Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2018 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z wniosku T. B.

przy uczestnictwie Z. K. (1), A. S., H. S., E. W., T. W., (...) sp. z o.o. spółki komandytowej w K., P. sp z o.o. w K.

o zniesienie współwłasności

na skutek apelacji wnioskodawczyni T. B., uczestnika Z. K. (1) oraz uczestników A. S. i H. S.

od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa- Krowodrzy

z dnia 26 kwietnia 2016 r., sygnatura akt I Ns 2534/08/K

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:

- punktom od III do XIV i pkt XVI nadać brzmienie:

„III. ustanowić w budynku na nieruchomości opisanej w punkcie I, zgodnie z opinią biegłego sądowego mgr inż. arch. R. O. z 30 sierpnia 2014r oraz opinii uzupełniającej z 8 września 2015 r która to opinia stanowi integralną część postanowienia, prawo odrębnej własności:

1.  lokalu mieszkalnego nr (...) położonego na parterze budynku oznaczonego kolorem żółtym składającego się z przedpokoju (...) o powierzchni 3,78 mkw, pokoju (...) o powierzchni 17,25 mkw, pokoju (...).3 o powierzchni 11,88 mkw, kuchni (...) o powierzchni 3,33 mkw, łazienki (...) o powierzchni 3,86 mkw, ubikacji (...) o powierzchni 1,41 mkw, o łącznej powierzchni użytkowej 41,51 mkw, z którym to prawem związany jest udział we współwłasności części wspólnej budynku i nieruchomości na której budynek jest posadowiony w wysokości (...) części o wartości 243.484 zł (dwieście czterdzieści trzy tysiące czterysta osiemdziesiąt cztery złote);

2.  lokalu mieszkalnego nr (...) oznaczonego kolorem fioletowym położonego na parterze budynku o łącznej powierzchni użytkowej z przynależnościami - 75,27 mkw składającego się z przedpokoju (...) o powierzchni 6,55 mkw, ubikacji (...) o powierzchni 1.39 mkw, łazienki (...) o powierzchni 6,19 mkw, pokoju z aneksem kuchennym (...) o powierzchni 16,49 mkw, pokoju (...).5 o powierzchni 15,75 mkw, pokoju (...).6 o powierzchni 18,64 mkw, pokoju (...).7 o powierzchni 7,48 mkw, o łącznej powierzchni użytkowej 72,49 mkw wraz z przynależnym pomieszczeniem w piwnicy 0.11 o powierzchni 2,78 mkw, z którym to prawem związany jest udział we współwłasności części wspólnej budynku i nieruchomości na której budynek jest posadowiony w wysokości (...) części o wartości 422.682 zł (czterysta dwadzieścia dwa tysiące sześćset osiemdziesiąt dwa złote);

3.  lokalu mieszkalnego (...) oznaczonego kolorem zielonym położonego na I piętrze budynku o łącznej powierzchni użytkowej 64,90 mkw składającego się z przedpokoju (...) o powierzchni 3,80 mkw, pokoju (...).2 o powierzchni 17,01 mkw, kuchni (...) o powierzchni 14,86 mkw, łazienki (...) o powierzchni 4,56 mkw, przedpokoju (...) o powierzchni 0,89 mkw, ubikacji (...) o powierzchni 1,44 mkw o łącznej powierzchni użytkowej 42,56 mkw, wraz z przynależnym pomieszczeniem w piwnicy 0.1/0.2 o powierzchni 6,74 mkw oraz na strychu (...) o powierzchni 15.60 mkw, z którym to prawem związany jest udział we współwłasności części wspólnej budynku i nieruchomości na której budynek jest posadowiony w wysokości (...) części o wartości 288.577 zł (dwieście osiemdziesiąt osiem tysięcy pięćset siedemdziesiąt siedem złotych);

4.  lokalu mieszkalnego nr (...) oznaczonego kolorem ciemnoniebieskim położonego na I piętrze budynku o łącznej powierzchni użytkowej 26,05 mkw składającego się z przedpokoju (...).1 o powierzchni 4,93 mkw, łazienki (...).2 o powierzchni 3,34 mkw, pokoju z aneksem kuchennym (...).3 o powierzchni 17,78 mkw, z którym to prawem związany jest udział we współwłasności części wspólnej budynku i nieruchomości na której budynek jest posadowiony w wysokości (...) części o wartości 148.944 zł (sto czterdzieści osiem tysięcy dziewięćset czterdzieści cztery złote);

5.  lokalu mieszkalnego nr (...) oznaczonego kolorem pomarańczowym położonego na I piętrze budynku o łącznej powierzchni użytkowej 34,37 mkw składającego się z przedpokoju z aneksem kuchennym (...).1 o powierzchni 8,40 mkw, łazienki (...).2 o powierzchni 3,27 mkw, pokoju (...) o powierzchni 10,62 mkw, pokoju (...).4 o powierzchni 12,08 mkw, z którym to prawem związany jest udział we współwłasności części wspólnej budynku i nieruchomości na której budynek jest posadowiony w wysokości (...) części o wartości 208.762 zł (dwieście osiem tysięcy siedemset sześćdziesiąt dwa złote);

6.  lokalu o przeznaczeniu innym niż mieszkalne (...) oznaczonego kolorem różowym – strychu położonego na II piętrze budynku składającego się z pomieszczenia (...) o powierzchni 20,06 mkw, pomieszczenia (...) o powierzchni 21,29 mkw (...) o powierzchni 35,46 mkw, o łącznej powierzchni użytkowej 76,81 mkw, z którym to prawem związany jest udział we współwłasności części wspólnej budynku i nieruchomości na której budynek jest posadowiony w wysokości (...) części o wartości 168.757 zł (sto sześćdziesiąt osiem tysięcy siedemset pięćdziesiąt siedem złotych)

7.  lokalu o przeznaczeniu innym niż mieszkalne nr (...) w piwnicy oznaczonego kolorem pomarańczowym - piwnica 0.4 o powierzchni użytkowej 4,28 mkw, z którym to prawem związany jest udział we współwłasności części wspólnej budynku i nieruchomości na której budynek jest posadowiony w wysokości (...) części o wartości 2716 zł (dwa tysiące siedemset szesnaście złotych);

8.  lokalu o przeznaczeniu innym niż mieszkalne nr (...) w piwnicy oznaczonego kolorem żółtym - piwnica 0.6 o powierzchni użytkowej12,18 mkw, z którym to prawem związany jest udział we współwłasności części wspólnej budynku i nieruchomości na której budynek jest posadowiony w wysokości (...) części o wartości 15.276 zł (piętnaście tysięcy dwieście siedemdziesiąt sześć złotych);

9.  lokalu o przeznaczeniu innym niż mieszkalne nr (...) w piwnicy oznaczonego kolorem czerwonym - ubikacja 0.7 o powierzchni 0,69 mkw, piwnica 0.8 o powierzchni 1,58 mkw, o łącznej powierzchni użytkowej 2,27 mkw, z którym to prawem związany jest udział we współwłasności części wspólnej budynku i nieruchomości na której budynek jest posadowiony w wysokości (...) części o wartości 1441 zł (jeden tysiąc czterysta czterdzieści jeden złotych);

10.  lokalu o przeznaczeniu innym niż mieszkalne nr (...) w piwnicy oznaczonego kolorem zielonym - piwnica 0.9 o powierzchni 8,05 mkw, piwnica 0.10 o powierzchni 8,18 mkw o łącznej powierzchni użytkowej 16,23 mkw, z którym to prawem związany jest udział we współwłasności części wspólnej budynku i nieruchomości na której budynek jest posadowiony w wysokości (...) części o wartości 21581 zł (dwadzieścia jeden tysięcy pięćset osiemdziesiąt jeden złotych);

pozostawiając we współwłasności w udziałach określonych w pkt. III: działkę nr (...) obręb (...)o powierzchni 322 mkw, układ komunikacji poziomej, pionowej ogólnej, klatkę schodową i korytarze, elementy konstrukcyjne budynku, kominy;

IV.  dokonać zniesienia współwłasności nieruchomości szczegółowo opisanej w pkt. I i II postanowienia w ten sposób, że :

a.  wnioskodawcy T. B. przyznać prawo odrębnej własności lokalu (...) z pomieszczeniami przynależnymi szczegółowo opisanego w pkt. III. ppkt. 3;

b.  uczestnikowi Z. K. (1) przyznać prawo odrębnej własności lokalu (...) szczegółowo opisanego w pkt. III. ppkt. 9. postanowienia;

c.  uczestnikom H. S. i A. S. przyznać na wspólność majątkową małżeńską prawo odrębnej własności lokalu (...) z pomieszczeniami przynależnymi szczegółowo opisanego w pkt. III. ppkt. 2;

d.  uczestnikowi (...) sp. z o.o. spółka komandytowa z siedzibą w K. przyznać prawo odrębnej własności lokali (...), (...) (...) szczegółowo opisanych w pkt. 3 ppkt.: 1,4,5,6,7,8;

e.  uczestnikowi P. spółka z.o.o. w K. przyznać prawo odrębnej własności lokalu (...) szczegółowo opisanego w pkt. 3 ppkt. 10;

V.  zasądzić od uczestników H. S. i A. S. solidarnie na rzecz wnioskodawcy T. B. tytułem dopłaty kwotę 28552,17 zł (dwadzieścia osiem tysięcy pięćset pięćdziesiąt dwa złote siedemnaście groszy) płatną w terminie 3 miesięcy od dnia prawomocności postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w płatności;

VI.  zasądzić od uczestników H. S. i A. S. solidarnie na rzecz uczestnika Z. K. (1) tytułem dopłaty kwotę 15049,72 zł (piętnaście tysięcy czterdzieści dziewięć złotych siedemdziesiąt dwa grosze) płatną w terminie 3 miesięcy od dnia prawomocności postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w płatności;

VII.  zasądzić od uczestników H. S. i A. S. solidarnie na rzecz uczestnika (...) sp. z o.o. spółka komandytowa z siedzibą w K. tytułem dopłaty kwotę 29302,86 zł (dwadzieścia dziewięć tysięcy trzysta dwa złote osiemdziesiąt sześć groszy) płatną w terminie 3 miesięcy od dnia prawomocności postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w płatności;

VIII.  zasądzić od uczestnika H. S. i A. S. solidarnie na rzecz uczestnika (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. tytułem dopłaty kwotę 96073,92 zł (dziewięćdziesiąt sześć tysięcy siedemdziesiąt trzy złote dziewięćdziesiąt dwa grosze) płatną w terminie 3 miesięcy od dnia prawomocności postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w płatności;

IX.  oddalić żądanie uczestników A. i H. S. przeciwko Z. K. (1) z tytułu rozliczenia pożytków z najmu;

X.  oddalić żądanie wnioskodawczyni przeciwko Z. K. (1) z tytułu rozliczenia pożytków z najmu;

XI.  zasądzić od T. B. na rzecz uczestnika (...) sp. z.o.o. spółki komandytowej w K. kwotę 640,66 zł (sześćset czterdzieści złotych sześćdziesiąt sześć groszy) tytułem rozliczenia nakładów na nieruchomość wspólną,

XII.  oddalić żądanie zasądzenia od wnioskodawcy T. B. na rzecz uczestnika (...) sp. z.o.o. w K. kwoty 529,92 zł;

XIII.  zasądzić od uczestnika (...) sp. z.o.o. spółki komandytowej w K. na rzecz wnioskodawczyni T. B. kwotę 869,46 zł (osiemset sześćdziesiąt dziewięć złotych czterdzieści sześć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 marca 2015 roku do dnia zapłaty tytułem rozliczenia kosztów zużycia energii i wody dochodzonych w sprawie I C 3310/14/K, a w pozostałym zakresie roszczenie dochodzone w tamtym postępowaniu i pozostałe roszczenia oddalić;

XIV.  zasądzić od uczestników A. S. i H. S. solidarnie na rzecz uczestnika Z. K. (1) kwotę 42.277,04 zł (czterdzieści dwa tysiące dwieście siedemdziesiąt siedem złotych cztery grosze) tytułem rozliczeń z tytułu posiadania lokalu (...) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

- 21.962,70 zł od dnia 3 sierpnia 2007 roku do dnia zapłaty,

- 14539,90 zł od dnia 22 sierpnia 2012roku do dnia zapłaty,

- 5.777,40 zł od dnia 28 stycznie 2015 roku do dnia zapłaty,

a w pozostałym zakresie żądanie Z. K. (1) oddalić i oddalić w całości żądania T. W. i E. W.,

XVI.  stwierdzić, że koszty postępowania w zakresie wydatków ponoszą strony proporcjonalnie do posiadanych udziałów w nieruchomości w czasie kiedy wydatki te powstały, z tym, że ich szczegółowego wyliczenia dokonać po uprawomocnienia się orzeczenia, a w pozostałym zakresie stwierdzić, że wnioskodawczyni i uczestnicy ponoszą koszty swojego udziału w sprawie;”

- dodać punkt XVII w brzmieniu: „XVII. przyznać adwokatowi P. K. (1) od Skarbu Państwa – Sądu R. dla K. w K. kwotę 4428 zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych) brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną wnioskodawczyni z urzędu.”;

2.  uchylić zaskarżone postanowienie w punkcie XIII w zakresie w jakim obejmuje rozstrzygnięcie o roszczeniach dochodzonych w sprawach: I C 48/02/K, I C 1503/05/K, I C 1388/04/K, I C 548/02/K, I C 390/01/K, I C 1389/04/K;

3.  umorzyć postępowanie odwoławcze wywołane apelacją wnioskodawczyni od punktów IX, XIV i XV;

4.  zasądzić od uczestnika (...) sp. z o.o. spółki komandytowej z siedzibą w K. na rzecz uczestników A. S. i H. S. solidarnie kwotę 940,94 zł (dziewięćset czterdzieści złotych dziewięćdziesiąt cztery grosze) tytułem zwrotu nakładów poniesionych na wydzielenie pomieszczeń strychu;

5.  zasądzić od uczestnika (...) sp. z.o.o. spółki komandytowej z siedzibą w K. na rzecz wnioskodawczyni T. B. kwotę 1437,78 zł (tysiąc czterysta trzydzieści siedem złotych siedemdziesiąt osiem groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 maja 2017 roku do dnia zapłaty tytułem rozliczenia kosztów zużycia energii i wody dochodzonych w sprawie I C 583/17/K, a w pozostałym zakresie roszczenie dochodzone w tamtym postępowaniu oddalić;

6.  oddalić wszystkie apelacje w pozostałej części;

7.  stwierdzić, że w zakresie wydatków wnioskodawczyni i uczestnicy ponoszą koszty postępowania proporcjonalnie do posiadanych udziałów we współwłasności w czasie kiedy wydatki te powstały, z tym, że ich szczegółowego wyliczenia dokonać po uprawomocnienia się orzeczenia, a w pozostałym zakresie wnioskodawczyni i uczestnicy ponoszą koszty swojego udziału w postępowaniu odwoławczym

8.  przyznać adwokatowi P. K. (1) od Skarbu Państwa – Sądu Rejnowego dla Krakowa Krowodrzy w Krakowie kwotę 2214 zł (dwa tysiące dwieście czternaście złotych) brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną wnioskodawczyni z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

SSO Anna Koźlińska SSO Zbigniew Zgud SSO Katarzyna Oleksiak

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 19 stycznia 2018 roku

Wnioskodawczyni T. B. złożyła wniosek o dokonanie zniesienia współwłasności nieruchomości położonej w K. składającej się z działki nr (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym położonym przy ul. (...). Wnioskodawczyni domagała się dokonania zniesienia współwłasności przedmiotowej nieruchomości poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali i przyznanie poszczególnych lokali współwłaścicielom mając na uwadze zakres dotychczasowego posiadania.

Uczestnicy postępowania również wnieśli o zniesienie współwłasności poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali i przyznanie ich dotychczasowym współwłaścicielom.

Postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2007 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa - Krowodrzy w Krakowie w uwzględnieniu wniosku T. B. o zniesienie współwłasności w punkcie I ustalił, że przedmiotem zniesienia współwłasności jest nieruchomość położona w K. przy ul. (...), oznaczona jako działka nr (...) obr. (...)o pow. 0,0322 ha, objęta księgą wieczystą (...), w punkcie II w budynku mieszkalnym nr (...) usytuowanym na nieruchomości ustanowił odrębną własność: lokalu mieszkalnego (...) o pow. 41,22 m ^{( 2)} położony na parterze wraz z przynależnymi do niego piwnicami/pomieszczeniami gospodarczymi 07, 08, 09, 010 o pow. 37,(...) m ^{( 2)}, z własnością którego związany jest udział we współwłasności gruntu i części wspólnych budynku (...) części, lokalu mieszkalnego (...), o pow. 68,37m ^{( 2)}, położonego na parterze, wraz z przynależnymi do lokalu piwnicami/pomieszczeniami gospodarczymi 05, 06, z własnością którego związany jest udział we współwłasności gruntu i części wspólnych budynku (...) części, lokalu mieszkalnego (...) o pow. 43,31 m ^{( 2)}, położonego na pierwszym piętrze wraz z przynależnymi piwnicami 01,02, z własnością którego związany jest udział we współwłasności gruntu i części wspólnych budynku (...) części, lokalu mieszkalnego (...) o pow. 64,10 m ^{( 2)}, położonego na pierwszym piętrze wraz z przynależną do tego lokalu piwnicą (...), z własnością którego związany jest udział we współwłasności gruntu i części wspólnych budynku (...) części. W punkcie III Sąd dokonał zniesienia współwłasności nieruchomości, w ten sposób, że lokal mieszkalny (...) wraz z przynależnymi do tego lokalu piwnicami/pomieszczeniami gospodarczymi przyznał na wyłączna własność Z. K. (1), lokal mieszkalny (...) wraz z przynależnymi do tego lokalu piwnicami/pomieszczeniami gospodarczymi przyznał na wyłączną własność H. S. i A. S. na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, lokal (...) wraz z przynależnymi piwnicami przyznał na wyłączną własność T. B., lokal (...) wraz z przynależną piwnicą przyznał na wyłączną własność T. W. i E. W. na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. W punkcie IV Sąd ustalił, ze części wspólne nieruchomości, tj. działka nr (...) obręb (...) o pow. 0,0322 ha, układ komunikacji poziomej i pionowej, układ konstrukcyjny budynku z dachem, pokryciem, obróbkami blacharskimi dachu i fundamentami, piony kominowe spalinowo - dymowo - wentylacyjne, główne piony i ciągi instalacyjne w tym system odprowadzania wód gospodarczych i deszczowych, przyłącza wody, kanalizacji, gazu i elektryki, elewacja budynku, strych o pow. 101,14 m ^{( 2)} pozostają we współwłasności każdoczesnego właściciela lokalu mieszkalnego (...) w 102/411 częściach, każdoczesnego właściciela lokalu mieszkalnego (...) w 126/411 częściach, każdoczesnego właściciela lokalu mieszkalnego (...) w 91/411 częściach oraz każdoczesnego właściciela lokalu mieszkalnego (...) w 93/411 częściach. W punkcie V Sąd zasądził od uczestników H. S. i A. S. solidarnie na rzecz uczestnika Z. K. (1) kwotę 82.637,16 zł , na rzecz wnioskodawczyni T. B. kwotę 21.074,76 zł, na rzecz uczestników E. W. i T. W. solidarnie kwotę 82.072,49 zł tytułem spłaty, płatne w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w terminie płatności. W punkcie VI oddalono powództwa T. B. w sprawach o zapłatę połączonych do wspólnego rozstrzygnięcia z niniejszą sprawą, a w punkcie VII ustalono wartość przedmiotu sporu oraz wysokość wpisu. W punkcie VIII Sąd zawarł rozstrzygnięcie o kosztach postępowania.

Na skutek zaskarżenia powyższego postanowienia Sąd Okręgowy w Krakowie postanowieniem z dnia 4 września 2008 r., sygn. akt II Ca 798/08 uchylił postanowienie Sądu Rejonowego w punktach II, III, IV, V, VII i VIII i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy wskazał, że trafne są zarzuty skarżących zarówno co do nieprawidłowego ustalenia przez Sąd wielkości udziałów poszczególnych współwłaścicieli w prawie własności objętej postępowaniem nieruchomości, jak również sposobu podziału nieruchomości, w szczególności w zakresie pozostawienia strychu jako części wspólnej nieruchomości. Sąd Okręgowy wskazał również na nieprawidłowości dotyczące identyfikacji roszczeń wnioskodawczyni o zasądzenie określonych kwot od uczestników postępowania. Kierując sprawę do ponownego rozpoznania Sąd Okręgowy polecił poczynienie ustaleń w przedmiocie potrzeby wykonania oraz zakresu prac niezbędnych do uzyskania na strychu pomieszczeń mogących stanowić samodzielne lokale o innym aniżeli mieszkalne przeznaczeniu czyli pomieszczeń strychowych przynależnych do poszczególnych lokali. Sąd Okręgowy zaznaczył przy tym, iż w zależności od wyniku powyższych czynności oraz stanowisk stron, Sąd Rejonowy albo zobowiąże strony do wykonania wymaganych prac w zakreślonym terminie, albo wyda w tym przedmiocie postanowienie wstępne zawierające stosowne upoważnienia. W dalszej kolejności Sąd wskazał, że niezbędne będzie dopuszczenie kolejnej opinii biegłego dla prawidłowego wyliczenia udziałów we współwłasności części wspólnych z uwzględnieniem pomieszczeń strychowych jako pomieszczeń przynależnych do poszczególnych lokali. Odnosząc się do wzajemnych roszczeń uczestników z tytułu posiadania rzeczy oraz rozliczenia pożytków sąd w pierwszej kolejności ma dokonać ich zidentyfikowania, bądź jako zgłaszanych w oparciu o przepis art. 206 k.c., a dla oceny ich zasadności uwzględni wskazania zawarte powyżej, bądź jako zgłaszanych w oparciu o przepis art. 207 k.c. roszczeń o rozliczenie pożytków. W dalszej kolejności sąd pierwszej instancji w oparciu o dowody zaoferowane przez strony dla wykazania zasadności i wysokości zgłaszanych żądań rozliczeniowych oraz przesłuchanie stron, poczyni ustalenia co do daty i sposobu obejmowania w posiadanie przez współwłaścicieli poszczególnych części nieruchomości w tym także strychu, sposobu korzystania z nich , zgody albo sprzeciwu co do powyższego, pozostałych współwłaścicieli, faktu i wysokości czerpanych pożytków i w oparciu o wyniki tych ustaleń dokona oceny wzajemnie zgłaszanych żądań. Sąd pierwszej instancji miał również zidentyfikować i ocenić żądania wnioskodawczyni nie objęte sprawami wymienionymi w punkcie VI postanowienia, co do ich charakteru, a następnie merytorycznej zasadności.

Po przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania wnioskodawczyni T. B. domagała się zniesienia współwłasności nieruchomości poprzez wyodrębnienie lokali mieszkalnych nr (...) i przyznanie lokalu mieszkalnego (...) wraz z użytkowanymi przez nią piwnicami na jej wyłączną własność, pozostawienie strychu i ogródka do wspólnego korzystania. Precyzując swoje stanowisko, wnioskodawczyni wskazała początkowo, że domaga się objęcia kondygnacji strychu zniesieniem współwłasności nieruchomości w sposób polegający na przyznaniu poszczególnych części strychu jako przynależności do wyodrębnionych lokali mieszkalnych zgodnie z opinią biegłego. W ramach tak dokonanego podziału wnioskodawczyni żądała przyznania jej jako przynależności lokalu mieszkalnego oznaczonego w opinii biegłego Ł. (...), części na rzucie strychu 3.4. Nadto wniosła o przyznanie jako przynależności lokalu mieszkalnego (...) pomieszczenia schowka oznaczonego w opinii biegłego nr 012, który stanowi samodzielną komórkę (k. 1490). W piśmie z dnia 6 lipca 2009 r. wniosła z kolei o przyznanie pomieszczenia strychowego 3.6 w zamian pomieszczenia 3.4. Jednocześnie sprzeciwiła się wydzieleniu w ramach strychu samodzielnego lokalu o przeznaczeniu użytkowym oraz wydzieleniu lokali o takim przeznaczeniu w piwnicach (k. 2157). Swoje stanowisko w tym zakresie podtrzymała na rozprawie w dniu 19 marca 2015 r. (k. 2813). Dodatkowo, w ramach rozliczeń dotychczasowych nakładów poniesionych przez wnioskodawczynię na nieruchomość T. B. wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od T. i E. W. solidarnie kwoty 7.293,23 zł, od Z. K. (1) kwoty 12.427,73 zł, od A. S. i H. S. solidarnie kwoty 2.369,15 zł oraz od uczestnika (...) sp. z o.o. sp. k. kwoty 4.209,83 zł. Rzeczone kwoty wynikają z rachunków za dostarczanie mediów do nieruchomości wspólnej na potrzeby jej utrzymania, które były regulowane w całości przez wnioskodawczynię i do chwili obecnej nie zostały przez uczestników w odpowiednich częściach spłacone. Wnioskodawczyni zgłosiła również do rozliczenia koszty zakupu materiałów budowlanych i przeprowadzonych prac remontowych oraz koszty sprzątania nieruchomości. Rozliczenia dotyczą okresu od 1998 r. do nadal.

Uczestnicy A. S. i H. S. przyłączyli się do wniosku T. B., domagając się w ramach zniesienia współwłasności przyznania im na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej lokalu mieszkalnego (...) wraz z piwnicami zgodnie ze stanem posiadania. Ponadto wnieśli o rozliczenie nakładów poczynionych przez nich na mieszkanie nr (...) w kwocie 40.000 zł oraz zasądzenie od uczestników T. W. i E. W. kwoty 3.489,55 zł oraz od uczestnika Z. K. (1) kwoty 1.256,81 zł tytułem rozliczenia pożytków za korzystanie z nieruchomości ponad udział. W zakresie podziału strychu uczestnicy domagali się przyznania im pomieszczenia 3.3. Sprzeciwili się wydzieleniu lokali w piwnicy budynku. Uczestnicy wnieśli również o oddalenie roszczeń Z. K. (1) oraz T. W. i E. W. o zasądzenie od nich kwot wynikających z rozliczenia pożytków związanych z posiadaniem rzeczy wspólnej ponad udział, wskazując na niedopuszczalność tego typu rozliczeń w niniejszej sprawie. Odnośnie kierowanych do nich żądań wnioskodawczyni o zapłatę kwot wynikających z rozliczenia nakładów na rzecz wspólną, uczestnicy podnieśli, że nakłady zostały wykonane przez wnioskodawczynię samowolnie, bez porozumienia z uczestnikami, a nadto nie odniosły żadnego skutku dla poprawy stanu nieruchomości (k. 2154-2156).

Uczestnik Z. K. (2) początkowo wniósł o przyznanie mu na wyłączną własność lokalu mieszkalnego oznaczonego nr (...) wraz z przynależnymi pomieszczeniami gospodarczymi w piwnicy, oznaczonymi nr 07, 08, 09 i 010, bądź lokalu oznaczonego nr (...) wraz z zasądzeniem stosownej spłaty. Wobec konieczności przeprowadzenia stosownych prac, uczestnik wnosił o wydzielenie w ramach zniesienia współwłasności lokalu o innym przeznaczeniu w obrębie strychu (k. 1494). Na wypadek dokonania podziału fizycznego strychu wniósł o przyznanie jego wydzielonej części jako przynależnej do lokalu mieszkalnego, jaki zostanie mu przyznany (k. 1516). Modyfikując swoje stanowisko, uczestnik poparł stanowisko uczestnika (...) Sp. z o.o., sp.k., zgodnie z którym w piwnicy wyodrębnione zostałyby samodzielne lokale. W ramach zniesienia współwłasności uczestnik domagał się wówczas przyznania mu lokalu mieszkalnego nr (...) oraz dwóch lokali o innym przeznaczeniu położonych w piwnicy, powstałych z pomieszczeń 0.7 i 0.8 oraz 0.9 i 0.10. Uczestnik zaakceptował również propozycję pozostawienia strychu we współwłasności jako części wspólnej nieruchomości (k. 2158-2164). W ostatecznie sprecyzowanym stanowisku uczestnik, z uwagi na zbycie części swoich udziałów w prawie własności nieruchomości żądał ustanowienia odrębnej własności lokalu o innym przeznaczeniu, składającego się z pomieszczeń piwnicznych 0.7 i 0.8 oraz przyznania go na jego wyłączną własność (k. 2783-2784). Z. K. (1) domagał się również rozliczenia w toku niniejszego postępowania pożytków uzyskiwanych z nieruchomości, w szczególności z tytułu korzystania przez uczestników H. S. i A. S. z nieruchomości ponad przysługujący im udział w prawie własności, tj. zasądzenie na swoją rzecz solidarnie od uczestników A. S. i H. S. kwoty 80.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 2004 r.(data zgłoszenia roszczenia) oraz kwoty po 900 zł miesięcznie z dalszy okres poczynając od marca 2009 r. W zakresie roszczeń wnioskodawczyni o rozliczenie nakładów ponoszonych w związku z dostarczaniem mediów do nieruchomości wspólnej, uczestnik wniósł o ich oddalenie, albowiem opłaty za korzystanie z mediów ponosi we własnym zakresie na podstawie indywidualnych subliczników (k. 1516). Wskazał również na częściowe przedawnienie roszczeń

Uczestnicy T. W. i E. W. domagali się początkowo zniesienia współwłasności zgodnie z wnioskiem i przyznanie na wyłączną własność na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej będącego w ich posiadaniu lokalu mieszkalnego oznaczonego nr (...) wraz z przynależną do niego piwnicą i pomieszczeniem strychowym nr 3.3. Domagali się również oddalenia roszczeń A. S. i H. S. o rozliczenie nakładów i pożytków. Zgłaszając swój udział w sprawie jako nabywca udziałów T. W. i E. W. uczestnik (...) sp. z o.o. sp.k. w K. wniósł o zniesienie współwłasności poprzez wydzielenie 4 samodzielnych lokali mieszkalnych położonych na parterze i na 1 piętrze budynku zgodnie z projektem podziału, wydzielenie 5 samodzielnych lokali użytkowych w piwnicy budynku wraz z proporcjonalnym udziałem w częściach wspólnych oraz nieruchomości gruntowej. W ramach tak dokonanego podziału wniósł o przyznanie na swoją rzecz lokalu mieszkalnego (...) oraz lokalu oznaczonego jako 0,4 w opinii biegłego. Jednocześnie uczestnik nie wyraził zgody na zniesienie współwłasności strychu i wniósł o pozostawienie go jako części wspólnej (k. 2144). Po nabyciu (...) udziałów w nieruchomości uczestnik wniósł o zniesienie współwłasności z uwzględnieniem nabytego udziału oraz wydzielenie pomieszczenia strychowego oznaczonego nr (...) jako pomieszczenie przynależne do lokalu mieszkalnego nr (...) wydzielić jako samodzielny lokal o przeznaczeniu innym niż mieszkalne. Jednocześnie uczestnik wniósł o przyznanie na jego rzecz przypadającej od uczestników H. i A. S. na rzecz uczestnika Z. K. (1) spłaty w kwocie 118.950 zł tytułem różnicy wartości przypadającej po podziale. W ramach rozliczenia spłat uczestnik wniósł o wydzielenie pomieszczenia strychowego oznaczonego w opinii jako pomieszczenie przynależne do lokalu nr (...) jako samodzielnego lokalu użytkowego i przyznanie go na swoją wyłączną własność. W razie przyjęcia zaproponowanego sposobu podziału, uczestnik domagał się wydzielenia na strychu jednego lokalu, składającego się z pomieszczeń oznaczonych w opinii inwentaryzacyjnej jako (...), (...) i (...) (k. 2820).

Postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2016 r. (uwzględniającym postanowienie o sprostowaniu z tej samej daty) Sąd Rejonowy w punkcie II ustalił, że własność nieruchomości szczegółowo opisanej w pkt. I postanowienia z dnia 27 kwietnia 2007 r. przysługuje T. B. w (...)częściach, uczestnikowi Z. K. (1) w (...)częściach, H. S. i A. S. we wspólności ustawowej małżeńskiej w wysokości (...)części, S. – T. sp. zoo spółka komandytowa z siedzibą w K. w (...)części, (...), (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. (...) części, w punkcie III dokonał zniesienia współwłasności nieruchomości szczegółowo opisanej w punkcie I postanowienia z dnia 27 kwietnia 2007 r. poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali zgodnie z opinią biegłego sądowego mgr inż. arch R. O. z 30 sierpnia 2014 r. oraz opinii uzupełniającej z 8 września 2015 r., która to opinia stanowi integralną część postanowienia poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali:

11.  lokal mieszkalny nr (...) położony na parterze budynku oznaczony kolorem żółtym o łącznej powierzchni 41,51 m ^{( 2)} składający się z przedpokoju (...) o powierzchni 3,78 m ^{( 2)}, pokoju (...) o powierzchni 17,25 m ^{( 2)}, pokoju (...).3 o powierzchni 11,88 m ^{( 2)}, kuchni (...) o powierzchni 3,33 m ^{( 2)}, łazienki (...) o powierzchni 3,86 m ^{( 2)}, WC (...) o powierzchni 1,41 m ^{( 2)}, o łącznej powierzchni użytkowej 41,51 m ^{( 2)}, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 216.000 zł;

12.  lokal mieszkalny nr (...) oznaczony kolorem fioletowym położony na parterze budynku o łącznej powierzchni 75,27 m ^{( 2)} składający się z przedpokoju (...) o powierzchni 6,55 m ^{( 2)}, WC (...) o powierzchni 1.39 m ^{( 2)}, łazienki (...) o powierzchni 6,19 m ^{( 2)}, kuchni z jadalnią (...) o powierzchni 16,49 m ^{( 2)}, pokoju (...).5 o powierzchni 15,75 m ^{( 2)}, pokoju (...).6 o powierzchni 18,64 m ^{( 2)}, pokoju (...).7 o powierzchni 7,48 m ^{( 2)}, o łącznej powierzchni użytkowej 72,49 m ^{( 2)} do lokalu tego przynależy pomieszczenie pom. piwnica 0.11 o powierzchni 2,78 m ^{( 2)}, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości o wartości 373.500zł;

13.  lokal mieszkalny (...) oznaczony kolorem zielonym położony na I piętrze budynku o łącznej powierzchni 64,90 m ^{( 2)} składający się z przedpokoju (...) o powierzchni 3,80 m ^{( 2)}, pokoju (...).2 o powierzchni 17,01 m ^{( 2)}, kuchni (...) o powierzchni 14,86, łazienki (...) o powierzchni 4,56 m ^{( 2)}, przedpokoju (...) o powierzchni 0,89 m ^{( 2)}, ubikacji (...) o powierzchni 1,44 m ^{( 2)} o łącznej powierzchni użytkowej 42,56 m ^{( 2)} , do lokalu tego przynależy pomieszczenie piwnica 0.1/0.2 o powierzchni 6,74 m ^{( 2)}, strych (...) o powierzchni 15.60 m ^{( 2)}, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 257.000 zł;

14.  lokal mieszkalny nr (...) oznaczony kolorem ciemno niebieskim położony na I piętrze budynku o łącznej powierzchni 26,05 m ² składający się z przedpokoju (...).1 o powierzchni 4,93 m ², łazienki (...).2 o powierzchni 3,34 m ², pokoju z aneksem kuchennym (...).3 o powierzchni 17,78 m ² o łącznej powierzchni 26,05 m ², z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 130.900 zł;

15.  lokal mieszkalny nr (...) oznaczony kolorem pomarańczowym położony na I piętrze budynku o łącznej powierzchni 34,37 m ² składający się z przedpokoju z aneksem kuchennym (...).1 o powierzchni 8,40 m ², łazienki (...).2 o powierzchni 3,27 m ², pokoju (...) o powierzchni 10,62 m ², pokoju (...).4 o powierzchni 12,08 m ² o łącznej powierzchni 34,37 m ², z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 187.500 zł;

16.  lokal o przeznaczeniu innym niż mieszkalne nr (...) oznaczony kolorem różowym, strych II piętro składający się z poddasza nieużytkowego (...) o powierzchni 20,06 m ^{( 2)}, (...) o powierzchni 21,29 m ^{( 2)} (...) o powierzchni 35,46 m ^{( 2)}, o łącznej powierzchni 76,81 m ^{( 2)}, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 144.300 zł;

17.  lokal o przeznaczeniu innym niż mieszkalne nr (...) piwnica oznaczony kolorem pomarańczowym piwnica 0.4 o powierzchni 4,28 m ², z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 2.700 zł;

18.  lokal o przeznaczeniu innym niż mieszkalne nr (...) piwnica oznaczony kolorem żółtym piwnica 0.6 o powierzchni 12,18 m ², z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 14.800 zł;

19.  lokal o przeznaczeniu innym niż mieszkalne nr (...) piwnica oznaczony kolorem czerwonym ubikacja 0.7 o powierzchni 0,69 m ², piwnica 0.8 o powierzchni 1,58 m ², o łącznej powierzchni 2,27 m ², z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 1.400 zł;

20.  lokal o przeznaczeniu innym niż mieszkalne nr (...) piwnica oznaczony kolorem zielonym piwnica 0.9 o powierzchni 8,05 m ², piwnica 0.10 o powierzchni 8,18 m ² o łącznej powierzchni 16,23 m ², z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 21.100 zł;

21.  we współwłasności w udziałach określonych w pkt. 3 pozostaje: działka nr (...) obręb (...) o powierzchni 322 m ², układ komunikacji poziomej, pionowej ogólnej: klatka schodowa i korytarze, elementy konstrukcyjne budynku, kominy;

w punkcie IV dokonał zniesienia współwłasności nieruchomości szczegółowo opisanej w pkt. I i III postanowienia w ten sposób, że :

a.  wnioskodawcy T. B. przyznał na wyłączną własność lokal oznaczony nr (...) z pomieszczeniami przynależnymi szczegółowo opisany w pkt. III. p.pkt. 3;

b.  uczestnikowi Z. K. (1) przyznał na wyłączną własność lokal oznaczony (...) szczegółowo opisany w pkt. III. ppkt. 9. postanowienia;

c.  uczestnikom H. S. i A. S. przyznał we wspólności majątkowej lokal oznaczony (...) z pomieszczeniami przynależnymi szczegółowo opisany w pkt. III. ppkt. 2;

d.  uczestnikowi S. – T. sp. zoo spółka komandytowa z siedzibą w K. przyznał na wyłączną własność lokal oznaczony (...), (...), (...), (...), (...), (...) szczegółowo opisany w pkt. 3 p.pkt. 1,4,5,6,7,8;

e.  uczestnikowi P. spółka z.o.o. w K. przyznał na wyłączną własność lokal oznaczony (...) szczegółowo opisany w pkt. 3 p.pkt. 10;

w punkcie V zasądził od uczestnika H. S. i A. S. solidarnie na rzecz wnioskodawcy T. B. tytułem dopłaty kwotę 24.100 zł płatną w terminie 3 miesięcy od dnia prawomocności postanowienia z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia, w VI zasądził od uczestnika H. S. i A. S. solidarnie na rzecz uczestnika Z. K. (1) tytułem dopłaty kwotę 13.200 zł płatną w terminie 3 miesięcy od dnia prawomocności postanowienia z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia, w punkcie VII zasądził od uczestnika H. S. i A. S. solidarnie na rzecz uczestnika S. – T. sp. zoo spółka komandytowa z siedzibą w K. tytułem dopłaty kwotę 28.100 zł płatną w terminie 3 miesięcy od dnia prawomocności postanowienia z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia, w punkcie VIII zasądził od uczestnika H. S. i A. S. solidarnie na rzecz uczestnika (...) sp. z o.o. w K. tytułem dopłaty kwotę 83.200 zł płatną w terminie 3 miesięcy od dnia prawomocności postanowienia z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia, w punkcie IX zasądził solidarnie od uczestnika Z. K. (1) na rzecz uczestników A. i H. S. kwotę 2.650 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot: a) 500 zł za okres od dnia 1 lipca 2007 r. do dnia zapłaty, b) 310 zł za okres od dnia 1 września 2007 r. do dnia zapłaty, c) 510 zł za okres od dnia 1 lipca 2008 r. do dnia zapłaty, d) 697 zł za okres od dnia 1 września 2009 r. do dnia zapłaty, e) 443 zł za okres od 1 września 2009 r. do dnia zapłaty, f) 190 zł za okres od dnia 1 lutego 2010 r. do dnia zapłaty, w punkcie X zasądził od uczestnika Z. K. (1) na rzecz wnioskodawcy T. B. kwotę 3.312,50 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot: a) 625 zł za okres od dnia 1 lipca 2007 r. do dnia zapłaty, b) 387,50 zł za okres od dnia 1 września 2007 r. do dnia zapłaty, c) 637,50 zł za okres od dnia 1 lipca 2008 r. do dnia zapłaty, d) 870,80 zł za ok res od dnia 1 września 2009 r. do dnia zapłaty, e) 554,20 zł za okres od 1 września 2009 r. do dnia zapłaty, f) 237,50 zł za okres od dnia 1 lutego 2010 r. do dnia zapłaty, w punkcie XI zasądził od T. B. na rzecz uczestnika (...) sp. z.o.o. w K. kwotę 824,26 zł, w XII zasądził od wnioskodawcy T. B. na rzecz uczestnika (...) sp. z.o.o. w K. kwotę 529,92 zł, w XIII oddalił żądanie T. B. w pozostałym zakresie, w XIV i XV oddalił żądania odpowiednio T. W., E. W., Z. K. (1) oraz A. S. i H. S. w pozostałym zakresie, a w punkcie XVI stosunkowo rozdzielił koszty postępowania, z tym, że ich szczegółowe wyliczenie pozostawił do czasu uprawomocnienia się orzeczenia.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia: aktualnymi współwłaścicielami nieruchomości, składającej się z działki ewidencyjnej nr (...), położonej w K., objętej księgą wieczystą nr (...) są: (...) sp. z o.o. sp. k. w K. w udziale (...), (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. w udziale (...), Z. K. (1) w udziale (...), T. B. w udziale (...) oraz H. S. i A. S. na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej w udziale (...) części. Nieruchomość objęta żądaniem zniesienia współwłasności jest zabudowana budynkiem mieszkalnym oznaczonym nr (...) przy ul. (...) w K., budynek ten jest w całości podpiwniczony, z klatką schodową i dwoma lokalami mieszkalnymi na poziomie parteru oraz klatką schodową i trzema lokalami mieszkalnymi na piętrze. Na poddaszu budynku znajdują się cztery pomieszczenia nieużytkowe. Na parterze możliwe do wydzielenia są dwa samodzielne lokale mieszkalne, na podstawie opinii biegłej R. K. - O. możliwe jest zniesienie współwłasności poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali: lokal mieszkalny nr (...) położony oznaczony kolorem żółtym na parterze budynku o łącznej powierzchni 41,51 mkw składający się z przedpokoju (...) o powierzchni 3,78 mkw, pokoju (...) o powierzchni 17,25 mkw, pokoju (...).3 o powierzchni 11,88 mkw, kuchni (...) o powierzchni 3,33 mkw, łazienki (...) o powierzchni 3,86 mkw, WC (...) o powierzchni 1,41 mkw, o łącznej powierzchni użytkowej 41,51 mkw, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 216.000 zł, lokal mieszkalny nr (...) oznaczony kolorem fioletowym położony na parterze budynku o łącznej powierzchni 75,27 mkw składający się z przedpokoju (...) o powierzchni 6,55 mkw, WC (...) o powierzchni 1.39 mkw, łazienki (...) o powierzchni 6,19 mkw, kuchni z jadalnią (...) o powierzchni 16,49 mkw, pokoju (...).5 o powierzchni 15,75 mkw, pokoju (...).6 o powierzchni 18,64 mkw, pokoju (...).7 o powierzchni 7,48 mkw, o łącznej powierzchni użytkowej 72,49 mkw do lokalu tego przynależy pomieszczenie pom. piwnica 0.11 o powierzchni 2,78 mkw, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości o wartości 373.500zł; lokal mieszkalny nr (...) oznaczony kolorem fioletowym położony na parterze budynku o łącznej powierzchni 75,27 mkw składający się z przedpokoju (...) o powierzchni 6,55 mkw, WC (...) o powierzchni 1.39 mkw, łazienki (...) o powierzchni 6,19 mkw, kuchni z jadalnią (...) o powierzchni 16,49 mkw, pokoju (...).5 o powierzchni 15,75 mkw, pokoju (...).6 o powierzchni 18,64 mkw, pokoju (...).7 o powierzchni 7,48 mkw, o łącznej powierzchni użytkowej 72,49 mkw do lokalu tego przynależy pomieszczenie pom. piwnica 0.11 o powierzchni 2,78 mkw, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości o wartości 373.500 zł, lokal mieszkalny (...) oznaczony kolorem zielonym położony na I piętrze budynku o łącznej powierzchni 64,90 mkw składający się z przedpokoju (...) o powierzchni 3,80 mkw, pokoju (...).2 o powierzchni 17,01 mkw, kuchni (...) o powierzchni 14,86, łazienki (...) o powierzchni 4,56 mk, przedpokoju (...) o powierzchni 0,89 mkw, ubikacji (...) o powierzchni 1,44 mkw o łącznej powierzchni użytkowej 42,56 mkw , do lokalu tego przynależy pomieszczenie piwnica 0.1/0.2 o powierzchni 6,74 mkw, strych (...) o powierzchni 15.60 mkw, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 257.000 zł; lokal mieszkalny nr (...) oznaczony kolorem ciemno niebieskim położony na I piętrze budynku o łącznej powierzchni 26,05 mkw składający się z przedpokoju (...).l o powierzchni 4,93 mkw, łazienki (...).2 o powierzchni 3,34 mkw, pokoju z aneksem kuchennym (...).3 o powierzchni 17,78 mkw o łącznej powierzchni 26,05 mkw, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 130.900 zł; lokal mieszkalny nr (...) oznaczony kolorem pomarańczowym położony na I piętrze budynku o łącznej powierzchni 34,37 mkw składający się z przedpokoju z aneksem kuchennym (...).l o powierzchni 8,40 mkw, łazienki (...).2 o powierzchni 3,27 mkw, pokoju (...) o powierzchni 10,62 mkw, pokoju (...).4 o powierzchni 12,08 mkw o łącznej powierzchni 34,37 mkw, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 187.500 zł; lokal o przeznaczeniu innym niż mieszkalne nr (...) oznaczony kolorem różowym, strych II piętro składający się z poddasza nieużytkowego (...) o powierzchni 20,06 mkw, (...) o powierzchni 21,29 mkw (...) o powierzchni 35,46 mkw, o łącznej powierzchni 76,81 mkw, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 144.300 zł; lokal o przeznaczeniu innym niż mieszkalne nr (...) piwnica oznaczony kolorem pomarańczowym piwnica 0.4 o powierzchni 4,28 mkw, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 2.700 zł; lokal o przeznaczeniu innym niż mieszkalne nr (...) piwnica oznaczony kolorem żółtym piwnica 0.6 o powierzchni 12,18 mkw, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 14.800 zł; lokal o przeznaczeniu innym niż mieszkalne nr (...) piwnica oznaczony kolorem czerwonym ubikacja 0.7 o powierzchni 0,69 mkw, piwnica 0.8 o powierzchni 1,58 mkw, o łącznej powierzchni 2,27 mkw, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 1.400 zł; lokal o przeznaczeniu innym niż mieszkalne nr (...) piwnica oznaczony kolorem zielonym piwnica 0.9 o powierzchni 8,05 mkw, piwnica 0.10 o powierzchni 8,18 mkw o łącznej powierzchni 16,23 mkw, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 21.100 zł; we współwłasności w udziałach określonych w pkt. 3 pozostaje działka nr (...) obręb (...) o powierzchni 322 mkw, układ komunikacji poziomej, pionowej ogólnej : klatka schodowa i korytarze, elementy konstrukcyjne budynku, kominy. Sąd ustalił ponadto, że pomieszczenie strychowe oznaczone jako (...), stanowiące początkowo w projekcie przynależność lokalu mieszkalnego nr (...) może zostać wyodrębnione jako lokal o przeznaczeniu innym niż mieszkalne o pow. 20,06 m2, odpowiadającej 5,7 % udziału w prawie własności nieruchomości (oznaczony w projekcie podziału nieruchomości kolorem różowym), którego wartość określono na 38.753,71 zł. Powierzchnia użytkowa lokalu nr (...) odpowiada wówczas 11,7% udziału w prawie własności nieruchomości. W ramach strychu możliwe jest również wydzielenie lokalu o przeznaczeniu innym niż mieszkalne, składającego się z pomieszczeń oznaczonych dotychczas jako (...), (...) i (...) o łącznej powierzchni 76,81 m2, odpowiadającej 21,7 % udziału w prawie własności nieruchomości i wartości 144 300 zł (kolor różowy). Wartość lokalu mieszkalnego oznaczonego nr (...) bez przynależnego pomieszczenia w obrębie strychu określono na kwotę 373.500 zł, a jego powierzchnia łączna (75,27 m2) odpowiada 21,3% udziału w prawie własności. Wartość rynkowa prawa własności nieruchomości gruntowej zabudowanej kamienicą, stanowiącej działką nr (...) o łącznej powierzchni 322 m2 wynosi na dzień 28 maja 2015 r. 986.300 zł Wartość udziału w prawie własności nieruchomości przysługującego T. B. wynosi 205.479 zł, wartość udziału Z. K. (1) to kwota 10.685 zł, wartość udziału A. i H. S. to kwota 164.383 zł, wartość udziału (...) sp. z o.o. sp. k. to kwota 529.520 zł, natomiast wartość udziału (...) Sp. z o.o. w K. to kwota 76.233 zł. Wnioskodawczyni T. B. użytkuje lokal mieszkalny nr (...) znajdujący się na piętrze budynku. Uczestnicy A. S. i H. S. pozostają w posiadaniu lokalu mieszkalnego nr (...), usytuowanego na parterze, w którym obecnie nie zamieszkują na stałe. Lokal nr (...) do 2005 r. był zamieszkiwany przez uczestnika Z. K. (1). Z. K. (1) użytkował również pomieszczenia w piwnicy budynku. Uczestnicy T. W. i E. W. przed zbyciem udziałów w prawie własności nieruchomości pozostawali w posiadaniu lokalu nr (...), który do 2005 r. był zamieszkiwany przez matkę uczestnika. Nadwyżka pożytków pobranych przez A. S. i H. S. w okresie od 1 września 1995 r. do 31 grudnia 2006 r. w stosunku do należnych zgodnie z udziałem w prawie własności nieruchomości wynosi 113.357,17 zł. Możliwy do uzyskania czynsz najmu bądź dzierżawy za powierzchnię nieruchomości użytkowaną przez uczestników A. S. i H. S. ponad ich udział w prawie własności nieruchomości w okresie od 1 lutego 2006 r. do dnia 18 lutego 2013 r., wynosił 41.378 zł. W okresie od 1 grudnia 2013 r. o 10 grudnia 2014 r. wysokość korzyści uzyskiwanych przez H. S. i A. S. w związku z zajmowaniem powierzchni przewyższającej odpowiadający jej udział uczestników w prawie własności nieruchomości wynosi 9.322,48 zł Uczestnicy H. S. i A. S. nabyli udział w prawie własności nieruchomości w 1995 r., obejmując w posiadanie lokal mieszkalny oznaczony nr (...), którego poprzednim użytkownikiem był J. K. (1). Na dzień nabycia przez uczestników udziału w prawie lokal nr (...) był po generalnym remoncie przeprowadzonym przez J. K. (1). W trakcie użytkowania lokalu uczestnicy A. S. i H. S. przeprowadzali dalsze prace remontowe. Wnioskodawczyni T. B. zawarła osobiście umowy o dostawę wody, wywóz nieczystości, dostawę prądu do części wspólnych nieruchomości. W piwnicy znajduje się główny wodomierz i w każdym mieszkaniu znajdują się osobne subliczniki. Uczestnik Z. K. (1) od 2005 r. posiadał własny pojemnik na odpady. Zainstalował również osobny licznik poboru energii elektrycznej w pomieszczeniach piwnicznych przez siebie zajmowanych, według którego dokonywał bezpośrednich płatności do dostawcy. Z. K. (3) wynajmował lokal studentom w latach od 1.03.2006 do 31.12.2010, pierwsza umowa z M. S. o czynszu 300 zł/mc czas trwania od 4.09.2006 r. do 30.10.2006 r., umowa z J. K. (2) obejmująca okres 1.03.2007 r. do 30.08.2007 r. z czynszem w wysokości 310 zł/mc, umowa z P. K. (2) za okres 1.10.2007 r. do 30.06. 2008 r. z czynszem w kwocie 340 zł/mc, umowa z T. G. za okres od dnia 1.10.2008 r. do dnia 30.08.2009 r., obowiązująca do 31.01.2009 r. z czynszem w wysokości 380 zł/mc, umowa z A. N. z czynszem 380 zł za okres od 1.02.2009 r. do 30.08.2009 r., umowa z A. P. z czynszem w wysokości 380 zł/mc za okres od 1.11.2009 r. do 31.01.2010 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o dokumenty, które nie były kwestionowane przez strony i zdaniem sądu nie budziły one wątpliwości. Sąd Rejonowy dał wiarę zeznaniom świadka J. K. (1) i stron postępowania co do faktów związanych z sposobem korzystania z przedmiotowej nieruchomości, objęcia poszczególnych lokali przez współwłaścicieli. Oceniając z kolei opinie biegłego R. K. - O. Sąd I instancji uznał, że mogła ona stanowić podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, gdyż została sporządzona w sposób rzetelny przy uwzględnieniu całego materiału dowodowego, a wyciągnięte wnioski były logiczne i przekonywujące, biegła w sposób logiczny wyjaśniła rozbieżności występujące pomiędzy jej opinia a opinią biegłego Ł.. Zarzuty stron zdaniem Sądu były tylko polemiką z prawidłowymi ustaleniami biegłej.

Następnie Sąd Rejonowy przytaczając treść art. 210 k.c., 211 k.c., 622 k.p.c., 618 k.p.c. oraz 207 k.c. oraz liczne orzeczenia judykatury wyjaśnił pojęcie pożytków i dodał, że w stosunkach między współwłaścicielami przepisy art. 206 i 207 k.c. wyznaczają zakres uprawnień, składających się na szeroko rozumiane uprawnienie do korzystania z rzeczy, oraz zasady ich wykonywania. Sąd dodał, że spośród ogółu uprawnień ustawodawca wyodrębnił i uregulował w art. 207 k.c. zasady pobierania pożytków i innych przychodów z rzeczy wspólnej, co pozwala wnioskować, że pozostałe formy korzystania z rzeczy poddał zasadzie wyrażonej w art. 206 k.c. Uprawnienia te mogą być zatem wykonywane w takim zakresie, jaki daje się pogodzić z korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Artykuł 206 k.c., odwołując się do obiektywnego kryterium pogodzenia posiadania współwłaściciela z posiadaniem pozostałych współwłaścicieli, abstrahuje w swej treści od wielkości udziałów we współwłasności. Nie oznacza to jednak w ocenie Sądu, że w razie sporu między współwłaścicielami co do zakresu korzystania z rzeczy wspólnej kwestia wielkości udziałów jest prawnie obojętna, przeciwnie, stanowi ona istotne kryterium w umownym lub sądowym ukształtowaniu sposobu korzystania z rzeczy. Wielkość udziału jest więc elementem oceny, w jakim zakresie posiadanie współwłaściciela daje się pogodzić ze współposiadaniem rzeczy wspólnej przez pozostałych współwłaścicieli. W praktyce ujawniają się one zwłaszcza wtedy, gdy z racji posiadania rzeczy wspólnej lub jej części współwłaściciel uzyskuje wymierną korzyść, np. nie płaci czynszu za mieszkanie zajmowane we wspólnym budynku. Z regulacji zawartej w art. 206 k.c. wynika, że posiadanie w granicach uprawnienia do posiadania rzeczy wspólnej jest uzależnione od możliwości pogodzenia posiadania współwłaściciela ze współposiadaniem rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Wszystkie inne przypadki posiadania rzeczy wspólnej wykraczają tym samym poza określony w art. 206 k.c. zakres „ uprawnionego ” posiadania rzeczy wspólnej przez konkretnego współwłaściciela. Posiadanie, które wykracza poza „uprawniony” zakres, narusza natomiast ustawowo ukształtowane stosunki między współwłaścicielami, co z kolei rodzi dla pozostałych współwłaścicieli roszczenia służące ochronie ich sytuacji prawnej. Podstawę tych roszczeń stanowi art. 206 k.c., który - określając wewnętrzne relacje między współwłaścicielami - stwarza tym samym możliwość doprowadzenia do stanu równowagi, naruszonej przez jednego ze współwłaścicieli korzystaniem niemieszczącym się w sferze korzystania „uprawnionego”. W takiej sytuacji mogą powstać dla pozostałych współwłaścicieli roszczenia o zapłatę określonej kwoty tytułem części uzyskanych w ten sposób korzyści, nie jest bowiem obowiązkowe dążenie do wyrównania uprawnień określonych w art. 206 k.c. w naturze (np. w drodze roszczenia o dopuszczenie do współposiadania). Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, że współwłaściciel, który korzysta z rzeczy wspólnej, wykraczając poza granice korzystania „uprawnionego”, powinien rozliczyć się z pozostałymi współwłaścicielami z uzyskanych z tego tytułu korzyści. Wniosek taki harmonizuje z obowiązkami wynikającymi ze stosunku współwłasności, w tym z obowiązkiem zredukowania przez wszystkich współwłaścicieli swoich wzajemnych uprawnień i przestrzegania przysługującego im wszystkim uprawnienia do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej. Sąd dodał, że w przedmiotowej sprawie poszczególni współwłaściciele posiadali określone lokale, ich posiadanie było wzajemnie uzgodnione. Wobec zgodnego posiadania brak jest podstaw do żądania zasądzenia od współwłaściciela, który zajmował lokal w wymiarze większym niż mu to by przysługiwało z posiadanego udziału, dlatego też sąd oddalił żądania w tym zakresie. W odniesieniu do pożytków, które odniósł Z. K. (1) z wynajmu lokalu studentom Sąd doszedł do przekonania, że tak uzyskana kwota podlega rozliczeniu w trybie art. 207 k.c. Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy zasądził od uczestnika Z. K. (1) na rzecz uczestników W. i B. kwoty przypadające im wg. udziału we współwłasności pkt IX i X. Sąd ustalił, że udziały uczestników postępowania i tak: udziały te przysługiwały T. B. w (...)częściach, uczestnikowi Z. K. (1) w (...)częściach, H. S. i A. S. we wspólności ustawowej małżeńskiej w wysokości (...)części, S. - T. sp. zoo spółka komandytowa z siedzibą w K. w (...)części, (...), (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.. Sąd mając na uwadze opinie biegłych dokonał zniesienia współwłasności w sposób wskazany przez uczestników postępowania w sposób – szczegółowo opisany w punkcie III i IV postanowienia. A wobec różnic w przyznanych uczestnikom postępowania lokali przy uwzględnieniu ich udziałów sąd zasadził należne dopłaty – pkt V – VIII postanowienia. Sąd dodał ponadto, że przepis art. 207 k.c. oprócz określenia zasad związanych z dopuszczalności rozliczenia pożytków normuje też zasadę rozliczania wydatków i ciężarów związanych z rzeczą wspólną. Wydatkami w rozumieniu art. 207 k.c. są te wydatki, których poniesienie wynika z normalnej eksploatacji i zasad prawidłowej gospodarki. Należą do nich wydatki konieczne i użyteczne. Wydatki konieczne to te, których pokrycie związane jest z zachowaniem przedmiotu współwłasności w należytym stanie. Podobnie należy ocenić wydatki użytkowe, tj. takie które zwiększają użyteczność przedmiotu objętego współwłasnością, chyba że zostały poczynione dla wygody współwłaściciela, który je dokonał, to w takim wypadku nie będą one zaliczone do wydatków. Nakłady (inwestycje) podnoszące wartość rzeczy należą wydatków, które obciążają wszystkich współwłaścicieli stosownie do wielkości udziałów. Rozliczeni nakładów można dokonać stosując odpowiednio przepis art. 363 § 2 k.c. Zdaniem Sądu Rejonowego uczestnicy S. T. i P. wykazali nakłady poniesione na przedmiotową nieruchomość. Dlatego też sąd zasądził od wnioskodawcy na ich rzecz zwrot części tych nakładów stosownie do wielkości udziałów pkt XI i XII. Sąd Rejonowy oddalił żądania dochodzone w sprawach I C 48/02/K, I C 1286/02/K, I C 1503/05/K, I C 1388/04/K, I C 548/02/K, I c 390/01/K, I C 1389/04/K, I C 3310/14/K albowiem zdaniem sądu żądania zgłoszone w tych sprawach nie zostały wykazane mimo obowiązku wynikającego z art. 6 k.c.

Apelację od postanowienia wnieśli: wnioskodawczyni T. B. (osobiście oraz działający jej imieniem pełnomocnik z urzędu), uczestnik Z. K. (1) oraz uczestnicy A. S. i H. S..

Wnioskodawczyni T. B. w osobistej apelacji zarzuciła, że:

- Sąd błędnie uznał udział wnioskodawczyni, gdyż 10/48 to nie 18,3%, prawidłowo udział T. B. w nieruchomości wspólnej, który wynosi 10/48 części - stanowi 20,84%;

- Sąd I instancji nie włączył na zasadzie art. 618 § 1 i 3 k.p.c. sprawy cywilnej o zapłatę (media wspólne, sygn. akt IC 3310/14/K zakończonej dnia 10.03.2016 r. z powództwa T. B. przeciwko (...) Sp. z o.o.);

- Sąd I Instancji nie wliczył prawidłowo naliczone: pożytki z wynajmu lokalu (...), z których Z. .K. czerpał stały dochód od dnia 01.01.2006 r. - 31.12.2010 r. - obciążając wielkość zużycia mediów wspólnych przy posesji (...) (...), Sąd za niską przyjął kwotę należną T. B. w zakresie roszczeń cywilnych o zapłatę;

- w pkt. XI uzasadnione było oddalenie kwoty 824,26 zł na rzecz S.-T., gdyż nie jest zarządcą posesji, a wnioskodawczyni posiada prywatnie własne rachunki, faktury zapłaty należności;

- w pkt. XII Sąd błędnie, nienależnie przyznał (...) sp. z o.o. kwotę 529,92 zł gr, bo za materiały i usługę naprawy dachu zapłacili: T. B., A. i H. S.;

- zarzuciła ponadto, że koszty postępowania cywilnego (pkt XVI) powinny zostać rozliczone przed uprawomocnieniem się orzeczenia;

- apelująca wniosła również o uwzględnienie powództw w sprawach o zapłatę: IC 1389/04/K, IC 548/02/K, IC 1390/4/K, IC 1388/04/K, IC1503/05/K, IC 390/01/K, które są udokumentowane i udowodnione.

Uczestnik Z. K. (1) zaskarżył postanowienie w części tj. w zakresie w pkt IX, X i XIV (w zakresie oddalenia żądania apelującego), wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu, a w przypadku uznania przez Sąd Okręgowy, iż zachodzi podstawa do zmiany zaskarżonego postanowienia o:

1. zmianę pkt. IX zaskarżonego postanowienia przez oddalenie w całości roszczeń uczestników A. i H. S. w stosunku do uczestnika Z. K. (1),

2. zmianę pkt. X zaskarżonego postanowienia przez oddalenie w całości roszczeń wnioskodawczyni T. B. w stosunku do uczestnika Z. K. (1),

3. zmianę pkt. XIV zaskarżonego postanowienia w części dotyczącej uczestnika Z. K. (1) przez zasądzenie od uczestników A. i H. S. solidarnie na rzecz Z. K. (1) kwoty 169.800zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty: 28.300 zł od dnia 3 stycznia 2002 r. do dnia zapłaty, 20.000 zł od dnia 28 lipca 2006 r. do dnia zapłaty, 35.000 zł od dnia 5 lipca 2007 r. do dnia zapłaty, 7.000 zł od dnia 4 września 2008 r. do dnia zapłaty, 18.000 zł od dnia 11 marca 2009 r. do dnia zapłaty, 35.000 zł od dnia 17 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty, 4.600 zł od dnia 26 października 2012 r. do dnia zapłaty, 21.900 zł od dnia 27 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty.

Ponadto apelujący wniósł o zasądzenie od wnioskodawczyni T. B. oraz solidarnie od uczestników A. S. i H. S. na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

1. nierozpoznanie istoty sprawy w zakresie rozliczenia pożytków i korzyści między stronami,

2. sprzeczne z materiałem dowodowym sprawy i niepoparte żadnymi ustaleniami przyjęcie, że poszczególni właściciele posiadali określone lokale i było to wzajemnie uzgodnione, co stanowi naruszenie art. 233 § 1 i art. 328 § 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.,

3. nierozliczenie pożytków osiąganych przez uczestników A. i H. S. z tytułu najmu lokalu nr (...) w okresie od 1 stycznia 1996 r. do 31 grudnia 2001 r. oraz brak jakichkolwiek ustaleń Sądu w tym zakresie, co stanowi naruszenie art. 233 § 1 i art. 328 § 2 w zw. z art. 13 §2 k.p.c.,

4. naruszenie art. 206 k.c. przez jego niezastosowanie.

Z kolei uczestnicy A. S. i H. S. zaskarżyli postanowienie w części tj.: - w pkt III.2, 3, 6, w pkt IV a, c i d - w jakim dotyczy przyznania uczestnikowi (...) sp. z o.o. lokalu o innym przeznaczeniu niż mieszkalne nr (...) oznaczonego kolorem różowym, strychu II piętro (...) /prawidłowe oznaczenie to (...)/ o pow.21,29 m ^{( 2)}, (...) o pow.35,46 m ^{( 2 )},o łącznej pow.76,81 m ^{( 2)}, z którym to lokalem związany jest udział w części wspólnej budynku i gruntu w wysokości (...) części o wartości 144.300 zł,

- w pkt V, VI, VII, VIII - w części dotyczącej wysokości kwot zasądzonych od uczestników H. S. i A. S. na rzecz wymienionych w nich współwłaścicieli,

- w pkt XV - w części oddalającej żądanie uczestników A. S. i H. S. w zakresie ustalenia, że do lokalu mieszkalnego nr (...), jako pomieszczenie przynależne należy pomieszczenie (...) oraz, że część lokalu mieszkalnego nr (...) stanowią także schody zewnętrzne prowadzące z ogrodu na werandę,

zarzucając:

1. naruszenie przepisów postępowania tj.:

a) art.386 § 6 k.p.c. przez niezastosowanie się przez Sąd I inst. do wskazań Sądu Okręgowego w Krakowie zawartych w uzasadnieniu jego postanowienia z daty 8.09.2008 r., sygn. akt II Ca 798/08 i nieuwzględnienie pomieszczenia części pomieszczenia strychowego (...), jako przynależnego do lokalu przyznanego uczestnikom A. S. i H. S.,

b) art.328 § 2 k.p.c. przez:

- niepodanie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, dlaczego uczestnikom A. S. i H. S. Sąd nie przyznał, jako przynależnego do ich lokalu mieszkalnego pomieszczenia (...), stanowiące część strychu,

- sprzeczność uzasadnienia /str.9/ z sentencją postanowienia, polegającą na stwierdzeniu, że Sąd dokonał zniesienia współwłasności w sposób wskazany przez uczestników, w sytuacji, gdy faktycznie nie uwzględnił wniosku uczestników A. S. i H. S. o przyznanie im pomieszczenia (...), jako przynależnego do ich lokalu mieszkalnej:

- niepodanie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, dlaczego Sąd nie przyjął, że część lokalu mieszkalnego nr (...) stanowią także schody zewnętrzne prowadzące z ogrodu na werandę,

- niepodanie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, jakie konkretnie żądania uczestników A. S. i H. S. Sąd oddalił w punkcie XV tego postanowienia oraz dlaczego tak uczynił,

2. naruszenie art. 211 k.c. przez jego niezastosowanie wobec uczestników A. S. i H. S.,

3. błędne przyjęcie, że schody zewnętrzne prowadzące z ogrodu na werandę nie stanowią części lokalu mieszkalnego (...).

W oparciu o powyższe zarzuty apelujący wnieśli o: zmianę zaskarżonego postanowienia we wskazanych wyżej punktach i przyznanie pomieszczenia (...). o pow.21,29 m ^{( 2)} jako przynależnego do lokalu mieszkalnego (...) z wszystkimi konsekwencjami tej zmiany w zakresie wysokości udziałów we współwłasności przedmiotowej nieruchomości oraz wysokości dopłat zasądzonych od uczestników A. S. i H. S. na rzecz pozostałych współwłaścicieli, a także zasądzenie solidarnie od wnioskodawczyni T. B. oraz uczestników Z. K. (1), (...) sp.z o.o. i (...) sp.z o.o. na rzecz uczestników A. S. i H. S. solidarnie kosztów postępowania apelacyjnego, ewentualnie o uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i przekazanie w tym zakresie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Skarżący wnieśli ponadto o przeprowadzenie dowodu z faktur VAT: Nr (...) - (...) O. (...) w K. z daty 2009-11-18 na kwotę 466,88 zł, Nr (...) - (...) O. (...) w K. z daty 2010-11-23 na kwotę 310 zł, Nr (...) - (...) O. (...) w K. z daty 2011-05-20 na kwotę 170 zł - na okoliczność, że uczennicy A. S. i H. S. ponieśli wydatki w kwocie 946,88 zł związane z wydzieleniem przez nich na strychu pomieszczenia (...).

Pełnomocnik wnioskodawczyni T. B. zaskarżył postanowienie w całości, zarzucając mu:

1) błąd w ustaleniach faktycznych mających wpływ na treść rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, iż udział wnioskodawczym w nieruchomości wspólnej jest mniejszy, niż wskazuje opinia sporządzona przez biegłego sądowego Sądu Okręgowego w Krakowie w zakresie budownictwa, a w szczególności jakości, kosztu i projektowania - P. Ł. (1), w maju 2010 r., do czego zaś doszło na skutek:

a) naruszenie przepisu art. 233 k.p.c. poprzez dowolną i stronniczą ocenę opinii biegłego R. K. - O. z dnia 25 września 2015 r. i przyjęcie, iż zawarte w niej wnioski są logiczne i przekonywujące, podczas gdy opinia ta jest niejasna, sporządzona w sposób chaotyczny, pozbawiona szczegółowego wyliczenia w zakresie pomiarów powierzchni nieruchomości, co pozbawia ją mocy dowodowej w rozumieniu zasady swobodnej oceny dowodów wypływającej z ww. przepisu prawa;

b) naruszenie przepisu art. 233 k.p.c. poprzez dowolną i stronniczą ocenę opinii biegłego P. Ł. (1) i pominięcie wynikających z niej faktów, podczas gdy prawidłowa ocena jej treści prowadzi do przyjęcia, iż udział wnioskodawczyni w opisanej nieruchomości wspólnej jest większy, niż wskazany w treści zaskarżonego postanowienia;

4) błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść rozstrzygnięcia polegający na braku przyjęcia przez Sąd, iż wnioskodawczyni poniosła nakłady na nieruchomość wspólną skutkujący niesłusznym oddaleniem roszczenia wnioskodawczym w tym zakresie, do czego zaś doszło na skutek:

a) naruszenia przepisu art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i pominięcie dowodów z zestawienia wydatków przedstawionego przez wnioskodawczynię oraz faktur VAT, a także pominięcie jej zeznań złożonych na tę okoliczność, mimo iż analiza tych dowodów prowadzi do przyjęcia, iż wnioskodawczym regularnie ponosiła wydatki i ciężary na utrzymanie nieruchomości wspólnej

5) obrazę prawa procesowego, a to przepisu art. 623 k.p.c. , do czego doszło na skutek naruszeń, o których mowa w pkt 1 a i b powyżej, poprzez brak podziału strychu, piwnicy oraz schowka w sposób polegający na przydzieleniu poszczególnych jego części jako przynależności do wyodrębnionych lokali mieszkalnych w sposób nieodpowiadający wartością udziałom współwłaścicieli;

6) obrazę prawa procesowego, a to przepisu art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., polegającą na jego niezastosowaniu, co skutkowało brakiem wskazania podstawy faktycznej i brakiem wyjaśnienia podstawy prawnej zapadłego rozstrzygnięcia w przedmiocie oddalenia roszczeń połączonych z niniejszym postępowaniem sprawach do sygn. akt I C 1389/04/K, I C 548/02/K, I C 1390/04/K, I C 1388/04/K, I C 1503/05/K, I Nc 107/01/K, I C 390/01/K.

7) naruszenie prawa materialnego, a to przepisu art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, poprzez jego niezastosowanie polegające na przyjęciu udziałów właścicieli lokali wyodrębnionych w nieruchomości wspólnej w sposób nieodpowiadający stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu wraz z przynależnościami do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali z przynależnościami.

8) brak rozstrzygnięcia sądu w przedmiocie kosztów nieopłaconej w całości pomocy prawnej świadczonej z urzędu

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez:

1) objęcie kondygnacji strychu zniesieniem współwłasności nieruchomości w sposób polegający na przyznaniu poszczególnych części strychu jako przynależności do wyodrębnionych lokali, zgodnie z opinią biegłego P. Ł. i w ramach tego o przyznanie, jako przynależności lokalu mieszkalnego oznaczonego w opinii biegłego (...), części oznaczonej na rzucie strychu jako 3.4.,

2) zmianę określenia udziałów uczestników i wnioskodawczym we współwłasności nieruchomości, biorąc za podstawę dokonania podziału wartość powierzchni użytkowej nieruchomości określonej w opinii biegłego P. Ł..

3) orzeczenie zgodne z żądaniami wnioskodawczym w sprawach połączonych z niniejszą sprawą, a to: I C 1389/04/K, I C 548/02/K, I C 1390/04/K, I C 1388/04/K, I C 1503/05/K, I Nc 107/01/K, I C 390/01 /K,

4) o zmianę poprzez uwzględnienie wniosku pełnomocnika w przedmiocie zasądzenia kosztów na rzecz pełnomocnika z tytułu świadczenia nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu,

5) o zasądzenie kosztów nieopłaconej w całości pomocy prawnej świadczonej z urzędu dot. postępowania przed Sądem II instancji,

ewentualnie o uchylenie postanowienia zapadłego co do istoty sprawy i przekazanie sprawy w zaskarżonym zakresie do rozpoznania Sądowi I Instancji.

Wszyscy apelujący wnieśli również odpowiedzi na apelacje pozostałych uczestników, domagając się oddalenia tych apelacji i zasądzenia kosztów postępowania odwoławczego.

W piśmie z dnia 23 stycznia 2017 r. (k. 3218) pełnomocnik wnioskodawczyni sprecyzował stanowisko wnioskodawczyni, wskazując, że wnosi ona o zmianę zaskarżonego postanowienia w sposób wskazany w apelacji pełnomocnika (pkt III petitum apelacji), w tym wnosi o orzeczenie zgodnie z jej żądaniami w sprawach połączonych z niniejszą sprawą, o sygn. wskazanych w pkt III.3. petitum apelacji, ponadto wnosi o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez orzeczenie zgodnie z żądaniem wnioskodawczyni w sprawie połączonej z niniejszą sprawą – I C 3310/14/K (sprawa z powództwa T. B. przeciwko (...) sp. z o.o. sp. k. o zapłatę kwoty 1.812,66 zł wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu poniesionych przez T. B. opłat za media).

Na rozprawie w dniu 8 marca 2017 r.(k. 3241) pełnomocnik wnioskodawczyni cofnął apelację w zakresie zaskarżenia punktów IX, XIV i XV.

Pełnomocnik uczestników S. T. osp. z o.o. sp. k. w K. oraz spółki (...) na rozprawie w dniu 8 marca 2017 r. wniósł o oddalenie apelacji wnioskodawczyni oraz uczestników A. S. i H. S., pozostawiając do uznania Sądu apelację uczestnika Z. K. (1), wniósł ponadto o zasądzenie od wnioskodawczyni i uczestników – małżonków S. kosztów postępowania.

W toku postępowania odwoławczego do łącznego rozpoznania połączono sprawę I C 583/17/K z powództwa T. B. o rozliczenie kosztów mediów (wody i energii elektrycznej) za okres od października 2014 roku do lutego 2017 roku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Dla porządku wywodu w pierwszej kolejności wskazać trzeba na przyczyny podjętych rozstrzygnięć o charakterze formalnym zawarte w punktach 2 i 3 postanowienia.

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy należy zwrócić uwagę, że pkt VI postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 27 kwietnia 2007 r., sygn. akt I Ns 450/00/K był już prawomocny w dacie orzekania w sprawie I Ns 2534/08/K. Wówczas Sąd Rejonowy oddalił powództwa w sprawach sygn. I C 48/02/K, I C 1389/04/K, I C 548/02/K, I C 1390/04/K, I C 1388/04/K, I C 1503/05/K, I Nc 107/01/K, I C 390/01/K. Sąd Rejonowy ponownie rozpoznając sprawę, nie mógł zatem objąć rozstrzygnięciem żądań prawomocnie już oddalonych. Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy zobligowany był do uchylenia zaskarżonego postanowienia w punkcie XIII – w zakresie jakim obejmowało rozstrzygnięcie o roszczeniach dochodzonych w sprawach I C 48/02/K, I C 1503/05/K, I C 1388/04/K, I C 548/02/K, I C 390/01/K, I C 1389/04/K, gdyż Sąd Rejonowy wydając zaskarżone postanowienie ponownie rozstrzygnął kwestię prawomocnie rozpoznaną, co jest niedopuszczalne (art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.). Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 2 sentencji postanowienia na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Wobec skutecznego cofnięcia apelacji przez wnioskodawczynię od pkt IX, XIV i XV postanowienia, Sąd Okręgowy orzekł z kolei jak w punkcie 3 sentencji postanowienia na zasadzie art. 391 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Nie ulega wątpliwości, że uzasadnienie zaskarżonego postanowienia częściowo narusza art. 328 § 2 k.p.c. Słusznie zarzuca się w apelacjach niewskazanie podstaw części rozstrzygnięć i skrótowość rozważań w części rozstrzygającej po poszczególnych roszczeniach uzupełniających. Uchybienia te nie uzasadniają jednak uchylenia postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Sąd Rejonowy zniósł bowiem współwłasność nieruchomości i tę część rozstrzygnięcia wyczerpująco uzasadnił. Uchybienia w uzasadnieniu co do pozostałych roszczeń uzupełniających nie uzasadniają uchylenia rozstrzygnięcia w sprawie toczącej się od 1999 roku.

Co się zaś tyczy merytorycznego rozstrzygnięcia o złożonych apelacjach, to o ich rozstrzygnięciu przesądzają podstawy prawne wspólne dla całości sprawy. Poszczególne zarzuty apelacyjne są ściśle związane z ustaleniami faktycznymi, których część objęta jest również zarzutami opartymi na treści art. 233 § 1 k.p.c. Zarzuty dotyczące wadliwej oceny dowodów dotyczą nie tyle samej oceny co jej braku, ewentualnie wyciągnięcia z przeprowadzonych dowodów wniosków niepełnych lub sprzecznych z treścią dowodów. Mając na względzie długotrwałość postępowania i wzajemne przenikanie się poszczególnych kwestii uzasadnienie prawne nastąpi łącznie z uzasadnieniem co do ustaleń faktycznych, tak aby zapewnić przejrzystość wywodu.

Stan faktyczny sprawy co do samego zniesienia współwłasności jest co do zasady niesporny i nie był kwestionowany w apelacjach. Sąd Okręgowy przyjmuje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy za wyjątkiem zmian i uzupełnień wskazanych poniżej.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy ustala, że udziały poszczególnych współwłaścicieli wynoszą:

- (...) sp. z o.o. sp.k - (...)części (a nie (...) jak ustalił Sąd Rejonowy);

- (...) Sp. z o.o. – (...) części;

- Z. K. (1) – (...) części;

- T. B. (...)części;

- H. S. i A. S. na prawa wspólności małżeńskiej (...)części.

W toku postępowania swoje udziały w nieruchomości zbyli T. W. i S. W. oraz częściowo Z. K. (1)

(odpis kw, k. 68;

księga wieczysta (...), dostęp elektroniczny z 17 stycznia 2018 roku).

Dla samego zniesienia współwłasności kluczowy jest art. 211 k.c., zgodnie z którym każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Sama zasada zniesienia współwłasności w niniejszej sprawie nie była sporna. Wydzielenie odrębnych własności lokali jest uzasadnione wnioskami stron oraz treścią art. 7 i 11 ustawy o własności lokali. Sporny między stronami (jakkolwiek jedynie w niewielkim stopniu) był konkretny sposób wydzielenia lokali. W tej kwestii Sąd Okręgowy uznaje za uprawnione skorzystanie przez Sąd Rejonowy z opinii inwentaryzacyjnej biegłej R. O. i sam opiera rozstrzygnięcie na tej opinii. Poprzednio sporządzone opinie innych biegłych obejmowały osobno tzw. inwentaryzację lokali i osobno ich wycenę. Rozbieżności w czasie sporządzenia tych opinii i dokonywanie zmian w nieruchomości uzasadniało zlecenie opinii łącznej, w której jeden biegły dokonał inwentaryzacji budynku, sporządził projekt wyodrębnienia lokali i oszacował te lokale. Biegła R. O. odniosła się do wszystkich zarzutów formułowanych przeciwko jej opinii. Wywód biegłej jest czytelny i logiczny oraz opiera się na wskazanych przez biegłą przesłankach. Biegła odniosła się do przyczyn rozbieżności wyników jej opinii i opinii biegłego Ł. racjonalnie wskazując, że wynikają one ze sposobu obliczania powierzchni lokali. Sama wnioskodawczyni kwestionowała jednakowe kwalifikowanie pomieszczeń w piwnicach w zarzutach podnoszonych przeciwko opinii biegłego Ł. w lipcu 2001 roku (k. 405). Opinie biegłego Ł. wykonane przed rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego z 4 września 2008 roku były sporządzane w różnych wariantach. Sąd Okręgowy uznał je za wadliwe albowiem ostateczna wersja opinii nie dawała jedności po zsumowaniu udziałów współwłaścicieli. Sąd Okręgowy zalecił wówczas sporządzenie nowej opinii biegłego. Kolejne opinie biegłego Ł. były kwestionowane przez część uczestników. W toku sporządzania tych opinii dochodziło także do wykonywania prac budowlanych na strychu. Sąd Rejonowy był zatem uprawniony do zlecenia sporządzenia nowej opinii inwentaryzacyjnej. Celowym było wykonanie tej opinii przez biegłą dysponująca uprawnieniami zarówno do szacowania nieruchomości jak i inwentaryzacji podziałów nieruchomości. Biegła R. O. sporządziła inwentaryzację i projekt wydzielenia poszczególnych lokali już po dokonaniu poszczególnych prac. Jej opinia uwzględnia zatem ostatni fizyczny stan nieruchomości. Biegła dokonała obliczeń według zasad wskazanych w art. 2 ust 2 ustawy o ochronie praw lokatorów. Taki sposób ustalania powierzchni jest uzasadniony. Zgodnie z art. 3 ust. 3 i 4 ustawy o własności lokali udział właściciela lokalu wyodrębnionego w nieruchomości wspólnej odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi. Do wyznaczenia tego stosunku niezbędne jest określenie, oddzielnie dla każdego samodzielnego lokalu, jego powierzchni użytkowej wraz z powierzchnią pomieszczeń do niego przynależnych. Ustawa o własności lokali nie zawiera przy tym własnej definicji powierzchni użytkowej lokalu. Uzasadnione jest zatem sięgnięcie do takiej definicji znajdujące się w innym akcie prawnym to jest w art. 2 ust. 2 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o ochronie praw lokatorów. Zgodnie z tymi przepisami przez powierzchnię użytkową lokalu należy przez to rozumieć powierzchnię wszystkich pomieszczeń znajdujących się w lokalu, a w szczególności pokoi, kuchni, spiżarni, przedpokoi, alków, holi, korytarzy, łazienek oraz innych pomieszczeń służących mieszkalnym i gospodarczym potrzebom lokatora, bez względu na ich przeznaczenie i sposób używania; za powierzchnię użytkową lokalu nie uważa się powierzchni balkonów, tarasów i loggii, antresoli, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału. Obmiaru powierzchni użytkowej lokalu dokonuje się w świetle wyprawionych ścian. Powierzchnię pomieszczeń lub ich części o wysokości w świetle równej lub większej od 2,20 m należy zaliczać do obliczeń w 100%, o wysokości równej lub większej od 1,40 m, lecz mniejszej od 2,20 m - w 50%, o wysokości mniejszej od 1,40 m pomija się całkowicie. Pozostałe zasady obliczania powierzchni należy przyjmować zgodnie z Polską Normą odpowiednią do określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych w budownictwie. Biegła zastosowała się do tych reguł i odniosła się do poszczególnych zarzutów w tej kwestii. Rzuty poszczególnych pomieszczeń są zwymiarowane i kompletne. Biegła odnośnie zarzutów składała wyjaśnienia tak przed Sądem Rejonowym jak i przed Sądem Okręgowym (w tym ostatnim przypadku, k. 3413-3416). Biegła szczegółowo, kilkukrotnie i wyczerpująco odniosła się także od innych zarzutów tak dotyczących sposobu wyceny jak i jej metodologii. Przeciwko tak porządzonej opinii nie przedstawiono dowodów przeciwnych ani nie wskazano konkretnych błędów logicznych lub matematycznych dyskwalifikujących opinię poza powtarzanym wielokrotnie przekonaniem wnioskodawczyni o wadliwości sporządzonych pomiarów. Przekonanie takie nie uzasadnia jednak odstąpienia od jedynej opinii sporządzonej po wykonaniu wszystkich prac w nieruchomości. W tym miejscu Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że słusznie biegła nie „przypisała” do lokalu nr (...) schodów zewnętrznych. Schody zewnętrzne z całą pewnością nie należą do kategorii pomieszczenia. Nie mogą być zatem częścią wyodrębnionego lokalu (art. 2 ust. 2 ustawy o własności lokali). Słuszne i racjonalne jest natomiast wyjaśnienie biegłej co do ujęcia przedmiotowych schodów jako jednego z atrybutów cech lokalu (...). Bezzasadne są także zarzuty apelacji wnioskodawczyni co do rzekomo wadliwego obliczenia udziału wnioskodawczyni w nieruchomości wspólnej. Udział we współwłasności wynika wprost z wpisów w księdze wieczystej. Podstawą dokonywania rozliczeń z tytułu zniesienia współwłasności są takie udziały jakie posiadają poszczególni współwłaściciele w chwili zniesienia współwłasności. Stąd też dla wszelkich obliczeń należnych wnioskodawczyni dopłat przyjęto udział w wysokości (...)części. Takim bowiem dysponuje wnioskodawczyni. Osobną kwestią jest to, że w wyniku znoszenia współwłasności poszczególni współwłaściciele mogą otrzymać udziały we współwłasności w innej wysokości. Udziały ustalane w orzeczeniu znoszącym współwłasność są pochodną przydzielenia współwłaścicielom poszczególnych lokali o określonych powierzchniach. Udziały te liczy się według zasad określonych w cytowanym wyżej art. 3 ust. 3 ustawy o własności lokali. Wyliczenia udziałów obejmuje także opinia biegłej (k. 3329). Ewentualną różnicę wartości udziału wyrównuje się poprzez dopłaty. Wbrew zarzutom wnioskodawczyni nie została ona pozbawiona tego co posiada. Na skutek zniesienia współwłasności wnioskodawczyni otrzymała bowiem ten lokal który dotychczas posiadała. Różnica dotyczy jedynie wielkości udziału w nieruchomości wspólnej, która to wartość została wyrównana zasądzoną dopłatą. W przypadku nieruchomości, w której dochodzi do wydzielania lokali nie sposób zapewnić pełnej zgodności wielkości posiadanego udziału z wielkością wydzielanego lokalu. Wynika to z konfiguracji poszczególnych lokali i ograniczeń technicznych. W niniejszej sprawie wnioskodawczyni otrzymała wnioskowany i posiadany przez nią lokal i stosowną spłatę wynikająca z różnicy wielkości udziałów przed i po zniesieniu współwłasności. Pozostali współwłaściciele także otrzymali te lokale, o które wnioskowali.

Osobne zagadnienie stanowi sposób zniesienia współwłasności w części obejmującej pomieszczenia strychowe. Uczestnicy A. S. i H. S. wnioskowali o podział strychu w taki sposób aby jedna z wydzielonych tam części stanowiła pomieszczenie przynależne do ich lokalu. Takie rozwiązanie nie jest jednak uzasadnione. Zasadą znoszenia współwłasności wynikającą z art. 211 k.c w zw. z art. 623 k.p.c. jest dążenie do takiego wydzielenia lokali, które w możliwie najpełniejszy sposób zaspokajają udziały współwłaścicieli. Jednocześnie zniesienie współwłasności winno nastąpić w miarę możliwości zgodnie z wnioskami stron. Skoro między uczestnikami istniał spór co do sposobu podziału strychu, to rozstrzygnięcie tego sporu musiało nastąpić w myśl zasady dążenia do wydzielenia fizycznych części możliwie zgodnie z posiadanymi udziałami. Przyznanie części strychu dodatkowo na rzecz uczestników A. i H. S. prowadziłoby do powiększenia udziału tych uczestników kosztem udziału uczestnika (...) sp. z o.o. sp. komandytowej. Ten ostatni uczestnik nie godził się na takie rozwiązanie. Nie ma podstaw aby zniesienie współwłasności, które jest możliwe w kilku wariantach, następowało w oparciu o ten wariant, który łączy się z najdalej idącymi zmianami wysokości udziałów. Uzasadniony był zatem podział według wariantu opinii z września 2015 roku, a zatem taki, który przewiduje wydzielenie na strychu pomieszczenia (...) jako przynależnego do lokalu (...) i pozostawienia pozostałej części strychu jako wydzielonego lokalu (...). Podział taki nie stoi w sprzeczności z wytycznymi Sądu Okręgowego zawartymi w postanowieniu z dnia 4 września 2008 r., sygn. akt II Ca 798/08. Uczestnicy A. S. i H. S. słusznie podnoszą, że zgodnie z art. 386 § 6 k.p.c. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiążą zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy nastąpiła zmiana stanu prawnego. Rzecz jednak w tym, że ocena prawna i wskazania zapadają przy określonych ustaleniach faktycznych. Tymczasem w tym przypadku już po wydaniu orzeczenia z 4 września 2008 roku doszło do istotnej zmiany stanu faktycznego, jakim było nabycie kolejnych udziałów przez uczestnika (...) sp. z o.o. sp. k. Udziały te są na tyle duże, że dla ich zaspokojenia konieczne jest uwzględnienie w możliwie wysokim stopniu powierzchni strychu jako przyznanego temu uczestnikowi. Zaskarżone postanowienie Sądu Rejonowego i ostateczne rozstrzygniecie Sądu Okręgowego spełniają wytyczne postanowienia z 4 września 2008 roku, które kwestionowały możliwość pozostawienia strychy jako należącego do powierzchni wspólnych. Tak też doszło do zniesienia współwłasności – strych został ujęty jako powierzchnia przypadająca na poszczególne lokale stanowiące odrębną własność. Zmiana wysokości udziałów współwłaścicieli skutkowała niemożnością powiększania powierzchni lokalu (...) „kosztem” udziału innych współwłaścicieli.

Ostatecznie zatem Sąd Okręgowy dokonał zniesienia współwłasności w sposób taki sam jak uczynił to Sąd Rejonowy opierając się na wariancie podziału piwnic i pięter opracowanym w sierpniu 2014 roku i zmodyfikowanym w sierpniu 2015 roku w zakresie pomieszczeń strychowych. Skorygowano jedynie wadliwe przydzielenie pomieszczenia (...). w punkcie III. 3. Zgodnie z przyjętym wariantem zniesienia współwłasności, przynależnością lokalu (...) jest pomieszczenie (...) (a nie (...)). W pozostałym zakresie dokonane zmiany w ramach punktu III. zaskarżonego postanowienia mają charakter redakcyjny i stylistyczny, i zmierzają do ujednolicenia sposobu opisania lokali oraz zapewnienia spójności terminologicznej sentencji z brzmieniem opinii, która jest podstawą wydzielenia lokali. Zmianie uległy także wartości wydzielonych lokali, co wynikało z upływu czasu i sporządzenia nowej opinii szacunkowej. Stąd też Sąd Okręgowy zdecydował się na zredagowanie od nowa treści punktu III. Wartość poszczególnych lokali zaokrąglono przy tym do pełnych złotych, zważywszy że ustalona prze biegła wartość jest wartością szacunkową, a w obrocie rynkowym nie występują lokale, których wartość wyrażana jest z dokładnością do pojedynczych groszy. Wartości ustalono na podstawie opinii biegłej R. O. (k. 3296-3334) uznając tę opinię za prawidłową w świetle poczynionych wyżej uwag co do tej opinii. Wartości poszczególnych wydzielanych lokali ustalone w oparciu o powyższą opinię obrazuje tabela zamieszczona poniżej. Wbrew zarzutom wnioskodawczyni pomieszczenia strychu nie zostały uznane za pomieszczenia wspólne. Na tej kondygnacji wydzielony jest bowiem lokal o przeznaczeniu innym niż mieszkalne oznaczony symbolem (...). Powierzchnia tego lokalu została ujęta przy obliczeniach udziałów we współwłasności (opinia biegłej, k. 3329) a tak obliczone wartości udziałów różnią się od wariantu zniesienia współwłasności bez wydzielania odrębnego lokalu (...) (vide k. 2674). Podobnie niezasadne są zarzuty odnośnie nieprzydzielenia wnioskodawczyni pomieszczenia schowka, który pozostał w częściach wspólnych. Z rzutów poszczególnych kondygnacji i opisu pomieszczeń przydzielanych do poszczególnych lokali stanowiących odrębne przedmioty własności nie wynika, aby w części wspólnej pozostały jakiekolwiek pomieszczenia wydzielone trwałymi ścianami, które nie służą komunikacji wewnętrznej (rzuty kondygnacji, k. 2677-2679).

Konsekwencją takiego sposobu zniesienia współwłasności jest rozstrzygnięcie o dopłatach. W wyniku zniesienia współwłasności współwłaściciel powinien otrzymać rzecz o wartości odpowiadającej wartości jego udziału, a jeśli nie jest to możliwe winien otrzymać stosowną dopłatę. Zgodnie bowiem z art. 212 § 1 k.c. jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Wartości istotne dla tych rozliczeń obrazuje poniższa tabela, która uwzględnia okoliczność, że zsumowana wartość poszczególnych wydzielanych lokali wynosi 1.522.220 zł.

Mając na uwadze powyższe wyliczenia zmieniono zaskarżone postanowienie w punktach V-VIII ustalających wysokość należnych dopłat. Do dokonania dopłat zobowiązani są uczestnicy A. S. i H. S. albowiem otrzymują udziały we współwłasności przewyższające ich dotychczasowy udział. Sąd Okręgowy nie zmieniał przy tym wyznaczonego terminu do dokonania spłat mając na uwadze, że uczestnicy muszą mieć czas na uzyskanie znaczących kwot dopłat. Wyznaczony termin nie narusza przy tym uprawnień pozostałych współwłaścicieli do otrzymania ekwiwalentu za utracone udziały.

Osobną grupę zagadnień stanowią roszczenia uzupełniające dochodzone w niniejszym postępowaniu na mocy art. 618 k.p.c. W tej grupie z kolei mieszczą się roszczenia stron z tytułu posiadania poszczególnych lokali jak i roszczenia z tytułu nakładów na nieruchomość oraz związane z eksploatacją lokali. Roszczenia takie mogą być przedmiotem orzekania o ile zostały jednoznacznie sformułowane. Podlegają one także zwykłemu rozkładowi ciężaru dowodu. Każdy formułujący takie żądanie winien je wykazać tak co do zasady jak i wysokości (art. 6 k.c.).

Rozstrzygając o pierwszej grupie wskazanych wyżej roszczeń, to jest roszczeń z tytułu posiadania lokali Sąd Okręgowy przypomina, że roszczenia takie kierował w niniejszej sprawie Z. K. (1) przeciwko A. S. i H. S. z tytułu zajmowania lokalu o powierzchni większej niż wynika z udziału we współwłasności i z tytułu pożytków z lokalu oraz wnioskodawczyni i uczestnicy A. S. i H. S. przeciwko Z. K. (1) z tytułu uzyskiwanego czynszu najmu lokalu. W tej kwestii art. 206 k.c. stanowi, że każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Z kolei ainformacje o jednostce

orzeczenia sądów

tezy z piśmiennictwa

komentarze

monografie

wzory i zestawienia

procedury

rt. 207 k.c. przesądza, że pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Sąd Okręgowy, odnośnie wykładni tych przepisów podziela pogląd prawny wyrażony przez Sąd Najwyższy w Uchwale z dnia 10 maja 2006 r. w sprawie III CZP 9/06 (OSNC 2007/3/37, Prok.i Pr.-wkł. 2006/11/37, Wokanda 2006/11/1, Biul.SN 2006/5/7, M.Prawn. 2007/19/1088, cyt. za Lex). Zgodnie z tym poglądem, „[z] przepisów kodeksu cywilnego regulujących współwłasność istotnie nie wynika, aby współwłaściciel miał uprawnienie do korzystania tylko z takiej części rzeczy wspólnej, która odpowiada wielkości jego udziału, według art. 206 k.c. bowiem regułą jest korzystanie przez współwłaścicieli z całej rzeczy wspólnej. Przepis ten, podobnie jak art. 207 k.c., ma charakter dyspozytywny, wobec czego współwłaściciele mogą w umowie ustalić inny sposób korzystania z rzeczy wspólnej, w szczególności mogą w drodze podziału quoad usum wyodrębnić określone jej części do wyłącznego korzystania przez poszczególnych współwłaścicieli. W takich wypadkach o uprawnieniu poszczególnych współwłaścicieli do wyłącznego korzystania z określonych części rzeczy wspólnej będą decydowały jedynie postanowienia umowy (zob. uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1963 r., III CO 33/62, OSNCP 1964, nr 2, poz. 22, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1963 r., III CR 81/63, OSNCP 1964, nr 9, poz. 189, uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 1980 r., III CZP 80/79, OSNCP 1980, nr 9, poz. 157, oraz z dnia 13 lutego 1981 r., III CZP 72/80, OSNCP 1981, nr 11, poz. 207, a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2004 r., IV CK 17/03, nie publ.). Rozważeniu podlega jednak zakres uprawnień przysługujących współwłaścicielom w ustawowym modelu korzystania z rzeczy wspólnej, czyli w wypadkach objętych zakresem zastosowania art. 206 k.c. W przepisie tym jest mowa o korzystaniu i współposiadaniu, nie ulega jednak wątpliwości, że posiadanie jest jedną z form korzystania z rzeczy wspólnej, korzystanie obejmuje bowiem możliwość używania, które łączy się ściśle z faktycznym władaniem rzeczą. Według art. 206 k.c., każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania całej rzeczy wspólnej, przy czym uprawnienie to jest niezależne od wielkości przysługującego mu udziału we współwłasności, ale jest ograniczone identycznymi uprawnieniami pozostałych współwłaścicieli. Każdy współwłaściciel może zatem posiadać całą wspólną rzecz, lecz tylko o tyle, o ile nie przeszkadza analogicznemu posiadaniu przez pozostałych współwłaścicieli. Wobec takiego unormowania uprawnień współwłaścicieli, w wypadkach objętych zakresem zastosowania art. 206 k.c. nie może być w ogóle mowy o uprawnieniu do posiadania rzeczy wspólnej w jakichkolwiek częściach, a więc o posiadaniu "w granicach udziału" lub "ponad udział" we współwłasności. Trzeba jednak podkreślić, na co zwrócono także uwagę w doktrynie, że wykonywanie własności rzeczy wspólnej podlega ograniczeniom wynikającym z konieczności respektowania praw pozostałych współwłaścicieli. Współwłaściciel jest zatem w wykonywaniu własności rzeczy wspólnej ograniczony prawami innych współwłaścicieli, a w szczególności tym, czy jego korzystanie i współposiadanie daje się pogodzić z korzystaniem i współposiadaniem wykonywanym przez pozostałych współwłaścicieli (art. 206 k.c.). W doktrynie podniesiono ponadto, że ujmowane od strony pozytywnej uprawnienia właściciela należy w stosunku wewnętrznym współwłasności dopasować do wielości podmiotów po stronie właścicielskiej, należy bowiem honorować fakt, iż współwłasność jest prawem zespolonym z udziałów poszczególnych właścicieli, a zatem uwzględnić konieczny udział każdego ze współwłaścicieli w uprawnieniach do posiadania, korzystania z rzeczy i rozporządzania rzeczą. W stosunkach między współwłaścicielami art. 206 i 207 k.c. wyznaczają zakres uprawnień, składających się na szeroko rozumiane uprawnienie do korzystania z rzeczy, oraz zasady ich wykonywania. Spośród ogółu uprawnień ustawodawca wyodrębnił i uregulował w art. 207 k.c. zasady pobierania pożytków i innych przychodów z rzeczy wspólnej, co pozwala wnioskować, że pozostałe formy korzystania z rzeczy poddał zasadzie wyrażonej w art. 206 k.c. Uprawnienia te mogą być zatem wykonywane w takim zakresie, jaki daje się pogodzić z korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Zakres ten musi być oceniany na tle konkretnych okoliczności faktycznych, ponieważ zależy od rodzaju rzeczy wspólnej oraz charakteru stosunków między współwłaścicielami i dlatego dopiero po zbadaniu konkretnych okoliczności można ocenić, czy posiadanie jednego ze współwłaścicieli daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych. Artykuł 206 k.c., odwołując się do obiektywnego kryterium pogodzenia posiadania współwłaściciela z posiadaniem pozostałych współwłaścicieli, abstrahuje od wielkości udziałów we współwłasności. Nie oznacza to jednak, że w razie sporu między współwłaścicielami co do zakresu korzystania z rzeczy wspólnej kwestia wielkości udziałów jest prawnie obojętna; przeciwnie, stanowi istotne kryterium w umownym lub sądowym ukształtowaniu sposobu korzystania z rzeczy. Wielkość udziału jest więc elementem oceny, w jakim zakresie posiadanie współwłaściciela daje się pogodzić ze współposiadaniem rzeczy wspólnej przez pozostałych współwłaścicieli. Tego rodzaju zależność między wielkością udziału a zakresem uprawnienia do korzystania z rzeczy wspólnej jest dostrzegana zarówno w orzecznictwie, jak i w nauce prawa, a zachodzące w tym względzie dysproporcje są często zarzewiem sporów między współwłaścicielami. W praktyce ujawniają się one zwłaszcza wtedy, gdy z racji posiadania rzeczy wspólnej lub jej części współwłaściciel uzyskuje wymierną korzyść, np. nie płaci czynszu za mieszkanie zajmowane we wspólnym budynku. Z regulacji zawartej w art. 206 k.c. wynika, że posiadanie w granicach uprawnienia do posiadania rzeczy wspólnej jest uzależnione od możliwości pogodzenia posiadania współwłaściciela ze współposiadaniem rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Wszystkie inne przypadki posiadania rzeczy wspólnej wykraczają tym samym poza określony w art. 206 k.c. zakres "uprawnionego" posiadania rzeczy wspólnej przez konkretnego współwłaściciela. Posiadanie, które wykracza poza "uprawniony" zakres, narusza ustawowo ukształtowane stosunki między współwłaścicielami, co z kolei rodzi dla pozostałych współwłaścicieli roszczenia służące ochronie ich sytuacji prawnej. Podstawę tych roszczeń stanowi art. 206 k.c., który - określając wewnętrzne relacje między współwłaścicielami - stwarza tym samym możliwość doprowadzenia do stanu równowagi, naruszonej przez jednego ze współwłaścicieli korzystaniem niemieszczącym się w sferze korzystania "uprawnionego". W takiej sytuacji mogą powstać dla pozostałych współwłaścicieli roszczenia o zapłatę określonej kwoty tytułem części uzyskanych w ten sposób korzyści, nie jest bowiem obowiązkowe dążenie do wyrównania uprawnień określonych w art. 206 k.c. w naturze (np. w drodze roszczenia o dopuszczenie do współposiadania). Rozważania powyższe prowadzą do wniosku, że współwłaściciel, który korzysta z rzeczy wspólnej, wykraczając poza granice korzystania "uprawnionego", powinien rozliczyć się z pozostałymi współwłaścicielami z uzyskanych z tego tytułu korzyści. Trzeba podkreślić, że wniosek taki harmonizuje z obowiązkami wynikającymi ze stosunku współwłasności, w tym z obowiązkiem zredukowania przez wszystkich współwłaścicieli swoich wzajemnych uprawnień i przestrzegania przysługującego im wszystkim uprawnienia do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej.” Rozliczenie między współwłaścicielami następuje wówczas na podstawie art. 224 § 2 lub art. 225 k.c. (por Uchwałę Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 19 marca 2013 r., III CZP 88/12, OSNC 2013/9/103, M.Prawn. 2013/24/1315, Biul.SN 2013/3/8)

W świetle powyższego rozumienia art. 206 i 207 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c. i 225 k.c. kluczowe było ustalenie czy współwłaściciele zawarli umowę co do sposobu korzystania z nieruchomości. W tej materii Sąd Rejonowy dokonał szczątkowych ustaleń faktycznych i wskazał, że strony zawarły umowę o podziale do korzystania. Wniosek taki jest jednak tylko częściowo uzasadniony. Sąd Okręgowy stwierdza, że nic w materiale dowodowym nie wskazuje na zawarcie wprost umowy o podziale quoad usum. Umowa taka nigdy nie przybrała formy pisemnej. Nie ma jednak przeszkód aby przyjąć, że do zawarcia takiej umowy doszło w sposób dorozumiany. Zgodnie bowiem z art. 60 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). Przepis ten przed nowelizacją z 2002 roku co do zasady brzmiał tak samo z tą jedynie różnicą, że nie odnosił się do elektronicznej formy ujawniania woli. Nowelizacja nie ma zatem znaczenia dla wykładni cyt. przepisu w niniejszej sprawie. Analizując sposób nabywania udziałów i obejmowanie poszczególnych lokali Sąd Okręgowy uzupełniająco ustalił, że:

Przed wszczęciem niniejszego postępowania nie istniał spór między współwłaścicielami co do posiadania poszczególnych lokali. Współwłaściciele obejmowali konkretne lokale wraz z nabywanymi udziałami i nie składali wobec siebie żadnych żądań z tytułu posiadania poszczególnych lokali lub powierzchni tych lokali. Posiadanie to nie było sporne. T. B. nabywając udziały w nieruchomości 10 września 1992 roku oświadczyła, że została dopuszczona do współposiadania nieruchomości i z tytułu zakupionych udziałów będzie użytkować lokal mieszkalny nr (...) (obecne oznaczenie (...)). Z kolei H. S. i A. S. z chwilą zakupu udziałów objęli lokal nr (...) (obecnie (...))

(umowa sprzedaży z 10.9.1992r., k. 220;

umowa sprzedaży z 30.8.1995 roku, k. 226 i protokół przekazania, k. 228

oświadczenia stron na rozprawie 21.12.2000)

Miała miejsce zatem dorozumiana umowa o podziale do korzystania z nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności. Sąd Okręgowy stwierdza jednak, że do wypowiedzenia tej dorozumianej umowy doszło na rozprawie 21 grudnia 2000 roku (k. 255) kiedy to uczestnik Z. K. (1) po raz pierwszy zgłosił roszczenia w stosunku do uczestników A. S. i H. S. podnosząc, że uczestnicy ci zajmują lokal większy niż wynikałoby z posiadanych udziałów i zażądał przydzielenia mu części lokalu ostatecznie oznaczanego jako (...). Z tą chwilą jeden ze współwłaścicieli przestał godzić się na dalsze obowiązywanie przedmiotowej umowy. Sąd Okręgowy przyjmuje, że oświadczenie to ma charakter dorozumianego wypowiedzenia umowy o podziale do korzystania (art. 65 k.c.). Od tej też chwili uczestnicy A. S. i H. S. korzystają z lokalu (...) w sposób nie dający się pogodzić z uprawnieniami innych i nie są posiadaczami w dobrej wierze (art. 225 k.c.). Dla ich odpowiedzialności nie jest przy tym konieczne aby ucz. Z. K. (1) domagał się wydania rzeczy. Może bowiem realizować swoje uprawnienia właścicielskie nie tylko poprzez korzystanie z rzeczy ale także czerpanie z niej pożytków w stopniu odpowiadającym jego udziałowi (por cyt. wyżej uchwałę Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 19 marca 2013 r., III CZP 88/12, OSNC 2013/9/103, M.Prawn. 2013/24/1315, Biul.SN 2013/3/8). Uczestnicy winni zatem rozliczyć się takiego posiadania w myśl zaprezentowanego wyżej rozumienia art. 206 i 207 k.c. począwszy od początku 2001 roku do grudnia 2014 roku kiedy to Z. K. (1) zbył znaczącą część swoich udziałów i nie domaga się rozliczenia za dalszy okres. Na podstawie wpisów w księgach wieczystych Sąd Okręgowy ustalił, że udziału ucz. A. S. i H. S. wynosiły przez cały czas (...) części a udział Z. K. (1) do 16 grudnia 2014 roku wynosił (...) części. Wartość wynagrodzenia należnego Z. K. (1) za korzystanie przez ucz. A. S. i H. S. z powierzchni większej niż wynikałaby z posiadanego udziału we współwłasności za lata 2001-10.12.2014 wynosi łącznie 42.277,04 zł. Za poszczególne lata „nadwyżka” w złotych wynosi:

Kwoty powyższe ustalono na podstawie opinii biegłych: P. P. (k. 1162), R. Z. (k. 2227) i R. O., (k. 2848). Opinie te zostały sporządzone przez biegłych zgodnie ze zleceniami Sądu Rejonowego. Biegli dokonali obliczeń wartości wynagrodzenia zgodnie z wiadomościami specjalnymi i przedstawili swoje wnioski w sposób czytelny i jednoznaczny. Ewentualne zarzuty do tych opinii zostały wyjaśnione przez biegłych w toku postępowania przed Sądem Rejonowym. Biegli odnieśli się do stawianych zarzutów. Metodologia wyliczenia powyższych kwot w oparciu o możliwe do uzyskania czynsze najmu nie budzi wątpliwości. Celem wyliczenia jest ustalenie hipotetycznych korzyści, które mogliby odnieść współwłaściciele niekorzystający z rzeczy w należnym im zakresie gdyby z rzeczy mogli skorzystać. Co istotne opinie te nie były już przedmiotem zarzutów apelacyjnych. Mogły zatem stanowić podstawę dokonywanych w sprawie ustaleń. Sąd Okręgowy zwraca jednak uwagę, że biegli szacowali całkowitą wartość wynagrodzenia za korzystanie przez uczestników z powierzchni większej niż im przynależna. Tymczasem uczestnik Z. K. (1) może od nich żądać jedynie takiej części ogólnej sumy wynagrodzenia, jaka przypada na jego udział. Nie jest bowiem uprawniony z mocy art. 206 k.c. do żądania całości wynagrodzenia za tzw. korzystanie „ponad udział”, a jedynie w takiej części ile wynosi jego własny udział. Jedynie bowiem w tej części uczestnicy A. S. i H. S. naruszali ucz. Z. K. (1) w jego uprawnieniach. Stąd też wynagrodzenie obliczone przez biegłych Sąd Okręgowy przeszacował do udziału uczestnika Z. K. (1) wynoszącego (...) części, otrzymując wartości wskazane w powyższej tabeli. Reasumując uczestnikowi temu należy się kwota 42.277,04 zł z tytułu korzystania przez ucz. A. i H. S. z części nieruchomości, z której korzystali oni bez stosownych uprawnień z wyłączeniem pozostałych uczestników. Uprawnione jest także żądanie odsetek za opóźnienie z tego tytułu na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. Uczestnik Z. K. (1) może jednak domagać się tych odsetek jedynie od daty wezwania do spełnienia tego świadczenia. Dopiero wówczas roszczenia te stały się wymagalne tak co do zasady jak i wysokości. Analizując akta sprawy pod kątem sprecyzowania przedmiotowych żądań Sąd Okręgowy stwierdza, że właściwie sprecyzowane żądania (co do kwoty, a nie tylko co do zasady) zostały doręczone uczestnikom odpowiednio 3 sierpnia 2007 roku (co do roszczeń za lata 2001-2007), 22 sierpnia 2012 roku (co do roszczeń za lata 2008-I kwartał 2012) i 28 stycznia 2015 roku (co do roszczeń za lata II kwartał 2013-10.12.2014). Nastąpiło to odpowiednio z chwilą doręczenia apelacji i doręczenia pism na rozprawach. Od tych dat należą się zatem uczestnikowi Z. K. (1) odsetki za opóźnienie od kwot należnych za poszczególne lata zgodnie ze wskazaną wyżej tabelą. O roszczeniach tych orzeczono zmieniając punkt XIV zaskarżonego postanowienia.

Co się tyczy roszczeń z tytułu pożytków uzyskiwanych z tytułu najmu, to Sąd Okręgowy opiera się na tej samej konstrukcji prawnej, co do rozliczeń z tytułu tzw. „korzystania ponad udział”. Jeżeli przyjąć, że każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do korzystania z rzeczy w takim zakresie w jakim da się to pogodzić z korzystaniem przez innych współwłaścicieli, to nie ma podstaw do rozliczania pożytków uzyskiwanych z lokali przez współwłaścicieli posiadających rzecz w stopniu nie godzącym w prawa pozostałych współwłaścicieli. Jeżeli bowiem współwłaściciele są uprawnieni do korzystania z części nieruchomości przy czym korzystanie to nie może naruszać uprawnień do korzystania z rzeczy przez innych współwłaścicieli, to w ramach tego uprawnienia mieści się także pobieranie pożytków. Współwłaściciel może bowiem korzystać z części rzeczy bądź w ten sposób, że ją sam używa bądź w inny sposób, w tym przypadku oddając rzecz w najem. Niesłuszne byłoby rozliczanie uzyskiwanych pożytków przez jednego ze współwłaścicieli na rzecz innych tylko z tego powodu, że korzysta on z rzeczy w inny sposób niż pozostali współwłaściciele, to jest wynajmuje lokal a nie mieszka w nim. Korzystanie z lokalu przez Z. K. (1) nie było kwestionowane przez pozostałych współwłaścicieli. Co więcej korzystanie to nie pozostawało przy tym w konflikcie z korzystaniem przez innych współwłaścicieli. Uczestnik Z. K. (1) nie posiadał bowiem nieruchomości w stopniu wykraczającym poza jego uprawnienia wynikające z przypadającego mu udziału we współwłasności. Miał prawo korzystać z rzeczy i to uczynił. Rozliczenie uzyskiwanych przez niego pożytków z najmu byłoby krzywdzące i prowadziło do bezpodstawnego wzbogacenia pozostałych współwłaścicieli. Współwłaściciele ci czerpaliby bowiem w takim wypadku pożytki z zajmowania swoich lokali (pożytki w postaci braku opłacania czynszu za zajmowany lokal) i jeszcze otrzymywaliby pożytki za lokal pozostający w posiadaniu Z. K. (1). W istocie ich uprawnienia do współposiadania rzeczy byłyby w takim wypadku wykonywane z naruszeniem uprawnień uczestnika. Taka konstrukcja prawna prowadziłaby do uprzywilejowania współwłaścicieli mieszkających w lokalach w stosunku do tych, którzy lokali osobiście nie zajmują. Rozliczeniu podlegałyby pożytki w części w jakiej ucz. Z. K. (1) posiadałby rzecz w sposób naruszający uprawnienia pozostałych współwłaścicieli (to jest większy lokal niż powinien). Tak jednak nie było i nie ma podstaw do rozliczania dochodów z najmu. Podobnie nie ma podstaw do rozliczania dochodów z najmu uzyskanych przez uczestników A. S. i H. S.. Po pierwsze rozliczenie z tytułu posiadania rzeczy w ich przypadku dokonywane jest według wartości najmu powierzchni przekraczającej ich udział, a nadto w sprawie nie wykazano aby ich lokal był wynajmowany dłużej niż trzy miesiące, co wynika ze złożonych przez nich zeznań. Z racji trwającego do grudnia 2000 roku porozumienia co do korzystania z rzeczy nie ma w ogóle podstaw do rozliczania jakichkolwiek czynszów sprzed tej daty. Roszczenia stron wynikające z pobierania dochodów czynszowych były zatem nieuzasadnione i winny zostać oddalone, o czym orzeczono zmieniając punkty IX i X zaskarżonego postanowienia.

Kolejną grupę roszczeń stanowią roszczenia wnioskodawczyni T. B. kierowane pod adresem (...) sp. z o.o. sp.k. z tytułu kosztów utrzymania rzeczy. W tym zakresie Sąd Okręgowy przypomina, że przedmiotem orzekania mogą być jedynie roszczenia jednoznacznie procesowo sformułowane tak co do treści jak i podstawy faktycznej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2003 r., III CKN 1529/00, cyt. za Lex). Innymi słowy Sąd Okręgowy nie był władny do rozstrzygania wszelkich roszczeń wnioskodawczyni, które mogłyby wynikać z twierdzeń o faktycznym sprawowaniu zarządu nieruchomością, a jedynie o takich roszczeniach, które zostały wyraźnie sprecyzowane w niniejszym postępowaniu. Poza licznymi roszczeniami o zapłatę, co do których wskazano wyżej, że prawomocnie rozstrzygnięto o nich już wcześniej, Sąd Okręgowy rozpoznawał jedynie żądanie zgłoszone w sprawie I C 3310/14/K. Jedynie w tej części apelujący wnioskował o zmianę zaskarżonego postanowienia co do roszczeń wnioskodawczyni o zapłatę. Zakres zaskarżenia został w tej części wyraźnie wskazany przez pełnomocnika apelującej wnioskodawczyni. Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że jest związany granicami apelacji wynikającymi w tym przypadku z granic zaskarżenia (art. 378 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Ponadto przedmiotem rozpoznania mogła być część żądania zgłoszonego w sprawie I C 583/17/K, która obejmowała okres po wydaniu zaskarżonego postanowienia z 26 kwietnia 2016 roku. Zgodnie bowiem z art. 383 k.p.c. stosowanym odpowiednio w postępowaniu nieprocesowym (art. 13 § 2 k.p.c.) w postępowaniu apelacyjnym nie można rozszerzyć żądania pozwu ani występować z nowymi roszczeniami. Jednakże w razie zmiany okoliczności można żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się można nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy. Przeważający w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. Postanowienie Sadu Najwyższego z dnia 5 marca 2008 r., V CSK 447/07, uzasadnienie uchwał Sądu Najwyższego z dnia 26 października 1961 r., IV CO 15/61, OSN 1962, nr 4, poz. 131 i z dnia 27 czerwca 1969 r. III CZP 34/69, OSPiKA 1970, nr 5, poz. 94 oraz postanowienie z dnia 26 marca 2004 r., IV CK 209/03, niepubl.). jest pogląd, że zgłoszenie roszczeń o jakich mowa w art. 618 k.p.c. dopuszczalne jest do daty zamknięcia rozprawy przed sądem pierwszej instancji. Zgłoszenie ich przed sądem drugiej instancji można uznać za skuteczne, gdy powstały albo stały się wymagalne w trakcie postępowania międzyinstancyjnego. Pogląd ten podziela Sąd Okręgowy orzekający w niniejszej sprawie. Skoro powództwo w sprawie I C 583/17 wytoczono już po dacie wydania zaskarżonego postanowienia, a roszczenia z tytułu współposiadania rzeczy mogą być dochodzone w ramach toczącego się postępowania o zniesienie współwłasności (i to wyłącznie, jeśli sprawa taka się toczy – art. 618 § 1 k.p.c.), to przedmiotem rozpoznania mogą być obecnie wyłącznie te roszczenia, które stały się wymagalne po 26 kwietnia 2016 roku.

Sąd Rejonowy nie poczynił ustaleń istotnych dla rozpoznania tych roszczeń. Sąd Okręgowy ustala zatem, że:

Wnioskodawczyni T. B. zawarła z dostawcami wody i energii elektrycznej umowy na dostawy tych mediów do nieruchomości będącej przedmiotem postępowania. Jeśli chodzi o wodę, przedmiotem umowy jest dostawa wody do całości nieruchomości. W przypadku energii elektrycznej przedmiotem umowy jest dostarczanie energii do części wspólnych. Poszczególne lokale mają własne, niezależne liczniki energii elektrycznej i posiadacze lokali rozliczają się bezpośrednio z dostawcą energii. Wnioskodawczyni opłaca rachunki za dostawę wody i odprowadzenie ścieków do całości nieruchomości oraz za dostawę energii do części wspólnych. Wnioskodawczyni dokonuje własnych rozliczeń wody i energii. W przypadku wody od wskazania licznika głównego odlicza wskazania subliczników w jej mieszkaniu i ucz. A. i H. S. a następnie oblicza udział ucz. (...) sp. z o.o. sp. k. według znanego sobie współczynnika ilości osób zajmujących lokal. T. postępuje w przypadku rozliczenia energii elektrycznej z tą różnicą, że nie odlicza wskazań jakichkolwiek subliczników, albowiem dla energii elektrycznej takich subliczników w części wspólnej nie ma.

S. w lokalu wnioskodawczyni i lokalu nr (...) zamontowano w 2001 roku. Uczestnik Z. K. (1) zamontował licznik w swoim loklau przed 2012 rokiem

(dowód: zeznania wnioskodawczyni, k. 3282, 3450-3451

zeznania członka zarządu uczestnika (...) Sp. z o.o. sp.k., k. 3451, co do zamontowania subliczników wody w pomieszczeniach zajmowanych przez Spółkę

-zeznania uczestników, k. 3283-3285 co do istnienia subliczników wody oraz licznika energii elektrycznej)

Wnioskodawczyni zapłaciła za zużycie wody w poszczególnych okresach:

od 25.7.2012 do 10.2012 – 209,75 zł i za dalsze okresy:

do stycznia 2013 roku – 126,88 zł;

do kwietnia 2013 roku – 96,22 zł;

do lipca 2013 roku – 114,29 zł;

do października 2013 roku – 222,63 zł

do stycznia 2014 roku – 389,29 zł;

do kwietnia 2014 roku- 502,40 zł

do lipca 2014 roku – 445,11 zł

do października 2014 roku – 330,55 zł

razem: 2437,12 zł

Wnioskodawczyni opłaciła także rachunki za dostawę energii elektrycznej:

w październiku 2012 roku – 16,45 zł

w listopadzie 2012 roku- 10,60 zł

w marcu 2013 roku – 17,27 zł

w kwietniu i maju 2013 roku po 9,99 zł

we wrześniu 2013 roku – 14,95 zł

w październiku i listopadzie 2013 roku po 10,10 zł;

w marcu 2014 roku – 18,78 zł;

w kwietniu 2014 roku – 13,59 zł

- w maju 2014 roku – 13,00 zł

W czerwcu 2014 roku- 1,60 zł

W lipcu, sierpniu, wrześniu i październiku 2014 roku po 6,21 zł

Łącznie zapłaciła 171,26 zł.

(rachunki i dowody zapłaty w aktach I C 3310/14/K, k. 17-41)

W tym czasie dokonywania powyższych płatności udziały (...) sp. z o.o. sp. k. w nieruchomości wynosiły 16/48 części

Ponadto wnioskodawczyni zapłaciła za dostawę energii elektrycznej:

Za maj-listopad 2016 roku – 28,82 zł

Za grudzień 2016 roku – 3,76 zł;

Za styczeń-kwiecień 2017 roku – 4 razy kwotę 6,29 zł

Łącznie: 57,74 zł

Za wodę wnioskodawczyni zapłaciła:

Za okres od 10 marca 2016 roku do 12 maja 2016 roku – 472,07 zł

W lipcu 2016 roku – 380,70 zł;

We wrześniu 2016 roku- 187,81 zł;

W listopadzie 2016 roku – 340,09 zł;

W styczniu 2017 roku – 411,16 zł

Łącznie 1791,83 zł

(rachunki i dowody zapłaty w aktach I C 583/17)

Od grudnia 2014 roku udziały (...) sp. z o.o. sp. k. w nieruchomości wynosiły (...) i (...)czyli łącznie (...) części.

T. B. w latach 90-tych posiadała pełnomocnictwa ówczesnych współwłaścicieli do prowadzenia spraw związanych z rozliczaniem mediów.

(pełnomocnictwa i upoważnienia, k. 16-21)

W październiku 1998 roku Z. K. (1), S. W. i T. W. jako ówcześni współwłaściciele większościowi zakwestionowali uprawnienia wnioskodawczyni do rozliczania mediów.

(pismo, k. 155)

Spór o sposób rozliczania mediów trwał już w 2000 roku. Po tej dacie nie było między współwłaścicielami żadnych uzgodnień co do sposobu dokonywania takich rozliczeń.

(zeznania wnioskodawczyni, k. 254;

Zeznania uczestników, k. 3283-3285)

Przedłożone przez wnioskodawczynię rachunki dostawców mediów i dowody wpłat są wiarygodne i mogą stanowić podstawę powyższych ustaleń. Wiarygodne też są zeznania stron w zakresie w jakim wynika z nich, że między stronami dochodzonych roszczeń o zapłatę nie zostały nigdy ustalone zasady dokonywania rozliczeń z tytułu dostarczanych mediów. Ze złożonych w sprawie zeznań nie można jednak wnioskować o wysokości zużycia wody w poszczególnych lokalach. Wnioskodawczyni nie wskazywała na jakich podstawach poza nieweryfikowalnymi „własnymi obserwacjami” ustalała liczbę osób korzystających z lokali zajmowanych przez uczestnika (...) sp. z o.o. sp.k. Za nie mające znaczenia Sąd Okręgowy uznał zeznania stron w części w jakiej wnioskodawczyni twierdzi, że wielokrotnie domagała się dopuszczenia do odczytu licznika ale nie została wpuszczona jak i w tej części, gdzie wskazywano, że nie ma przeszkód dla dokonywania odczytów liczników. Zeznania te nie dają bowiem wiedzy o wysokości zużytych mediów w poszczególnych lokalach.

Rozstrzygając o roszczeniach z tytułu zużycia tzw. mediów Sąd Okręgowy wskazuje, że rozstrzygnięcie o tych roszczeniach musi następować na zasadzie art. 207 k.c. Ponownie trzeba wskazać, że współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną w stosunku do wielkości udziałów. Odstępstwo od tej zasady wymagałoby wykazania przez wnioskodawczynię istnienia wiążącej strony umowy określającej zasady rozliczania mediów, a w przypadku wody i ścieków w braku takiej umowy konieczne byłoby wykazanie rzeczywistego zużycia wody. Ciężar dowodzenia tych faktów spoczywa na powódce zgodnie z art. 6 k.c. Tymczasem wnioskodawczyni nie wykazała istnienia umowy regulującej sposób rozliczania mediów ani nie wykazała wysokości rzeczywistego zużycia mediów w poszczególnych lokalach. Nie jest przy tym uprawniona do samodzielnego określania takich zasad. Nie dysponuje bowiem wystarczającą wielkością udziałów we współwłasności nawet aby podejmować czynności zwykłego zarządu (art. 199 k.c.). Nie dysponuje taką większością także z uczestnikami A. i H. S.. Łącznie wnioskodawczyni i ci uczestnicy posiadają bowiem jedynie 18/48 części udziałów we współwłasności. Co więcej, wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnych dowodów wykazujących wysokość zużycia wody w pozostałych lokalach. Opierała się tym względzie wyłącznie na własnych wyliczeniach i zestawieniach. Wyliczenia te były kwestionowane przez pozwanego uczestnika postępowania i nie mogą stanowić dowodu na wysokość zużycia wody w lokalach. Jako dokument prywatny są jedynie dowodem, że wnioskodawczyni takie wartości przyjmuje do dokonywanych przez siebie rozliczeń. W takiej sytuacji zasądzeniu od uczestnika (...) sp. z o.o. sp. k. podlegała jedynie część dochodzonych kwot. Wnioskodawczyni może domagać się od uczestnika zwrotu takiej części poniesionych wydatków, jaka wynika posiadanego przez uczestnika udziału we współwłasności. W przypadku sprawy I C 3310/14 udział ten wynosił 16/48 części. Wnioskodawczyni może żądać więc 16/48 części z uiszczonych przez siebie kwot 2437, 12 zł i 171,26 zł. Są to odpowiednio kwoty 812,37 zł i 57,09 zł. Łącznie jest to 869,46 zł i tę kwotę Sąd Okręgowy zasądził zmieniając punkt XIII zaskarżonego postanowienia. W pozostałej części powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu. Jednocześnie zasądzono odsetki za opóźnienie od daty doręczenia odpisu pozwu (dowód doręczenia k. 54 akt I C 3310/14/K) na zasadzie art. 481 § 1 k.c. W tej dacie niewątpliwie bowiem strona pozwana miała już wiedzę o wysokości kierowanego pod jej adresem żądania. Sąd Okręgowy nie zasądzał skapitalizowanych odsetek, albowiem brak było wskazania sposobu ich obliczenia.

Z kolei w sprawie I C 583/17/K zasądzeniu podlegała (...) części z kwot 57,74 zł za energię elektryczną i 1437,78 zł za wodę i ścieki. Kwota za dostawę wody za okres od 10.3.2016 do 12.5.2016 musiała zostać pomniejszona do ¼ albowiem, jak wskazano powyżej, przedmiotem orzekania mogły być jedynie roszczenia należne za okres po 26 kwietnia 2016 roku. W pozostałej części powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu. Jednocześnie zasądzono odsetki za opóźnienie od daty doręczenia odpisu pozwu na zasadzie art. 481 § 1 k.c. W tej dacie niewątpliwie bowiem strona pozwana miała już wiedzę o wysokości kierowanego pod jej adresem żądania. Sąd Okręgowy nie zasądzał skapitalizowanych odsetek, albowiem brak było wskazania sposobu ich obliczenia. Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w punkcie 5 postanowienia.

Z pozostałych roszczeń zasądzeniu podlegała kwota 640,66 zł od wnioskodawczyni na rzecz (...) sp. z o.o. s.k. z tytułu wydatków koniecznych poniesionych na utrzymanie nieruchomości wspólnej. Sad Okręgowy ustalił, że uczestnik poniósł wydatki:

- za przegląd budynku w 2014 roku - 500 zł

- za przegląd kominiarski w 2015 roku – 549,99 zł

- za przegląd instalacji gazowej w 2013 roku – 356,70 zł;

- za przegląd przewodów kominiarskich w 2012 roku – 615 zł

- za przegląd ogólnobudowlany w 2013 roku – 553,50 zł

- za przegląd w roku 2015 – 500 zł

Łącznie 3075,19 zł

(dowody: faktury, k. 3037,3039,3046, 3047 3049, 3052)

Z powyższej kwoty od wnioskodawczyni uczestnikowi należy się 10/48 części to jest 640,66 zł. Kwota ta podlegała zasądzeniu na zasadzie cytowanego już wyżej art. 207 k.c. Przeglądy kominiarskie i ogólnobudowlane są uzasadnione koniecznością zapewnienia prawidłowej eksploatacji budynku. Wydatki na ten cel są ciężarami związanymi z utrzymaniem rzeczy w stanie niepogorszonym i winny obciążać współwłaścicieli proporcjonalnie do udziałów. Sąd Okręgowy nie uwzględnił w rozliczeniu kwoty 92,25 zł wynikającej z faktury z grudnia 2012 roku, albowiem kwota ta dotyczyła podłączenia do przewodu kominowego co niewątpliwie nie pozostawało w związku z częścią nieruchomości, z której korzystali wszyscy współwłaściciele. Stąd też orzeczono o tych żądaniach zmieniając punkt XI zaskarżonego postanowienia.

Nie było natomiast podstaw do zasądzenia kwot na rzecz (...) Sp. z o.o. albowiem poza przedstawieniem faktury wystawionej przez samą spółkę brak było dowodów wykonania takiego remontu, jego zakresu i celowości. Stąd też żądanie zostało oddalone w punkcie XII zaskarżonego postanowienia.

Sąd Okręgowy rozstrzygając o kosztach postępowania w zakresie wydatków za pierwszą instancję oparł się na art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 520 § 2 k.p.c. Ponieważ opinie biegłych sporządzane były w interesie stron postępowania i pozostawały w związku ze współwłasnością stron, usprawiedliwionym jest obciążenie stron wydatkami proporcjonalnie do posiadanych udziałów w nieruchomości w czasie, kiedy te wydatki powstały. Udziały w nieruchomości wyznaczają bowiem skalę interesu stron w zniesieniu współwłasności. Nie było natomiast podstaw do odstąpienia od ogólnej zasady ponoszenia kosztów pomiędzy stronami postępowania wynikającej z art. 520 § 1 k.p.c.

W związku ze zniesieniem współwłasności według wariantu, w którym uczestnik (...) sp. z o.o. sp.k. otrzymuje wszystkie pomieszczenia strychowe poza pomieszczeniem (...). uczestnicy H. S. i A. S. mogą żądać zwrotu nakładów poniesionych na pomieszczenia strychowe. Uczestnicy ponieśli nakłady w kwocie 940,94 zł (dowód: faktury, k. 3119-3121) w związku z wydzieleniem pomieszczeń strychowych. Nakłady te zostały poczynione na polecenie Sądu Rejonowego w związku z projektowanym sposobem zniesienia współwłasności. Skoro nakłady te zatrzymuje w całości (...) sp. z o.o. sp.k. to Spółka ta winna zwrócić wartość poczynionych nakładów w całości. W innym przypadku zostałaby bowiem bezpodstawnie wzbogacona kosztem uczestników (art. 410 k.c.), którzy ponieśli przedmiotowe nakłady. O roszczeniu tym, zgłoszonym w apelacji w związku z przyjętym sposobem zniesienia współwłasności orzeczono w punkcie 4.

Słusznie zarzucono w apelacji wnioskodawczyni o pominięciu wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu. Sąd Okręgowy przyznał wynagrodzenie w wysokości dwukrotności wynagrodzenia jak za postępowanie odwoławcze mając na względzie, że wynagrodzenie winno być przyznane na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 1997 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców prawnych w wysokości 3000 zł plus VAT i przy podniesieniu stawki zgodnie z § 3 ust. 1 cyt. Rozporządzenia.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zmienił częściowo zaskarżone postanowienie na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

W pozostałym zakresie tak apelacje jak i inne żądania zgłoszone w postępowaniu apelacyjnym zostały uznane za bezzasadne i oddalone na zasadzie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Sąd Okręgowy rozstrzygając o kosztach postępowania odwoławczego w zakresie wydatków oparł się na art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 520 § 2 k.p.c. Ponieważ opinia biegłej sporządzana była w interesie stron postępowania i pozostawały w związku ze współwłasnością stron, usprawiedliwionym jest obciążenie stron wydatkami proporcjonalnie do posiadanych udziałów w nieruchomości w czasie, kiedy te wydatki powstały. Udziały w nieruchomości wyznaczają bowiem skalę interesu stron w zniesieniu współwłasności. Nie było natomiast podstaw do odstąpienia od ogólnej zasady ponoszenia kosztów pomiędzy stronami postępowania wynikającej z art. 520 § 1 k.p.c.

informacje o jednostce

Sąd Okręgowy przyznał pełnomocnikowi z urzędu wnioskodawczyni wynagrodzenie za pomoc prawną udzieloną z urzędu na zasadzie § 8 pkt 6 w zw. z § 11 pkt 6 i § 4 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia apelacji.

SSO Anna Koźlińska SSO Zbigniew Zgud SSO Katarzyna Oleksiak