Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu - Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Joanna Składowska

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2019 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa W. M. i E. M.

przeciwko S. M.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 23 listopada 2018 roku, sygn. akt I C 1188/18

oddala apelację.

Sygn. akt I Ca 107/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 23 listopada 2018 r., sygn. akt I C 1188/18, Sąd Rejonowy w Sieradzu oddalił powództwo W. M. i E. M., prowadzących działalność gospodarczą jako wspólnicy Firmy Handlowej (...) s.c., skierowane przeciwko S. M. o zapłatę kwoty 2 198,26 złotych wraz z odsetkami i kosztami procesu.

Jak ustalił Sąd pierwszej instancji, w dniu 8 stycznia 1997 r. pozwany S. M. zawarł z (...) Bankiem (...) S.A. z siedzibą w Ł. umowę pożyczki na zakup towarów nr (...) w kwocie 1 791 złotych. Zabezpieczeniem udzielonej pożyczki był m.in. weksel in blanco podpisany przez pożyczkobiorcę. Zgodnie z treścią wypełnionego w dniu 25 września 1997 r. weksla, pozwany zobowiązał się do zapłaty w dniu 28 września 1997 r. bez protestu na zlecenie (...) Banku (...) S.A. VI Oddziały w Ł. kwoty 2 198,26 złotych. Umową z dnia 25 września 1997 r., (...) Bank (...) S.A. w Ł. przeniósł w trybie art. 509 k.c. na rzecz W. M. i H. T. wspólników spółki cywilnej (...) z siedzibą w Ł. wierzytelność przysługującą mu względem pozwanego, a wynikającą z umowy nr (...).

Pismem z dnia 14 listopada 1997 r., (...) Bank (...) S.A. poinformował pozwanego o dokonanej cesji. Pismem z 8 marca 2006 r., wezwano pozwanego do wykupu weksla własnego w terminie 3 dni od daty przedmiotowego wezwania.

Jak zauważył Sąd Rejonowy, w związku ze zmianą przepisów Kodeksu cywilnego wprowadzoną ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 08.06.2018r., poz. 1104), która weszła w życie z dniem 9 lipca 2018 r., Sąd zobligowany był do zbadania z urzędu, czy nie doszło do przedawnienia dochodzonego roszczenia. Zgodnie bowiem z przepisami przejściowymi zawartymi w art. 5 ust. 4 wskazywanej ustawy, roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, co do których do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają z tym dniem skutkom przedawnienia określonym w ustawie zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Jak stanowi zaś art. 117 § 2 ² k.c. wprowadzony powyższą ustawą, po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.

W przedmiotowej sprawie powód wywodził swoje roszczenie z tytułu weksla własnego, który został wystawiony w dniu 25 września 1997 r., zaś termin płatności określony został na 28 września 1997 r. Początek biegu terminu przedawnienia roszczenia z weksla własnego skierowanego przeciwko wystawcy weksla własnego, zgodnie z art. 70 w związku z art. 103 i 104 prawa wekslowego, liczy się od dnia płatności weksla. Trzyletni termin przedawnienia roszczenia z weksla upłynął zatem z dniem 28 września 2000 r. Dokonując zaś oceny terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego należy wskazać, iż zgodnie z treścią art. 118 k.c. i art. 120 § 1 k.c., roszczenie uległo przedawnieniu z upływem trzech lat liczonych od daty jego wymagalności, to jest z dniem 31 sierpnia 2001 r.

Mając na uwadze powyższe, przedmiotowe powództwo należało oddalić.

Powodowie wnieśli apelację od wyroku Sądu Rejonowego, zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając:

I.  naruszenie przepisów prawa procesowego mające wpływ na wynik postępowania, a to art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c., wyrażające się w naruszeniu obowiązującej w procesie cywilnym zasady kontradyktoryjności, wyjściu poza rolę arbitra w sporze, oddaleniu powództwa wobec uznania, iż roszczenie strony powodowej nie zasługuje na uwzględnienie w oparciu o niepodniesione przez stronę przeciwną i nie znajdujące umocowania w materiale dowodowym zarzuty procesowe wywiedzione przez Sąd orzekający;

II.  naruszenie prawa materialnego, a to art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2018.1104; dalej jako: ustawa) w zw. z art. 117 § 2 ¹ k.c. w zw. z art. 3 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że przepis art. 117 § 2 ¹ k.c. ma zastosowanie także do roszczeń, co do których powództwo zostało wytoczone przed wejściem w życie ustawy a to przed 9 lipca 2018 r., podczas gdy taka interpretacja rzeczonego przepisu stoi w opozycji do zasady niedziałania prawa wstecz i jako sprzeczna z Konstytucją nie mogła stanowić podstawy prawnej rozstrzygnięcia.

W oparciu o wskazane zarzuty skarżący wnieśli o:

I.  zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości i orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego według norm prawem przepisanych;

II.  ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego jej rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach instancji odwoławczej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. regulują jedynie kwestię ciężaru dowodu, który stanowi wymaganie dostarczenia sądowi dowodów potwierdzających przytoczone fakty pod rygorem przegrania procesu. Ciężar dowodu jest zatem elementem systemu obowiązków procesowych. Inną rzeczą jest natomiast zastosowanie do określonego stanu faktycznego właściwych norm prawa materialnego. Sąd w tym zakresie działa z urzędu i musi samodzielnie dokonać jurydycznej oceny dochodzonego żądania.

Sąd Rejonowy w sprawie przedmiotowej dokonał ustaleń faktycznych na podstawie twierdzeń pozwu i dołączonych do niego dokumentów i ustaleń tych skarżący nie kwestionują. Nie dopuszczał natomiast dowodów z urzędu, a przyczyną oddalenia powództwa nie było podważenie jego podstawy faktycznej, lecz ocena przedstawionych faktów przez pryzmat norm prawa materialnego. Zatem o naruszeniu zasady kontradyktoryjności nie może być mowy.

Okoliczność, że art. 117 § 2 ¹ k.c., który stał się podstawą prawną zaskarżonego orzeczenia, został wprowadzony do obrotu prawnego w dniu 9 lipca 2018 r., a więc po wytoczeniu powództwa w przedmiotowej sprawie nie ma żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Wbrew podniesionym zarzutom, zastosowanie tego przepisu nie narusza także zasady wyrażonej w art. 3 k.c.

W razie zmiany obowiązującego prawa powstaje pytanie, którą ustawę - dawną czy nową - stosować do stosunków prawnych powstałych pod rządem dotychczas obowiązujących przepisów. W tym przypadku chodzi o tzw. retrospektywność prawa (por. E. Łętowska, O potrzebie..., s. 287, 289; taż (w:) System Prawa Prywatnego, t. 5, s. 100–101; P. Machnikowski (w:) Kodeks cywilny..., red. E. Gniewek, t. 1, s. 17), a nie - retroakcję (określane też jako retroakcja ex nunc i ex tunc - por. R. Sobolewski (w:) Kodeks cywilny..., red. K. Osajda, t. 1, s. 292). Z art. 3 k.c. wynika, że nowej ustawy nie można stosować do oceny stosunku prawnego w okresie przed jej wejściem w życie. Przepis ten nie rozstrzyga natomiast kwestii, którą z ustaw stosować na przyszłość. Ocena wszystkich stosunków prawnych, niezależnie od czasu ich powstania, na podstawie obowiązującego prawa jest jak najbardziej naturalna i na pewno nie może być kwalifikowana jako retroakcja. W zakresie wyboru prawa, które ma być stosowane do istniejących stosunków prawnych na przyszłość, od chwili wejścia w życie nowej ustawy, ustawodawca dysponuje znaczną swobodą.

W sprawie przedmiotowej zastosowanie miał w tym zakresie art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, który to przepis - wbrew zapatrywania skarżących - nie wymaga wykładni, bowiem jego brzmienie jest jednoznaczne. Jak wskazał Sąd pierwszej instancji, zgodnie z tym unormowaniem, roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, co do których do dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają z tym dniem skutkom przedawnienia określonym w ustawie zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym tą ustawą.

Zaprezentowany przez skarżącego pogląd, że nie dotyczy to roszczeń, co do których powództwo zostało wytoczone przed wejściem w życie ustawy zmieniającej, nie znajduje oparcia, ani w tym, ani jakimkolwiek innymi zapisie ustawowym.

Należy z cała mocą podkreślić, że w sprawie przedmiotowej nie chodzi o to, czy i kiedy roszczenie powodów uległo przedawnieniu, a jedynie o kwestię, czy sąd winien uwzględnić upływ terminu przedawnienia z urzędu, czy na zarzut pozwanego. Poza sporem pozostaje bowiem, że roszczenie powodów przedawniło się przed wytoczeniem powództwa, na podstawie przepisów obowiązujących przed nowelizacją - w dacie zawarcia umowy, z której wynikało. Już zatem w momencie zainicjowania postępowania powodowie byli narażeni na oddalenie powództwa przy spełnieniu warunków z art. 117 § 2 k.c.

Podsumowując, skoro w zaprezentowanym przepisie intertemporalnym chodzi o roszczenia już przedawnione na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów, nie ma mowy o działaniu prawa wstecz.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy - na podstawie art. 385 k.p.c. - oddalił apelację jako bezzasadną.