Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2019 roku

Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P. Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Asesor sądowy P. M.

Protokolant: prot. sąd. A. K.

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2019 roku w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa Obligo Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W.

przeciwko L. P.

o zapłatę

oddala powództwo.

Asesor sądowy P. M.

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 26 lutego 2019 r. powód Obligo Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej L. P. kwoty 1.388,75 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 1.056,62 zł od dnia 30 listopada 2017 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 332,13 od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podał, że umową cesji z dnia 29 stycznia 2018 r. nabył od pierwotnego wierzyciela wierzytelność w stosunku do pozwanej. Powód wyjaśnił, że wierzytelność ta wynika z zawartej przez pozwaną w dniu 24 października 2014 r. umowy pożyczki. Całkowite zadłużenie z powyższego tytułu wynosiło 1.388,75 zł w tym: kwota 522,41 zł należności głównej wynikającej z niespłaconego kapitału udzielonej pożyczki, kwota 26,12 tytułem pozostałej do zapłaty opłaty przygotowawczej naliczonej przez pożyczkodawcę, 465,09 zł pozostałej do zapłaty opłaty za obsługę pożyczki w domu (prowizja serwisowa), 43,00 zł tytułem opłat dodatkowych za działania windykacyjne podjęte przez P., w tym opłaty za monit telefoniczny, opłata za wezwanie do zapłaty, opłata za przesłanie oświadczenia o wypowiedzeniu Umowy, opłata za wizytę windykacyjną, 33,78 zł z tytułu odsetek umownych kapitałowych, naliczonych przez P. od dnia zawarcia Umowy do dnia jej rozwiązania, wg stopy procentowej określonej w Umowie, kwota 298,35 zł skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie naliczonych przez P. od kwoty niespłaconych rat od dnia wymagalności poszczególnych rat do dnia wyceny wierzytelności będącej przedmiotem umowy przelewu wierzytelności dokonanej wg stanu na dzień 29.11.2017 r. Powód wskazał, że mimo wezwania pozwanej do zapłaty, pozwana nie spłaciła zadłużenia.

Pozwana L. P. pomimo prawidłowego wezwania nie stawiła się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę, nie żądała przeprowadzenia rozprawy w swojej nieobecności oraz nie złożyła wyjaśnień ustnych ani pisemnych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskiem z dnia 24 października 2014 r. pozwana L. P. zwróciła się do (...) S.A. o udzielenie pożyczki gotówkowej w wysokości 1.575 zł. Tego samego dnia pozwana i (...) S.A. z siedzibą w P. zawarli umowę pożyczki gotówkowej nr (...). Na podstawie tej umowy (...) S.A. udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 1.575 zł. Oprócz kwoty pożyczki na całkowite zobowiązanie pozwanej wynikające z zawartej umowy pożyczki składały się: opłata przygotowawcza w kwocie 75 zł, oprocentowanie wynoszące 96,98 zł oraz opłata za tzw. pakiet (...), tj. za obsługę pożyczki w domu w kwocie 1335,42 zł.

Pozwana zobowiązała się dokonywać, w okresie objętym umową, spłaty pożyczki w 44 ratach.

Strony uzgodniły, iż w przypadku zwłoki w zapłacie kwoty równej co najmniej dwóm ratom pożyczki, pożyczkodawca może wezwać pożyczkobiorcę do zapłaty kwoty wymagalnej w terminie 7 dni pod rygorem wypowiedzenia umowy o pożyczkę gotówkową. Po bezskutecznym upływie terminu określonego w wezwaniu, pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę o pożyczkę z zachowaniem 7-dniowego terminu wypowiedzenia. Zgodnie z § 4 pkt 5 umowy o pożyczkę gotówkową, po wypowiedzeniu umowy o pożyczkę gotówkową, całość pozostałego do spłacenia zobowiązania staje się natychmiast wymagalna.

W § 3 pkt 8 umowy o pożyczkę gotówkową wskazano, że całkowity koszt pożyczki obejmuje oprocentowanie i opłatę przygotowawczą, a opłata za obsługę pożyczki w domu jako opcjonalna nie stanowi elementu całkowitego kosztu pożyczki.

Dowód:

-

wniosek o pożyczkę gotówkową z dnia 24 października 2014 r. - k. 22-23

-

umowa nr (...) z dnia 24 października 2014 r. – k. 24-27

-

oświadczenie o dochodach - k. 28

Pozwana zaprzestała spłacania rat pożyczki. W piśmie z dnia 29 kwietnia 2015 r. zatytułowanym „wezwanie do zapłaty pod rygorem wypowiedzenia umowy o pożyczkę gotówkową”, w związku z powstaniem zaległości w spłacie pożyczki, (...) S.A. wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 412,10 zł tytułem wymagalnego zadłużenia. W treści pisma wskazano, że nieuregulowanie powyższej kwoty w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania spowoduje wypowiedzenie umowy o pożyczkę gotówkową.

Dowód:

-

wezwanie do zapłaty z dnia 29 kwietnia 2015 r. - k. 29

Wobec braku reakcji na wezwanie do zapłaty, (...) S.A. pismem z dnia 3 listopada 2016 r. wypowiedział pozwanej umowę o pożyczkę gotówkową, po upływie terminu wypowiedzenia całość zadłużenia z tytułu umowy pożyczki stała się wymagalna.

Dowód:

-

wypowiedzenie umowy o pożyczkę gotówkową z dnia 3 listopada 2016 r. – k. 30

-

karta klienta zaległościowego – k. 34-35

W dniu 29 stycznia 2018 r. (...) S.A. z siedzibą w P. oraz Obligo Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W., działając przez osoby uprawnione do reprezentacji, zawarły umowę przelewu wierzytelności, której przedmiotem była m.in. wierzytelność wobec pozwanej z tytułu ww. umowy pożyczki.

Dowód:

-

umowa przelewu wierzytelności - k. 11-12v

-

porozumienie nr 1 z dnia 29.01.2018 r. – k. 15-15v

-

wyciąg z załącznika do porozumienia – k. 16-16v

Pismem z dnia 1 marca 2018 r. Obligo Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. zawiadomił pozwaną o zbyciu wierzytelności na swoją rzecz przez (...) S.A. i wezwał do spłaty zadłużenia, tj. kwoty 1.406,25 zł.

Dowód:

-

wezwanie do zapłaty po przelewie wierzytelności - k. 20

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dokumentów, którym dał wiarę w całości i nie znalazł podstaw do zakwestionowania ich z urzędu.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 339 § 1 k.p.c., jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, Sąd wyda wyrok zaoczny, § 2 wymienionego przepisu stanowi, iż w takim wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

Pozwana L. P. pomimo prawidłowego wezwania nie stawiła się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę, nie żądała przeprowadzenia rozprawy w swojej nieobecności oraz nie złożyła wyjaśnień ustnych ani pisemnych, a zatem zachodziły podstawy do wydania w sprawi wyroku zaocznego.

Sąd zawsze jest zobowiązany rozważyć, czy w świetle przepisów obowiązującego prawa materialnego, twierdzenia powoda uzasadniają uwzględnienie żądań pozwu, w zakresie tym bowiem nie obowiązuje domniemanie z art. 339 § 2 k.p.c., negatywny zaś wynik takich rozważań powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1972r. w sprawie III CRN 30/72, LEX nr 7094). Sąd ma także każdorazowo obowiązek krytycznego ustosunkowania się do twierdzeń powoda z punktu widzenia ich ewentualnej zgodności z rzeczywistym stanem faktycznym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 1998r. w sprawi I CKU 85/98, LEX nr 1216211).

Powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

Zobowiązanie, z którego powód wywodził swoje roszczenie, wynika z umowy pożyczki zawartej z pierwotnym wierzycielem – (...) S.A. z siedzibą w P..

Zgodnie z art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku. Nadto, zgodnie z art. 78 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r., poz. 128), do umów pożyczek udzielanych przez banki znajdują odpowiednie zastosowanie przepisy tej ustawy.

Jednocześnie wskazać należy, że do umowy zawartej między (...) S.A. a L. P. znajdują zastosowanie przepisy ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. (Dz.U. z dnia 17 czerwca 2011 r. nr 126, poz. 715). Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 1 tej ustawy, przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Jak z kolei wynika z ust. 2 pkt 1 cytowanego artykułu, za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki.

Pozwana, zgodnie z postanowieniami umowy pożyczki, zobowiązana była do spłaty zaciągniętej pożyczki w sposób określony w umowie. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż nie wywiązywała się z powyższego zobowiązania. Sytuacja ta spowodowała, że pożyczkodawca (...) S.A. § 4 ust. 4 i 5 umowy o pożyczkę gotówkową wypowiedział pozwanej warunki spłaty pożyczki, a po upływie terminu wypowiedzenia, całość zadłużenia z tytułu umowy pożyczki stała się wymagalna. Pozwana nie zapłaciła pozostałej kwoty pożyczki, pożyczkodawca zrezygnował z jej samodzielnego dochodzenia i przelał swoją wierzytelność na powoda.

Pożyczkodawca uprawniony był do zbycia wierzytelności na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego. Zgodnie z art. 509 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Podstawowym skutkiem cesji jest wstąpienie cesjonariusza w miejsce cedenta. Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę i utrata jej przez cedenta – zbywcę. Przelew powoduje więc, że cedent przestaje być wierzycielem, a staje się nim cesjonariusz. Dotychczasowy wierzyciel zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Cesjonariusz nabywa wierzytelność w takim zakresie i stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili dokonania przelewu. Zmienia się tylko osoba wierzyciela, czyli osoby uprawnionej do żądania spełnienia świadczenia.

Mając na względzie zgromadzone w niniejszej sprawie dokumenty w postaci umowy przelewu wierzytelności z dnia 29 stycznia 2018 r. wraz z porozumieniem nr 1 i protokołem przekazania wierzytelności oraz wyciągiem z załącznika nr 1 (k. 11-16v) stwierdzić należy, że powód skutecznie nabył od (...) S.A. roszczenie przysługujące mu względem pozwanej, wynikające z przedmiotowej umowy pożyczki. W związku z powyższym powodowi przysługiwała legitymacja czynna w niniejszym postępowaniu.

Samo zawarcie umowy pożyczki przez pierwotnego wierzyciela z pozwaną uznać należało za niewątpliwie. Potwierdza to bowiem umowa załączona do pozwu. Zarówno na wniosku o pożyczkę gotówkową, jak i na umowie znajdują się podpisy pozwanej. Otrzymanie kwoty pożyczki przez pozwaną również nie budzi wątpliwości, świadczy bowiem o tym fakt, iż spłacała ona początkowe raty pożyczki, a żądanie pozwu dotyczy jedynie części niespłaconej sumy.

Wątpliwości Sądu wzbudziły jednak niektóre zapisy tejże umowy co do ich zgodności z przepisami ustawy, a w konsekwencji - zakresu odpowiedzialności pozwanej wobec powoda.

Jak wynika z treści zawartej umowy pozwana zobowiązała się zwrócić pożyczkę wraz z całkowitym kosztem pożyczki, na które składa się również opłata za obsługę pożyczki w domu. Z umowy o pożyczkę gotówkową numer (...) wynika, iż opłata za obsługę pożyczki w domu stanowiła 84,79% kwoty pożyczki, a jednocześnie 44,4% całkowitego zobowiązania do spłaty. Poza tym na całkowity koszt do zapłaty składały się – oprócz kwoty pożyczonego kapitału – odsetki i opłata przygotowawcza.

W literaturze przedmiotu trafnie zwraca się uwagę na niebezpieczeństwo ukrywania pod nazwą opłaty przygotowawczej, manipulacyjnej, operacyjnej czy też pod inna nazwą innych kosztów, składających się na całkowity koszt kredytu, z czym wiązałoby się utrudnienie konsumentowi możliwości skorzystania z prawa odstąpienia, w związku z tym należy przyjąć, że opłatą jaką pożyczkodawca może pobierać jest wyłącznie taka opłata, która służy pokryciu kosztów rozpatrzenia wniosku kredytowego oraz przygotowania i zawarcia umowy kredytowej. Koszty te ze względów technicznych mogą mieć charakter zryczałtowany lub obliczony według czytelnych kryteriów, kredytodawca jednak musi liczyć się z koniecznością uzasadnienia wysokości pobieranej opłaty. Określenie bowiem danej opłaty, która ukrywa w sobie inne koszty niż koszty rozpatrzenia wniosku kredytowego oraz przygotowania i zawarcia umowy kredytowej, innym mianem, może być uznane za sprzeczne z przepisem art. 385 ¹ § 1 k.c.

Powód w treści pozwu nie podniósł nawet, by poniósł jakiekolwiek rzeczywiste koszty związane z obsługą umowy zawartej z pozwaną. Ponadto, jak już wyżej wskazano, naliczona przez powoda, tytułem opłaty za obsługę w domu, kwota 1.335,42 zł stanowiła aż 84,79% kwoty pożyczki.

Tymczasem z art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim wynika, iż całkowity koszt kredytu stanowią wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności:

a) odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz

b) koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach,

- z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta

Z kolei art. 5 pkt 6a ustawy o kredycie konsumenckim wskazuje, że pozaodsetkowe koszty kredytu stanowią wszystkie koszty, które konsument ponosi w związku z umową o kredyt konsumencki, z wyłączeniem odsetek.

Zgodnie z treścią art. 36a ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu oblicza się według wzoru:

w którym poszczególne symbole oznaczają:

(...) maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,

K - całkowitą kwotę kredytu,

n - okres spłaty wyrażony w dniach,

R - liczbę dni w roku.

W kolejnych ustępach cytowanego artykułu wskazano, że pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu, a pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu.

W ocenie Sądu Rejonowego umowę pożyczki zawartą przez strony postępowania uznać należało za ważną w odniesieniu do kwoty pożyczonego kapitału wraz z odsetkami umownymi z tytułu opóźnienia, których wysokość wynika jednoznacznie z treści umów załączonych do pozwu i pozostaje jednocześnie w zgodzie z treścią art. 359 § 2 k.c., jak również do opłaty przygotowawczej.

Zdaniem Sądu zadłużenie pozwanej w zakresie opłaty za obsługę pożyczki w domu jest niezasadne, gdyż postanowienia umowy zobowiązującej pozwaną do zapłaty w/w kwoty są abuzywne i jako takie nie są dla pozwanej wiążące (art. 385 ¹ § 1 k.c.).

Zgodnie z umową opcja obsługi pożyczki w domu jest to umowna metoda obsługi pożyczki w domu pożyczkobiorcy, polegająca na spłacie rat pożyczki poprzez odbiór przez przedstawiciela pożyczkodawcy spłacanych przez pożyczkobiorcę rat pożyczki w miejscu zamieszkania pożyczkobiorcy. Na podstawie § 5 ust. 3 umowy o pożyczkę gotówkową pożyczkodawca zobowiązał się do odbioru kwoty zadłużenia pożyczkobiorcy w miejscu zamieszkania pożyczkobiorcy, a odbioru rat pożyczki dokonywać miała osoba upoważniona przez pożyczkodawcę.

W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy uznał, że powód nie udowodnił wykonania tej usługi, tj. tego, że faktycznie w domu pozwanej były od niej pobierane jakiekolwiek raty. Już tylko z tego tytułu żądanie zwrotu tej kwoty jest nieuzasadnione.

Wskazać również należy, że wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu przekraczała limit wynikający z treści art. 36a ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. Po zastosowaniu wzoru określonego w wymienionym przepisie, stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie, gdzie kwota kapitału pożyczki wynosiła 1.575,00 zł, wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu mogła wynosić maksymalnie 792,46 zł.

Niezależnie jednak od powyższego Sąd Rejonowy ocenił postanowienia umowne zobowiązujące pozwaną do zapłaty wskazanej powyżej kwoty jako abuzywne - naruszające dobre obyczaje i interes konsumenta poprzez obciążanie ją opłatami wynoszącymi 84,79% wysokości kwoty do wypłaty z tytułu pożyczki – kwota pożyczki 1.575,00 zł (dla porównania opłata 1.335,42 zł). Te postanowienia umowne godzą więc w równowagę kontraktową tego stosunku. Wysokość tej opłaty jest bowiem niezależna od ilości wizyt w domu pożyczkobiorcy, a opłata ta jest pobierana nawet wtedy, gdy wizyt tych nie ma np. w sytuacji gdy pożyczkobiorca nie spłaca rat pożyczki. Wysokość zastrzeżonej z tego tytułu kwoty naprowadza na podejrzenie, iż w/w postanowienie umowne dotyczące obciążenia pozwanej tak wysoką opłatą za obsługę pożyczki w domu niezależnie od ilości wizyt w domu mają na celu obejście przepisów o odsetkach maksymalnych i mają stanowić dodatkowe (oprócz odsetek) obciążenie fiskalne pożyczkobiorcy pobierane przez pożyczkodawcę.

Wskazać należy, że postanowienie umowne wskazane jako niedozwolone nie może dotyczyć sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron. Dodatkowego koszty pożyczki w postaci opłaty za obsługę pożyczki w domu, zdaniem Sądu, nie można jednak uznać za świadczenie główne stron, zwłaszcza, iż pojęcie to winno być interpretowane w wąski sposób i dotyczy ono elementów istotnych umowy. Za niedopuszczalne uznać należało więc obciążenie pozwanej przez stronę powodową kosztami obsługi pożyczki w domu.

W tych warunkach Sąd Rejonowy uznał, iż tytułem zawartej pożyczki z dnia 24.10.2014 r. L. P. winna była spłacić kwotę 1.618,65 zł (należność główna + odsetki umowne + opłata przygotowawcza) w 60 ratach. Jak wynika z przedstawionego przez powoda rozrachunku, pozwana na poczet tej umowy wpłaciła kwotę 1.618,65 zł (3.007,4 zł – 1.338,75 zł). W związku z powyższym do zapłaty pozostało 53,33 zł. Jednocześnie jednak kwota 298,35 zł, której domagał się powód tytułem odsetek również nie mogła zostać uznana za należną, bowiem odsetki te zostały naliczone przez pożyczkodawcę od ogólnej kwoty zadłużenia, które jak wyżej wskazano nie było w całości należne. Powód mógłby co najwyżej domagać się odsetek od kwoty (...),98. Żądanie pozwu podlegało zatem w całości oddaleniu jako bezzasadne.

Asesor sądowy P. M.