Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2018 r.

Sąd Rejonowy w G. W. X Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2018 r. w G. W.

na rozprawie

sprawy z powództwa B. Ł.

przeciwko P. (...) na (...) S.A. w W.

o zapłatę

orzeka:

I.  zasądza od pozwanego (...) Zakładu (...) na (...) S.A. w W. na rzecz powoda B. Ł. kwotę 2.000,00 zł (dwa tysiące złotych zero groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 15 marca 2018 r. do dnia zapłaty,

II.  w pozostałej części powództwo oddala,

III.  zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.017,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 917,00 zł kosztów zastępstwa procesowego.

X C 940/18

UZASADNIENIE

Powód B. Ł. wniósł pozew przeciwko P. (...) na (...) S.A. w W. o zapłatę kwoty 2.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 17 marca 2016 r. do dnia zapłaty oraz o zwrot kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że miał był ubezpieczony w ramach ubezpieczenia grupowego u pracodawcy partnerki życiowej, prowadzonego przez pozwanego. Nie wypłacono mu świadczenia związanego z urodzeniem dziecka przez ubezpieczoną partnerkę życiową, uzasadniając to karencją przewidzianą dla partnerów życiowych ubezpieczonych pracowników. Zdaniem powoda, powyższe było nieuzasadnione, gdyż karencji nie stosowano wobec małżonków pracowników. Uważa że postanowienia dotyczące karencji były niezasadnie stosowane wobec niego, gdyż nieprzerwanie korzystał od dłuższego czasu z ubezpieczenia grupowego jako partner pracownika a jedynie zmienił się podmiot oferujący ubezpieczenie. Nadto jest nierówno traktowany jako rodzic w stosunku do osób będących rodzicami a pozostającymi w związku małżeńskim.

W odpowiedzi na pozew pozwany P. (...) na (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany podał, że karencja wynikała z warunków umowy ubezpieczenia grupowego zawartego z pracodawcą partnerki powoda.

Następnie wyjaśnił, że odmienne traktowanie partnerów życiowych pracowników w stosunku do małżonków pracowników wynikało z możliwej dowolności wskazywania partnerów życiowych do ubezpieczenia i przez to wpisywania ich dla uzyskania świadczeń Powyższe miało przeciwdziałać takiemu uzyskiwaniu świadczeń (k. 68-69).

Sąd ustalił, co następuje:

Powód B. Ł. od 2012 r. nieprzerwanie był członkiem ubezpieczenia grupowego pracowników Sądu Okręgowego w G. W. jako pracownik a następnie partner życiowy pracownika, realizowanego przez C. (...).

Ostatnia polisa obejmowała okres ubezpieczenia do 29 lutego 2016 r.

Bezsporne, a nadto:

informacja k. 12

W lutym 2016 r. Sąd Okręgowy w G. W. zmienił podmiot realizujący ubezpieczenie grupowe na P. (...) na (...) S.A. w W. w ramach polisy typ P (...) nr (...).

Ubezpieczenie grupowe miało być realizowane w okresie od 1 marca 2016 r. do 28 lutego 2017 r.

Ubezpieczenie grupowe obejmowało możliwość przystąpienia do ubezpieczenia pracowników (nazywanych ubezpieczonymi podstawowymi), pełnoletnie dzieci pracownika i małżonków pracownika.

W §1 polisy wskazano, że ilekroć w umowie ubezpieczenia jest mowa o małżonku rozumie się przez to osobą pozostającą z ubezpieczonym podstawowym we wspólnym pożyciu nie będącym z nim w formalnym związku małżeńskim. Wskazano jednocześnie, że ubezpieczony pracownik może wskazać partnera życiowego raz w roku polisowym.

W warunkach szczególnych oferty wskazano, że karencja dla ubezpieczenia z tytułu urodzenia dziecka wynosiła dziewięć miesięcy.

Nie mniej karencja ta nie miała zastosowania dla pracowników, pełnoletnich dzieci i małżonka ubezpieczonych podstawowych dla osób przystępujących do ubezpieczenia w trzech pierwszych miesiącach wdrożenia oferty. Jednocześnie pełna karencja miała dotyczyć partnerów życiowych ubezpieczonych podstawowych. Powyższe wskazano w pkt 2 warunków szczególnych dla oferty P (...) oraz §1 ust. 2 polisy.

Dla małżonków i partnerów życiowych ubezpieczonych podstawowych przewidziano taką samą składkę.

W umowie za urodzenie dziecka przewidziano świadczenie w kwocie 2.000,00 zł.

W umowie niekiedy wyłączano kadencji wobec ubezpieczonych podstawowych, małżonków i pełnoletnich dzieci ubezpieczonego, mimo tego, że w dacie przystąpienia do ubezpieczenia istniał stan rzeczy uprawniający do świadczeń jeżeli osoby te były uprzednio objęte ubezpieczeniem grupowym w Sądzie Okręgowym w G. W. prowadzonym przez inny zakład ubezpieczeń (§3 polisy).

Dowody:

polisa ubezpieczenia k. 60-61

ustalenia ubezpieczenia grupowego k. 50-51

Powód B. Ł. przystąpił do ubezpieczenia grupowego w dniu 28 lutego 2016 r.

Dowód:

potwierdzenie ubezpieczenia k. 62

W dniu 7 marca 2016 r. powodowi urodziła się córka Z. Ł.. Matką dziecka była pracownica sądu, która także była objęta ubezpieczeniem grupowym.

Bezsporne, a nadto:

kopia odpisu aktu urodzenia k. 14

Pozwany odmówił wypłaty świadczenia powodowi z tego tytułu powołując się na karencję dla partnerów życiowych ubezpieczonych podstawowych.

Powód w dniu 9 lutego 2018 r. złożył nieuwzględnioną pismem z dnia 14 marca 2018 r. reklamację.

Bezsporne, a nadto:

pismo reklamacyjne z dowodem nadania k. 19

pismo pozwanego k. 20

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało uzasadnione, w zakresie roszczenia głównego, w całości.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że powód B. Ł. dochodził świadczenia wynikającego z zawartej umowy dobrowolnego ubezpieczenia grupowego.

Zgodnie z art. 805 §1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Stosownie do § 2 pkt 2 wskazanego artykułu przy ubezpieczeniu osobowym świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie umówionej sumy pieniężnej (…) w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej. Jak wynika z art. 829 §1 k.c. ubezpieczenie osobowe może w szczególności dotyczyć przy ubezpieczeniu na życie – śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez nią oznaczonego wieku, a przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków - uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku.

Dodać należy, że ochrona ubezpieczeniowa powoda wynikała z umowy ubezpieczenia grupowego a zatem umowy zawartej przez pozwanego z Sądem Okręgowym w G. W. Oznacza to, że podpisane przez powoda deklaracja nie stanowiła odrębnej umowy, lecz wyrażenie zgody na przystąpienie do już zawartej umowy ubezpieczenia i objęcie go ochroną ubezpieczeniową w ramach już istniejącej umowy ubezpieczenia grupowego.

Bezspornym w niniejszej sprawie był fakt, iż powód w momencie urodzenia dziecka przez partnerkę życiową będącą ubezpieczonym podstawowym, objęty był ochroną ubezpieczeniową pozwanego. Treść polisy i warunków umowy wynika z załączonych dokumentów.

Analizując treść polisy i warunków umowy wskazać należy, że umowa jako małżonków ubezpieczonych podstawowych definiuje także partnerów życiowych. Samego pojęcia „partnera życiowego” nie definiuje, nie mniej wydaje się, że powyższe dotyczy osoby pozostające w trwałym pożyciu. Odmowa wypłaty świadczenia nastąpiła z powodu §1 ust. 2 polisy przewidującego objęcie partnerów życiowych ubezpieczonych podstawowych karencją (dziewięciomiesięczna w związku z urodzeniem dziecka). Wskazać przy tym należy, że partner życiowy też jest ubezpieczonym gdyż przystępuje do ubezpieczenia grupowego i płaci odrębną składkę w wysokości jak i inne podmioty przystępujące do ubezpieczenia grupowego, w szczególności ubezpieczyciele podstawowi i ich małżonkowie.

Zatem polisa konstruowała znaczne zróżnicowanie sytuacji prawnej przystępujących do ubezpieczenia partnerów życiowych pracowników w stosunku do przystępujących do ubezpieczenia małżonków ubezpieczonych podstawowych, przy jednocześnie takim samym świadczeniu wzajemnym tych osób (płatność składek w tej samej wysokości).

Sytuację prawną tych kategorii ubezpieczonych różnicował zatem stan cywilny.

W orzecznictwie wskazuje się, że stan cywilny osób może stanowić okoliczność dyskryminującą i jako tako niedozwoloną. W tym zakresie taki czynnik dyskryminujący wskazał to np. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 22 maja 2008 r. , skarga nr (...). Nadto stan cywilny jako czynnik dyskryminujący wskazywany jest w orzecznictwie dotyczącym prawa pracy (np. dyskryminacja w zatrudnieniu, czy warunkach pracy i płacy).

Stąd należało ocenić czy powyższe różnicowanie (co sugerował powód) podmiotów ubezpieczonych z powodu tylko stanu cywilnego miało charakter dyskryminujący. Postanowienie umowy dyskryminujące będzie nieważnym w oparciu o art. 385 ¹ § 1 i § 3 kc.

Ustawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (tekst jednolity Dz.U. z 2016 r. poz. 1219) nie obejmuje dyskryminacji ze względu na stan cywilny (katalog przyczyn dyskryminujących jest tam zamknięty). Natomiast definiuje dyskryminację pośrednią jako gorsze tratowanie ze względu na określoną w tej ustawie cechę, chyba że postanowienie, kryterium lub działanie jest obiektywnie uzasadnione ze względu na zgodny z prawem cel, który ma być osiągnięty, a środki służące osiągnięciu tego celu są właściwe i koniecznie. Powyższą definicję można odnieść do dyskryminacji ze względu na inne cechy.

Analizując okoliczności sprawy i treść umowy, w ocenie Sąd, przewidujący objęcie karencją wyłącznie ubezpieczonych partnerów życiowych a zatem tylko ubezpieczonych nie pozostających w zawartych związkach małżeńskich §1 ust. 2 polisy, był dyskryminujący ze względu na stan cywilny.

Otóż postanowienie to – jak uzasadnia pozwany – miało być uzasadnione przeciwdziałaniem przystępowaniu do ubezpieczenia przypadkowych osób wskazanych dowolnie przez ubezpieczonych podstawowych tylko ze względu na pewność otrzymania świadczeń z powodu pewności wystąpienia określonego zdarzenia. Wskazać niemniej należy, że zakład ubezpieczeń godził, że bez karencji przystąpić będą mogły do ubezpieczenia grupowego pozostałe kategorie ubezpieczonych przy pewności otrzymania świadczenia w momencie przystępowania do tego ubezpieczenia. W szczególności zakład ubezpieczeń godził się na przystąpienie do ubezpieczenia bez karencji z powodu urodzenia dziecka spodziewających się w chwili przystąpienia do ubezpieczenia urodzenia dziecka ubezpieczonych podstawowych, małżonków ubezpieczonych podstawowych i dorosłych dzieci ubezpieczonych podstawowych (skoro nie zastosowano do tych ubezpieczonych karencji). Zatem wyłączenie z takiej możliwości tylko ubezpieczonych partnerów życiowych ubezpieczonych podstawowych byłoby zasadniczo dyskryminujące.

Stąd argumentacja pozwanego byłaby uzasadniano przy dodatkowym warunku, że karencja wobec tej kategorii osób dotyczyłaby wykluczaniu przystąpienia do ubezpieczenia osób zgłaszanych wyłącznie z powodu pewności otrzymania świadczeń nie będących faktycznie „partnerami życiowymi” ubezpieczonych podstawowych. Fakt małżeństwa czy pokrewieństwa jest bowiem formalnie pewny. Natomiast jako partnera życiowego ubezpieczony podstawowy można rzeczywiście wskazać jakąkolwiek osobę bez możliwości weryfikacji czy jest ona „partnerem życiowym” czy nie. Nie mniej o braku dyskryminacji w takiej sytuacji, jak Sąd powyżej wskazał, można twierdzić, dopiero gdy kryterium lub działanie jest obiektywnie uzasadnione ze względu na zgodny z prawem cel, który ma być osiągnięty, a środki służące osiągnięciu tego celu są właściwe i koniecznie.

Wydaje się tymczasem, że do przeciwdziałaniu takim sytuacjom – jak wskazana akapit wyżej - generalne objęcie karencjami (w tym z powodu urodzenia dziecka) partnerów życiowych nie było konieczne. W szczególności zauważyć należy, że dla określonych świadczeń powodowanych zdarzeniami, co do których istniała pewność w chwili przystępowania do ubezpieczenia ich istnienia, pozwany uzależnił ich wypłatę od objęcia ubezpieczeniem tych osób u wcześniejszego ubezpieczyciela (§3 polisy). Nic nie stało na przeszkodzie, aby taki sam mechanizm zastosować wobec partnerów życiowych ubezpieczonych podstawowych. Objęcie bezpośrednio wcześniej ubezpieczeniem grupowym u tego samego pracodawcy partnera życiowego ubezpieczonego podstawowego wystarczająco wykazuje bowiem, że osoba taka nie została dowolnie wskazana przez ubezpieczyciela podstawowego wyłącznie dla wyłudzenia świadczeń. Skoro pozwany zastosował taki mechanizm wobec ubezpieczonych pozostających w szpitalu w chwili przystąpienia do ubezpieczenia grupowego, tak samo mógł powyższe zastosować do partnerów życiowych.

Wskazać w tym miejscu należy, że w rozpatrywanej sprawie nie ulega wątpliwości, że decyzję o przystąpieniu do umowy grupowego powód podjął na kilka lat przed urodzeniem kolejnego dziecka, a zatem bez związku z tym faktem. Natomiast zmiana ubezpieczyciela była wynikiem decyzji pracodawcy a nie powoda. Skądinąd zmiana ubezpieczyciela ubezpieczenia grupowego nie było rzeczą doniosłą. Powód po prostu kontynuował ubezpieczenie grupowe w tej samej jednostce – pracodawcy partnerki.

Zatem dla wykluczenia sytuacji, których mógł zasadnie obawiać się pozwany przy wskazywaniu partnerów życiowych, nie było konieczności wprowadzenia karencji dla partnerów życiowych, takich którzy korzystali z ubezpieczenia grupowego w danej instytucji dłużej niż okres karencji przewidziany u pozwanego lecz realizowanej wcześniej przez inny zakład.

Niezależnie od tego dodać należy, że w przypadku urodzenia dziecka przez ubezpieczonego podstawowego wskazanie do ubezpieczenia przypadkowej osoby dla uzyskania świadczenia z tytułu urodzenia dziecka nie jest możliwe. Wskazana osoba musi być bowiem rodzicem dziecka. Stąd wprowadzenie karencji do tego konkretnego świadczenia obejmującej partnerów życiowych tym bardziej nie było konieczne.

Stąd Sąd ocenił, że §1 ust. 2 umowy przewidujący karencję wyłącznie dla ubezpieczonych grupowo partnerów życiowych a objętych nieprzerwanie ubezpieczeniem grupowym w danej instytucji u wcześniejszych ubezpieczycieli przez dłuższy okres niż okresy karencji przewidziane w umowie u kolejnego ubezpieczyciela w sposób niedozwolony dyskryminuje ze względu na stan cywilny część ubezpieczonych.

Stąd jako sprzeczne z prawem postanowienie to jest niedozwolone.

Dla wzmocnienia powyższej argumentacji wskazać należy, że znaleźć można przykłady orzeczeń sądów wyższych instancji nakazujących doliczenie – mimo treści umowy, bądź braku zapisów umowy – do czasu trwania umowy u nowego zakładu realizującego ubezpieczenie grupowe ogólny czas objęcia ubezpieczeniem grupowym w danej instytucji, właśnie dla oceny czy należy zastosować karencję np. ustawową (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5 grudnia 2017 r. sygn. IACa 649/17) i to choćby nawet samo postanowienie umowne nie miało charakteru dyskryminującego.

Niezależnie od tego, postanowienie umowne przewidujące karencje dziewięciomiesięczne przy zawieraniu umów ubezpieczenia na okres jednego roku jest także sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. W istocie rzeczy powoduje to faktyczne pozbawienie świadczenia ze względu na jakieś zdarzenie przy rzekomym objęciu ubezpieczeniem tego zdarzenia. Przy zastosowaniu tych samych warunków umowy na kolejny rok partnerzy życiowi ubezpieczonych podstawowych nadal nie mogliby korzystać z przysługującej ochrony przez przeważającą cześć czasu objętego ochroną. O ile zakład ubezpieczeń powyższe zmienił w kolejnej umowie na kolejny rok, to powyższe nie wpływa na ocenę tej konkretnej umowy. Umowa wyłączającą ochronę ubezpieczeniową przez większą część okresu na który została zawarta jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego z konsekwencjami z art. 385 ¹ § 1 i § 3 kc).

Stąd orzeczono jak w pkt I. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 §1 k.c., przy czym ich wysokość została ustalona na podstawie art. 481 §2 k.c. Powód nie wykazał kiedy zgłosił roszczenie pozwanemu. Stąd odsetki zasadzono od dnia następnego po dniu odmownego rozpatrzenia reklamacji. Roszczenie o odsetki za wcześniejszy okres oddalono w pkt II wyroku.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc. Na koszty poniesione przez powoda składała się opłata od pozwu w wysokości 30,00 zł, wynagrodzenie pełnomocnika powiększone o opłatę od pełnomocnictwa w kwocie 917,00 zł.