Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2018 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa S. H.

przeciwko J. B., R. G., S. K. i S. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych J. B. i S. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 28 października 2016 r. sygn. akt IX GC 577/15

1.  oddala apelacje;

2.  zasądza od pozwanych J. B. i S. S. solidarnie na rzecz powoda kwotę 4.050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Sławomir Jamróg SSA Regina Kurek SSA Robert Jurga

Sygn. akt I AGa 117/18

UZASADNIENIE

Powód S. H. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych Firmy (...)spółki jawnej z siedzibą w K., R. G., S. K., S. S. i J. B. kwoty 491.314,95 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od poszczególnych kwot szczegółowo podanych w żądaniu pozwu wraz z kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu powód podniósł, że pozostawał w stosunkach gospodarczych z pozwaną spółką jawną, w ramach których zawarł z nią m. in. kilka umów o roboty budowlane. Powód wykonał roboty wynikające z umów i wystawił pozwanej spółce jawnej 68 faktur VAT na podstawie uprzednio sporządzonych protokołów odbioru. W dniu 7 maja 2014 r. pozwana spółka jawna zawarła z powodem ugodę pozasądową, w której uznała roszczenie powoda. Niezależnie od tego jeden ze wspólników strony pozwanej (R. G.) złożył podpis pod zestawieniem rozliczeń z powodem, a zatem ponownie doszło do uznania długu. Faktury wystawione przez powoda również zostały podpisane przez pozwanych, co dodatkowo wskazywało na uznanie długu. Powód podniósł, że pozwani R. G. i S. K. są wspólnikami spółki jawnej. Z kolei pozwani S. S. i J. B. byli wspólnikami spółki jawnej.

Sąd Okręgowy w (...) wydał w dniu 12 marca 2015 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (sygn. akt IX GNc 1322/14), którym uwzględnił powództwo.

Pozwani wnieśli sprzeciw od tego nakazu.

Postanowieniem z dnia 25 listopada 2015 r. Sąd zawiesił postępowanie w stosunku do strony pozwanej Firmy (...) spółki jawnej z siedzibą w K..

Wyrokiem z dnia 28 października 20164r. sygn.. akt IX GC 577/15 Sąd Okręgowy w (...) zasądził solidarnie od pozwanych R. G., S. K., S. S. i J. B. na rzecz powoda S. H. kwotę 203.502,05 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od:

kwoty 4.840,78 zł od dnia 16 listopada 2014 r. do dnia zapłaty,

kwoty 78.827,48 zł od dnia 16 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty,

kwoty 32.637,14 zł od dnia 30 marca 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 534 zł od dnia 30 marca 2013 r. do dnia zapłaty;

kwoty 52.261,16 zł od dnia 28 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 103,18 zł od dnia 29 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 10.682,55 zł od dnia 29 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 10.033,73 zł od dnia 27 maja 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 601,59 zł od dnia 30 maja 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 255,97 zł od dnia 30 maja 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 680,50 zł od dnia 28 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 3.415,16 zł od dnia 28 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 7.748,72 zł od dnia 29 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 880 zł od dnia 29 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty,

a ponadto zasądził solidarnie od pozwanych R. G., S. K. i S. S. na rzecz powoda kwotę 245.102,09 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od:

kwoty 21.924 zł od dnia 30 lipca 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 14.040 zł od dnia 30 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 23.364,46 zł od dnia 30 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 893,16 zł od dnia 27 września 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 34.149,60 zł od dnia 30 września.2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 55.190,16 zł od dnia 28 października 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 2.554,20 zł od dnia 28 października 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 1.181,47 zł od dnia 23 listopada 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 2.089,39 zł od dnia 28 listopada.2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 3.045,60 zł od dnia 21 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 11.070 zł od dnia 29 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty,

kwoty 25.290,08 zł od dnia 29 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty,

kwoty 940,80 zł od dnia 31 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty,

kwoty 612,18 zł od dnia 22 lutego 2014 r. do dnia zapłaty,

kwoty 17.037,32 zł od dnia 2 marca 2014 r. do dnia zapłaty,

kwoty 16.670,45 zł od dnia 22 marca 2014 r. do dnia zapłaty,

kwoty 3.732,48 zł od dnia 2 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty,

kwoty 2 zł od dnia 31 maja 2014 r. do dnia zapłaty,

kwoty 2 zł od dnia 5 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty,

kwoty 11.070 zł od dnia 30 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty,

kwoty 242,74 zł od dnia 30 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty,

a ponadto zasądził solidarnie od pozwanych R. G. i S. K. na rzecz powoda kwotę 35.431,21 zł (trzydzieści pięć tysięcy czterysta trzydzieści jeden złotych dwadzieścia jeden groszy) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od:

kwoty 15.833,18 zł od dnia 31 lipca 2014 r. do dnia zapłaty,

kwoty 13.958,54 zł od dnia 31 sierpnia 2014 r. do dnia zapłaty,

kwoty 5.639,49 zł od dnia 11 września 2014 r. do dnia zapłaty,

przy czym wskazał, że zasądzone świadczenia mogą być egzekwowane od pozwanych R. G., S. K., S. S. i J. B., jeżeli egzekucja przeciwko stronie pozwanej Firmie (...), (...)spółce jawnej w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w K. okaże się bezskuteczna, jak również wtedy, gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna. (pkt I). W pozostałym zakresie Sad oddalił powództwo (pkt II). Tytułem kosztów procesu Sąd Okręgowy zasądził solidarnie od pozwanych R. G., S. K., S. S. i J. B. na rzecz powoda kwotę 8.773 zł a ponadto zasądził solidarnie od pozwanych R. G., S. K. i S. S. na rzecz powoda kwotę 19.500 zł i zasądził solidarnie od pozwanych R. G. i S. K. na rzecz powoda kwotę 3.510 zł (pkt III).

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny:

Powód w ramach prowadzonej działalności gospodarczej współpracował z Firmą (...)spółką jawną z siedzibą w K. przez kilkanaście lat, przy powód znał się z pozwanymi- wspólnikami spółki jawne już od około 30 lat. W ramach współpracy powód wykonywał na rzecz spółki jawnej roboty budowlane. Strony miały do siebie zaufanie.

Pozwani R. G., S. K., S. S. i J. B. byli wspólnikami Firmy (...)spółki jawnej z siedzibą w K..

W pozwanej Firmie (...)spółce jawnej z siedzibą w K. wspólnicy dokonali między sobą podziału zadań w ten sposób, że każdy ze wspólników był odpowiedzialny za realizację konkretnych inwestycji budowanych. Praktyka była taka, że wspólnik odpowiedzialny za daną inwestycję negocjował warunki umowy z kontrahentami spółki, podpisywał ją, a następnie przekazywał pozostałym dwóm wspólnikom do podpisania. Wspólnik taki był również odpowiedzialny za rozliczenie danej inwestycji.

Za inwestycje, na których powód wykonywał prace, odpowiedzialny był pozwany S. S..

Powód zawarł z Firmą (...)spółką jawną z siedzibą w K. w okresie od października 2011 r. do kwietnia 2014 r. pisemne umowy, których przedmiotem było wykonanie (w ramach wznoszenia budynków) robót ogólnobudowlanych takich, jak (w zależności od umowy) mury, ściany, tynki, obmurowanie kominów, wykonanie przewodów wentylacyjnych i spalinowych, układanie terakoty, a dotyczące następujących inwestycji na terenie K.:

przy ul. (...),

przy ul. (...),

przy ul. (...),

przy ul. (...),

przy ul. (...),

przy ul. (...),

przy ul. (...),

przy ul. (...),

przy ul. (...),

przy ul. (...). Nie wszystkie jednak umowy i aneksy zostały podpisane zgodnie z zasadami reprezentacji spółki jawnej , przy czym zawsze w imieniu spółki dokumenty były podpisywane przez S. S. . Nieprawidłowości dotyczyły umów związanych z inwestycjami:

przy ul. (...) (zastrzeżenie dotyczy umowy),

przy ul. (...) (zastrzeżenie dotyczy umowy),

przy ul. (...) (zastrzeżenie dotyczy umowy),

przy ul. (...) (zastrzeżenie dotyczy umowy i dwóch z trzech aneksów nr (...), aneksu nr (...)),

przy ul. (...) (zastrzeżenie dotyczy umowy i aneksu),

przy ul. (...) (zastrzeżenie dotyczy jednego z dwóch aneksów nr (...)).

Ponadto jedna z umów dotycząca prac na terenie inwestycji przy ul. (...) została zawarta w formie ustnej między powodem a pozwanym S. S..

Pozostali wspólnicy spółki jawnej generalne wiedzieli, że powód realizował inwestycje, za które był odpowiedzialny S. S..

Zgodnie z umowami dopuszczono fakturowanie na podstawie protokołów częściowych odbiorów. Na tej podstawie prace wykonane przez powodowa były odbierane na podstawie protokół częściowych odbiorów. Protokoły były z kolei podstawą do wystawienia przez powoda na rzecz spółki jawnej następujących faktur VAT: nr (...) z dnia 31.03.2010 r. na kwotę 22.162,97 zł, nr (...) z dnia 30.04.2010 r. na kwotę 22.374,93 zł, nr (...) z dnia 31.05.2010 r. na kwotę 61.247,98 zł, nr (...) z dnia 30.07.2010 r. na kwotę 135.820,39 zł, nr (...) z dnia 30.08.2010 r. na kwotę 103.941,41 zł, nr (...) z dnia 30.09.2010 r. na kwotę 59.037,46 zł, nr (...) z dnia 29.10.2010 r. na kwotę 59.905,34 zł,nr (...) z dnia 30.11.2010 r. na kwotę 84.600,73 zł, nr (...) z dnia 31.12.2010 r. na kwotę 65.547,13 zł, nr (...) z dnia 31.01.2011 r. na kwotę 80.893,94 zł, nr (...) z dnia 28.02.2011 r. na kwotę 76.604,55 zł, nr (...) z dnia 31.03.2011 r. na kwotę 86.841,14 zł, nr (...) z dnia 30.04.2011 r. na kwotę 128.210,36 zł, nr (...) z dnia 30.05.2011 r. na kwotę 133.280,45 zł, nr (...) z dnia 30.06.2011 r. na kwotę 103.740,05 zł, nr (...) z dnia 31.07.2011 r. na kwotę 126.944,67 zł, nr (...) z dnia 31.08.2011 r. na kwotę 123.153,42 zł, nr (...) z dnia 30.09.2011 r. na kwotę 115.192,80 zł, nr (...) z dnia 30.09.2011 r. na kwotę 21.358,27 zł, nr (...) z dnia 31.10.2011 r. na kwotę 29.430,82 zł, nr (...) z dnia 29.10.2011 r. na kwotę 5.313,60 zł, nr (...) z dnia 29.10.2011 r. na kwotę 97.486,35 zł, nr (...) z dnia 30.11.2011 r. na kwotę 12.916,80 zł, nr (...) z dnia 30.11.2011 r. na kwotę 19.816,41 zł, nr (...) z dnia 30.11.2011 r. na kwotę 82.497,27 zł, nr (...) z dnia 29.02.2012 r. na kwotę 2.377,84 zł, nr (...) z dnia 28.02.2013 r. na kwotę 46.964,48 zł, nr (...) z dnia 28.02.2013 r. na kwotę 11.533,60 zł, nr (...) z dnia 28.03.2013r. na kwotę 3.696,58 zł, nr (...) z dnia 28.03.2013 r. na kwotę 10.682,55 zł, nr (...) z dnia 28.03.2013 r. na kwotę 52.261,16 zł, nr (...) z dnia 28.04.2013 r. na kwotę 10.033,73 zł, nr (...) z dnia 29.04.2013 r. na kwotę 5.925,99 zł, nr (...) z dnia 29.04.2013 r. na kwotę 5.528,93 zł, nr (...) z dnia 27.05.2013 r. na kwotę 19.008 zł, nr (...) z dnia 28.05.2013 r. na kwotę 680,50 zł, nr (...) z dnia 28.05.2013 r. na kwotę 3.415,16 zł, nr (...) z dnia 29.05.2013 r. na kwotę 12.248,72 zł, nr (...) z dnia 29.06.2013 r. na kwotę 21.924 zł, nr (...) z dnia 30.07.2013 r. na kwotę 14.040 zł, nr (...) z dnia 30.07.2013 r. na kwotę 29.160 zł, nr (...) z dnia 30.08.2013 r. na kwotę 893,16 zł, nr (...) z dnia 30.08.2013 r. na kwotę 34.149,60 zł, nr (...) z dnia 30.09.2013 r. na kwotę 55.190,16 zł, nr (...) z dnia 27.09.2013 r. na kwotę 2.554,20 zł, nr (...) z dnia 23.10.2013 r. na kwotę 1.181,47 zł, nr (...) z dnia 28.10.2013 r. na kwotę 28.039,39 zł, nr (...) z dnia 29.11.2013 r. na kwotę 3.045,60 zł, nr (...) z dnia 29.11.2013 r. na kwotę 11.070 zł, nr (...) z dnia 29.12.2013 r. na kwotę 25.290,08 zł, nr (...) z dnia 31.12.2013 r. na kwotę 15.940,80 zł, nr (...) z dnia 30.01.2014 r. na kwotę 19.426,52 zł, nr (...) z dnia 30.01.2014 r. na kwotę 13.222,98 zł, nr (...) z dnia 28.02.2014 r. na kwotę 16.670,45 zł, nr (...) z dnia 11.03.2014 r. na kwotę 3.732,48 zł, nr (...) z dnia 31.03.2014 r. na kwotę 18.062,46 zł, nr (...) z dnia 30.04.2014 r. na kwotę 8.100 zł, nr (...) z dnia 30.05.2014 r. na kwotę 19.421,75 zł, nr (...) z dnia 30.05.2014 r. na kwotę 14.001,12 zł, nr (...) z dnia 30.05.2014 r. na kwotę 11.070 zł, nr (...) z dnia 30.05.2014 r. na kwotę 14.256 zł, nr (...) z dnia 30.06.2014 r. na kwotę 20.216,52 zł, nr (...) z dnia 30.06.2014 r. na kwotę 13.682,09 zł, nr (...) z dnia 30.06.2014 r. na kwotę 15.833,18 zł, nr (...) z dnia 31.07.2014 r. na kwotę 34.668,65 zł, nr (...) z dnia 31.07.2014 r. na kwotę 13.958,54 zł, nr (...) z dnia 25.08.2014 r. na kwotę 5.639,49 zł, nr (...) z dnia 29.08.2014 r. na kwotę 22.932,29 zł.

Faktury były podpisywane przez wspólnika S. S., a ostatnie faktury, wystawione w okresie bezpośrednio poprzedzającym wystąpienie ze spółki przez S. S. lub w okresie po wystąpieniu, były podpisywane przez innego ze wspólników (przez S. K. lub R. G.). W toku współpracy strony nie dokonywały protokolarnych odbiorów końcowych, pomimo stosownych zapisów umownych.

W dniu 7 maja 2014 została zawarta ugoda pozasądowa, na mocy której spółka jawna potwierdziła, że wartość wykonanych robót budowlanych wyniosła 492.396,21 zł; kwotę uznano za bezsporną; spółka jawna zobowiązała się uregulować kwotę 492.396,21 zł w ratach; w razie braku zapłaty należności ustalonych terminach ugoda miała „utracić moc”. Ugodę w imieniu spółki jawnej podpisali pozwani R. G., S. K. i S. S..

Ugodę zawarto w związku z tym, że powód dowiedział się o zamiarze wystąpienia ze spółki jawnej (...) odpowiedzialnego w spółce za inwestycje realizowane z udziałem powoda, a spółka jawna miała już znaczne zaległości względem powoda. Wysokość wierzytelności w kwocie 492.396,21 zł wskazano w ugodzie na podstawie danych zawartych w księgach rachunkowych spółki jawnej, a ściślej na podstawie wydruku z 10 kwietnia 2014 r. obejmującego rozrachunki z powodem. Wierzytelności strony powodowej objęte ugodą, a wynikające z trzech ostatnich pozycji na wydruku rozrachunków z 10 kwietnia 2014 r. (pozycje nazwane (...)na kwoty 805,55 zł, 4.035,32 zł i 78.827,48 zł) na łączną kwotę 83.668,35 zł, to wynagrodzenie zatrzymane tytułem kaucji gwarancyjnych wynikających z faktur VAT wskazanych w żądaniu pozwu pod pozycjami(...)(czyli wynikające z faktur od nr (...) do (...)). Wynagrodzenie zatrzymane tytułem kaucji gwarancyjnych miało być zwrócone powodowi w dniach:15 listopada 2014 r. (w zakresie kwot 805,55 zł i 4.035,32 zł),15 grudnia 2014 r. (w zakresie kwoty 78.827,48 zł). Ugoda nie obejmowała wszystkich wierzytelności powoda, albowiem została zawarta na podstawie stanu z dnia 10 kwietnia 2014 r., podczas gdy po tej dacie, a częściowo nawet po zawarciu ugody, powód wystawił kolejne faktury VAT. W konsekwencji ugoda nie obejmowała faktur VAT wskazanych w żądaniu pozwu pod pozycjami (...)(czyli faktur od nr (...) do (...)).

Spółka jawna zaksięgowała faktury dochodzone pozwem, w tym faktury nieobjęte ugodą z dnia 7 maja 2014 r., tj. faktury VAT wskazane w żądaniu pozwu pod pozycjami (...)(czyli faktury od nr (...) do (...)). Powód otrzymał jeden z wydruków rozrachunków (wg stanu na 5 sierpnia 2014 r.) w czasie wizyty z siedzibie spółki jawnej. Dokument został wydrukowany przez księgową, a następnie podpisany przez nią i przez wspólnika R. G.. Przed wytoczeniem powództwa ani spółka jawna, ani jej wspólnicy nie kwestionowali wierzytelności dochodzonych pozwem, faktu wykonania prac, ani umów zawartych z powodem. Przeciwnie pozwany S. S. zapewniał powoda, że należności zostaną uregulowane przez spółkę.

Zgodnie z zasadami reprezentacji w spółce jawnej obowiązującymi do lipca 2014 r. do zawierania umów, których wartość przekraczała 20.000 zł wymagana była zgoda trzech wspólników.

Pozwany J. B. wystąpił ze spółki jawnej z dniem 1 czerwca 2013 r.

Pozwany S. S. wystąpił ze spółki jawnej z dniem 1 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że wysokość należnego powodowi wynagrodzenia wskazana w ugodzie wynikała z danych zawartych w księgach rachunkowych spółki jawnej tj. z wydruku z 10 kwietnia 2014 r. obejmującego rozrachunki z powodem (okoliczność ta wynikała wprost z porównania wysokości wierzytelności z ugody z wysokością wynikającą z tego wydruku jak i została potwierdzona również częściowo w toku przesłuchania stron, a następnie na rozprawie w dniu 11 maja 2016 r. przez pełnomocników pozwanych R. G., S. K. i S. S.. Z porównania wydruku rozrachunków z dnia 10.04.2014 r. z fakturami VAT objętymi żądaniem pozwu wynikało, że ugoda obejmowała wierzytelności wskazane w żądaniu pozwu pod pozycjami (...) do (...) (czyli wierzytelności wynikające z faktur od nr (...) do (...)). Wierzytelności powoda objęte ugodą, a wynikające z trzech ostatnich pozycji na wydruku rozrachunków z 10 kwietnia 2014 r. (pozycje nazwane (...)na kwoty 805,55 zł, 4.035,32 zł i 78.827,48 zł) na łączną kwotę 83.668,35 zł obejmowały wynagrodzenie zatrzymane tytułem kaucji gwarancyjnych wynikających z faktur VAT wskazanych w żądaniu pozwu pod pozycjami (...)(czyli wynikające z faktur od nr (...) do (...)); świadczyły o tym : suma należności wynikających z faktur VAT wskazanych w żądaniu pozwu pod pozycjami(...)wyniosła 83.668,35 zł, czyli była równa sumie kaucji z pozycji nazwanych (...)w rozrachunkach z 10.04.2014 r . Zarówno powód jak i pozwani S. S., R. G. i S. K. potwierdzili, że pozycje (...)dotyczyły kaucji; ponadto z umów zawartych między stronami wynikało prawo zatrzymania 5 % wynagrodzenia tytułem kaucji gwarancyjnej; za datę ich zwrotu należało uznać daty wskazane w pierwszej kolumnie wydruku rozrachunków z 10.04.2014 r., czyli daty: 15.11.2014 r. i 15.12.2014 r., a nie daty wymagalności poszczególnych faktur wskazane w żądaniu pozwu pod pozycjami (...)takie daty w istocie przyjęła spółka jawna w swoich księgach rachunkowych, powód je zaakceptował, a pozwany S. K. zeznał, że daty wskazane na wydruku rozrachunków były datami zwrotu kaucji. Ugoda dotyczyła więc należności objętych żądaniem pozwu pod pozycjami (...)(faktury od nr (...) do (...)), natomiast nie obejmowała pozostałych wierzytelności powoda, albowiem została zawarta na podstawie stanu z dnia 10 kwietnia 2014 r., podczas gdy po tej dacie, a częściowo nawet po zawarciu ugody, powód wystawił kolejne faktury VAT; w konsekwencji ugoda nie obejmowała faktur VAT wskazanych w żądaniu pozwu pod pozycjami(...)(czyli faktur od nr (...) do (...)).

Przy tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że wykazano, że strony łączyły umowy o roboty budowlane w rozumieniu art. 647 k.c. Część umów lub aneksów została zawarta wprawdzie w sposób sprzeczny z zasadami reprezentacji w pozwanej spółce jawne, jednak nie skutkuje to nieważnością ale dochodzi do bezskuteczności zawieszonej. Umowa zawarta w sposób sprzeczny z zasadami reprezentacji może być potwierdzona przez osoby uprawnione do reprezentacji danego podmiotu poprzez odpowiednie zastosowanie art. 103 k.c. Z poczynionych ustaleń faktycznych wynikało, że spółka jawna zgodnie z zasadami reprezentacji (czyli przez trzech wspólników) potwierdziła w sposób dorozumiany umowy i aneksy zawarte w formie pisemnej przez jednego lub dwóch wspólników oraz ustną umowę zawartą tylko przez jednego wspólnika (dotyczącą inwestycji przy ul. (...)). Potwierdzenie zawarcia umów przez spółkę jawną w sposób dorozumiany wynikało z faktu, że w dniu 7 maja 2014 r. trzech wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki jawnej zawarło ugodę, w której uznali wierzytelności powoda- jak wykazano już wyżej- objęte żądaniem pozwu pod pozycjami (...)(faktury od nr (...) do (...)).

W konsekwencji spółka jawna potwierdziła zawarcie umów, z których wynikały wierzytelności powoda. Spółka jawna nie uchyliła się od oświadczeń złożonych w ugodzie. Ugoda nie obejmowała faktur VAT wskazanych w żądaniu pozwu pod pozycjami (...)(czyli faktur od nr (...) do (...)). Faktury te wynikały z umów dot. inwestycji przy ul. (...). Umowy dotyczące inwestycji przy ul. (...) i przy ul. (...) zostały jednak zawarte zgodnie z zasadami reprezentacji spółki jawnej, a zatem nie było potrzeby ich zatwierdzenia. Natomiast umowa dotycząca inwestycji przy ul. (...) nie była podpisana zgodnie z zasadami reprezentacji. Niemniej jednak należało uznać, że spółka jawna potwierdziła zgodnie z zasadami reprezentacji (trzech wspólników) w sposób dorozumiany zawarcie tej umowy, co wynikało z faktu, że jeden z trzech aneksów do umowy (aneks nr (...)) podpisano zgodnie z zasadami reprezentacji, a zatem niewątpliwie zatwierdzono zawarcie umowy. Wprawdzie po zawarciu aneksu nr (...) zawarto jeszcze dwa aneksy do umowy zwiększające zakres prac i wynagrodzenie, które były niepodpisane zgodnie z zasadami reprezentacji, niemniej jednak spółka jawna w osobie trzech wspólników potwierdziła w istocie w całości zawarcie umowy wraz z trzema aneksami poprzez podpisanie ugody. Na uznaną w ugodzie wierzytelność składało się bowiem wynagrodzenie zatrzymane tytułem kaucji gwarancyjnych wynikających z faktur VAT wskazanych w żądaniu pozwu pod pozycjami (...)(czyli wynikające z faktur od nr (...) do (...))- faktury te wynikały w części z umowy dotyczącej inwestycji przy ul. (...). Uznając w ugodzie wierzytelności z tytułu zatrzymanych kaucji spółka jawna zatwierdziła tym samym umowę dotyczącą inwestycji przy ul. (...) wraz z trzema aneksami. Niezależnie od tego wierzytelności wynikające z umowy przy ul. (...) wraz z aneksami zostały zaksięgowane przez stronę pozwaną, czego pozwani nie kwestionowali.

Sąd nadto wskazał, że brak zachowania formy pisemnej nie skutkuje nieważnością umowy o roboty budowlane. Forma pisemna została zastrzeżona tylko dla celów dowodowych (art. 74 k.c. w. zw. z art. 648 § 1 k.c.), przy czym w stosunkach między przedsiębiorcami nie ma ograniczeń dowodowych (art. 74 § 3 k.c.). Ponadto niezachowanie formy pisemnej dla umów zawieranych z podwykonawcą (art. 6471 § 4 k.c.) nie wywołuje skutku nieważności w relacji wykonawca- podwykonawca (tu: powód- pozwana spółka jawna). Z poczynionych ustaleń faktycznych wynikało także, że powód wykonał roboty określone w umowach. Prace zostały odebrane protokolarnie. W praktyce strony odstąpiły od sporządzania między sobą protokołów końcowych (protokoły końcowe były spisywane wyłącznie między pozwaną spółką jawną a inwestorem). W konsekwencji powód był uprawniony do żądania zapłaty wynagrodzenia. (...) spółka jawna poprzez zawarcie ugody uznała wierzytelności powoda objęte żądaniem pozwu pod pozycjami(...)(faktury od nr (...) do (...)). Powodowi przysługiwało również co do zasady roszczenie o zapłatę wierzytelności wynikających z faktur VAT wskazanych w żądaniu pozwu pod pozycjami (...)(czyli faktur od nr (...) do (...)). Prace wynikające z tych faktur również zostały wykonane a faktury dodatkowo zostały zaksięgowane przez spółkę jawną z zastrzeżeniem, że wierzytelność wynikająca z faktury nr (...) została zaksięgowane w części, jako wynagrodzenie (co do kwoty 243,08 zł), a w pozostałym zakresie, jako kaucja gwarancyjna. Część z wierzytelności z pozycji(...)nie była jednak wymagalna. Z dokumentu rozrachunki z dnia 5 sierpnia 2014 r. (k. 491-492) wynikało, że ostatnia pozycja na pierwszej stronie i wszystkie pozycje na drugiej stronie to niewymagalne kaucje (staną się wymagalne w datach 30.06.2017 r., 30.07.2017 r. i 31.07.2017 r.). Powód nie kwestionował tych zapisów. Z porównania żądania pozwu z wydrukiem rozrachunków z 5 sierpnia 2014 r. i wydrukami rozrachunków z 10 czerwca 2016 r. (k. 750- 751) wynikało jednoznacznie, że pozycje dotyczące kaucji wymagalnych w 2017 r. obejmowały zatrzymane wynagrodzenia wynikające z następujących faktur VAT dochodzonych pozwem: (...), (...) (kaucja dot. części wynagrodzenia w wysokości 899,15 zł; pozwem dochodzono z tej faktury kwoty 901,15 zł), (...), (...) (kaucja dot. części wynagrodzenia w wysokości 660 zł; pozwem dochodzono z tej faktury kwoty 902,74 zł), (...), (...), (...) i (...). W umowach zawartych między stronami zastrzeżono zatrzymanie kaucji na okres trzech lat, a zatem zapisy księgowe odpowiadały postanowieniom umownym.

Za niezasadny Sąd pierwszej instancji uznał zarzut przedawnienia roszczenia. Termin przedawnienia dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi trzy lata (art. 118 k.c.). Biorąc pod uwagę fakt, że roszczenia wskazane w żądaniu pozwu pod pozycjami(...)stały się wymagalne w datach 16.11.2014 r. (w zakresie kwoty 4.840,78 zł) i 16.12.2014 r. (w zakresie kwoty 78.827,48 zł), a nie w datach wskazanych w pozwie, okazało się, że najwcześniej wymagalna była wierzytelność pod pozycją nr (...) (data wymagalności: 30.03.2013 r.). Pozew został wniesiony w dniu 24 listopada 2014 r., a zatem przed upływem trzyletniego terminu przedawnienia. Ponadto termin przedawnienia co do znacznej części wierzytelności został uprzednio przerwany na skutek zawarcia ugody pozasądowej.

Za niezasadne Sąd Okręgowy uznał zarzuty pozwanych związane z utratą mocy ugody, niewymagalnością jednej z rat ugody i nowacji, Zdaniem Sądu zastrzeżenie w ugodzie, że brak zapłaty w terminie którejkolwiek z rat powoduje utratę mocy, nie niweczy uznania długu zawartego w ugodzie, a wywołuje jedynie ten skutek, że przestały wiązać strony terminy zapłaty poszczególnych rat i brak obowiązku zapłaty odsetek. Skutkiem utraty mocy ugody wierzytelności powoda miały być płatne w pierwotnych terminach, a nie według rat określonych w ugodzie. Z treści ugody nie sposób wywnioskować, że doszło do nowacji w rozumieniu art. 506 k.c. Zawierając ugodę strony potwierdziły wysokość wierzytelności. Nie ustaliły, że spółka jawna spełni inne świadczenie albo to samo świadczenie, ale z innej podstawy prawnej.

Powyższe skutkowało uznaniem, że powodowi przysługiwały umowne wierzytelności w stosunku do Firmy (...), (...) spółki jawnej w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w K. na łączną kwotę 484.035,35 zł (kwota objęta pozwem w wysokości 491.314,95 zł minus niewymagalne kaucje w wysokości 7.279,60 zł). Łączna wysokość niewymagalnych kaucji to kwota 7.279,66 zł .

Sąd odwołał się do art. 22 § 2 k.s.h. i wskazał, że na tej podstawie pozwani R. G., S. K., S. S. i J. B., jako wspólnicy spółki jawnej, ponoszą solidarną odpowiedzialność za jej zobowiązania. Zgodnie z art. 31 § 1 ksh odpowiedzialność wspólników jest subsydiarna, co nie pozbawia wierzyciela uprawnienia do wytoczenie powództwa przeciwko wspólnikom spółki jawnej, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (art. 31 § 2 k.s.h.). (...) spółki jawnej ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki powstałe w czasie, w którym byli wspólnikami. Wystąpienie wspólnika ze spółki nie zwalnia go z odpowiedzialności za zobowiązania powstałe wcześniej . W konsekwencji pozwani- wspólnicy spółki jawnej ponosili odpowiedzialność za zobowiązania spółki z następującymi zastrzeżeniami.

Pozwany J. B. wystąpił ze spółki jawnej z dniem 1 czerwca 2013 r. (k. 337), a zatem nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania powstałe po tej dacie. Dla odpowiedzialności wspólnika spółki jawnej za zobowiązania spółki w kontekście wystąpienia ze spółki decydujące znaczenia ma data powstania wierzytelności, a nie data jej wymagalności. W konsekwencji J. B. nie ponosił odpowiedzialności za zobowiązania wynikające z faktur objętych żądaniem pozwu pod poz. (...)i następne (czyli począwszy od faktury nr (...)).

Pozwany S. S. wystąpił ze spółki jawnej z dniem 1 czerwca 2014 r. (k. 328), a zatem nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania powstałe po tej dacie. Dla odpowiedzialności wspólnika spółki jawnej za zobowiązania spółki w kontekście wystąpienia ze spółki decydujące znaczenia ma data powstania wierzytelności, a nie data jej wymagalności. W konsekwencji S. S. nie ponosił odpowiedzialności za zobowiązania wynikające z faktur objętych żądaniem pozwu pod poz. (...) i następne (czyli począwszy od faktury nr (...)). Dodatkowo w stosunku do pozwanego S. S., jak i w stosunku do pozostałych pozwanych należało oddalić powództwo w zakresie niewymagalnych wierzytelności zatrzymanych tytułem kaucji gwarancyjnej.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy przyjął, że powodowi przysługiwała wymagalna wierzytelność na łączną kwotę 484.035,35 zł (kwota objęta pozwem w wysokości 491.314,95 zł minus niewymagalne kaucje w wysokości 7.279,60 zł). Kwotę 484.035,35 zł należało zasądzić od R. G. i S. K., a pozostałym zakresie powództwo należało oddalić.

Od J. B. należało zasądzić kwotę 203.502,05 zł, obejmującą wierzytelności wynikające z faktur wskazanych w żądaniu pozwu pod pozycjami (...) (czyli wierzytelności z faktur od nr (...) do (...)), a pozostałym zakresie powództwo należało oddalić.

Od S. S. należało zasądzić kwotę 448.604,14 zł, obejmującą wierzytelności wynikające z faktur wskazanych w żądaniu pozwu pod pozycjami (...) (czyli wierzytelności z faktur od nr (...) do (...)), (...) (faktura nr (...)), część z pozycji (...)(faktura nr (...) w zakresie kwoty 2 zł), 60 (faktura nr (...)) i część z pozycji(...)(faktura nr (...) w zakresie kwoty 242,74 zł), a pozostałym zakresie powództwo należało oddalić.

Należało również oddalić powództwo w zakresie odsetek od kwot wskazanych w żądaniu pozwu pod pozycjami (...) (faktury od nr (...) do (...)) za okresy sprzed dat ich zwrotu, związanych z zatrzymaniem ich na poczet kaucji gwarancyjnej, tj. za okres sprzed dat 16 listopada 2014 r. i 16 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy wskazał też, że na podstawie art. 31 § 1 k.s.h. należało zastrzec w wyroku, że świadczenia mogą być egzekwowane od pozwanych R. G., S. K., S. S. i J. B., jeżeli egzekucja przeciwko stronie pozwanej Firmie (...), (...) spółce jawnej w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w K. okaże się bezskuteczna, jak również wtedy, gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd powołał art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i odpowiednio art. 100 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Apelacje od tego wyroku wnieśli pozwani S. S. R. G., S. K. i J. B., przy czym apelacje R. G. i S. K. zostały odrzucone postanowieniem Sądu Okręgowego w K.z dnia 25 października 2017r.

S. S. w swej apelacji zaskarżył wyrok w zakresie pkt I, w części w jakiej Sąd zasądził od S. S. na rzecz powoda kwotę 203502,05 zł a także w pkt III w zakresie zasądzenia od tego pozwanego na rzecz powoda kwot 87733zł i 19500zł .

S. S. zarzucił :

1. naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik postepowania a to:

a) art. 233§1 k.p.c. polegające na wybiórczej, niepełnej ocenie przez Sąd Okręgowy materiału dowodowego skutkujące błędnym przyjęciem, że umowa zawarta niezgodnie z zasadami reprezentacji, która stanowiła podstawę dochodzonego roszczenia została następnie konwalidowana przez wspólników, którzy nie brali udziału w ich podpisywaniu , pomimo, że wszechstronne rozważenie materiału dowodowego , w tym dowodu z przesłuchania pozwanych S. K. i R. G. oraz treści ugody z dnia 7 maja 2014r. wskazuje, że umowy nie zostały konwalidowane

b) art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia w sposób, który nie pozwala na określenie którzy wspólnicy i poprzez jakie konkretnie działania mieliby konwalidować umowy, na podstawie których Sąd I-szej Instancji zasądził zapłatę, a także z jakich dowodów miałoby to wynikać w odniesieniu do poszczególnych wspólników, zachowań i umów ;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

a) art. 103 §1 k.c. polegające na jego niewłaściwym zastosowaniu, pomimo, iż nie doszło potwierdzenia umów,

b) art. 30 § 1 k.s.h. poprzez jego niewłaściwą wykładnię skutkującą zasądzeniem dochodzonych kwot w oparciu o umowy podpisane niezgodnie z zasadami reprezentacji obowiązującymi w spółce ( pomimo braku wymaganej ilości podpisów) ,

c) art. 58 k.c. poprzez jego niezastosowanie polegające na zasądzeniu dochodzonych pozwem kwot na podstawie powołanych w pozwie umów, pomimo iż umowy te jako podpisane niezgodnie z zasadami reprezentacji łącznej i niekonwalidowane przez wspólników, którzy ich nie podpisali były nieważne, a ponadto na zasądzeniu wynagrodzenia w kwotach wynikających z nieważnych umów ,

d) art. 647 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie pomimo, iż nie doszło do zawarcia umów o roboty budowlane .

S. S. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części w całości poprzez oddalenie powództwa wobec pozwanego S. S. oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego od powoda na rzecz pozwanego S. S. a także o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Wskazany pozwany zarzucił, że zaksięgowanie faktur nie mogło stanowić potwierdzenia umów skoro przy księgowaniu nie brali udziału wszyscy wspólnicy , także nie mogła stanowić potwierdzenia ugoda skoro wskazano w niej , że w przypadku nie zapłacenia przez dłużnika kwoty określonej w (...) , w terminach określonych w(...) ugoda traci moc, ugody traci ona moc. Tym samym albo zobowiązanie wymienione w ugodzie zostały całkowicie uregulowane albo ugoda nie ma żadnej mocy prawnej. Podpisanie przez R. G. wydruku (...) (bez dokładnej daty) również nie mogło stanowić konwalidacji umowy skoro R. G. nie mógł w tym dokumencie skutecznie potwierdzić czynności skoro czynności powinni podejmować trzej wspólnicy.

Pozwany J. B. w swej apelacji zaskarżył wyrok w pkt I w części zasądzającej od niego na rzecz powoda należność ponad kwotę 8453,49złoraz w pkt III i zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego, a to art. 22§2 k.s.h. i art. 103 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie , że J. B. ponosi odpowiedzialność subsydiarną za zapłatę kwoty 195048,56zł , mimo przyjęcia przez Sad , że umowy lub aneksy do umów , na podstawie których powód wykonywał roboty , co do tej kwoty , zawarte zostały w sposób sprzeczny z zasadami reprezentacji obowiązującymi w spółce (...), K., (...) sp. jawna", co spowodowało bezskuteczność zawieszoną tych umów lub aneksów, zaś dorozumiane potwierdzenie zawarcia tych umów (...) aneksów przez spółkę (...), (...), (...) sp. jawna" w dniu 7 maja 2014 roku, a więc po wystąpieniu ze spółki (...), nie mogło doprowadzić do powstania odpowiedzialności tego byłego wspólnika za zobowiązania spółki wynikające z tych umów lub aneksów, przy czym wobec treści oświadczenia powoda nie jest możliwe ustalenie, które roboty zostały wykonane na podstawie umów, a które na podstawie aneksów do nich,

2) naruszenie prawa materialnego, a to art. 65 § 1 i 2 k.c., poprzez dokonanie błędnej wykładni woli stron polegającej na przyjęciu, z pominięciem kontekstu sytuacyjnego, iż zgodnym zamiarem stron ugody z dnia 7 maja 2014 r. było potwierdzenie zawarcia umów i aneksów do nich, a tym samym potwierdzenie odpowiedzialności subsydiarnej wspólników J. B., R. G., S. K. i S. S., podczas gdy z okoliczności sprawy, w szczególności z wiedzy powoda o zamiarze wystąpienia ze spółki (...), zgodnym zamiarem stron było potwierdzenie umów i aneksów przez spółkę (...), (...), (...) sp. jawna" oraz przez R. G., S. K. przed jego wystąpieniem ze spółki.

J. B. wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództwa wobec tego pozwanego tj co do kwoty 195048,56zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz o zasądzenie od powoda kosztów postepowania w tym zastępstwa procesowego a także zasądzenie kosztów postepowania apelacyjnego. J. B. wskazał, że nie kwestionuje swej odpowiedzialności subsydiarnej za zobowiązanie spółki dotyczącej inwestycji przy ul. (...), zakwestionował natomiast podstawy odpowiedzialności w związku z pozostałymi inwestycjami spółki. Potwierdzenie wynikające z zawarcia w dniu 7 maja 2014r. ugody, w której uznano wierzytelności powoda nie mogło być skuteczne albowiem nastąpiło w innej konfiguracji osobowej , w której nie brał już udziału J. B., gdyż wystąpił on ze spółki pomiędzy zawarciem umowy lub aneksu a ich potwierdzeniem . Nawet zaś przy prawidłowym zawarciu umowy pozwany J. B. nie może odpowiadać albowiem nie wiadomo które z faktur zostało wystawionych na podstawie umowy a które na podstawie aneksu, zaś aneks ten zawarto przy wadliwej reprezentacji, który następnie został potwierdzony przez spółkę po wystąpieniu z niej J. B..

Powód wniósł o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając obie apelacje Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego i zważył co następuje:

Mimo, że spółka jawna ma charakter osobowy to jednak stanowi ona jednostkę organizacyjną , której ustawa przyznaje zdolność prawną. W obecnym ujęciu w kodeksie spółek handlowych wyodrębnia się w sposób bardziej wyrazisty podmiotowość spółki jawnej od podmiotowości jej wspólników. Zasady więc reprezentacji są bardziej zbliżone do reprezentacji osób prawnych. Jakkolwiek z art. 29 k.s.h. wynika, że każdy ze wspólników na prawo reprezentować spółkę to jednak modyfikacja tej zasady i przyjęcie reprezentacji łącznej może wynikać z umowy spółki (art. 30 § 1 k.s.h.). Wprowadzenie reprezentacji łącznej wspólników w tym reprezentacji łącznej w odniesieniu do czynności powyżej określonej wartość nie stanowi naruszenia zakazu ograniczenia prawa reprezentacji przysługującego członkowi zarządu. Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że do lipca 2014 r. do zawierania umów, których wartość przekraczała 20.000 zł wymagana była zgoda trzech wspólników. To ustalenie miało oparcie w treści danych w rejestrze (k-310) oraz w(...) umowy spółki jawnej z zastrzeżeniem wyjątków z (...) (k. 371 i 340). Dopiero po zmianie umowy spółki z dnia 3 czerwca 2014r. k. 375 zawieranie umów wymagało zgody dwóch wspólników co zostało ujawnione w KRS w dniu (...). (k. 308).

Umowy: nr (...) z dnia 25 listopada 2009r ( dotycząca inwestycji przy ul. (...)), nr (...) z dnia 2 maja 2012r. (dotycząca inwestycji przy ul. (...), nr (...) z dnia 31 października 2013r. ( dotycząca inwestycji przy ul. (...)) , nr (...) z dnia 3 marca 2014r. ( dotycząca inwestycji przy ul. (...)) i nr(...)z dnia 7 kwietnia 2014r. (dotycząca inwestycji przy ul./ L. zostały podpisane przez K. S. , R. G. i S. S. (k. 41i42, k.506, k.526, k.96, k.101). Spółka (...) była więc wówczas właściwie reprezentowana.

Natomiast przy zawieraniu pozostałych pisemnych umów spółka nie była właściwie reprezentowana. Umowy : nr (...) z dnia 1 sierpnia 2011r. (dotycząca inwestycji przy ul. (...)), nr (...) z dnia 1 października 2011r. (dotycząca inwestycji przy ul. (...)) i nr (...) z dnia 1 grudnia 2012r. ( dotycząca inwestycji przy ul. (...)) i nr(...)z dnia 1 września 2012r. ( dotycząca inwestycji przy ul. (...)) zostały podpisane za spółkę tylko przez dwóch wspólników odpowiednio J. B. i S. S. lub S. K. i S. S. (k. 47,k.499 i k.513,k-76). Umowa nr (...) z dnia 15 lutego 2012r. (dotycząca inwestycji przy ul. (...)) została podpisana tylko przez S. S. (k.519, k.78). Także aneksy nr (...) do umowy nr (...) z dnia 1 sierpnia 2011r. i nr (...) z dnia 7 stycznia 2013r do umowy nr (...) (ul. (...)) oraz numer(...) z dnia 1 stycznia 2012r. do umowy (...) podpisał jedynie S. S.. (k.53 i k55).

Wadliwość ta nie powodowała jednak bezwzględniej nieważności umowy a tylko bezskuteczność zawieszoną. Sąd Apelacyjny w tym składzie podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Okręgowy o możliwości potwierdzenia mowy zawartej przy brakach w składzie organów spółki jawnej (por. także uzasadnienie wyroku z dnia 22 stycznia 2002r., V CKN 650/00 nie publ.). Jeśli umowa spółki jawnej przewiduje reprezentację łączną a umowę sprzedaży w imieniu spółki podpisał tylko jeden wspólnik lub dwóch z wymaganych trzech wspólników, to umowa taka może zostać konwalidowana na podstawie art. 103 k.c. zastosowanego per analogiam.

Zasadnie Sąd Okręgowy wskazał, że już sam fakt zawarcia aneksu nr (...)r. podpisanego przez J. B. R. G. i S. S., którzy w dacie podpisania aneksu tj w dniu 1 sierpnia 2011r. byli uprawnieni do reprezentacji spółki jest wystarczającą podstawą do uznania , że umowa roboty budowlane nr (...) (ul. (...)) zawarta w dniu 1 sierpnia 2011r. została konwalidowana (k-535). Nie da się bowiem zmieniać umowy bez potwierdzenia skuteczności jej zawarcia. Odpowiedzialność więc za należności wskazane w żądaniu pozwu pod pozycjami (...)(czyli wynikające z faktur od nr (...) do (...) ponosi spółka a w dalszej kolejności wspólnicy, skoro aneks nr (...) rozszerzał zakres robót przy ul. (...) z nowym terminem zakończenia do 31 sierpnia 2012r. i nie mógł on dotyczyć robót przy ul. (...) objętych wymienionymi fakturami, które zakończyły się jeszcze w 2011r. (k.140).

Niewłaściwa reprezentacja dotyczyła także dwóch aneksów nr (...) do umowy nr (...)r. z dnia 25 listopada 2009r. , która podpisał tylko S. S.. Aneksy te dotyczyły identycznej wartości poszerzenia prac a jedynie różniły się orientacyjną końcową wartością całości prac. Skutki wadliwej reprezentacji oraz rozbieżności co do wartości umowy zostały jednak uchylone aneksem nr (...) do umowy (...)r. z dnia 25 listopada 2009r. , który podpisali trzej wspólnicy. Oznaczenie tego aneksu numerem drugim stanowi jednoznaczny dowód potwierdzenia zawarcia aneksu nr (...) a określenie nowej wartości umowy uchyla ewentualne wątpliwości co do tej wartości wynikające z rozbieżnych dwóch tekstów aneksu nr (...).

Potwierdzenie zaś umowy nr (...) z dnia 1 września 2012r. ( dotycząca inwestycji przy ul. (...)) a także aneksu nr (...)r. z dnia 1 stycznia 2012r. nr (...) i aneksów nr (...) do umowy nr (...) z dnia 1 sierpnia 2011r. oraz nr (...). z dnia 7 stycznia 2013r do umowy nr (...) (k55) oraz umów ,nr (...) z dnia 1 grudnia 2012r. ( dotycząca inwestycji przy ul. (...)) nr (...) z dnia 15 lutego 2012r. (dotycząca inwestycji przy ul. (...)) stanowiła ugoda sądowa z dnia 7 maja 2014r. , które podpisali trzej wspólnicy. Wbrew stanowisku apelujących utrata mocy ugody na podstawie jej § (...) nie spowodowała wygaśnięcia skutku potwierdzenia wcześniejszych umów i skutku uznania długu wynikającego z tych umów. Utrata mocy ugody spowodowała jedynie uchylenie skutków porozumienia , które umożliwiało rozłożenie zaległości na raty.

Nie jest przy tym zasadny zarzut J. B., że ugoda sądowa z dnia 7 maja 2014r. nie mogła go dotyczyć z uwagi na wystąpienie ze spółki w dniu 1 czerwca 2013r. Występując ze spółki (...) wyraził bowiem zgodę na kontynuację tj na dalsze trwanie spółki (k.337). Zmiana nazwy nie tworzyła nowego podmiotu. Potwierdzenie czynności przez spółkę jawną w ugodzie miało zaś moc wsteczną od chwili zawarcia umowy. Za faktury późniejsze nr nr (...)(czyli faktury od nr (...) do (...)) J. B. nie odpowiadał, co uwzględnił Sąd Okręgowy. Ponadto J. B. sam popisał umowę nr (...)(ul (...)) i aneks nr (...) do tej umowy, podpisał też umowy nr (...) dnia 1 października 2011r. (dotycząca inwestycji przy ul. (...)) i nr (...) z dnia 1 grudnia 2012r. ( dotycząca inwestycji przy ul. (...)). Niezasadnie więc kwestionuje on potwierdzenie dokonane z udziałem pozostałych wspólników.

Niezależnie od tego pisemność umowy o roboty budowlane dotyczy zawarcia umowy podwykonawczej. Ewentualna nieważność więc mogła dotyczyć tylko skutków względem inwestora. Samo zaś zobowiązanie do zapłaty za roboty budowlane w stosunkach pomiędzy głównym wykonawcą a S. H. stanowiło ważną czynność niezależnie od formy, stąd zarówno zawarcie umowy jak i potwierdzenie mogło nastąpić w każdej formie. Możliwość zastosowania konstrukcji konwersji czynności prawnej jest prezentowana w orzecznictwie (np. wyrok Sądu dnia 5 lutego 2010 r. III CSK 105/09 OSP 2014/12/119). Nawet jeżeli umowy pisemne stanowiły nieważną czynność prawną w postaci umowy podwykonawczej, to treść tych umów odpowiadała wszystkim istotnym wymogom tzw. zastępczej czynności prawnej w postaci umowy o roboty budowlane. Oczywiste zaś jest , że wolą stron było by powód wykonał zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej i oddał przewidziany w umowie obiekt. Z zeznań zaś S. S. wynikało, że pozostali wspólnicy mieli świadomość, że powód wykonuje roboty i nie kwestionowali tego i spółka dokonywała akceptacji faktur (vide zeznania R. G. protokół elektroniczny z dnia 13 kwietnia 2016r. ). Z dowodów zebranych w sprawie wynika także, że spółka uznawała podstawy do zatrzymania kaucji gwarancyjnych wskazanych w umowach pisemnych. Brak bezpośredniego udziału pozostałych wspólników wynikał jedynie z faktu podziału czynności w ramach spółki. Fakt zaś wykonania prac przez powoda nie budzi żadnych wątpliwości. Powodowi należy się więc wynagrodzenie.

Wystąpienie ze spółki (...) nie zwalnia byłego wspólnika z odpowiedzialności określonej w art. 22 k.s.h. za zobowiązania powstałe wcześniej (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2008r. sygn.. akt III CZP 126/08 LEX nr 484734). Zasady tej nie zakwestionował Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 3 października 2017 r. SK 31/15 OTK-A 2017/62, który uznawał tylko konieczność rozpoznania przesłanek tej odpowiedzialności w postępowaniu rozpoznawczym a nie klauzulowym.

Współodpowiedzialność wspólników za długi spółki jawnej jest zarazem solidarna (art. 22 § 2 k.s.h.) i subsydiarna (art. 31 § 1 k.s.h.). W pierwszej kolejności to ta spółka odpowiada za długi. W konsekwencji wspólnicy odpowiadają za jej długi dopiero wtedy, gdy powstaje bezskuteczność egzekucji z majątku spółki (art. 31 § 1 k.s.h.). Subsydiarność ma zatem pierwszeństwo przed solidarnością (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2010 r. I CSK 453/09 LEX nr 607234). W pierwszej kolejności należało przesądzić odpowiedzialność samej spółki. Ustalenia wskazują, że spółka jest odpowiedzialna. Sąd Apelacyjny zwraca też uwagę, że wierzytelność powoda została uwzględniona na liście wierzytelności spółki. Fakt zawieszenia postępowania względem spółki nie jest przeszkodą do wydania rozstrzygnięcia względem wspólników w sytuacji gdy wierzytelności jest uwzględniona na liście wierzytelności. Ponadto z ujawnionego w postepowaniu apelacyjnym pisma z dnia 16 kwietnia 2018r. VIII GUp 112/15/Zw24 wynika, że wierzytelność S. H. została wymieniona w kategorii IV i V zaspokojenia, w sytuacji zgłoszenia wierzytelności uprzywilejowanych, które nie zostały w całości zaspokojone z aktywów masy upadłości. Aktualnie zaś w masie pozostają tylko wierzytelności sporne. Jeżeli więc nawet nie zaspokojono wszystkich wierzycieli uprzywilejowanych to okoliczność, że toczą się jeszcze procesy których wynik może nieco zwiększyć zakres zaspokojenia nie jest wystarczająca dla uznania, że istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że powód uzyska zaspokojenie z majątku spółki w postępowaniu upadłościowym. W takiej sytuacji aktualizuje się subsydiarna odpowiedzialność wspólników.

Wobec powyższego apelację jako niezasadną oddalono na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1 i3 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c. i art. 105§2 k.p.c. , przy zastosowaniu odpowiednio §2pkt 6 i §2 pkt 7 w zw. z §10 ust.1 pkt 2 oraz § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015r. poz. 1800 ze zm. ).

SSA Sławomir Jamróg SSA Regina Kurek SSA Robert Jurga