Odpłatnie uczęszczał na rehabilitację, która obejmowała takie zabiegi jak: magnetoterapię, krioterapię, (...) oraz terapię manualną. Z zakresu terapii manualnej zostały przeprowadzone trakcja odcinka szyjnego kręgosłupa, mobilizacja retrakcyjna. W procesie leczenia uwzględniono techniki poizometrycznej relaksacji, z mobilizacją tkanek miękkich, szczególnie mięśnia czworobocznego oraz mięśni płatowatych. Dodatkowo wprowadzono terapię metodą McKenziego, opierającą się na retrakcji odcinka szyjnego kręgosłupa. Obecnie powód nadal bierze leki przeciwbólowe, podczas zmiany pogody boli go lewa strona szyi.

We wrześniu 2014 r. (...) Odział Wojewódzki (...) nie posiadał umów ze świadczeniodawcami w zakresie poradni chirurgii-ortopedycznych mających miejsce wykonywania świadczenia na terenie T.. Średni czas oczekiwania do poradni chirurgii urazowo-ortopedycznych mających miejsce wykonywania świadczenia na terenie W. wynosił od 16 do 142 dni dla przypadków stabilnych oraz od 0 do 18 dni w przypadkach pilnych.

Pismem z dnia 8 października 2014 r. powód zgłosił szkodę stronie pozwanej. Pismem z dnia 26 listopada 2014 r. powód wezwał stronę pozwaną do zapłaty poniesionych przez niego kosztów rehabilitacji w kwocie 1.350,00 zł., a następnie pismem z dnia 12 lutego 2015 r. do zapłaty kwoty 1.350 zł. Decyzją z dnia 13 lutego 2015 r. strona pozwana przyznała powodowi zadośćuczynienie w kwocie 1.000 zł. Jednocześnie odmówiła refundacji kosztów prywatnego leczenia, badań i rehabilitacji wskazując, że powód posiada prawo do korzystania ze świadczeń medycznych refundowanych w ramach NFZ. Pismem z dnia 11 marca 2015 r. powód zwrócił się do strony pozwanej o ponowne rozpatrzenie sprawy przez dopłatę zadośćuczynienia w kwocie 9.000 zł oraz wypłatę kosztów leczenia w wysokości 160 zł. Pismem z dnia 25 maja 2015 r. powód zwrócił się do strony pozwanej o zwrot poniesionych kosztów leczenia w kwocie 160 zł, a następnie pismem z dnia 26 czerwca 2015 r. wezwał stronę pozwana do zwrotu poniesionych kosztów obejmujących wizyty lekarskie w kwocie 160 zł oraz rehabilitację w kwocie 1.250 zł. Pismem z dnia 22 września 2015 r. powód zwrócił się o zwrot poniesionych kosztów wizyt lekarskich w kwocie 160,00 zł oraz rehabilitacji w kwocie 1.250 zł Pismem z dnia 29 stycznia 2016 r. powód zwrócił się o zwrot poniesionych kosztów leczenia do placówek medycznych w łącznej kwocie 932,16 zł oraz o zwrot poniesionych kosztów leczenia w kwocie 160 zł.

W związku z wypadkiem powód poniósł koszt leczenia w kwocie 1.080 zł oraz koszt rehabilitacji w kwocie 3.800 zł. Powód w związku z koniecznością dojazdu do placówek medycznych przebył samochodem marki V. łącznie 2165 km, ponosząc koszt w kwocie 932,16 zł. Decyzją z dnia 8 września 2015 r. strona pozwana przyznała powodowi odszkodowanie w kwocie 8,58 zł tytułem refundacji kosztów przejazdu.

Biegły sądowy z zakresu chirurgii ogólnej stwierdził u powoda 7% uszczerbku na zdrowiu. Biegły sądowy z zakresu neurologii stwierdził u powoda2 % trwałego uszczerbku na zdrowiu.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał roszczenie o zadośćuczynienie za usprawiedliwione w całości w jego pierwotnej wysokości tj. co do kwoty 8.000 zł, oddalił natomiast powództwo w zakresie kwoty, o którą zostało rozszerzone tj. o dalsze 8.000 zł. Zdaniem Sądu Rejonowego powód nie wykazał, aby jego sytuacja pogorszyła się od momentu wytoczenia powództwa. Nie wskazał ani faktu, aby pogorszeniu uległ jego stan zdrowia, ani faktu, ażeby w jakikolwiek sposób zwiększyły się cierpienia, ból bądź krzywdy psychiczne, które przeżył. W związku z tym, w ocenie Sądu, brak było podstaw do zasądzenia kwoty z rozszerzonego powództwa. Sam fakt stwierdzenia przez biegłych uszczerbku na zdrowiu (chirurga – 7 %, neurologa – 2%) nie powodował żadnych zmian w stanie faktycznym, z którym powód występował do Sądu, a tylko stanowi pewne potwierdzenie, że uszczerbek na zdrowiu rzeczywiście nastąpił, co skutkowało określonymi i wskazywanymi przez powoda cierpieniami, krzywdami i ograniczeniami. Stwierdzenie uszczerbku nie zmienia zupełnie okoliczności faktycznych, w których wytaczane było powództwo, i w których to okolicznościach faktycznych ustalana była przez powoda kwota zadośćuczynienia. Dlatego Sąd Rejonowy uznał, że kwota początkowo wskazywana przez powoda 8.000 zł jest kwotą adekwatną, natomiast powód nie wykazał, aby stan faktyczny zmienił się na tyle, aby tę kwotę można było rozszerzyć o dalsze 8.000 zł. Stąd też dalej idące powództwo o zadośćuczynienie zostało oddalone.

Apelację od wyroku złożył powód zaskarżając wyrok w części oddalającej powództwo, co do kwoty 8.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 4 października 2017 r do dnia zapłaty. Na podstawie art. 368 § 1 pkt 2 KPC zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1 Naruszenie przepisów postępowania, a to art. 193 § i KPC poprzez błędne uznanie, iż w przedmiotowej sprawie nie zostały spełnione przesłanki do rozszerzenia powództwa, podczas, gdy powód wskazane przesłanki spełnił. W toku procesu, na skutek opinii biegłych sądowych, którzy orzekli o stanie zdrowia powoda oraz ocenili zakres uszczerbku na zdrowiu, zaistniały podstawy uzasadniające modyfikację kwoty pierwotnie określonego żądania Wbrew twierdzeniom Sądu I instancji powód nie dokonał eskalacji roszczeń względem strony pozwanej, a jedynie skorzystał z przysługującego mu procesowego uprawnienia do modyfikacji żądania. Niesłusznym jest również uznanie, jakby powód dla skutecznego rozszerzenia powództwa musiał wykazywać zmianę stanu faktycznego.

2 Naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 445 § 1 KC poprzez przyjęcie przez Sąd I Instancji, iż odpowiednią kwotą, zadośćuczynienia jest w niniejszej sprawie kwota 9.000 zł (8.000 zł wynikające z pierwotnego wps oraz 1.000 zł uznane i wypłacone przez pozwaną w toku postępowania likwidacyjnego) podczas gdy mając na względzie wszystkie okoliczności sprawy odpowiednią kwotą zadośćuczynienia jest kwota 17.000 zł tj. kwota powiększona o 8.000 zł, której powód domagał się po rozszerzeniu powództwa.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części oddalającej powództwo ponad kwotę 13.803,58 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od tej kwoty, poprzez uwzględnienie powództwa także, co do kwoty 8.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 4 października 2017 r. do dnia zapłaty; zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja powoda obejmowała jedynie oddalenie powództwa o zadośćuczynienie co do kwoty 8.000 zł nie obejmowała natomiast pozostałych rozstrzygnięć zawartych w zaskarżonym wyroku.

Przyjmując za własne ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie, jako prawidłowe, Sąd Okręgowy uznał, że apelacja jednak, że apelacja powoda zasługiwała na uwzględnienie. Dokonując bowiem oceny dokonanych w sprawie ustaleń, Sąd Okręgowy nie podzielił w całości ocen i wniosków,
które legły u podstaw wydania zaskarżonego wyroku.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 193 § 1 KPC poprzez błędne uznanie, iż w przedmiotowej sprawie nie zostały spełnione przesłanki do rozszerzenia powództwa, zarzut ten uznać należy za słuszny i uzasadniony. W ocenie Sądu Okręgowego powód zasadnie zarzucił nieprawidłowe kwestionowanie przez Sąd Rejonowy dopuszczalności rozszerzenia powództwa w toku procesu, na skutek zapoznania się z opiniami biegłych i ustalenia przez nich w stopnia uszczerbku na zdrowiu doznanego przez powoda. Powód nie posiada wiadomości specjalnych i składając pozew nie może sam dokładnie określić swojego uszczerbku na zdrowiu, dlatego też wskazanie wysokości zadośćuczynienia w pozwie ze swej istoty musi mieć charakter szacunkowy, co powoduje, że pokrzywdzony w toku postępowania ma prawo modyfikacji żądania. Art 193 § 1 KPC dopuszcza możliwość zmiany powództwa jest dopuszczalna o ile nie wypływa to na właściwość Sądu. W toku procesu, na skutek opinii biegłych, którzy orzekli o stanie zdrowia powoda oraz ocenili zakres uszczerbku na zdrowiu, zaistniały podstawy uzasadniające modyfikację kwoty pierwotnie określonego przez powoda żądania. Powód rozszerzając powództwo o kwotę 8.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie spełnił warunki określone w art 193 KPC. W ocenie Sądu Okręgowego niezasadnie Sąd Rejonowy uznał, że powód dla skutecznego rozszerzenia powództwa musiał wykazywać zmianę stanu faktycznego zaistniałego po złożeniu pozwu. Zgodnie z art. 193 KPC zmiana powództwa może dotyczyć żądania, jego podstawy faktycznej lub żądania i podstawy faktycznej. O zakresie modyfikacji każdorazowo decyduje powód, który w niniejszej sprawie dokonał jedynie zmiany żądania na tej samej podstawie faktycznej. Wskazać także należy, że powód mógł dochodzić pierwotnie jedynie części swojego roszczenia, a w toku procesu po ocenie całego materiału dowodowego rozszerzyć powództwo o pozostałą jego część. Należy także zauważyć, że Sąd Rejonowy orzeka biorąc pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, zatem do ustalenia należnego zadośćuczynienia należało wziąć pod uwagę wszystkie elementy istniejące w chwili zamknięcia rozprawy w tym i ustalony dopiero w toku procesu w oparciu o opinie biegłych, procentowy uszczerbek na zdrowiu powoda.

W ocenie Sądu Okręgowego także uzasadniony okazał się drugi z zarzutów apelacyjnych dotyczący naruszenia art. 445 § 1 KC poprzez przyjęcie przez Sąd Rejonowy rażąco niskiego zadośćuczynienia i uznania, że odpowiednią kwotą zadośćuczynienia należną powodowi za krzywdę jest łącznie kwota 9.000 zł

Stosownie do treści art. 445 § 1 KC zadośćuczynienie stanowi formę rekompensaty z tytułu szkody niemajątkowej. Podstawą żądania jest doznana krzywda niemajątkowa w postaci ujemnych przeżyć związanych z cierpieniami psychicznymi i fizycznymi pokrzywdzonego. Chodzi więc o krzywdę ujmowaną jako cierpienie fizyczne, a więc ból i inne dolegliwości oraz cierpienia psychiczne, czyli negatywne uczucia przeżywane w związku z cierpieniami fizycznymi lub następstwami uszkodzenia ciała, czy rozstroju zdrowia. Celem zadośćuczynienia jest przede wszystkim złagodzenie tych cierpień. Winno ono mieć charakter całościowy i obejmować wszystkie cierpienia fizyczne i psychiczne, zarówno już doznane, jak i te, które zapewne wystąpią w przyszłości.

Przy ocenie "odpowiedniej sumy" zadośćuczynienia należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności danego wypadku, mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy. Ustawodawca nie sprecyzował kryteriów, jakimi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie ma przede wszystkim charakter kompensacyjny, nie może być ani symboliczne, ani rażąco nadmierne w stosunku do doznanej krzywdy. Tym samym zasądzona kwota musi przedstawiać dla poszkodowanego jakąś ekonomicznie odczuwalną - adekwatną wartość. Wysokość zadośćuczynienia musi być utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. W orzecznictwie podkreśla się, iż przy ocenie roszczenia z tytułu zadośćuczynienia i ustalaniu wysokości zadośćuczynienia nie może być pominięte - wynikłe z uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia (choćby już wyleczonego) - ograniczenie w wykonywaniu pracy i innych aktywności strony pokrzywdzonej. Jednocześnie treść art. 445 KC pozostawia sądowi orzekającemu swobodę w ustaleniu wysokości zadośćuczynienia i pozwala uwzględnić indywidualne właściwości i subiektywne odczucia osoby pokrzywdzonej. Zatem ustalenie, jaka kwota w konkretnych okolicznościach jest „odpowiednia”, należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego.

Swobodna ocenia sędziowska nie może być jednak ocena dowolną. Podkreślenia wymaga, że Sąd odwoławczy może dokonać korekty wysokości zasądzonego zadośćuczynienia tylko wtedy, gdy biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy jest ono rażąco nieodpowiednie. Brak jednolitych, niezmiennych i porównywalnych kryteriów określenia sumy „odpowiedniej” w rozumieniu przepisu art. 445 § 1 KC nakazuje uznać, że określenie wysokości zadośćuczynienia stanowi istotny atrybut Sądu merytorycznie rozstrzygającego sprawę w pierwszej instancji (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25.02.1971 r., II PR 18/71). Sąd II instancji ingeruje jednak w sferę ocen wpływających na wysokość zadośćuczynienia, w wypadkach wyraźnego naruszenia zasad doświadczenia życiowego lub reguł logiki w postępowaniu przed Sądem I instancji. W ocenie Sądu Okręgowego w rozpoznawanej sprawie takie właśnie okoliczności zaistniały, a przyznane powodowi zadośćuczynienie, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności faktycznych sprawy, było rażąco zaniżone.

Mając na uwadze, że w wyniku wypadku komunikacyjnego powód doznał urazu kręgosłupa szyjnego w postaci skręcenia odcinka szyjnego kręgosłupa powodującego bóle kręgosłupa szyjnego promieniujące do potylicy, ograniczenia ruchomości kręgosłupa szyjnego, okresowego bólu i zawrotów głowy, okresowego mrowienia, drętwienia w palcach obu rąk konieczność noszenia kołnierza ortopedycznego, zażywanie leków przeciwbólowych i pomocy osób trzecich, konieczność długotrwałej rehabilitacji oraz konieczność kilkumiesięcznego zwolnienia lekarskiego, biorąc także pod uwagę, że powód doznał aż 9 % długotrwałego uszczerbku na zdrowiu a także okoliczność, że obecnie powód nadal bierze leki przeciwbólowe, podczas zmiany pogody boli go lewa strona szyi, Sąd Okręgowy uznał, że zasądzone na rzecz powoda dodatkowe zadośćuczynienie w wysokości jedynie 8.000 zł jest rażąco zaniżone. W ocenie Sądu Okręgowego żądanie powoda obejmujące uznanie, że łączne należne mu zadośćuczynienie wynosi 17.000 zł jest w pełni uzasadnione, a kwota ta stanowi odpowiednią sumę rekompensaty za doznaną przez powoda krzywdę.

Biorąc pod uwagę fakt, że pozwany w toku postępowania likwidacyjnego wypłacił powodowi kwotę 1.000 zł, należne powodowi zadośćuczynienie wynosić powinno 16.000 zł. Skoro Sąd Rejonowy zasądził z tego tytułu jedynie kwotę 8.000 zł, zaskarżony wyrok podlegał zmianie w punkcie II. poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dodatkowej kwoty 8.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zakresie rozszerzonej kwoty od dnia 4 października 2017 r. do dnia zapłaty tj. od rozszerzenia powództwa przez powoda w tym zakresie.

Mając powyższe na względzie na podstawie art. 386 § 1 KPC orzeczono jak w punkcie I. wyroku. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 KPC.

SSO Grzegorz Karaś SSO Jolanta Bojko SSO Krzysztof Kremis