Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 6 marca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSO Joanna Składowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2019 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku Koła (...) w Ł.

z udziałem C. W.

o zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 29 października 2018 roku, sygnatura akt I Ns 152/18

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od wnioskodawcy Koła (...) w Ł. na rzecz uczestnika postępowania C. W. 900 (dziewięćset) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 11/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 29 października 2018 r., wydanym w sprawie sygn. akt I Ns 152/18, Sąd Rejonowy w Łasku oddalił wniosek Koła (...) w Ł. o stwierdzenie, że wnioskodawca z dniem 11 marca 2008 r. nabył przez zasiedzenie własność niezabudowanej północno-zachodniej części działki nr (...) o powierzchni 1,5 ha, położonej w M. gmina L., dla której prowadzona jest KW Nr (...) (pkt 1); zasądzając od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania C. W. kwotę 1 817 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego (pkt 2).

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

Na podstawie decyzji Wojewody (...) z dnia 19 września 1978 r. w sprawie zatwierdzenia projektu scalenia gruntów wsi M. gminy L. Skarb Państwa stał się właścicielem działki nr (...) położonej w M. gmina L.. W dniu 27 lutego 1980 r. Naczelnik Gminy L. - na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie przekazywania nieruchomości rolnych i niektórych innych nieruchomości położonych na terenie gmin pomiędzy jednostkami gospodarki uspołecznionej - wydał decyzję o przekazaniu działki nr (...) na czas nieokreślony na rzecz Koła (...) w Ł. z przeznaczeniem na stawy rybne. W dniu 27 listopada 1995 r. Urząd Rejonowy w Ł. wydał decyzję o wygaśnięciu użytkowania. Następnie w dniu 27 lutego 1996 r. Skarb Państwa - Agencja Własności Rolnej sprzedała działkę nr (...) położoną w M. Kołu (...) w Ł..

Działka nr (...) położona w M. gmina L. w dniu 13 marca 1989 r. została sprzedana przez Skarb Państwa - Naczelnika Gminy w L. Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w O.. W dniu 14 lipca 2003 r. Spółdzielnia Rolniczo Usługowa (...) w O. sprzedała nieruchomość C. W. w 78/100 częściach i H. L. w 22/100 częściach. Następnie z działki nr (...) została wydzielona działka nr (...), która na skutek działu spadku i zniesienia współwłasności w

2011 r. stała się własnością C. W..

Działki o obecnych numerach (...)graniczą ze sobą. Na obu działkach znajdują się stawy. Od roku 1978 Koło (...) w Ł. objęło w posiadanie działkę nr (...) i część działki nr (...) w jej wschodniej części do grobli między stawami. W posiadaniu K. były w całości stawy o nazwach (...), Sportowy i (...) oraz tzw. poletko zgryzowe, czyli przeznaczone pod uprawy dla zwierzyny łownej, pomimo że staw Sportowy oraz część stawów (...) i (...) i poletko zgryzowe położone są na działce (...). W w/w stawach Koło (...) prowadziło w niektórych latach hodowlę ryb, a w niektórych wydzierżawiało stawy osobom trzecim. Na poletku zgryzowym uprawiano rośliny dla zwierzyny łownej.

W 2015 r. władze Koła (...) dowiedziały się, że granica działek nr (...) nie pokrywa się ze stanem posiadania. Koło (...) i uczestnik C. W. negocjowali sprzedaż spornej części działki nr (...), ale nie doszli do porozumienia. Od

2016 r. Koło nie korzysta z poletka zgryzowego, uprawia je C. W..

W przedstawionych okolicznościach, zdaniem Sądu Rejonowego należało przyjąć, że Koło (...) w Ł. w okresie 1978 rok - 27 lutego 1996 r. nie było posiadaczem samoistnym spornej części działki nr (...) położonej w M., posiadając działkę nr (...) jako posiadacz zależny, ponieważ działka ta została przekazana K. w użytkowanie przez organ państwowy - Naczelnika Gminy w L., który był uprawniony do gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa. Zarząd Koła Łowieckiego był świadomy tego stanu, ponieważ wynikał on z decyzji Naczelnika Gminy w L. z dnia 27 lutego 1980 r. Zarząd Koła Łowieckiego i członkowie K. do 2015 r. nie byli świadomi, że K. posiada część działki nr (...), bowiem sądzono, że władztwo dotyczy działki nr (...). Zarząd Koła i członkowie K. byli jedynie w błędzie, co do przebiegu granicy pomiędzy działkami nr (...).

Koło (...) weszło w posiadanie samoistne spornej części działki nr (...) z dniem 27 lutego 1996 r., ponieważ od tej daty - w związku z kupnem działki nr (...) - zarząd Koła miał zamiar posiadania całej nieruchomości jak właściciel. Koło weszło przy tym w posiadanie w złej wierze, ponieważ w momencie kupna działki nr (...) przedstawiciele K. nie sprawdzili, jaki jest przebieg granic i czy faktyczny stan posiadania gruntu jest zgodny z danymi geodezyjnymi. Nie można zatem twierdzić, że przedstawiciele K. byli w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu, że stan posiadania K. jest zgodny z treścią umowy sprzedaży. Skoro przekonanie przedstawicieli K. o tym, że K. posiada nieruchomość zgodnie z umową sprzedaży było błędne i nieusprawiedliwione okolicznościami, to nabycie posiadania samoistnego spornej części działki nr (...) w dniu 27 lutego 1996 r. nastąpiło w złej wierze, zatem nie upłynął okres 30 lat potrzebny, zgodnie z art.172 § 2 k.c., do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie.

Z powyższych względów wniosek o zasiedzenie Sąd Rejonowy oddalił.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 2 k.p.c.

Wnioskodawca wniósł apelację o postanowienia Sądu Rejonowego, zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez przyjęcie że wnioskodawca był posiadaczem zależnym części działki (...), w sytuacji gdy grunt ten nie był oddany wnioskodawcy w użytkowanie ani w latach 1978 - 1996, ani nigdy w wyniku decyzji organu, a posiadanie tego fragmentu powierzchni ziemskiej było skutkiem zdarzeń faktycznych, skutkiem których był faktycznym posiadaczem bez tytułu prawnego części działki (...); posiadał ten fragment powierzchni ziemskiej od 1978 r. i to w sposób niezakłócony, a wykorzystując grunt dla celów gospodarczych manifestował swoje władztwo;

2.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść orzeczenia:

- art. 316 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez uchylenie się od oparcia orzeczenia na stanie sprawy z daty zamknięcia rozprawy, co do faktu niezakłóconego posiadania, wykorzystywania gospodarczego i czasu tego stanu faktycznego;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nadanie zasadniczej mocy dowodowej okolicznościom dotyczącym wiedzy wnioskodawcy o granicach działki (...), a nie przedmiotu jego posiadania;

-

art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez uchylenie się od wszechstronnej analizy prawnej rozstrzygnięcia, ze wskazaniem wpływu norm prawnych na treść postanowienia, poprzez brak szczegółowej wykładni zarówno art. 172 k.c. jak i art. 336 k.c.;

-

art. 210 k.p.c. w z. z art. 227 k.p.c. i art. 278 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego wnioskodawcy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu geodezji celem sporządzenia mapy podziału nieruchomości, której dotyczy niniejsze postępowanie;

-

art. 510 k.p.c. w wyniku rozpoznania sprawy w wadliwym składzie osób uczestniczących, a to wobec pominięcia osoby H. L. jako uczestnika, przeciwko której zasiedzenie biegło w latach 2003 - 2008 i w dacie 31 grudnia 2008 r. była ona właścicielem; którego prawo miało być odebrane;

3.  naruszenie prawa materialnego w drodze jego błędnej wykładni, a w konsekwencji uchylenie się od prawidłowego zastosowania, tj.:

- art. 172 k.c. i art. 336 k.c. poprzez wadliwe wyłożenie istoty posiadania zależnego w relacji do ustalonego posiadania samoistnego działki będącej przedmiotem procedowania, rozciągania charakteru posiadania innej działki na działkę objętą postępowaniem i wprowadzanie pozanormatywnych przesłanek rozstrzygnięcia;

- art. 339 w zw. z art. 340 w zw. z art. 172 k.c. przez błędną wykładnię skutkującą bezpodstawnym przyjęciem, że pomimo władania częścią nieruchomości objętej wnioskiem, wnioskodawca nie by jej posiadaczem samoistnym i nie wykazał terminu zasiedzenia.

W oparciu o wskazane zarzuty skarżący wniósł o:

1.  dopuszczenie dowodu z opinii biegłego geodety w celu wytyczenia geodezyjnego i zaewidencjonowania działki objętej wnioskiem;

2.  zmianę zaskarżonego orzeczenia i uwzględnienie wniosku o stwierdzenie nabycia prawa własności działki gruntu wyznaczonej i zaewidencjonowanej w wyniki zrealizowania dowodu z opinii biegłego geodety oraz zmianę orzeczenia o kosztach poprzez zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, a nadto zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję;

3.  ewentualnie - uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Uczestnik domagał się oddalenia apelacji na koszt skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne i ocenę prawną ustalonego stanu faktycznego dokonaną przez Sąd Rejonowy, stwierdzając, że poczynione ustalenia znajdują pełne odzwierciedlenie w zaprezentowanym przez zainteresowanych materiale dowodowym.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przepisów regulujący postępowanie dowodowe, w pierwszym rzędzie należy wskazać, że Sąd pierwszej instancji przyjął za prawdziwe twierdzenia skarżącego o okolicznościach faktycznych przytaczane we wniosku i poczynione ustalenia były aktualne na datę orzekania, zaś przyczyną oddalenia wniosku była ocena przedstawionych faktów przez pryzmat norm prawa materialnego, a konkretnie art. 172 k.c. oraz 336 k.c. Wniosek Sądu pierwszej instancji, iż wnioskodawca nie posiadał samoistnie nieruchomości objętej żądaniem przez okres wystarczający do nabycia własności przez zasiedzenie był zatem efektem analizy przedstawionych faktów w kontekście przesłanek wskazanych w powołanych przepisach oraz ustawowej definicji posiadania samoistnego, nie zaś materiału dowodowego z punktu widzenia wiarygodności i mocy dowodowej.

Podnoszony przez skarżącego fakt, iż w latach 1978 - 2016 wnioskodawca władał nieruchomością w sposób niezakłócony nie wystarczy dla przypisania mu przymiotu posiadacza samoistnego, o czym w dalszej części uzasadnienia.

Wbrew podnoszonym zarzutom, Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej wykładni przepisów prawa materialnego w postaci art. 172 i 336 k.c., czemu dał właściwy wyraz w uzasadnieniu rozstrzygnięcia.

W przepisie art. 172 k.c. zawarta jest definicja legalna instytucji zasiedzenia rzeczy nieruchomych. Zgodnie z jego treścią, posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Posiadanie samoistne musi zatem istnieć na przestrzeni określonego w tym przepisie czasu. Polega ono natomiast na faktycznym wykonywaniu wszelkich uprawnień, które składają się na treść prawa własności. Jak bowiem stanowi art. 336 kc, posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel, czyli włada nieruchomością samodzielnie we własnym imieniu i z reguły we własnym interesie i na zewnątrz - przez otoczenie - postrzegany jest jako właściciel.

Co bardzo istotne, a co skarżący w zasadzie pomija, o samoistnym posiadaniu w rozumieniu art. 336 k.c. decyduje nie tylko corpus possessionis (fizyczne władanie rzeczą), ale również animus rem sibi habendi (zamiar władania rzeczą dla siebie), natomiast ustawodawca nawet przykładowo nie wymienia, jakie konkretnie akty mogą być przejawem takiego „właścicielskiego” władania.

Zgodnie ze wskazanym przepisem, posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Jednym z przykładów posiadania zależnego jest użytkowanie zdefiniowane w art. 252 k.c., na mocy którego rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania jej pożytków. W okresie gospodarki planowej, nakazowo - rozdzielczej użytkowanie traktowano jako wygodną dla państwa, będącego podmiotem własności większości środków produkcji, formę zagospodarowania nieruchomości państwowych. W związku z tym rozbudowano w kodeksie cywilnym przepisy o użytkowaniu, wyodrębniając w osobnych rozdziałach użytkowanie przez osoby fizyczne, przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne i „inne wypadki użytkowania”. W dacie wydania decyzji z 27 lutego 1980 r. obowiązywało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie przekazywania nieruchomości rolnych i niektórych innych nieruchomości położonych na terenie gmin pomiędzy jednostkami gospodarki uspołecznionej. Decyzja ta została wydana na podstawie wskazanych przepisów.

Podsumowując, wejście przez wnioskodawcę w posiadanie działki nr (...) nastąpiło w szczególnym, ściśle reglamentowanym przepisami prawa trybie i z treści regulujących je unormowań jednoznacznie wynikało, że miało charakter zależny.

Oczywiście wymienione w uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia decyzje dotyczące oddania w użytkowanie i stwierdzające jego wygaśnięcie nie odnosiły się do części działki o nr (...) objętej wnioskiem w przedmiotowej sprawie, ale faktyczne władztwo nad tą częścią nieruchomości oraz określony animus tym zakresie po stronie wnioskodawcy był ściśle skorelowany ze wskazanymi elementami posiadania w odniesieniu do działki nr (...). Już w samym wniosku wyraźnie wskazano, że wnioskodawca uważał fragment gruntu, o którego zasiedzenie wnosi za część działki nr (...). Skoro więc wszedł w posiadanie fragmentu działki nr (...) wraz z wejściem w posiadanie działki nr (...) i sądził, że posiada jedynie tę ostatnią, co do której została wydana decyzja o oddaniu w użytkowanie, to w pełni zasadne jest przyjęcie, że zależne posiadanie działki nr (...) przesądza o woli posiadania jako użytkownik, a wiec posiadacz zależny części nieruchomości objętej wnioskiem. Jak słusznie zauważył Sąd pierwszej instancji, zmiana w tym zakresie nastąpiła dopiero w roku 1996, a zatem wymagany do zasiedzenia okres nie upłynął. Prawidłowo więc Sąd Rejonowy wniosek oddalił.

Stwierdzenie, że przesłanki zasiedzenia nie nastąpiły, z oczywistych względów czyniło zbędnym dla rozstrzygnięcia dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu geodezji, celem geodezyjnego wydzielenia przedmiotu zasiedzenia.

Na zakończenie, odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 510 k.p.c., należy podnieść, że niewzięcie przez zainteresowanego udziału w sprawie rozpoznawanej w postępowaniu nieprocesowym nie powoduje nieważności postępowania (por. postanowienie Sądu Najwyższego, z dnia 17 lutego 2016 r., III CSK 61/15, LEX nr 2043744). Nawet zaś gdyby uznać, że H. L. do kręgu zainteresowanych należy, brak jej uczestnictwa w sprawie pozostawał bez wpływu na treść rozstrzygnięcia, które ostatecznie zresztą żadnych praw tej osoby nie dotyka.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy - na zasadzie art. 385 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. - oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z art. 520 § 2 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zasądzając od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania zwrot wynagrodzenia pełnomocnika wg stawki określonej zgodnie z § 5 pkt 1 w zw. z § 2 ust. 1 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800 z póź. zm.), tj. w kwocie 900 złotych.