Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 5 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy w G. III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący-Sędzia: SO Andrzej Dyrda (spr.)

Sędziowie: SO Magdalena Balion - Hajduk

SO Marcin Rak

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2019r. w G. na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi R. N.

z udziałem Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w G.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy

w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki

w sprawie o sygn. akt I Ns 155/18 Sądu Rejonowego w G.

postanawia :

1.  stwierdzić, że w postępowaniu sądowym toczącym się przed Sądem Rejonowym w sprawie o sygn. akt I Ns 155/18 Sądu Rejonowego w G. nastąpiła przewlekłość postępowania;

2.  przyznać skarżącemu od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w G. kwotę 2.000 (dwa tysiące) złotych;

3.  nakazać Sądowi Rejonowemu w G. niezwłoczne wyznaczenie terminu rozprawy w sprawie o sygn. akt I Ns 155/18 nie później niż w dniu 31 maja 2019r. i takie zorganizowanie toku postępowania aby przerwy pomiędzy kolejnymi rozprawami nie przekraczały sześciu tygodni;

4.  oddalić skargę w pozostałym zakresie;

5.  zwrócić skarżącemu kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem opłaty od skargi.

SSO Marcin Rak SSO Andrzej Dyrda SSO Magdalena Balion - Hajduk

UZASADNIENIE

Skarżąca R. N. wniosła skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, w której żądał: stwierdzenia przewlekłości postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w G. (w sprawie o sygn. akt I Ns 155/18) oraz przyznania jej kwoty 3.000 zł, a także zlecenie Sądowi Rejonowemu w G. odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie nie dłuższym niż do lipca 2019r. łącznie z wydaniem orzeczenia końcowego.

Skarb Państwa – Prezes Sadu Rejonowego w G., zgłaszając swój udział w sprawie, wniósł o oddalenie skargi.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy, na podstawie akt o sygn. I Ns 155/18 Sądu Rejonowego w G., ustalił następujący przebieg postępowania.

1 lutego 2018r. do Sądu Rejonowego w G. wpłynął wniosek R. N. o dokonanie podziału majątku wspólnego małżeńskiego oraz zniesienie współwłasności.

Zarządzeniem 5 lutego 2018r. sprawa została wpisana do repertorium Ns.

Zarządzeniem z 8 marca 2018r. wysłano odpis wniosku uczestnikowi postępowania P. Pasiece (Pasieka) wraz ze zobowiązaniem do złożenia odpowiedzi na wniosek w terminie 14 dni pod rygorem uznania, że nie kwestionuje twierdzeń wniosku. Zarządzenie wykonano 21 marca 2018r.

12 kwietnia 2018r. pełnomocnik wnioskodawczym wniósł o zwolnienie z obowiązku reprezentowania wnioskodawczyni jako pełnomocnik z urzędu.

13 kwietnia 2018r. pełnomocnik uczestnika postępowania złożył wniosek o wydłużenie terminu na złożenie odpowiedzi na wniosek.

Zarządzeniem z 2 maja 2018r. Sąd przedłużył uczestnikowi postępowania termin do złożenia odpowiedzi. Zarządzenie wykonano 24 maja 2018r.

Postanowieniem z dnia 23 kwietnia 2018r. Sąd połączył do wspólnego rozpoznania sprawę o sygn. akt I Ns 103/18 z niniejszą sprawą i postanowił prowadzić ją w dalszym ciągu pod sygn. akt I Ns 155/18.

7 maja 2018 roku wnioskodawczyni złożyła oświadczenie o stanie rodzinnym i majątku w celu wyznaczenia nowego pełnomocnika z urzędu.

Zarządzeniem z dnia 21 czerwca 2018 r. Przewodniczący zwrócił się z prośbą do Okręgowej Rady Adwokackiej w K. o wyznaczenie dla wnioskodawczyni innego pełnomocnika z urzędu. .Zarządzenie wykonano 20 lipca 2018r.

W dniu 6 sierpnia 2018r. do Sądu wpłynęło pismo Okręgowej Rady Adwokackiej w K. informujące o wyznaczeniu pełnomocnikiem z urzędu dla wnioskodawczyni adwokata P. R..

Postanowieniem z dnia 4 września 2018 roku Sąd zwolnił adwokat E. Ł. z obowiązku zastępowania wnioskodawczyni R. N. w niniejszej sprawie.

Z odpowiedzi Skarbu Państwa – Prezesa Sadu Rejonowego w G. wynika, że od 20 grudnia 2018r. sędzia referent przebywa na zwolnieniu lekarskim.

Zgodnie z art. 2 ust.1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jednolity: Dz.U. z 2018r. poz. 75) przewlekłość postępowania zachodzi wtedy, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego.

Badanie, czy w konkretnej sprawie nastąpiła zwłoka w jej rozpoznaniu musi uwzględniać ustalenie rozsądnego terminu postępowania w oparciu o wszystkie okoliczności danej sprawy oraz w oparciu o następujące kryteria: złożoność sprawy, postępowanie samego skarżącego i właściwych organów, jak również znaczenie przedmiotu postępowania dla skarżącego (porównaj: wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 22 stycznia 2013r., (...); wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 25 września 2012r., (...); decyzja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 29 maja 2012r., (...), wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 22 stycznia 2013r., (...)).

Zwrócić należy uwagę, że zbędną zwłoką nie jest każdy upływ czasu, ale dopiero nadmierne odstępstwo od czasu zwykle koniecznego dla wykonania określonych czynności, dlatego przewlekłość postępowania zachodzi wówczas, gdy zwłoka w czynnościach jest nadmierna (rażąca) i nie znajduje uzasadnienia w obiektywnych okolicznościach sprawy. (porównaj: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2013r. (...) 3/13, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 stycznia 2013r. sygn. akt II S 33/12; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 23 listopada 2010r. sygn. akt II S 28/10; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 2 września 2015r., II S 18/15).

Ustawa nie określa przeciętnego czasu oczekiwania na rozpatrzenie sprawy. W judykaturze zasadniczo za przewlekłe uznaje się postępowanie trwające ponad 12 miesięcy, (porównaj: postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 lipca 2006 r., I (...) 64/06 i z dnia 24 lipca 2008 r., (...) 20/08 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2005 r., (...) 96/05), co ma swoją podstawę w domniemaniu ustawowym ustalonym art. 14 w/w ustawy. Wskazać przy tym należy, że samo przekroczenie wskazanego terminu, co niewątpliwie ma miejsce w analizowanej sprawie wszczętej w marcu 2014r., nie prowadzi do automatyzmu wyrażającego się stwierdzeniem przewlekłości, gdyż uwzględnić należy nadto terminowość i celowość podejmowanych czynności. Zatem, w świetle utrwalonego orzecznictwa, o przewlekłości postępowania nie decyduje ogólny czas trwania postępowania ani też odczucia skarżącego, a jedynie taki przypadek, gdy postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne do jej wyjaśnienia, uwzględniając ocenę terminowości i prawidłowości czynności sądowych, ale także charakter sprawy, zachowanie strony, a w szczególności strony, która zarzuca przewlekłość postępowania. (porównaj: postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 lipca 2013r., (...) 9/13; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2013 r. (...) 1/13; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2012r., (...) 8/12).

Przewlekłość postępowania musi być nadto następstwem okoliczności, które pozostają w związku przyczynowym z działaniem lub bezczynnością organu prowadzącego postępowanie. Tym samym, jeżeli zwłoka wynika z zachowania strony, uczestników postępowania lub innych organów, na które organ prowadzący postępowanie nie ma wpływu, a równocześnie podejmuje on skutecznie działania dyscyplinujące i naprawcze, zmierzające do jak najszybszego zakończenia sprawy, to brak jest podstaw do stwierdzenia w takich okolicznościach o naruszeniu prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 maja 2013r., I ACa 36/13).

Nie można również pominąć tzw. czynnika ludzkiego. Pomimo, iż sąd ma obowiązek rozpoznania bez nieuzasadnionej zwłoki wszystkich wniesionych spraw, nie można całkowicie abstrahować od obciążenia sędziego pracą, jak również pomijać realia funkcjonowania sądów, na które to realia składa się przede wszystkim ilość i rodzajowość rozpoznawanych spraw, ale też charakter podejmowanych przez sądy czynności, za którymi stoją interesy konkretnych podmiotów i które tym samym wymagają analizy, namysłu i rozwagi. (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 stycznia 2013r. II S 33/12; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 22 maja 2013r., III S 5/13).

Przenosząc wskazane powyżej rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy uznać należało, że zaistniały podstawy do stwierdzenia przewlekłości postępowania sądowego w przedmiotowej sprawie. Postępowanie w niniejszej sprawie zostało zainicjowane 1 lutego 2018r. Skarga została wniesiona 6 lutego 2019r. W niniejszym postępowaniu występowało zatem wskazane powyżej domniemanie przewlekłości. Nie sposób uznać, aby sposób procedowania w niniejszej sprawie nie był przewlekły. Wskazać bowiem należy, że pomimo upływu roku, nie został wyznaczony jeszcze termin pierwszej rozprawy, przy czym w ocenie Sądu Okręgowego, brak było ku temu obiektywnych podstaw. Wskazać bowiem należy, że pełnomocnik wnioskodawczyni został zmieniony już w sierpniu 2018r. natomiast dotychczasowy został zwolniony we wrześniu 2018r. Nie było zatem przeszkód aby z chwilą wydania postanowienia o zwolnieniu z funkcji pełnomocnika z urzędu, zarządzić wyznaczenie terminu pierwszej rozprawy. Okoliczności tej nie może również usprawiedliwiać absencja sędziego referenta, zwłaszcza, iż nastąpiła ona dopiero w grudniu 2018r.

Wskazane powyżej okoliczności wskazują zatem, że postępowanie w niniejszej sprawie, trwa dłużej niż jest to konieczne do rozpoznania sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego, odpowiednia suma pieniężna wyraża się kwotą 2.ooo zł. Określając wysokość przyznanej skarżącemu sumy pieniężnej Sąd Okręgowy miał na względzie czas trwania stwierdzonej przewlekłości postępowania, jak również przesłanki wskazane w art. 2 ust. 2 ustawy, a w szczególności charakter sprawy, stopień jej zawiłości i znaczenie dla skarżącego, a także wartość przedmiotu sporu.

W niniejsze sprawie wartość przedmiotu sporu wynosi 150.000 zł. Niemniej jednak wnioskodawczyni została zwolniona od obowiązku poniesienia opłaty jak również został ustanowiony dla niej pełnomocnik z urzędu. Nadto wnioskodawczyni wniosła o podział majątku wspólnego, natomiast stan wspólności majątkowej ustał z dnia 1 września 2015r. Uwzględniając zatem te okoliczności, zarówno brak poniesienia kosztów postępowania na tym etapie, jak również to, że wniosek został złożony po upływie 2,5 roku od chwili ustania wspólności majątkowej, w ocenie Sądu Okręgowego czyni uzasadnionym przyznanie kwoty pieniężnej w wysokości 2.000 zł, tym bardziej, że ze względu na funkcję „zadośćuczynienia” odpowiednia suma pieniężna nie może być podstawą wzbogacenia, czy też zastępczego uzyskania dochodzonego roszczenia. Uznać zatem należało, że nieuzasadnione było , nieuzasadnione byłoby uwzględnienie jej w dalej idącym zakresie.

Wobec braku wyznaczenia terminu pierwszej rozprawy, w ocenie Sądu Okręgowego uzasadnione jest wydanie sądowi zaleceń niezbędnych do podjęcia czynności, tj. wyznaczenia terminu pierwszej rozprawy do dnia 31 maja 2019r., a także zobowiązanie sądu do takiego ukształtowania dalszego biegu tego postępowania, aby przerwy pomiędzy kolejnymi rozprawami nie przekraczały .

Sąd Okręgowy, biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, uznał, iż skarga zasługuje na uwzględnienie i na mocy art. 12 ust. 2 ustawy z 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, orzekł jak w sentencji, natomiast na podstawie art. 12 ust. 3 w/w ustawy wydano zalecenie opisane w punkcie 3 postanowienia . O sumie pieniężnej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 12 ust. 4 w/w ustawy.

Na podstawie art. 17 ust. w/w ustawy nakazano zwrócić skarżącej opłatę od skargi.

Wobec wniesienia skargi przez nieprofesjonalnego pełnomocnika skarżącej nie było podstaw do zasądzenia na jej rzecz kosztów postępowania albowiem poniesione przez nią koszty tego postępowania zostały im zwrócone z mocy uregulowania ustawowego, o czym orzeczono w punkcie 4 postanowienia.

SSO Marcin Rak SSO Andrzej Dyrda SSO Magdalena Balion - Hajduk