Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Przemysław Majkowski

Protokolant : st. sekr. sąd Iwona Bartel

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2019 r. w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. S. (1)

przeciwko (...) SA z siedzibą w S.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) SA z siedzibą w S. na rzecz powódki M. S. (2) tytułem zadośćuczynienia kwotę 36.000,00 ( trzydzieści sześć tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 marca 2016 r. do dnia zapłaty,

2.  zasądza od pozwanego (...) SA z siedzibą w S. na rzecz powódki M. S. (2) tytułem odszkodowania kwotę 3.065,00 ( trzy tysiące sześćdziesiąt pięć 00/100) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 marca 2016 r. do dnia zapłaty,

3.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

4.  nakazuje pobrać od pozwanego (...) SA z siedzibą w S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 2.000,00 ( dwa tysiące ) zł tytułem części opłaty sądowej, od której strona powodowa była tysiące zwolniona oraz kwotę 1.076,00( jeden tysiąc siedemdziesiąt sześć 00/100 ) zł tytułem zwrotu części wydatków w sprawie poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa,

5.  koszty zastępstwa prawnego pomiędzy stronami wzajemnie znosi.

Sygn. akt I C 51/16

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 22 lutego 2016 r. (data wpływu) pełnomocnik powódki wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. na rzecz powódki M. S. (1) kwot 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 09 lutego 2016 r. do dnia zapłaty, kwoty 19.100 zł zsumowanego odszkodowania z tytułu zwiększonych potrzeb za okres od dnia 24 listopada 2015 r. do dnia 20 lutego 2016 r. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 09 lutego 2016 r. do dnia zapłaty, kwoty po 1.850 zł miesięcznej renty z tytułu zwiększonych potrzeb obejmującej koszty zakupu leków i opieki osób trzecich płatnej do 10-ego dnia każdego miesiąca poczynając od dnia 21 lutego 2016 r. i na przyszłość z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat. Nadto pełnomocnik powódki wniósł o ustalenie odpowiedzialności pozwanego zakładu ubezpieczeń za skutki wypadku mogące powstać w przyszłości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych , (pozew k. 3-8).

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, (odpowiedź na pozew k. 46-48).

Postanowieniem z dnia 30 maja 2016 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu w sprawie o sygn. akt I C 51/16 z powództwa M. S. (1) przeciwko (...) S.A. w S. udzielił zabezpieczenia powództwa przez czas trwania procesu, w ten sposób, że zobowiązał pozwanego (...) S.A. w S. do wypłacenia tytułem renty na rzecz powódki kwotę 600 zł miesięcznie płatnej do dnia 10 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, poczynając od 21 lutego 2016 r. ( postanowienie SO w Sieradzu z dnia 30 maja 2016 r. k. 73).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 24 listopada 2015 r. około godziny 22.10 w miejscowości O., gm. U. doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego poszkodowana została M. S. (1). Sprawcą zdarzenia został uznany K. H. kierujący pojazdem mechanicznym marki O. (...) o nr rej. (...). Pojazd sprawcy czynu posiadał ubezpieczenie OC w pozwanym towarzystwie ubezpieczeń, nr polisy (...). Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2017 r. w sprawie o sygn. akt VII K 169/16 Sądu Rejonowego w Łasku VII Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w P. K. H. został uznany winnym tego, że w dniu 24 listopada 2015 r. w miejscowości O., gmina U., powiat (...), woj. (...) nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, w ten sposób, że kierując samochodem osobowym marki O. o nr rej. (...), nie zastosował się do ruchu prawostronnego i poruszając się lewym pasem jezdni potrącił znajdującą się na poboczu drogi pieszą M. S. (1), w wyniku czego spowodował nieumyślnie wypadek w wyniku którego pokrzywdzona doznała obrażeń ciała w postaci złamania żeber prawych V-VIII oraz kończyny dolnej lewej, co skutkowało naruszeniem czynności narządów jej ciała na czas powyżej siedmiu dni, to jest czynu wypełniającego dyspozycję art. 177 § 1 k.k. Przywołanym wyrokiem Sąd wymierzył oskarżonemu karę 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 20,00 zł. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 24 stycznia 2017 r. Od chwili wypadku M. S. (1) pozostaje pod stałą opieką lekarzy różnych specjalności, w tym: ortopedy, chirurga i psychiatry. M. S. (1) w chwili zdarzenia miała 81 lat. Przed wypadkiem, pomimo wieku, była osobą sprawną i samodzielną, choć od czasu upadku poruszała się za przy pomocy wózka do podpierania. Powódka sama przygotowywała sobie posiłki, sama sprzątała, prała, jeździła na rowerze. Powódka po wypadku,w chwili obecnej skarży się na silne bóle w klatce piersiowej, uporczywe bóle głowy, bóle kończyn dolnych. M. S. (3) porusza się przy pomocy wózka inwalidzkiego, boi się poruszać za pomocą kul. Orzeczeniem z dnia 14 stycznia 2016 r. powódka została uznana za osobę o znacznym stopniu niepełnosprawności. Z uwagi na znaczne dolegliwości bólowe i zawroty głowy powódka przyjmuje silne leki przeciwbólowe. Ponadto cierpi na kłopoty ze snem, ma obniżony nastrój, jest przygnębiona i przygaszona, wymaga opieki psychiatrycznej. Wymaga pomocy osób trzecich przy wykonywaniu podstawowych czynności życiowych. Po wypadku z powódką zamieszkał jej wnuczek, który pomaga M. S. (1) przy ubieraniu, w codziennej toalecie, przy potrzebach fizjologicznych oraz w obowiązkach domowych. Syn powódki M. S. (4) również pomaga powódce we wskazanych czynnościach i opiekuje się nią, (dowód: dokumentacja medyczna powódki k. 19-35, 122-135, 137-142, 150-160, 174-180, 192, faktury VAT k. 36-41, zeznania powódki- protokół rozprawy z dnia 30 maja 2016 r. 00:05:10-00:46:19 w zw. z k. 71-72, kserokopia orzeczenia o stopniu niepełnosprawności k. 121, zeznania powódki- protokół rozprawy z dnia 07 lutego 2019 r. 00:20:55-00:49:33 w zw. z k. 342v-343, zeznania świadka M. S. (4)- protokół rozprawy z dnia 07 lutego 2019 r. 00:50:35-01:00:17 w zw. z k. 343v).

Pismem z dnia 22 grudnia 2015 r. szkoda na osobie powódki została zgłoszona do pozwanego towarzystwa ubezpieczeniowego, który do dnia wniesienia powództwa nie wypłacił na rzecz powódki żadnej kwoty. Pismem z dnia 09 lutego 2016 r. pozwany wskazał na brak możliwości zakończenia likwidacji przedmiotowej szkody, (dowód: zgłoszenie szkody k. 17-18, pismo pozwanego k. 16).

Wtoku postępowania Sąd przeprowadził dowody z opinii biegłych różnych specjalności. Biegła psychiatra w treści swojej opinii wskazała, że powódka w wyniku wypadku doznała urazu uogólnionego, przede wszystkim urazu głowy, klatki piersiowej, kończyny dolnej lewej, wstrząśnienia mózgu, złamania żeber V, VI, VII i VIII prawych, rany uda lewego, pourazowego krwiaka uda i kolana lewego oraz uszkodzenia więzadła pobocznego piszczelowego kolana lewego z niestabilnością boczną goleni. W wyniku przeżytej ostrej reakcji sytuacyjnej długotrwale odczuwanych dolegliwości fizycznych będących skutkiem wypadku, załamało się dotychczasowe funkcjonowanie społeczne, rozwinęły się zaburzenia adapatycyjne. Od 16 stycznia 2016 r. powódka leczona jest w Przychodni Zdrowia Psychicznego do chwili obecnej. Początkowo zastosowano farmakoterapię, zaś do chwili obecnej stosowana jest psychoterapia. Przed wypadkiem M. S. (1) nie była leczona psychiatrycznie, psychologicznie, doraźnie przyjmowała lek nasenne E.. Pomimo zmian organicznych w Ośrodkowym Układzie Nerwowym funkcjonowała samodzielnie. Po wypadku jej funkcjonowanie społeczne załamało się. Ostra reakcja stresowa, odczuwane do dzisiaj dolegliwości bólowe przekroczyły możliwości adaptacyjne powódki. Do chwili obecnej utrzymuje się uczucie lęku do tego stopnia, iż przeżywanym lękom podporządkowuje swoja aktywność. Wymaga od otoczenia by stale ktoś jej towarzyszył. U powódki występują zaburzenia snu, obniżenie apetytu, spadek aktywności, wycofanie społeczne, brak samodzielności w codziennych czynnościach. Powódka odczuwa uporczywe dolegliwości bólowe mogące mieć podłoże psychogenne. Podjęcie leczenia w Przychodni Zdrowia Psychicznego było właściwe. Jednak pomimo, tego, że powódka kontynuuje leczenie psychologiczne nie udało się uzyskać zadawalającej poprawy. Niekorzystnym czynnikiem w rokowaniu są organiczne zmiany (...), wiek powódki i utrzymująca się stała obawa o ograniczenia, o brak samodzielności życiowej. Ze stanowiska psychiatrii powódka nie wymagała i nie wymaga pomocy osób trzecich. Zdaniem bieglej, oceniając charakter i natężenie zaburzeń długotrwały uszczerbek na zdrowiu powódki określić należy na w wysokości 5%. Leczenie psychiatryczne zlecone przez psychiatrę było uzasadnione. W aktach brak jest faktur na zakup leków. Powódka z uwagi na nadal występujące zaburzenia lękowe związane z wypadkiem wymaga dalszego leczenia farmakologicznego. Powódka nadal wymaga leczenia psychiatrycznego i psychoterapii. Może się ono odbywać w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia pod warunkiem iż jest ono dostępne, (dowód: opinia sądowo-psychiatryczna k. 145-148, opinia uzupełniająca k. 261-262).

Biegły ortopeda w treści swojej opinii wskazał, że z punktu widzenia jego specjalności zakres obrażeń doznanych przez powódkę w czasie wypadku obejmował głowę, klatkę piersiową oraz lewą kończynę dolną. Z powodu obrażeń lewej kończyny dolnej, a w szczególności lewego stawu kolanowego dolegliwości (cierpienia) utrzymują się nadal (przez prawie dwa lata). W ocenie ortopedycznej, uszczerbek na zdrowiu wynika z obrażeń lewego stawu kolanowego. Rana na udzie lewym wygoiła się prawidłowo nie pozostawiając jakiejkolwiek dysfunkcji. Przeprowadzone dokładne badania radiologiczne stawów biodrowych nie wykazały, aby w wyniku przedmiotowego zdarzenia zostały uszkodzone. Wypadek jakiemu uległa powódka w dniu 25 listopada 2015 r. spowodował dysfunkcję lewego stawu kolanowego wyrażaną w postaci znacznej niestabilności tego stawu. Dysfunkcja lewego stawu kolanowego polega na deficycie zakresu ruchów. W ocenie ortopedycznej zasadnym jest uznanie, że następstwa przedmiotowego wypadku skutkują 12% trwałym uszczerbkiem na zdrowiu powódki. Uszczerbek należy uznać za trwały, ponieważ praktycznie istnieje jeden sposób jego zmniejszenia, a mianowicie protezoplastyka stawu kolanowego. Nie bez znaczenia jest wiek powódki oraz schorzenia stawów biodrowych, które wymagają protezoplastyki w pierwszej kolejności. Dlatego w ocenie ortopedycznej uznanie uszczerbku na zdrowiu powódki jako długotrwały niewiele ma wspólnego ze stanem faktycznym. Uwzględniając obrażenia lewej kończyny dolnej, jej unieruchomienie w opatrunku gipsowym przez 6 tygodni, a także schorzenia współistniejące (choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych), w ocenie ortopedycznej konieczność udziału innych osób w wykonywaniu przez powódkę czynności tzw. życia codziennego był konieczny przez 2 miesiące, 3 godziny dziennie. Po tej dacie doszło do wygojenia (wadliwego, ale wygojenia) uszkodzonego więzadła pobocznego piszczelowego lewego, co umożliwiło powódce, chociaż z trudem, samodzielne wykonywanie codziennej toalety, przygotowania i spożywania posiłków, ubierania i rozbierania się, a także opuszczania mieszkania. Dysfunkcja kończyn dolnych obecnie stwierdzana jest przede wszystkim następstwem schorzeń stawów biodrowych. Koszty związane z leczeniem następstw przedmiotowego wypadku są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Pacjent, w tym przypadku powódka, ponosi te, które związane są zakupem farmaceutykowi przedmiotów zaopatrzenia ortopedycznego. W opinii biegłego faktury i rachunki zawarte na kartach przedłożone przez powódkę, w ocenie ortopedycznej są zasadne poza aparatem do pomiaru ciśnienia krwi oraz preparatami M., T., M., S., C. T.. Rokowania w ocenie ortopedycznej dotyczą następstw obrażenia lewego stawu kolanowego. Niestabilność stawu kolanowego lewego najprawdopodobniej będzie utrzymywała się stale. Zakres ruchomości stawu kolanowego lewego, w wyniku systematycznego leczenia może ulec poprawie. Poprawa funkcji lewego stawu kolanowego powódki mogłaby nastąpić w wyniku ewentualnego zabiegu protezoplastyki tego stawu. Są to jedynie wyszczególnione możliwości. Jednakże uwzględniając wszystkie czynniki, w tym wiek powódki oraz dysfunkcję stawów biodrowych, prawdopodobieństwo zastosowania tego ostatniego wymienionego sposobu jest bardzo mało prawdopodobne. Dysfunkcja narządu ruchu powódki spowodowana jest przede wszystkim następstwami choroby zwyrodnieniowej, schorzeniem samoistnym, dotyczącym szczególnie stawów biodrowych, obu stawów biodrowych. Dolegliwości powódki będące następstwem urazu lewego stawu kolanowego są elementem dodatkowym. Gdyby nie choroba zwyrodnieniowa, wielostawowa stan narządu ruchu powódki i jej sprawność byłyby znacznie lepsze, pomimo dysfunkcji lewego stawu kolanowego. Ze względu na schorzenia ortopedyczne powódka wymagała i nadal wymaga farmakoterapii, a spowodowane jest to przede wszystkim chorobą zwyrodnieniową zarówno stawów biodrowych jak i kręgosłupa. Z powodu następstw przedmiotowego zdarzenia przyjmowanie leków przeciwbólowy i niesterydowych przeciwzapalnych było uzasadnione przez pierwsze dwa trzy miesiące po urazie, (uraz spowodował nasilenie dolegliwości już istniejących). W ocenie ortopedycznej następstwa przebytego urazu obecnie nie skutkują koniecznością farmakoterapii. Przyjmując, że skutkiem przedmiotowego wypadku jest dysfunkcja lewego stawu kolanowego (niestabilność), to zasadnym jest uznanie, iż dolegliwości bólowe ze strony tego stawu powódka będzie odczuwać stale. Jeżeli podda się zabiegowi protezoplastyki, to najprawdopodobniej dysfunkcja tego stawu ulegnie znacznemu zmniejszeniu. Z powodu schorzeń stawów biodrowych oraz kręgosłupa powódka wymaga okresowego leczenia rehabilitacyjnego, które z powodzeniem może być prowadzone w ramach refundacji przez NFZ. Staw kolanowy lewy winien być zaopatrzony w ortezę, a rehabilitacja będzie polegać na wykonywaniu ćwiczeń (zginanie-prostowanie stawu). W tym celu konsultacje rehabilitacyjne nie są konieczne. Ten ruch jest naturalny. Po udzieleniu instruktarzu pacjent winien sam ćwiczyć. Koszty tych samych zabiegów rehabilitacyjnych w różnych ośrodkach jest zróżnicowany i dość znacznie się różniący. Przez 2 miesiące uszkodzony aparat więzadłowy kolana powódki uległ wygojeniu w stopniu umożliwiającym jej samodzielne wykonywanie wszystkich czynności związanych z zaspokajaniem podstawowych potrzeb życiowych, w tym codzienna toaleta, wychodzenie z domu, czynienie zakupów, a nawet sprzątanie. W przypadku powódki wykonywanie ww. czynności jest znacznie utrudnione. Spowodowane to jest jednak nie następstwami urazu stawu kolanowego, a przede wszystkim schorzeniami stawów biodrowych ( utrwalony przykurcz zgięciowy) oraz kręgosłupa.. Chodzenie z asekuracją kulami łokciowymi, chód niewydolny, spowodowane jest zaawansowaną chorobą stawów biodrowych, a nie przebytym urazem stawu kolanowego. Uszkodzenie więzadła pobocznego, uszkodzenie awulsyjne (oderwanie jego przyczepu bliższego) uległo wygojeniu w ciągu 2-3 miesięcy (tak jak załamanie). Dysfunkcja kręgosłupa spowodowana jest przede wszystkim samoistną chorobą zwyrodnieniową oraz przykurczem zgięciowym stawów biodrowych. Ta patologia wymusza na znaczne przodopochylenie miednicy, co w sposób istotny jest odpowiedzialne za dolegliwości bólowe oraz ograniczenie ruchomości odcinkowej kręgosłupa ( powódka zmuszona jest do przyjmowania stale wymuszonej pozycji ( pochylenie do przodu i/lub nadmierna lordoza lędźwiowa). Wydolności kręgosłupa nie sprzyja istniejąca choroba zwyrodnieniowa. Dolegliwości ze strony kręgosłupa nie pozostają w związku przyczynowym z przedmiotowym wypadkiem. (dowód: opinia biegłego ortopedy k. 196-197, opinia uzupełniająca k. 274-275).

Biegły chirurg w treści swojej opinii wskazał, że z punktu widzenia chirurgii obrażenia odniesione przez powódkę wymagały zastosowania leczenia w postaci szycia i sączkowania rany uda lewego. Po opuszczeniu szpitala powódka była cztery razy w Poradni Chirurgicznej. Już podczas pierwszej wizyty 11 grudnia 2015 r. stwierdzono, że rana jest zagojona prawidłowo i zdjęto szwy. Dalej biegły podniósł, że na podstawie badania i dokumentacji lekarskiej brak z punktu widzenia chirurgia długotrwałych lub stałych następstw przebytego wypadku ujętych w Załączniku do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. Po opuszczeniu szpitala powódka początkowo leżała w domu w łóżku. Przez około 3 miesiące wymagała pomocy innych osób w zakresie toalety, ubierania się, przygotowywania posiłków. Zdaniem biegłego koszty leczenia wskazane na kartach 36 – 40 akt związane z leczeniem chirurgicznym są zasadne. Powódka nie była rehabilitowana. Rokowania są dobre, niewielkie dolegliwości bólowe prawej połowy klatki piersiowej opisane powyżej mogą mieć związek z przebytym wypadkiem. Zdaniem biegłego brak jest u powódki uszczerbku na zdrowiu w związku ze złamaniem żeber, gdyż doznane obrażenia nie skutkowały zniekształceniem klatki piersiowej. Brak jest także uszczerbku na zdrowiu u powódki w związku z blizną po urazie uda gdyż doznane obrażenia nie skutkowały zaburzeniem funkcji uda. Powódka wymagała pomocy innych osób głównie ze względu na obrażenia ortopedyczne i znaczne w związku z tym ograniczenie możliwości poruszania się. Bóle prawej połowy klatki piersiowej związane z gojeniem się złamania żeber V, VI, VII i VIII prawych były dolegliwościami początkowo stałymi, jednakże w miarę upływu czasu zmniejszającymi się. Te stałe dolegliwości ustąpiły po 4 - 5 miesiącach. Dolegliwości występujące obecnie oraz stwierdzona nieznaczna tkliwość prawych żeber mogą mieć związek z przebytym urazem w 2015 roku, mogą także być niezależnie występującą dolegliwością. Nie sposób określić, czy dolegliwości bólowe prawej połowy klatki piersiowej będą się utrzymywały, (dowód: opinia biegłego chirurga k. 302-305, opinia uzupełniająca k. 324-328).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów, w szczególności załączonych, nie budzących wątpliwości dokumentów oraz zeznań świadków i powódki, które to zeznania sąd uznał za wiarygodne.

Sąd dokonując ustaleń faktycznych oparł się również na opiniach biegłych lekarzy różnych specjalności, które to opinie Sąd uznał za pełne i należycie uzasadnione. Niektóre spośród sporządzonych na potrzeby niniejszego postępowania opinii medycznych, w zakresie obrażeń i wpływu skutków wypadku na zdrowie powódki M. S. (1) były kwestionowane przez strony. Podkreślenia wymaga, że opinia biegłego ma na celu ułatwienie Sądowi oceny zebranego materiału, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Powinna zawierać opis metod i sposobu przeprowadzania badań, określenie porządku, w jakim je przeprowadzono oraz przytaczać wszystkie argumenty oparte na stwierdzonych okolicznościach, które mają związek z badanymi faktami, a które podbudowane są fachowymi wyjaśnieniami biegłego. W tej właśnie części biegły uzasadnia swoje poglądy wyrażone w końcowych wnioskach i dlatego też ta część powinna zawierać najwięcej materiału opartego na specjalistycznej wiedzy. Nie ulega również wątpliwości, że dowód z opinii biegłego, jak każdy inny dowód, podlega ocenie Sądu przy zastosowaniu reguł z art. 233 § 1 k.p.c. - na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Dowód z opinii biegłego jest prawidłowo przeprowadzony wówczas, gdy opinia zawiera uzasadnienie ostatecznych wniosków, sformułowane w sposób przystępny i zrozumiały dla osób nieposiadających wiadomości specjalnych. Ocena dowodu z opinii biegłego sądowego wymaga ustosunkowania się do mocy przekonywającej rozumowania biegłego i logicznej poprawności wyciągniętych przez niego wniosków. Nie można oprzeć ustaleń wyłącznie na podstawie konkluzji opinii biegłego, lecz koniecznym jest sprawdzenie poprawności poszczególnych elementów składających się na trafność wniosków końcowych. Nie należy przy tym zapominać, że wnioski biegłego powinny być w zasadzie stanowcze i jednoznaczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 sierpnia 2012 r., w sprawie I ACa 372/12 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 października 2007 r., w sprawie V ACa 670/07, opubl. w nr 1 Biul. SA/Ka z 2008 r. pod poz. 28). Opinie biegłego psychiatry, ortopedy oraz chirurga, co do których strony zgłosiły zastrzeżenia, zostały uzupełnione na piśmie zgodnie z wnioskami stron. We wszystkich swoich opiniach uzupełniających biegli jednoznacznie i w sposób nie budzący wątpliwości odpowiedzieli na pytania i zastrzeżenia stron, podtrzymali ustalenie i wnioski, logicznie oraz wyczerpująco wyjaśnili skąd wynikają pewne różnice w ich konkluzjach. Powyższe sprawia, że Sąd nie dostrzegł żadnych okoliczności które obniżałyby wiarygodność opinii wskazanych biegłych oraz powodów które uzasadniałyby konieczność dopuszczenia dowodów z opinii innych biegłych tych samych specjalności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się częściowo zasadne.

Podstawą odpowiedzialności pozwanego Towarzystwa (...) jest umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawarta z posiadaczem pojazdu, który spowodował wypadek oraz przepis art. 822 k.c., zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz umowa została zawarta. Zgodnie z przepisem art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów jest ubezpieczeniem obowiązkowym, natomiast z art. 13 ustawy wynika, że zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie z tytułu ubezpieczenia obowiązkowego na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia w wyniku ustaleń, zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu. Ponadto przepis art. 19 ustawy stanowi, że poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. Zgodnie z art. 34 ust. 1 w/w ustawy z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Stosownie do treści art. 436 § 1 k.c. samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu wyrządzoną komukolwiek przez ruch tego pojazdu chyba, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. W niniejszej sprawie zasada odpowiedzialności pozwanego zakładu ubezpieczeń nie budziła wątpliwości. Pozwany, ponosi odpowiedzialność za sprawcę wypadku uznanego winnym jego spowodowani przez Sąd karny i skazanego prawomocnym wyrokiem co powoduje związanie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, na podstawie art. 11 k.p.c., ustaleniem popełnienia przestępstwa przez kierującego pojazdem. Biorąc pod uwagę żądania powódki zgłoszone w toku postępowania likwidacyjnego prowadzonego przez pozwanego oraz w pozwie i toku niniejszego postępowania, Sąd zważył, iż zgodnie z art. 444 § 1 i 2 k.c., w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Zgodnie z art. 445 § 1 k.c., w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Przez krzywdę rozumie się przy tym doznane cierpienia fizyczne i psychiczne. Zadośćuczynienie ma ją zaś zrekompensować. Jego przyznanie jest zależne od uznania Sądu, a wysokość winna uwzględniać wszelkie okoliczności wpływające na rozmiar krzywdy. Przepisy kodeksu cywilnego nie zawierają żadnych kryteriów, jakie należy uwzględnić przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia pieniężnego, jednakże judykatura wskazuje kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu tej wysokości. O rozmiarze zadośćuczynienia pieniężnego powinien decydować w zasadzie rozmiar doznanej krzywdy tj. stopień cierpień psychicznych i fizycznych, ich intensywność czas trwania, nieodwracalność następstwa zdarzenia. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 lipca 1977 roku (w sprawie o sygn. akt IV CK 244/97, niepublikowanym) stwierdził, że zadośćuczynienie z art. 445 § 1 k.c. ma charakter kompensacyjny, w związku z tym winno być stosowne do doznanej krzywdy oraz uwzględniać wszystkie zachodzące okoliczności jak: nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, rozmiar kalectwa czy trwałe następstwa zdarzenia. Zadośćuczynienie nie może stanowić zapłaty symbolicznej ale również niewspółmiernej .

W niniejszej sprawie, ustalając wysokość zadośćuczynienia Sąd miał na uwadze, że ogólny stopień trwałego uszczerbku na zdrowiu powódki został przez biegłego ortopedę ustalony na 12 %, zaś przez biegłą psychiatrę na 5 %. Jest to znaczny uszczerbek na zdrowiu, który skutkuje istotnym ograniczeniem funkcjonowania powódki w życiu codziennym. Sąd przy określaniu zadośćuczynienia uwzględnił, iż zakres cierpień fizycznych i psychicznych w związku z obrażeniami jakie powódka odniosła podczas wypadku został przez biegłego ortopedy określony jako duży. Było to związane z doznawanym bólem, koniecznością pobytu w szpitalu, niemożliwością samodzielnego funkcjonowania przez okres co najmniej dwóch miesięcy, a następnie koniecznością korzystania z pomocy innych osób. Znamiennym pozostaje, że dolegliwości bólowe nadal występują u powódki i dla prawidłowego funkcjonowania zmuszona jest ona przyjmować leki przeciwbólowe. Należy też mieć na uwadze, że uszczerbek na zdrowiu M. S. (1) odnosi się również do cierpienia psychicznego i określonych konsekwencji zdarzenia, w zakresie zaburzeń nerwicowych wymagających terapii psychologicznej oraz leczenia psychiatrycznego. Sąd uwzględnił również to, iż wypadek jakiemu uległ powódka spowodował utrudnienia w jej życiu codziennym, uniemożliwiając jej w chwili obecnej samodzielne poruszenia się czy korzystanie z takich form przemieszczenia się jak jazda rowerem, z czego wcześniej chętnie korzystała. Wskutek wypadku zdecydowanemu pogorszeniu uległa również jakość życia powódki. Należy podkreślić, że skutki wypadku w odniesieniu do codziennego życia M. S. (1) są w chwili obecnej i będą istotnie odczuwalne w przyszłości. Z drugiej jednak strony zaznaczyć należy, że biegły chirurg w swej opinii stwierdził, że powódka w wyniku wypadku nie odniosła trwałego uszczerbku na zdrowiu. Zważyć także należy, że w chwili wypadku powódka miała 81 lat, cierpiała na zwyrodnienia stawów biodrowych i kręgosłupa, pomagała sobie w chodzeniu podpierając się wózkiem. Z tych wszystkich przytoczonych powyżej względów, Sąd uznał, iż najbardziej adekwatną i kompensującą powódce rozmiar doznanych przez nią krzywd jest kwota 36.0000 zł. Zdaniem Sądu przyznana kwota jest najbardziej adekwatna do doznanych przez nią w związku z wypadkiem cierpień psychicznych oraz fizycznych. W pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo o zadośćuczynienie jako niezasadne. W kwestii odsetek od zasądzonej kwoty zadośćuczynienia Sąd orzekł, iż są one należne od dnia 24 marca 2016 r. to jest daty nadania odpowiedzi na pozew, w której pozwany ustosunkował się ostatecznie do roszczeń strony powodowej, nie uznając powództwa.

W niniejszej sprawie powódka dochodziła odszkodowania z tytułu zwiększonych potrzeb. Jeżeli chodzi o koszty opieki sprawowanej nad powódką w okresie, gdy stan zdrowia uniemożliwiał jej samodzielne funkcjonowanie, Sąd zważył, że – na podstawie biegłego z zakresu ortopedii możliwe jest ustalenie zakresu koniecznej opieki, czasu w jakim była potrzebna i rozmiaru godzin dziennie. Zgodnie z opinią wskazanego biegłego powódka po wypadku przez dwa miesiące wymagała opieki przez 3 godziny dziennie. Ponieważ strona powodowa wskazała, iż koszt jednej godziny opieki wynosi 11 zł, strona pozwana tego nie kwestionowała, Sąd określił wartość opieki w tym okresie na kwotę 1.980 zł (60 dni x 3hx 11 zł=1.980 zł). Nadto Sąd potraktował jako uzasadnione koszty leczenia faktury zawarte w aktach sprawy na kartach 36-41 (bez ciśnieniomierza z k. 40) których łączna wartość wynosi 1.085,87 zł (51,46 zł+22,50 zł+30,73 zł+164,17 zł+302,07 zł+515 zł=1085,87 zł). W odniesieniu do pozostałych faktur przedłożonych przez stronę powodową, a zawartych w aktach sprawy, Sąd w oparciu o opinie biegłych stwierdził, iż nie jest zasadny zwrot wskazanych w nich sum, albowiem dotyczą leków których potrzeba przyjmowania nie pozostaje w związku przyczynowym z wypadkiem z dnia 25 listopada 2015 r.

Sąd nie uwzględnił kosztów dojazdów do placówek medycznych, albowiem strona powodowa nie przedłożyła żadnych faktur lub rachunków, z których wynikałoby, iż istotnie takie koszty poniosła. Na stronie powodowej w tym zakresie – na podstawie art. 6 k.c., ciążył obowiązek przeprowadzenia dowodu. Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził od pozwanego (...) S.A. (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powódki M. S. (1) tytułem odszkodowania na zwiększone potrzeby kwotę 3.065,87 zł, (1.085,87 zł +1.980 zł= 3.065,87 zł). W pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo w części dotyczącej renty ponad określoną w wyroku kwotę, jako nie znajdujące podstaw faktycznych i prawnych do jego uwzględnienia. W zakresie odsetek Sąd orzekł, iż są one należne od dnia 24 marca 2016 r. to jest daty nadania odpowiedzi na pozew, w której pozwany ustosunkował się ostatecznie do roszczeń strony powodowej, nie uznając powództwa.

Sąd oddalił powództwo w zakresie żądania o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powódki M. S. (1) kwoty po 1.850 zł miesięcznej renty z tytułu zwiększonych potrzeb obejmującej koszty zakupu leków i opieki osób trzecich.

Podstawy prawne żądania przez poszkodowanego zapłaty przez sprawcę albo jego ubezpieczyciela renty określone są w art. 444 § 2 k.c. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Roszczenie o rentę przysługuje zatem poszkodowanemu, jeżeli zwiększyły się jego potrzeby. Przypadek ten dotyczy możliwości dochodzenia tzw. renty na zwiększone potrzeby, która stanowi szkodę przyszłą wyrażającą się w stale powtarzających się wydatkach na prowadzenie stałego leczenia, wykonywania zabiegów, przeprowadzania kuracji i rehabilitacji dla osiągnięcia poprawy lub zapobieżenia pogorszeniu się stanu zdrowia poszkodowanego, specjalnego odżywiania, sprawowania opieki ze strony osób trzecich, itp. Jak podkreślił Sąd Najwyższy już w wyroku z dnia 19 września 1967 r. (sygn. akt I PR 285/67, OSNCP 1968, nr 3, poz. 55), roszczenie o rentę z tytułu zwiększonych potrzeb poszkodowanego jest roszczeniem samodzielnym, odrębnym od roszczenia o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę i powinno być uwzględniane niezależnie od tego drugiego. W doktrynie następstwa deliktu, tzn. czasowa lub częściowa niezdolność do pracy zarobkowej poszkodowanego, zwiększenie się jego potrzeb lub też zmniejszenie się jego widoków powodzenia na przyszłość powinny mieć charakter trwały, co nie oznacza że nieodwracalny. Podobnie analogicznie wskazuje również orzecznictwo sądowe, wskazując, iż trwały charakter uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia jest warunkiem powstania prawa do renty. Sąd Najwyższy wskazał, iż: „Renta ma za zadanie naprawienie tylko takich szkód, które nastąpią w bliższej lub dalszej przyszłości (utrata przyszłych zarobków, utrata widoków powodzenia w przyszłości, niezaspokojenie przyszłych zwiększonych potrzeb). Jest to wynikiem tego, że szkoda, którą ma wynagrodzić renta, będąc konsekwencją trwałych skutków uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, ma charakter szkody ciągłej, która narasta sukcesywnie z upływem czasu". Podobnie wskazał SN w wyroku z dnia 22 czerwca 2005 r. (sygn. akt III CK 392/04, LEX nr 177203): „Każda z wymienionych okoliczności może stanowić samodzielną podstawę zasądzenia renty. Warunkiem powstania prawa do renty jest trwały charakter uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia". Renta przewidziana w art. 444 k.c. nie ma charakteru alimentacyjnego, lecz wyłącznie odszkodowawczy i przesłanką jej ustalenia nie może być koszt utrzymania osoby poszkodowanej, ale wyłącznie odszkodowanie za utratę zdolności do pracy (za utratę zarobków) oraz odszkodowanie za zwiększenie się potrzeb poszkodowanego na skutek wyrządzenia mu szkody na zdrowiu (tak SN w wyroku z dnia 20 grudnia 1977 r., sygn. akt IV CR 486/77, LEX nr 8042). Przy czym, co jest istotne, przyznanie renty z tytułu zwiększonych potrzeb na podstawie art. 444 § 2 k.c. nie jest uzależnione od wykazania, że poszkodowany te potrzeby faktycznie zaspokaja i ponosi związane z tym wydatki. Do przyznania renty z tego tytułu, wystarcza samo istnienie zwiększonych potrzeb poszkodowanego jako następstwo czynu niedozwolonego. Jak wskazał SN w wyroku z dnia 22 czerwca 2005 r. (sygn. akt III CK 392/04, LEX nr 177203), w sytuacji kiedy podstawa zasądzenia na rzecz poszkodowanego renty stanowi zwiększenie potrzeb wyrażających się w przyszłych powtarzających się stałych wydatkach obejmujących między innymi konieczną opiekę, rehabilitację, pielęgnację, to w takim przypadku wystarczające jest wykazanie przez poszkodowanego istnienia zwiększonych potrzeb stanowiących następstwo czynu niedozwolonego. Przy dochodzeniu roszczeń związanych z rentą na zwiększone potrzeby powódka powinna wykazać, korzystając w razie potrzeby w głównej mierze z opinii lekarskich, jaki jest zakres zwiększonych potrzeb i prawdopodobny okres w jakim będą one występowały. Zarówno rodzaj, jak i rozmiar zwiększonych potrzeb poszkodowanego, jak również i wysokość związanej z tym szkody w postaci zwiększonych wydatków zależy od indywidualnych uwarunkowań dotyczących sytuacji w jakiej znalazł się poszkodowany. W związku z powyższym, w ocenie Sądu w oparciu o opinie biegłych należy stwierdzić, że żądanie to należy uznać za nieudowodnione. Biegli w swych opiniach wyraźnie bowiem wskazali, że powódka nie wymaga ani opieki osób trzecich, ani dodatkowej specjalnej rehabilitacji, gdyż codzienne czynności najlepiej przywrócą ją do poprzedniego stanu zdrowia, ani przyjmowania leków związanych z obrażeniami odniesionymi w związku z wypadkiem z dnia 25 listopada 2015 r., na co powódka zdawała się wskazywać wraz ze świadkami. Aktualny stan zdrowia powódki związany jest ze zwyrodnieniami stawów biodrowych i kręgosłupa nie mającymi związku z wypadkiem, a uraz kolana jest możliwy do usunięcia poprzez zabieg medyczny do czego potrzeba jednak wcześniejszej plastyki stawów biodrowych powódki.

Zgodnie z treścią art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez Sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Szkody na osobie nie zawsze powstają jednocześnie ze zdarzeniem, które wywołało uszkodzenie ciała, są ze swej istoty rozwojowe. Przy uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia często nie da się przewidzieć wszystkich następstw rozstroju zdrowia, toteż nie można wykluczyć wystąpienia w przyszłości dalszych następstw uszkodzenia ciała obok tych, które już się ujawniły. Wobec tego wytoczenie powództwa o świadczenie nie stoi na przeszkodzie jednoczesnemu wytoczeniu powództwa o ustalenie w sytuacji, gdy ze zdarzenia wyrządzającego szkodę w postaci uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia przysługują już poszkodowanemu określone świadczenia ale z tego samego zdarzenia mogą powstać w przyszłości jeszcze inne szkody ( tak Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z 1704.1970 III PZP 34/69 OSN 1970 m 12 poz. 217).

Mając powyższe na uwadze oraz okoliczności niniejszej sprawy Sąd - na podstawie art. 189 k.p.c. oraz opinii powołanych w sprawie biegłych, którzy stwierdzili, że proces leczenia powódki praktycznie został zakończony i obecnie odczuwalne dolegliwości są związane z zwyrodnieniem stawów biodrowych, na co powódka leczyła się już przed wypadkiem, oddalił żądanie pozwu w zakresie ustalenia odpowiedzialności pozwanego za skutki jakie mogą ujawnić się u powódki w przyszłości i które pozostawać będą w związku z wypadkiem komunikacyjnym, jakiemu uległa w dniu 24 listopada 2015 roku.

W pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił jako nieudowodnione i bezzasadne.

Powódka wygrała proces w 40 %. Sąd zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 100 k.p.c. nakazał pobrać od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Sieradzu stanowiącą 40 % ogólnych kosztów procesu kwotę 2.000 zł tytułem części opłaty sądowej, od której strona powodowa zwolniona oraz kwotę 1.076 zł tytułem zwrotu części wydatków w sprawie poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa. W oparciu również o art. 100 k.p.c. Sąd zniósł wzajemnie między stronami koszty zastępstwa prawnego.