Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2018 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka Masy Upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w K.

przeciwko Spółce (...) Spółce Akcyjnej w B. i (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

przy interwencji ubocznej (...) Spółki Akcyjnej w P.

o naprawienie szkody górniczej

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 25 stycznia 2018 r., sygn. akt II C 851/17

oddala apelację.

Sygn. akt I A Ca 626/18

UZASADNIENIE

Powód Syndyk Masy Upadłości (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w K. - M. F., pozwem z 30 czerwca 2014r., wystąpił przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K., pierwotnie wnosząc o zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz kwoty 4,559.208 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 12 lipca 2011 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za związane z ruchem zakładu górniczego pozwanego szkody w nieruchomościach i ich elementach składowych położonych w B. przy ul. (...), objętych KW (...), (...), (...), (...), w tym w szczególności hal magazynowych nr 1, 2, 3 oraz budynku socjalnego, a także zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w najwyższej dopuszczalnej prawem wysokości, ewentualnie, w przypadku nieuwzględnienia powyższego żądania powód wniósł o nakazanie pozwanemu przywrócenie stanu poprzedniego w określony w pozwie sposób.

W piśmie z 18 sierpnia 2016r. powód, podwyższył wysokość dochodzonego roszczenia o kwotę 1.002.400.53zł, to jest do 5.561.608,53zł.

Powód na rozprawie 17 stycznia 2018r. ostatecznie sprecyzował, że dochodzi na swoją rzecz odszkodowania obejmującej wysokość szkody ustaloną przez biegłych M. i Z. L. oraz wysokość szkody ustaloną przez biegłego K. W. za suwnicę z hali nr 1. Jednocześnie wniósł o zasądzenie odsetek ustawowych do 31 grudnia 2015 r., a następnie odsetek ustawowych za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r.

W treści uzasadnienia powód podał, że najemca nieruchomości, na których posadowione są trzy hale magazynowe i jeden budynek biurowy, pismem z 27 lipca 2011 r. zgłosił mu wystąpienie w lipcu 2011 r. w nich szkód górniczych w postaci rys i pęknięć ścian murowanych, ścięcia śrub w elementach konstrukcji budynku, awarii sieci wodociągowej, naruszenia konstrukcji dachu, w związku z czym powód 28 lipca 2011 r. wystąpił do pozwanej z wnioskiem o naprawienie szkód. Po oględzinach i negocjacjach co do naprawienia szkody pozwana uznała związek przyczynowy z działalnością górniczą KWK (...) w B., 20 sierpnia 2012r. strony zawarły ugodę, na mocy której pozwana zobowiązała się do pokrycia kosztów zabezpieczenia hali i budynków oraz naprawienia szkody przez przywrócenie do stanu poprzedniego budynku oraz hali. Mimo tego stanowiska, wobec dalszej bierności pozwanej, powód wezwał pozwaną do zapłaty. W międzyczasie Powiatowym Inspektor Nadzoru Budowlanego wydał decyzję, którą w szczególności zakazano użytkowania powierzchni hali magazynowej zaopatrzonej w suwnicę.

Pierwotnie pozwana (...) Spółka Akcyjna uznała roszczenia powoda co do zasady oraz wniosła o przeprowadzenie dowodów wnioskowanych przez obie strony celem określenia rozmiaru szkody górniczej oraz sposobu jej naprawienia, kwestionując wysokość żądanego odszkodowania pieniężnego.

Huta (...) SA w S. (obecnie: (...) SA w P.) pismem procesowym z dnia 30 września 2014 r. zgłosiła interwencję uboczną i przystąpienie do strony powodowej, wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz interwenienta ubocznego kosztów interwencji ubocznej, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Poparła przy tym argumentację wskazaną w pozwie przez powoda.

Pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczeń powoda, których dotyczyła ugoda z 31 grudnia 2008r. w zakresie, w jakim ugoda nie została wykonana, zgodnie z art. 442 ¹ k.c. Wniosła o oddalenie w całości zarówno roszczenia głównego o zapłatę kwoty 5.561.608,53 zł, jak i roszczenia ewentualnego o nakazanie pozwanemu naprawy poprzez wykonanie prac opisanych pozwie, a także wniosła o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu.

Interwenient uboczny (...) SA w P. pismem z 17 października 2017r. zgłosił interwencję uboczną i przystąpił do strony pozwanej w zakresie kwoty 3.798.962 zł wraz z ustawowymi odsetkami, wnosząc w tej części o oddalenie powództwa i zwrot kosztów procesu.

Pozwana, w wyniku przekształceń po stronie dotychczasowej pozwanej, Spółka (...) Spółka Akcyjna w B. podtrzymała stanowisko dotychczas pozwanej. Pozwana (...) sp. z o.o. w P. w związku z kupnem od (...) SA jej zakładów: KWK (...) oraz KWK (...), także je poparła.

Pełnomocnicy strony pozwanej na rozprawie 17 stycznia 2018r. zgodnie oświadczyli, iż nie kwestionują związku przyczynowego pomiędzy działalnością eksploatacyjną, a występującymi szkodami do roku 2012r.

Wyrokiem z 25 stycznia 2018r. Sąd Okręgowy w Katowicach orzekł, iż:

1.  zasądza od pozwanych solidarnie Spółki (...) SA w (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. na rzecz powoda Syndyka Masy Upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w K. kwoty:

a/ 4.559.208,-zł (cztery miliony pięćset pięćdziesiąt dziewięć tysięcy dwieście osiem złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi w przypadku pozwanej Spółki (...) SA od dnia 02 sierpnia 2016 roku, a w przypadku pozwanej (...) Spółki z o.o. od dnia 26 października 2017 roku; b/ 312.845,15,-zł (trzysta dwanaście tysięcy osiemset czterdzieści pięć złotych piętnaście groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi w przypadku pozwanej Spółki (...) SA od dnia 06 grudnia 2016 roku, a w przypadku pozwanej (...) Spółki z o.o. od dnia 26 października 2017 roku; cl 58.500,-zł (pięćdziesiąt osiem tysięcy pięćset złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi w przypadku pozwanej Spółki (...) SA od dnia 18 marca 2017 roku, a w przypadku od pozwanej (...) Spółki z o.o. od dnia 26 października 2017 roku;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 7.200,-zł (siedem tysięcy dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

4.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz interwenienta ubocznego (...) SA w P. kwotę 10.800,-zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

5.  nakazuje pobrać od pozwanych solidarnie na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Katowicach kwotę 129.932,73,-zł (sto dwadzieścia dziewięć tysięcy dziewięćset trzydzieści dwa złote siedemdziesiąt trzy grosze) tytułem kosztów sądowych, od których uiszczenia powód i interwenient uboczny są zwolnieni z mocy ustawy.

Sąd pierwszej instancji ustalił, iż postanowieniem z 18 grudnia 2009r. Sąd Rejonowy Katowice - Wschód w Katowicach Wydział X Gospodarczy ogłosił upadłość (...) Handel Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. (sygn. akt: X GU 296/09/1), a syndykiem został ustanowiony M. F.. W skład masy upadłości wchodzi miedzy innymi prawo wieczystego użytkowania nieruchomości położonych w B. przy ul. (...), wskazanych w pozwie. Powyższe nieruchomości zostały obciążone hipoteką umowną łączną kaucyjną o łącznej wysokości 9.700.000zł na rzecz Huty (...) Spółki Akcyjnej w S. (obecnie na rzecz: (...) SA w P.).

Pierwszego zgłoszenia szkód na górniczych na powyższych nieruchomościach dokonała (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (ówczesny właściciel nieruchomości) wnioskiem z 15 października 2008r., w którym to wniosku wskazano, że czerwcu 2008r. ujawniły się wskazane w piśmie szkody w budynku administracyjno-socjalnym oraz w hali nr 1 i 2. W wyniku dwukrotnych oględzin doszło do zawarcia z poszkodowanym ugody w przedmiocie naprawy szkód w budynku administracyjno - socjalnym oraz w hali nr 1 i 2.Na podstawie ugody nr 330817207 z 31 grudnia 2008 r. (...) SA przeprowadziła remont w budynku administracyjno-socjalnym. Nie wykonano naprawy szkód w hali nr 1 i nr 2. W odpowiedzi na zgłoszenie szkody, pozwana wskazała, że w związku z ograniczeniem środków finansowych na naprawę szkód w roku 2010, naprawa szkody określonej ugodą nr 330817207 z 31 grudnia 2008r. będzie mogła nastąpić w 2011 r. Pozwana wyraziła jednak gotowość naprawy zdeformowanego torowiska celem normalnego użytkowania suwnicy. 1 lutego 2011 r. (...) Sp. z o.o. zawarła z (...) SA ugodę na naprawę uszkodzenia suwnicy w hali nr 1 polegającego na odkształceniu i deformacji toru jezdni w poziomie i pionie powodujące blokowanie suwnicy w hali nr 1. Poszkodowany zobowiązał się do naprawy szkody we własnym zakresie. Pismem z 27 lipca 2011 r. (...) Sp. z o.o. poinformowała powoda o fakcie wystąpienia w lipcu 2011 r. szkód górniczych w rejonie ulicy (...) w B., w tym w wynajmowanym budynku i halach, podając że powstały rysy i pęknięcia ścian murowanych, ścięcie śrub w elementach konstrukcji budynku, awaria sieci wodociągowej, naruszenie konstrukcji dachu.

Sąd Okręgowy stwierdził, iż powód dnia 28 lipca 2011 r. wystąpił do (...) SA z wnioskiem o naprawienie szkód w nieruchomości przy ul. (...) w B.; w wyniku oględzin stwierdzono wystąpienie szkód związanych z działalnością wydobywczą (...) SA., uznano związek przyczynowy z prowadzoną eksploatacją Oddziału KWK (...) w budynkach.

20 sierpnia 2012 r. powód i (...) SA zawarły ugodę, na mocy której (...) SA zobowiązała się do pokrycia kosztów zleconych przez powoda do wykonania zabezpieczeń konstrukcji hali magazynowej i budynku biurowym. Za wykonanie zabezpieczeń i wzmocnień konstrukcji hali magazynowej i budynku socjalno-biurowego powód otrzymał należność w wysokości 62.534zł. Decyzją Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z 5 sierpnia 2011 r. nakazano w trybie pilnym wykonanie skutecznych zabezpieczeń i wzmocnień konstrukcji stropów oraz wykonanie i dostarczenie do nadzoru ekspertyzy techniczno-budowlanej.

Jak ustalono, pismem z 31 października 2013 r. powód wezwał (...) SA do zapłaty kwoty 6.915.848,00 zł tytułem naprawy szkód górniczych.

Nie było kwestionowane, iż na nieruchomości przy ul. (...) w B. występują szkody spowodowane eksploatacją górniczą (...) SA. Nieruchomość powoda znajduje się w obszarze górniczym, gdzie działalność wydobywczą prowadzi po podziale oddziału KWK (...), dokonanym w kwietniu 2015 r. (...) sp. z o.o. Kopalnia Węgla Kamiennego (...). W dacie powstania szkód obecnie istniejących nieruchomość powoda znajdowała się w zasięgu wpływów (...) KWK (...). W części socjalno-biurowej stropy są zabezpieczone stemplami. Uszkodzone są okładziny z płyt gipsowo-kartonowych na sufitach i ścianach. Na sufitach i podłogach z paneli na II piętrze widoczne ślady po przeciekach dachu. Występują pęknięcia ścianek działowych oraz pęknięcia posadzek z glazury. Zauważalna jest deformacja ścian, posadzek i sufitów w pomieszczeniach przy zachodniej elewacji. Sąd pierwszej instancji stwierdził, iż w hali nr 1 występują następujące uszkodzenia: deformacja dźwigarów dachowych, wyboczenie słupów stalowych, obsunięcie słupów i ściany osłonowej między słupami na elewacji zachodniej, liczne pęknięcia obustronne na ścianach, rozwarte kilkucentymetrowe pęknięcia na posadzce, w części zachodniej deformacja nieciągła spowodowała uskok o zrzucie do 50 cm i zapadnięcie posadzki, suwnica unieruchomiona z powodu deformacji konstrukcji ścian, głównie słupów stalowych. Słupy na których oparte są belki podsuwnicowe są połączone blachami ze słupami stalowymi stanowiącymi konstrukcję nośną hali, na ścianach podłużnych widoczne liczne zacieki świadczące o nieszczelności dachu. W halach 2 i 3 występują podobne uszkodzenia, tylko w mniejszym rozmiarze: na posadzkach widoczne deformacje nieciągłe w obu halach, pęknięcia murowanych ścian osłonowych, w hali nr 3 występują również deformacje dźwigarów dachowych, w hali nr 2 nie stwierdzono deformacji dźwigarów dachowych, w halach nr 2 i 3 nie stwierdzono przecieków w pokryciu dachowym.

Bezpośrednią przyczyną powstania szkód o charakterze górniczym w budynkach stanowiący odrębne od gruntu nieruchomości, zlokalizowanych na działkach nr (...) przy ul. (...) w B. była eksploatacja górnicza dokonana przez pozwaną w latach 2006-2011, przy czym największe uszkodzenia związane z wpływami eksploatacji górniczej wystąpiły w roku 2011. Szkody górnicze, które spowodowały wyłączenie z użytkowania hal i budynku socjalno-biurowego, miały miejsce w lipcu 2011 roku.

W latach 2017-2018 projektowana jest dalsza eksploatacja górnicza w tym rejonie, w pokładzie 504, przez (...) Sp. z o.o. Ruch Bobrek w B..

Jak ustalono, aktualna wartość techniczna (wartość odtworzeniowa pomniejszona o naturalne zużycie) hali nr 1 z częścią socjalno-biurową, hali nr 2, 3 i infrastruktury, wraz z kosztami rozbiórki wynoszą łącznie 5.561.608,53 zł netto, a bez kosztów rozbiórki to kwota 4.872.053,15zł. Koszty naprawy szkód przez przywrócenie stanu poprzedniego (koszt odtworzenia i koszt rozbiórki) hali nr 1 z częścią socjalno- biurową, hali nr 2, 3 i infrastruktury, wraz z kosztami rozbiórki wynoszą łącznie 7.250.002,29zł. Koszt rozbiórki wynosi 689.555,38zł netto.

Naprawa szkód przez restytucję naturalną w opiniowanej zabudowie wiąże się z nadmiernymi trudnościami technicznymi oraz kosztami przekraczającymi aktualną wartość techniczną budynków z powiązaną z nimi infrastrukturą, co stwierdzono w oparciu o dowód z opinii biegłych Z. i M. L. wraz z opiniami uzupełniającymi.

Aktualna wartość suwnicy pomostowej 2 belkowej o udźwigu 8 ton, o nr ewid. (...) o nr fab. (...) i roku produkcji 2004, przy uwzględnieniu stopnia naturalnego zużycia, to 58.500zł. Naprawienie suwnicy jest niemożliwe, bowiem wewnątrz gnije. Najwłaściwszym rozwiązaniem jest jej zezłomowanie, ponieważ koszty jej przystosowania i montażu do pracy w innym miejscu spowodowałyby stratę.

Aktualna wartość znajdującej się w hali nr 2 ewidencyjna suwnicy hakowej nr ewid. (...) rok produkcji 1978, to 5.780 zł, natomiast księgowa 0zł. W hali nr 3 znajdują się dwie suwnice o nr ewid. (...) z 1987 r. oraz o nr ewid. (...) z 1978r. Aktualna wartość każdej z tych suwnic to 5.780 zł, natomiast księgowa 0 zł. Dwie ze wskazanych suwnic mają powyższej 38 lat, a jedna z ponad 30 lat. Ze względu na wiek suwnic w hali nr 2 i hali nr 3 nie należy ich naprawiać, a przeznaczyć je do likwidacji przez kasację (złomowanie). Żadna z nich nie może być wykorzystana, z uwagi na przestój ich rejestracja w Urzędzie Dozoru Technicznego, mogłaby być niemożliwa.

Poza sporem było, iż Spółka (...) Sp. z o.o. mocą przedmiotowej umowy zakupiła od (...) S.A. jej zakłady: KWK (...) oraz KWK (...)., następnie umową nieodpłatnego zbycia kopalni z 8 maja 2015r. Spółka (...) S.A. w B. kupiła od (...) S.A. w K. wyodrębnioną z Oddziału KWK (...). Z dniem 29 czerwca 2017r. Spółka (...) SA w B. przejęła zorganizowaną część przedsiębiorstwa (...) SA w K. wszystkie aktywa, zobowiązania, prawa i obowiązki, które nie zostały w załącznikach do planu podziału przypisane do spółek nowo zawiązanych. Następcą prawnym pozwanej (...) SA w zakresie odpowiedzialności za szkody powstałe w wyniku prowadzonej działalności eksploatacyjnej jest pozwana Spółka (...) SA w B.. Nie było kwestionowane, iż prawomocnym wyrokiem z 28 grudnia 2016r. Sąd Okręgowy w Katowicach, w sprawie o sygn. akt: II C 347/15 wydał wyrok, nakazał pozwanej (...) S.A. w K. złożenie do depozytu sądowego kwoty 3.798.962zł.

Sąd pierwszej instancji oparł swoje ustalenia w zakresie rozmiaru szkody i kosztów oraz sposobu jej naprawienia, na opiniach właściwych i uzupełniających biegłych Z. i M. L. oraz biegłego K. W.. Uznał je za wiarygodne, przekonywujące oraz miarodajne dla poczynienia ustaleń tych kwestiach, zwłaszcza, że biegli należycie wyjaśnili wszelkie wątpliwości zgłaszane przez strony w toku procesu.

W tym stanie rzeczy uznał Sąd Okręgowy roszczenie powoda za zasługujące na uwzględnienie w przeważającym zakresie. Wskazał, że zdarzenie wywołujące szkodę powstało przed wejściem w życie ustawy z dnia 9 czerwca 2011r- Prawo geologiczne i górnicze, bowiem pierwsze szkody na nieruchomości zarówno w budynku administracyjno-biurowym, jak i halach magazynowych, ujawniły się w 2008 roku i zostały zgłoszone pozwanej. Oparł się przy tym na opinii biegłych sądowych, z których wynika, że bezpośrednią przyczyną powstania szkód o charakterze górniczym w budynkach stanowiący odrębne od gruntu nieruchomości, zlokalizowanych przy ul. (...) w B., była eksploatacja górnicza dokonana przez (...) SA w latach 2006-2011, przy czym największe uszkodzenia związane z wpływami eksploatacji górniczej wystąpiły w roku 2011.

Sąd oparł się na regulacji art. 222 obecnie obowiązującej ustawy - Prawo geologiczne i górnicze, stosując dotychczasowe przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1994r. - Prawo geologiczne i górnicze w niniejszej sprawie. Wskazał na odpowiedzialność za szkody górnicze o charakterze deliktowym (art. 435 § 1 kc).

Odnosząc się do zarzutu przedawnienia wskazał, że powód o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia dowiedział się w lipcu 2011 r., a więc wystąpił z pozwem przeciwko (...) przed upływem 3-letniego terminu przedawnienia roszczenia. Przyjął nadto, iż odpowiedzialność pozwanych jest solidarna, mając na uwadze rozporządzenia nieruchomością. Jako jej podstawę wskazał art. 94 ust. 1 i 4 oraz art. 95 ust. 1 ustawy z 1994 roku w zw. z art. 361 § 1 i 2 kc. Naprawienie szkody w spornej nieruchomości winno zatem nastąpić poprzez wypłatę odszkodowania w wartości technicznej budynków (wartości odtworzeniowej pomniejszonej o koszty naturalnego zużycia) w łącznej wysokości 4.872.053,15zł, zgodnie z opiniami biegłych.

W ocenie Sądu Okręgowego do globalnej wartości odszkodowania jednak nie powinny być wliczone koszty rozbiórki, które zgodnie z obliczeniami biegłych wynoszą 689.555,38zł netto, gdyż żądanie w zakresie ich zasądzenia jest przedwczesne. Na etapie niniejszego postępowania sądowego roszczenie powoda w tym zakresie nie stało się bowiem jeszcze wymagalne, stosownie do art. 361 § 2 kc. Wskazano, iż odszkodowanie nie może przewyższać poniesionej szkody, zaś rozmiar szkody wyznacza uszczerbek w majątku poszkodowanego spowodowany zdarzeniem, które wywołało szkodę, zaś powód nie wykazał, by do dnia zamknięcia rozprawy sporne obiekty zostały wyburzone, a nadto by uzyskał pozwolenie na ich rozbiórkę, bądź została wydana decyzja nakazująca rozbiórkę. W tej części zatem powództwo oddalono.

Zasądzone globalnie odszkodowanie 4.872.053,15zł stanowiło wartość techniczną budynku z halą nr 1 i hal nr 2 i 3.

Ustalając termin naliczania odsetek ustawowych Sąd pierwszej instancji wziął pod uwagę datę doręczenia pozwanym odpisu pozwu, odpisu opinii biegłego z zakresu budownictwa i pisma rozszerzającego pozew. Wskazał, że pierwotnie powód domagał się kwoty 4.559.208zł tytułem odszkodowania, przy czym dopiero z treści opinii biegłego wynika, iż naprawa jest ekonomicznie nieuzasadniona, jej koszty przewyższają wartość techniczną uszkodzonych obiektów. Zaznaczył, iż dopiero wynik postępowania dowodowego dał wiedzę dłużnikowi co do sposobu naprawienia szkody, a tym samym skoro naturalna restytucja jest niezasadna, to momentem wskazującym na powinność zapłaty jest moment doręczania odpisu opinii biegłego. Pozwana odpis opinii biegłego otrzymała 1 sierpnia 2016r. i od dnia następnego Sąd zasądził żądane odsetki za opóźnienie od pierwotnie żądanej kwoty. Kolejne odsetki od rozszerzonego powództwa do kwoty 5.561.608,53zł zasądzono od dnia następującego po doręczeniu pozwanej pisma rozszerzającego czyli od 6 grudnia 2016r. Odsetki od odszkodowania za suwnicę w hali nr 1 w wysokości 58.500zł zasądzono od dnia następnego po doręczeniu odpisu opinii biegłego pozwanej (...)

SA, a odnośnie wezwanej do udziału w sprawie (...) Sp. z o.o. od dnia doręczenia jej odpisu postanowienia wzywającego do udziału w sprawie wraz z odpisem pozwu i pismami procesowymi. O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd orzekł w myśl art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c.

O kosztach postępowania wyrzeczono na mocy art. 100 zd 2 kpc, o kosztach sądowych w oparciu o art. 100 kpc, rozliczając je stosunkowo.

Apelację od tego orzeczenia w zakresie dotyczącym oddalenia powództwa o odsetki od kwoty 4.559.208zł od 17 sierpnia 201 Ir. do 31 grudnia 2015r. i od 1 stycznia 2016r. do 1 sierpnia 2016r. o odsetki ustawowe za opóźnienie oraz w zakresie oddalenia powództwa co do kosztów rozbiórki obiektów budowlanych w wysokości 689,555,38zł z odsetkami ustawowymi od 17 sierpnia 2011 r. do 31 grudnia 2015r. i od 1 stycznia 2016r. odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Wnosił zatem o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez uwzględnienie powództwa w tym zakresie oraz zwrot kosztów postępowania za obie instancje solidarnie od pozwanych na rzecz powoda. Zarzucał skarżący naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez wadliwą ocenę dowodów, w szczególności oględzin przez strony nieruchomości 17 sierpnia 2011 r., z uwzględnieniem zawodowego charakteru działalności pozwanej oraz pism pozwanej oraz wezwań do zapłaty z 20 czerwca 2012r. i 31 października 2013r. oraz przyjęcie, iż pozwana jest zobowiązana do zapłaty na rzecz powoda odszkodowania dopiero od doręczenia odpisu opinii, nie zaś od daty oględzin i wezwania do zapłaty. Zarzucał nadto naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 455 § 1 kc w zw. z art. 481 § 1 kc w zw. z art. 95 § 1 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze z 4 lutego 1994r., a także art. 21 ust. 1 i 2 Konstytucji RP poprzez przyjęcie, iż odsetki od odszkodowania z tytułu szkody górniczej należą się od wezwania do zapłaty, nie zaś od daty jej wyrządzenia, czy też zgłoszenia żądania zapłaty świadczenia, co prowadzi do czasowego pozbawienia poszkodowanego możności korzystania z przysługującego mu prawa własności lub należnej kwoty odszkodowania bez odrębnego wynagrodzenia. Ostatecznie zarzucał naruszenie art. 328 § 2 kpc poprzez zaniechanie wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia podstawy prawnej, stanowiącej o braku możliwości żądania kosztów rozbiórki.

Apelujący motywował, iż pozwana prawie 2 lata zapewniała powoda o możliwości rychłej wypłaty jednorazowego odszkodowania za hale oraz kosztów rozbiórki, a wobec specyfiki szkody górniczej dłużnik uzyskał wiedzę o osobie poszkodowanego i świadomość szkody oraz jej wysokości w dniu oględzin 17 sierpnia 2011 r. Podkreślał profesjonalny charakter działalności pozwanej, uznanie jej odpowiedzialności co do zasady oraz fakt, iż operaty sporządzane na jej zlecenie nie odbiegały od opinii biegłych sądowych. Z tą też datą powód upatrywał wymagalności roszczenia oraz początku biegu świadczenia odsetkowego (art. 481 kc) od należnego odszkodowania. Jego zdaniem wiązanie daty wymagalności roszczenia o odsetki doręczeniem odpisu opinii biegłego prowadzi do nieuzasadnionego faworyzowania sprawcy szkody kosztem poszkodowanego i prowadzi do zbędnego przedłużania procesu wypłaty odszkodowania, uniemożliwiając korzystanie z przysługującego poszkodowanemu prawa własności i nie realizując kompensacyjnej funkcji odszkodowania. Odnośnie kosztów rozbiórki budowli skarżący motywował, iż pozwana uznała zasadność tego sposobu naprawienia szkody oraz jej wysokości nie kwestionowała; nie widział podstaw do wyłożenia tych kosztów z własnych środków.

Na rozprawie apelacyjnej 12 grudnia 2018r. ustalono w oparciu o złożone przez powoda dokumenty i na jego wniosek, iż decyzją Prezydenta Miasta B. z 10 grudnia 2018r. udzielono zezwolenia na rozbiórkę hal przemysłowych numer 1, 2 i 3, na nieruchomościach opisanych w pozwie. Decyzja nie jest ostateczna.

Pozwane ani interwenient nie zajęli stanowiska odnośnie apelacji powoda.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie mogła odnieść skutku.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został niewadliwie ustalony przez Sąd Okręgowy, zatem jego ustalenia wypada w pełni zaakceptować i stąd Sąd Apelacyjny uznał je za własne, bez konieczności ponownego ich przytaczania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 26 kwietnia 2007 r., II CSK 18/07, Lex nr 966804; orzeczenie Sadu Najwyższego z 13 grudnia 1935 r., C III 680/34. Zb. Urz. 1936, poz. 379, z 14 lutego 1938 r., C II 21172/37, Przegląd Sądowy 1938, poz. 380 i z 19 listopada 1998 r., III CKN 792/98, OSNC 1999, Nr 4, poz. 83; wyrok Sądu Najwyższego z 9 marca 2006 r„ I CSK 147/05).

Wbrew stanowisku apelującego, nie doszło do naruszenia art. 233 § 1 kpc przez wadliwą ocenę dowodów i brak przyjęcia, że pozwana dowiedziała się o swoim zobowiązaniu na rzecz powoda w wyniku oględzin nieruchomości i wezwań do zapłaty. Wskazać bowiem należy, iż zasadnie przyjął Sąd pierwszej instancji, że wiedza strony pozwanej o możliwym sposobie naprawy szkody górniczej w nieruchomości powoda i wysokości należnego z tego tytułu odszkodowania, wynikła dopiero z opinii biegłych. Nie sposób uznać, iżby same oględziny nieruchomości, w połączeniu z górniczym charakterem działalności pozwanej, były w stanie potwierdzić te okoliczności. Świadczy o tym już sam fakt powołania przez Sąd na wniosek obu stron w niniejszej sprawie biegłych dysponujących wiedzą specjalistyczną, celem dokonania wiążących ustaleń w sprawie. Fakt pewnej zbieżności wniosków biegłych sądowych z treścią operatów sporządzanych na zlecenie pozwanej, nie może przesądzać o uzyskaniu wstecznej pewności, wywołującej skutki w zakresie świadczeń ubocznych, jak życzyłby sobie tego apelujący.

Podzielić wypadało również rozważania prawne Sądu pierwszej instancji, przedstawione w uzasadnieniu kwestionowanego orzeczenia.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego wskazanych w środku zaskarżenia, nie mogły odnieść skutku.

Wskazać bowiem przede wszystkim wypada na specyfikę regulacji ustawy - Prawo geologiczne i górnicze z 4 lutego 1994r. Zgodnie bowiem z treścią jej art. 94 ust. 1. naprawienie szkody powinno nastąpić przez przywrócenie stanu poprzedniego, a dopiero jeśli nie jest to możliwe lub koszty tego przywrócenia rażąco przekraczałyby wielkość poniesionej szkody, stosownie do art. 95 ust. 1. ustawy, naprawienie szkody następuje przez zapłatę odszkodowania.

Bezsprzecznie, jak już wyżej wskazano, sposób naprawienia szkody, jego realna możliwość, a także koszt, wymagały wiedzy specjalistycznej i nie zależały wyłącznie od woli powoda, czy też pozwanej. Nie przesądzała też o nich treść zgłaszanych przez powoda roszczeń, czy wezwań do zapłaty, zwłaszcza wobec kwestionowania wysokości żądanych świadczeń przez pozwaną. O tym bowiem, czy postulowany sposób naprawy szkody jest realny i możliwy do przeprowadzenia, można było zdecydować dopiero posiłkując się wiedzą specjalistyczną biegłych. Podkreślenia nadto wymaga, iż nie sposób przyjąć zbieżności roszczeń zgłoszonych w niniejszej sprawie pozwem z treścią wezwań do zapłaty z 20 czerwca 2012r. i 31 października 2013r., skoro nie zawierają one wyliczenia odszkodowania w nich żądanego oraz dokładnego określenia szkody, której dotyczą i sposobu jej naprawienia; zakres świadczenia nimi objętego nie był oznaczony w sposób umożliwiający należytą identyfikację z przedmiotem sprawy, a jedynie kwotowo. Przede wszystkim jednak, zdaniem Sądu Apelacyjnego, wypada wskazać, iż nie ma podstaw do obciążenia pozwanych negatywnymi skutkami i przyjęcia zaistnienia opóźnienia w sytuacji, gdy zarówno sposób naprawienia szkody, jak i jego koszt, nie są właściwie ustalone. Dopiero bowiem treść wyroku Sądu pierwszej instancji przesądziła o sposobie naprawy szkody i wysokości świadczeń należnych z tego tytułu.

Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę stoi na stanowisku, zgodnie z którym w ustalonym stanie faktycznym odsetki od zasądzonych należności mogą być ustalone dopiero od wskazanych przez Sąd Okręgowy dat, jako wezwań do zapłaty oznaczonych świadczeń, odpowiadających konkretnym szkodom i sposobom ich naprawy. Określenia wymagalności tego typu roszczeń następuje bowiem dopiero wraz z określeniem wysokości odszkodowania w wyroku, na tle bowiem zastosowanej regulacji ustawowej występuje priorytet naprawienia szkód górniczych poprzez przywrócenie do stanu poprzedniego. Dopiero więc wtedy, gdy okaże się w toku postępowania sądowego, że z przyczyn, o których mowa w art. 95 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze nie może być przywrócony stan poprzedni, tylko naprawienie szkody wymaga zapłacenia odszkodowania pieniężnego, można mówić o powstaniu roszczenia o świadczenie pieniężne. Od tej chwili możliwe jest też obliczanie odsetek za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia przez zobowiązanego (zob. także : wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 12 lutego 2016 r., I ACa 934/15, Lex nr 2008328, wyroki Sądu Najwyższego z 18 listopada 2003r., II CK 235/02, z 11 lutego 201 Or., I CSK 262/09).

Tym samym zarzut naruszenia norm art. 455 § 1 kc w zw. z art. 481 § 1 kc w zw. z art. 95 § 1 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze z 4 lutego 1994r., a także art. 21 ust. 1 i 2 Konstytucji RP poprzez przyjęcie, iż odsetki od odszkodowania z tytułu szkody górniczej należą się od wezwania do zapłaty, nie zaś od daty jej wyrządzenia, czy też zgłoszenia żądania zapłaty świadczenia, nie mógł zostać uznany za słuszny. Skoro bowiem roszczenie odszkodowawcze w jego ostatecznej postaci, nadanej przez treść uwzględniającego wyroku Sądu pierwszej instancji, nie było jeszcze wymagalne, nie sposób uznać, by zostały naruszone powyższe normy w sposób wskazany w apelacji, czy też by powód został czasowo pozbawiony możności korzystania z przysługującego mu prawa własności lub należnej kwoty odszkodowania, które jeszcze we wskazanych przez skarżącego datach nie było mu należne.

Jeżeli natomiast chodzi o należność w postaci kosztów rozbiórki podkreślenia wymaga, iż administracyjna decyzja o zezwoleniu na rozbiórkę hal nr 1, 2 i 3 nie jest ostateczna; rozbiórka nie została nadto przeprowadzona i nie sposób określić konkretnie wydatków, jakie faktycznie, a nie jedynie hipotetycznie, byłyby z nią związane. Skoro zatem określone koszty rozbiórki nie zostały przez powoda faktycznie uiszczone, ani nie zrealizowano rozbiórki hal, nie sposób wyrokować obecnie w przedmiocie obowiązku ich poniesienia, bez narażenia przeciwników na finansowanie ewentualnego bezpodstawnego wzbogacenia powoda. Szkoda w majątku powoda w tym zakresie nie została jeszcze dokonana, bowiem rozbiórki dotychczas jednak nie przeprowadzono i nie poniesiono żadnych jej kosztów. Roszczenie wypadało w tej mierze za Sądem pierwszej instancji uznać nadal za przedwczesne, zgodnie z ustaloną linią orzeczniczą, (zob.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 19 lutego 2016r., sygn. akt I ACa 1003/15).

Niesłuszny ponadto był zarzut naruszenia art. 328 § 2 kpc, bowiem Sąd pierwszej instancji wskazał w uzasadnieniu wyczerpująco podstawy prawne rozstrzygnięcia zarówno pozytywnego, jak i negatywnego, przytaczając konkretne normy prawa, właściwie nadto zastosowane. Regulacja art. 361 § 2 kc w zw. ze stosownymi normami ustawy - Prawo geologiczne i górnicze, należycie uzasadnia podjęte w tej kwestii rozstrzygnięcie.

Z tych wszystkich przyczyn apelację powoda oddalono jako bezzasadną, w oparciu o przepis art. 385 kpc.