Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

27 lutego 2019r.

Sąd Okręgowy w Płocku, IV Wydział Cywilny – Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodnicząca SSO Małgorzata Szeromska

Sędziowie: SO Renata Wanecka (spr.)

SO Katarzyna Mirek – Kwaśnicka

Protokolant: sek. sąd. Aleksandra Konefał

po rozpoznaniu na rozprawie 13 lutego 2019r.

sprawy z wniosku A. C.

z udziałem M. C.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Płocku z 27 czerwca 2018r.

sygn. akt I Ns 1331/12

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w następujący sposób:

- w punkcie I ppkt 3 i ustalić, że wartość środków pieniężnych wynosi 181.985,56 zł (sto osiemdziesiąt jeden tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt pięć złotych, pięćdziesiąt sześć groszy) oraz dodać punkt 4 o treści: „udział wynoszący ½ część w samochodzie marki A. (...), nr rej. (...) o wartości 2.745 zł (dwa tysiące siedemset czterdzieści pięć złotych)”,

- w punkcie II i ustalić, że wartość majątku wspólnego wynosi 340.380,56 zł (trzysta czterdzieści tysięcy trzysta osiemdziesiąt złotych, pięćdziesiąt sześć groszy),

- w punkcie IV i dokonać podziału majątku wspólnego w ten sposób, że przyznać M. C. dodatkowo środki pieniężne w wysokości 34.985,56 zł (trzydzieści cztery tysiące dziewięćset osiemdziesiąt pięć złotych, pięćdziesiąt sześć groszy) oraz udział w samochodzie marki A. (...),

- w punkcie VI i podwyższyć dopłatę zasądzoną od M. C. na rzecz A. C. do kwoty 85.494,43 zł (osiemdziesiąt pięć tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt cztery złote, czterdzieści trzy grosze);

2.  oddalić apelację w pozostałej części;

3.  przyznać adwokat A. B. wynagrodzenie w wysokości 1.800 zł wraz z należnym podatkiem VAT za pomoc prawną świadczoną M. C. w II instancji z urzędu, którą to kwotę wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Płocku.

Sygn. akt IV Ca 735/18

UZASADNIENIE

A. C. wniósł do Sądu Rejonowego w Płocku o podział majątku wspólnego nabytego w trakcie trwania wspólności ustawowej z M. C.. Wskazał, że w skład majątku wspólnego wchodzą: lokal mieszkalny o powierzchni 49,16 m ², znajdujący się w P. przy ul. (...), stanowiący odrębną nieruchomość o wartości 180.000 zł oraz ruchomości: samochód marki A. (...) o numerze rejestracyjnym (...), przedmioty urządzenia domowego takie jak: szafa wbudowana, pralka automatyczna, lodówka, meble kuchenne, kuchnia elektryczno-gazowa, telewizor, regał, tapczan dwuosobowy, ława, łóżko z materacem, komoda, laptop, odkurzacz R., a także środki pieniężne znajdujące się na rachunkach bankowych, w tym lokaty, jednostki funduszy inwestycyjnych, do których dostęp ma jedynie uczestniczka. W toku postępowania wnioskodawca wnosił o przyznanie mieszkania uczestniczce ze spłatą na jego rzecz oraz z wartości środków pieniężnych, zgromadzonych w czasie trwania małżeństwa, a pozostających do dyspozycji uczestniczki oraz z wartości samochodu marki A. (...) i z wartości wyposażenia mieszkania. Wnioskodawca liczył na spłatę ponad 200.000 zł.

Wnioskodawca domagał się także ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym tj. o określenie jego udziału na ²/3 części, natomiast uczestniczki na ¹/3 część. Wnioskodawca argumentował, że uczestniczka od 2002 r., mimo że mogła podjąć pracę, nie pracowała, w związku z tym nie przyczyniła się do powstania majątku, a na męża przerzuciła obowiązek utrzymywania jej małoletniej córki A., nade wszystko zaś „wyprowadzała” ich wspólne pieniądze na konta, fundusze inwestycyjne i lokaty, do których on nie miał dostępu.

M. C. co do zasady przyłączyła się do wniosku o podział majątku, z tym że wnosiła o oddalenie wniosku o ustalenie nierównych udziałów oraz domagała się przyznania jej lokalu ze spłatą na rzecz wnioskodawcy w wysokości 13.619,95 zł .

W ostatecznym stanowisku A. C. wniósł o przyznanie mu mieszkania na własność ze spłatą na rzecz uczestniczki.

Postanowieniem z 27 czerwca 2018r. Sąd Rejonowy w Płocku ustalił, że w skład majątku A. C. i M. C. wchodzą: 1. odrębna własność lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w P. przy ulicy (...) o powierzchni 49,16 m ² oraz (...) udziału w prawie wieczystego użytkowania gruntu oraz częściach wspólnych budynku i urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali, dla których Sąd Rejonowy w Płocku prowadzi księgę wieczystą (...) o wartości 148.800 zł, 2. ruchomości: szafa wbudowana o wartości 500 zł, pralka automatyczna o wartości 300 zł, lodówka o wartości 500 zł, meble kuchenne o wartości 500 zł, kuchnia elektryczno – gazowa owartości 300 zł, telewizor o wartości 200 zł, regał o wartości 600 zł, tapczan o wartości 200 zł, ława o wartości 250 zł, łóżko z materacem o wartości 400 zł, komoda o wartości 400 zł, laptop o wartości 1.500 zł, odkurzacz R. o wartości 2.000 zł, środki pieniężne w wysokości 147.000 zł (punkt I); wartość majątku ustalił na 302.650 zł (punkt II); oddalił wniosek A. C. o ustalenie nierównych udziałów (punkt III); dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, że przyznał M. C. na wyłączną własność mieszkanie przy ul. (...) oraz ruchomości: szafę wbudowaną, lodówkę, meble kuchenne, kuchnię elektryczno – gazową, regał, łóżko z materacem i laptop oraz środki pieniężne w wysokości 65.744,35 zł, zaś A. C.: pralkę automatyczną, telewizor, tapczan dwuosobowy, ławę, komodę i odkurzacz oraz środki pieniężne w wysokości 81.286,04 zł, przy czym co do ruchomości – bez dopłat (punkt IV - V); zasądził od M. C. na rzecz A. C. 66.613,96 zł tytułem dopłaty, płatnej w terminie 30 dni od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie (punkt VI); przyznał adw. A. B. 7.200 zł wraz z podatkiem VAT tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną z urzędu M. C., nakazując wypłacić je ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Płocku (punkt VII); cofnął uczestniczce zwolnienie od kosztów sądowych (punkt VIII); tytułem zwrotu wydatków nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Płocku od M. C. 19.417,46 zł (punkt IX); tytułem zwrotu wydatków nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Płocku od A. C. 6.133,46 zł z zasądzonego na jego rzecz roszczenia (punkt X); nieuiszczone koszty sądowe przejął na rzecz Skarbu Państwa (punkt XI), a nadto udzielił zabezpieczenia w zakresie zapłaty przez M. C. na rzecz A. C. kwoty 66.613,96 zł poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej na odrębnej własności lokalu mieszkalnego (punkt XII).

Sąd Rejonowy ustalił:

A. C. i M. C. zawarli związek małżeński 5 stycznia 1991 roku. Od dnia jego zawarcia łączyła ich wspólność ustawowa małżeńska.

W trakcie trwania związku małżeńskiego strony nabyły odrębną własność lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w P. przy ul. (...) o powierzchni 49,16 m ² oraz (...) udziału w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz częściach wspólnych budynku i urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali. (KW (...)) o wartości 148.800 zł.

Małżonkowie nabyli także ruchomości: szafę wbudowaną o wartości 500 zł, pralkę automatyczną o wartości 300 zł, lodówkę o wartości 500 zł, meble kuchenne o wartości 500 zł, kuchnię elektryczno - gazową o wartości 300 zł, telewizor o wartości 200 zł, regał o wartości 600 zł, tapczan dwuosobowy o wartości 200 zł, ławę o wartości 250 zł, łóżko z materacem o wartości 400 zł, komodę o wartości 400 zł, laptop o wartości 1.500 zł, odkurzacz R. o wartości 2.000 zł.

O. małżonkowie pracowali, mieli na utrzymaniu córkę uczestniczki z jej pierwszego małżeństwa, A. T. (obecnie N.).

A. N. otrzymywała rentę od ojca w okresie od 1989 do 2009r. Od 2005r. pracowała w McDonald’s. Z domu wyprowadziła się w grudniu 2008r. Odbywała staż w Komendzie Miejskiej Policji w P., otrzymywała wówczas wynagrodzenie w wysokości 500 zł, pracowała w sklepie (...), gdzie zarabiała 700 zł, potem od 2011r. w P., jako pracownik biurowy. (...) pomagała jej babcia S. P..

Małżonkowie (...) żyli oszczędnie, nie wyjeżdżali na wczasy, odkładali pieniądze. Wnioskodawca zaciągał pożyczki w kasie zapomogowo - pożyczkowej w swoim zakładzie pracy, pieniądze przekazywał małżonce, która wpłacała je na zakładane na jej nazwisko lokaty bankowe. Uczestniczka dysponowała tymi środkami i decydowała, jaką lokatę na jaką kwotę założyć. O istnieniu tych lokat wnioskodawca dowiedział się, gdy znalazł testament uczestniczki z 12 grudnia 2009r., w którym cały majątek, w tym lokaty i oszczędności, zapisała swojej córce.

26 grudniu 2009r. wnioskodawca wyprowadził się z domu. Wówczas zlikwidował dwa fundusze inwestycyjne w Towarzystwie Funduszy Inwestycyjnych S.A. (...) o wartości 72.000 zł. Pieniądze przeznaczył na własne utrzymanie, w tym najem lokalu w W., zapłatę alimentów na rzecz M. C. w kwocie po 1.000 zł miesięcznie, na leczenie urazu kolana, prowadzenie procesu rozwodowego.

W dniu 28 września 2011r. wnioskodawca sprzedał samochód M. (...) o nr rej. (...) za 2.500 zł.

W dniu 14 września 2008r. uczestniczka z córką A. T. nabyły na współwłasność samochód marki A. (...) o nr rej. (...), za cenę 10.500 zł, którego wartość na dzień rozwodu wynosi – 5.490 zł.

Na zakup samochodu A. N. (zd. T.) wypłaciła 12 września 2008 r. z rachunku o nr (...) kwotę 13.771,01 zł. Pieniądze pochodziły z rachunku o nr (...), stanowiącego rachunek techniczny P., prowadzony przez Bank (...) S.A. i pochodziły z odkupienia jednostek uczestnictwa A. N. w tym funduszu. Jednostki te A. N. otrzymała od babci S. P..

Postanowieniem z 21 lutego 2013r. umorzono postępowanie w sprawie włamania w okresie od 3 do 4 stycznia 2013r. do mieszkania nr (...) przy ul. (...) w P., należącego do W. P. (1) (ojca uczestniczki) poprzez wypchnięcie drzwi balkonowych i zaboru w celu przywłaszczenia z wnętrza sześciu butelek alkoholi luksusowych różnej marki, biżuterii złotej w postaci ośmiu złotych pierścionków, trzech złotych łańcuszków, czterech par kolczyków złotych, trzech złotych bransoletek, sygnetu złotego o łącznej wartości 3.900 zł na szkodę M. C. oraz złotej i srebrnej biżuterii w postaci sygnetu, bransoletki, spinek do mankietów i czapki marki „adidas” o łącznej wartości 1.010 zł na szkodę M. A., tj. o przestępstwo określone w art. 279 § 1 kk z powodu niewykrycia sprawcy przestępstwa, następnie jednak w zakresie ww. zarzutów sporządzono akt oskarżenia.

Biżuteria, zgłoszona jako majątek wspólny przez wnioskodawcę: złoty sygnet, obrączka i złota bransoletka zostały skradzione.

Od sierpnia 2012r. w mieszkaniu stron przebywa ojciec uczestniczki, z uwagi na jego stan zdrowia.

A. C. w czasie małżeństwa był zatrudniony na stanowisku starszego referenta w PKN (...) od 26 kwietnia 1989r. Z kasy zapomogowo - pożyczkowej otrzymał następujące pożyczki: w styczniu 2004r. – 6.500 zł; w grudniu 2004 r.- 7.000 zł; we wrześniu 2006r. – 8.000 zł; w kwietniu 2008r. – 10.000 zł, w sierpniu 2010r.- 13.000 zł. We wrześniu 2012r. – 2.200 zł.

Na podstawie dokumentów zewidencjonowanych w bazie danych ZUS ustalono, że na dzień 6 czerwca 2012r. za okres od kwietnia 1999 r. do kwietnia 2012r. należne składki do otwartego funduszu emerytalnego wynoszą 53.927.76 zł, składki przekazane do otwartego funduszu emerytalnego wynoszą 54.828,60 zł.

W Banku (...) w okresie od 1 stycznia 2006r. do 6 czerwca 2012r. był posiadaczem:

- od 21 kwietnia 2009r. rachunku bankowego nr (...),

- rachunku bankowego (...) - stan na dzień 6 czerwca 2012r. - 7.112,80 zł,

- rachunku bankowego (...)- ze stanem na dzień 6 czerwca 2012 r.- 0 zł.

Wnioskodawca w A. Towarzystwie (...) posiadał polisę ubezpieczeniową nr (...), której wartość na dzień 6 czerwca 2012r wynosiła 1.267,78zł. Umowa została rozwiązana 27 grudnia 2012r.

A. C. posiadał w Funduszu czynny rachunek A. OFE o numerze (...). Stan ww. rachunku na dzień 6 czerwca 2012r. przedstawiał się następująco: liczba zgromadzonych jednostek rozrachunkowych: (...), (...). Łączna wartość jednostek rozrachunkowych na rachunku: 72 905,46zł.

20 stycznia 2005r. wnioskodawca sprzedał nabyte w 2004r. papiery wartościowe PKN (...) w ilości 2072 po 29 zł , łącznie uzyskał 59.685,06 zł.

W funduszach inwestycyjnych, zarządzanych przez P. (...) TF1 S.A., prowadzonych na rzecz małżonków (...) nr konta 003- (...) i P. (...) P. (...) - KONTO MAŁŻONKÓW – PROWADZONE NA ZASADACH OGÓLNYCH – małżonkowie posiadali środki które na dzień 31 maja 2006r. wynosiły 4.487,87zł. Inwestycja na koncie została zakończona 6 stycznia 2010r. Wówczas A. C. odkupił jednostki uczestnictwa w ww. funduszu, należącym do obojga uczestników postępowania, na kwotę 69.013,21 zł oraz 3.618,69 zł, a 29 stycznia 2010r. na kwotę 4.466,60zł, a następnie środki te przekazał na indywidualny własny rachunek bankowy.

A. C. po wyprowadzeniu się z domu, samodzielnie rozdysponował pieniędzmi w kwocie 81.286,04 zł.

M. C. – zatrudniona była w okresie od 1983r. do 2002r. w (...) S.A. W sierpniu 2002r. otrzymała odprawę w wysokości 30.234,06zł netto. W 2005r. nabyła też akcje (...) w ilości 1240 sztuk po 3 zł każda.

W 2002 r. uczestniczka straciła pracę w (...) S.A. i od tego czasu pozostawała bez zatrudnienia, pozostając na utrzymaniu męża.

Uczestniczka posiadała polisy ubezpieczeniowe w A.:

- Ubezpieczenie (...) Bonus nr polisy - (...), o wartości środków zgromadzonych na rachunku polisy w wysokości 29.188,90 zł, wartość na 13 kwietnia 2016 roku – 25.725,31 zł,

- Ubezpieczenie Uniwersalne (...) - polisa nr (...) o wartości środków zgromadzonych na rachunku polisy w wysokości 10.032,62 zł, wartość na 13 kwietnia 2016 r. – 8.978,85 zł.

W Biurze (...) w Banku (...) S.A. uczestniczka umieściła środki w wysokości 26.265,20 zł. Na koniec roku 2010 odnotowała, po odprowadzeniu podatku dochodowego w kwocie 26.338 zł, stratę w wysokości 72,80 zł

W banku (...) S.A M. C. posiadła rachunki o numerach:

- (...)- (...) od 1 lipca 2002 r. do 1 października 2002r.,

- (...)- (...) od 12 marca 2002 r. do 12 września 2002 r.

- (...) od 15 listopada 2007 r.

W Banku (...) posiadała rachunek (...) o numerze (...) – (przed konwersją rachunek nr (...)), zamknięty 17 września 2009r.

Małżonkowie posiadali rachunki bankowe w banku (...) oraz rachunek Dobry Zysk o numerze (...). Każde z nich posiadło także karty.

W dniu 16 maja 2006 r. dokonano przelewu tytułem (...) na rzecz P. i Polskich F., na kwotę 5.000 zł. W dniu 8 marca 2007 r. wpłacono kwotę 15.000 zł tytułem „C. M. rzecz P. Zrównoważony F.”. W dniu 17 lipca 2007 r. wpłacono kwotę 22.000 zł tytułem „C. M. na rzecz P. Akcji Polskich F..” W dniu 21 września 2007 r. wpłacono kwotę 9.000 zł tytułem (...) A. na rzecz P. Zrównoważony H..

Na podstawie dokumentów zewidencjonowanych w bazie danych ZUS ustalono, że na dzień 6 czerwca 2012 r. za okres od kwietnia 1999 r. do kwietnia 2012 r. należne składki do otwartego funduszu emerytalnego M. C. wynoszą 6.588,88 zł, składki przekazane do otwartego funduszu emerytalnego wynoszą 6.978,48zł.

W dniu 22 marca 2006 r. M. C. wpłaciła 25.000 zł na rachunek bankowy (...) SA z przeznaczeniem na ubezpieczenie A. C. w ww. Towarzystwie (ubezpieczenie inwestycyjne BONUS seryjny (...)).

(...) Banku S.A. M. C. na dzień 6 czerwca 2012r. miała prowadzone następujące rachunki bankowe: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...).

W funduszach inwestycyjnych, zarządzanych przez P. (...) TF1 SA, prowadzonych na rzecz małżonków (...) w okresie od 1 do 31 maja 2006 – nr konta 001- (...) P. (...) P. (...) WSPÓLNE – stan konta na 1 maja 2006 r. miał wartość- 63.869,67 zł, na 31 maja 2006 r. – wartość ta wynosiła 60.117,97zł. Inwestycja na koncie została zakończona 29 stycznia 2010roku.

M. C. posiadała w Funduszu Emerytalnym A. czynny rachunek A. OFE o nr (...). Stan ww. rachunku na 6 czerwca 2012r. to 454, (...) zgromadzonych jednostek rozrachunkowych. Łączna wartość jednostek rozrachunkowych na rachunku wynosiła 15.040 zł.

5 lutego 2010r, M. C. wypłaciła 26.000 zł, pieniądze należały do siostrzeńca M. A.. M. C. rozdysponowała samodzielnie pieniądze o wartości 65.744,35 zł.

U M. C. stwierdzono zaburzenie osobowości. W listopadzie 2012 roku po raz piąty przyjęta została na oddział psychiatryczny w P.. 20 lutego 2013 roku wydano orzeczenie stwierdzające umiarkowany stopień niepełnosprawności uczestniczki od 29 stycznia 2013r. do 28 lutego 2014r., z ustaleniem, że jest ona niezdolna do pracy. Przyczyną niezdolności do pracy było stwierdzenie zaburzenia osobowości mieszane, zaburzenia depresyjne, obserwacja w kierunku CHAD. 28 maja 2008r. stwierdzono u uczestniczki lekki stopień niepełnosprawności od 8 maja 2008roku.

Jako bezrobotna, uczestniczka zarejestrowała się w Miejskim Urzędzie Pracy 8 czerwca 2010r., bez prawa do zasiłku. M. C. figuruje w ewidencji urzędu pracy z wykształceniem średnim technicznym, doświadczeniem zawodowym na stanowisku telefonistki, prawem jazdy kat. B, umiejętnością obsługi komputera, kasy fiskalnej, znajomością branży motoryzacyjnej oraz ukończonym szkoleniem – sprzedawca fakturzysta, obsługa kas fiskalnych i komputera. W okresie rejestracji M. C. została objęta standardową procedurą pośrednictwa pracy, tj. określono kwalifikacje, predyspozycje i oczekiwania osoby bezrobotnej. W aktach uczestniczki nie odnotowano odmowy przyjęcia propozycji pracy.

Od stycznia 2010r. do czerwca 2010r. uczestniczka utrzymywała się z oszczędności w kwocie 4.000 zł – 5.000 zł. Nadto w wyroku rozwodowym sąd zasądził na jej rzecz od wnioskodawcy alimenty w kwocie 1.000 zł.

30 stycznia 2012 roku Sąd Okręgowy w Płocku rozwiązał przez rozwód ich związek małżeński z winy obu stron.

W dniu 6 czerwca 2012r. Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił apelację, tym samym wyrok rozwodowy uprawomocnił się.

Dokonując oceny prawnej, Sąd I instancji podniósł, że w niniejszej sprawie bezspornym było to, że od daty zawarcia małżeństwa 5 stycznia 1991r. do 6 czerwca 2012r., strony pozostawały we wspólności majątkowej małżeńskiej, co skutkowało tym, że wszelkie przedmioty majątkowe nabyte przez obojga małżonków lub przez jednego z nich w czasie trwania małżeństwa, weszły w skład ich majątku wspólnego. Zgodnie, bowiem z art. 31 § 1 kro, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Do majątku wspólnego należą w szczególności: pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków. Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Sąd ustalił skład i wartość majątku wspólnego stron w oparciu o art. 684 kpc w zw. z art. 567 § 3 kpc. Miał przy tym na uwadze, że skład majątku wspólnego ustala się według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej, a jego wartość – według cen aktualnych. Skład majątku wspólnego był właściwie bezsporny, za wyjątkiem samochodu A., który zdaniem wnioskodawcy stanowił majątek wspólny, a zdaniem uczestniczki należał do jej córki A. N.. Kwestia sporną był też stan rachunków bankowych i lokat powstałych w czasie małżeństwa. Wnioskodawca twierdził, że uczestniczka wypłaciła ich wspólne środki pieniężne, o których istnieniu dowiedział się przypadkowo z testamentu uczestniczki, w takiej wysokości, że należy się mu spłata w wysokości około 200.000 zł.

W niniejszej sprawie nie było sporu co do tego, że w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej małżonkowie (...) nabyli odrębną własność lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w P. przy ul. (...), którego wartość strony zgodnie ustaliły na 148.800 zł oraz ruchomości, których wartość także strony ustaliły zgodnie, tj.: szafa wbudowana o wartości 500 zł, pralka automatyczna o wartości 300 zł, lodówka o wartości 500 zł, meble kuchenne o wartości 500 zł, kuchnia elektryczno - gazowa o wartości 300 zł, telewizor o wartości 200 zł, regał o wartości 600 zł, tapczan dwuosobowy o wartości 200 zł, ława o wartości 250 zł, łóżko z materacem o wartości 400 zł, komoda o wartości 400 zł, laptop o wartości 1.500 zł, odkurzacz R. o wartości 2.000 zł.

Jeśli chodzi o samochód marki A., to Sąd Rejonowy nie podzielił stanowiska wnioskodawcy, że stanowi on składnik majątku wspólnego. Wnioskodawca stanowiska tego nie udowodnił. Uczestniczka natomiast wykazała, że środki na zakup samochodu należały do jej córki A. N.. Na podstawie jej zeznań Sąd przyjął, że 12 września 2008 r. z rachunku o nr (...) wypłaciła kwotę 13.771,01 zł. Pieniądze pochodziły z rachunku o nr (...), stanowiącego rachunek techniczny P., prowadzonego przez Bank (...) S.A., a pochodziły z odkupienia jednostek uczestnictwa w tym funduszu przez A. N., które to jednostki otrzymała wcześniej od babci S. P.. Sąd I instancji nie podzielił tym samym argumentacji wnioskodawcy, że S. P. była na emeryturze i nie mogła zaoszczędzić takich pieniędzy. Sąd podkreślił, że S. P. pozostawiła środki pieniężne dla swojego wnuka M. A., co wynikało wprost z jego zeznań. Nie ma zatem przeszkód, by przyznać za prawdziwe twierdzenia, że zadbała także o swoją wnuczkę A. i przekazała jej jednostki w P., które ta spożytkowała na kupno samochodu.

Sąd Rejonowy ustalił na podstawie opinii biegłej I. S., że stan środków pieniężanach na dzień 6 czerwca 2012r, wynosił 147 000 zł. W związku z tym wartość majątku, po zsumowaniu jego poszczególnych składników, w tym rzeczy ruchomych zgłoszonych przez strony do podziału (poza samochodem A. (...)), Sąd ustalił na 302.650 zł.

Sąd I instancji oddalił wniosek A. C. o ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku dorobkowym.

Sąd wskazał, że zgodnie z art. 43 § 1 kro, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Natomiast zgodnie z § 2 cyt. przepisu, z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. W myśl § 3, przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

W ocenie Sądu I instancji, wbrew stanowisku wnioskodawcy, stopień przyczynienia się małżonków (...) do powstania majątku wspólnego był jednakowy. Strony wspólnie zakupiły lokal, wspólnie oszczędzały i wspólnie tworzyły majątek. Pracował wnioskodawca i uczestniczka. Wnioskodawca zaciągał pożyczki w pracy, a uczestniczka dbała o to, żeby je ulokować w banku i osiągnąć zysk. Trudno przypisać uczestniczce złą wolę i brak dbałości o wspólnie zdobyte środki.

Na podkreślenie zasługuje także okoliczność, iż dla ustalenia nierównych udziałów przepis 43 § 2 i 3 kro określa dwie przesłanki, które muszą wystąpić łącznie i które pozostają do siebie w takim wzajemnym stosunku, że żadne „ważne powody" nie stanowią podstawy takiego orzeczenia, jeżeli stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego jest równy, a jednocześnie - nawet różny stopień przyczynienia się małżonków do powstania tego majątku nie stanowi podstawy ustalenia nierównych udziałów, jeżeli nie przemawiają za tym „ważne powody".

W ocenie Sądu I instancji, ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, ażeby uczestniczka prowadziła hulaszczy tryb życia, trwoniła majątek czy też zaciągała zobowiązania, które później musiałby spłacać wnioskodawca. Wnioskodawca w toku postępowania nie udowodnił swoich twierdzeń, które mogłyby uzasadniać ustalenia nierównych udziałów w majątku dorobkowym i to w proporcjach ²/3 do ¹/3.

Dlatego Sąd dokonał podziału majątku między stronami po połowie. Zgodnie ze stanowiskiem stron, Sąd przyznał na wyłączną własność M. C. prawo do lokalu o wartości 148.800 zł oraz ruchomości: szafę wbudowaną, lodówkę, meble kuchenne, kuchnię elektryczno - gazową, regał, łóżko z materacem i laptop, zaś A. C. Sąd przyznał pralkę automatyczną, telewizor, tapczan dwuosobowy, ławę, komodę i odkurzacz. Wprawdzie w ostatnim piśmie procesowym wnioskodawca wyraził chęć przejęcia prawa do lokalu, jednak Sąd ocenił, że wnioskodawca ma stabilną sytuację lokalową. Od wielu lat mieszka w W., gdzie założył rodzinę i podjął pracę. Jego centrum życia jest w W. i przyznanie wnioskodawcy lokalu w P. oznaczałby tyle, że wnioskodawca lokal ten by sprzedał. Tymczasem dla uczestniczki przedmiotowy lokal jest jedynym miejscem zamieszkania. Porównując sytuacje życiowe, osobiste byłych małżonków na dzień zamknięcia rozprawy, Sąd uznał za słuszne przyznanie mieszkania uczestniczce.

Sąd dokonał podziału rzeczy ruchomych wg zgodnego stanowiska stron, przy przyjęciu ustalonych przez nich wartości poszczególnych rzeczy, bez dopłat.

W związku z powyższym oraz zgodnie z art. 212 § 2 kc, jeśli rzecz, która nie daje się podzielić, zostaje przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli, pozostałym współwłaścicielom przysługują spłaty. Sąd w przedmiotowej sprawie uwzględniając żądanie uczestniczki i stanowisko wnioskodawcy, co do sposobu dokonania podziału, przyznał prawo do lokalu uczestniczce o wartości 148.800 zł. Wartość majątku podlegającego podziałowi to 295.800 zł, na którą składa się wartość lokalu – 148.800 zł i wartość środków pieniężnych istniejących na dzień 6 czerwca 2012 roku w wysokości 147.000 zł. Każdemu z małżonków należy się połowa, czyli 147.900 zł. Uczestniczka otrzymała lokal o wartości 148.800 zł i rozdysponowała środkami pieniężnymi o wartości 66.744,35 zł, a uczestnik kwotą 81.286,04 zł. M. C. otrzymała majątek o wartości 214.544,35 zł. Wnioskodawca natomiast otrzymał środki pieniężne w wysokości 81.286,04 zł. W celu wyrównania jego udziału, Sąd Rejonowy zasądził od M. C. na rzecz A. C. kwotę 66.613,96zł tytułem dopłaty, płatnej w terminie 30 dni od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminu płatności.

Sąd Rejonowy rozliczył też koszty postępowania, na które składały się wydatki związane z powołaniem biegłych i obciążając nimi stromy po połowie na podstawie art. 520 § 2 kpc.

Sąd I instancji zdecydował cofnąć M. C. zwolnienie od kosztów sądowych orzeczone postanowieniem z 8 kwietnia 2013r. Sąd zauważył, że w prowadzonym postępowaniu uczestniczka ani razu nie stawiła się na rozprawie, Sąd nie mógł zatem uzyskać od niej informacji o sytuacji majątkowej czy osobistej. W tym zakresie Sąd dokonał ustaleń na podstawie dokumentacji z akt sprawy i opinii biegłej psychiatry. Sąd miał na uwadze także to, że niezależnie od przyczyn rozstania małżonków, to wnioskodawca opuścił mieszkanie i musiał swoje życie ułożyć na nowo, w tym znaleźć mieszkanie i płacić za najem. Wówczas uczestniczka była w lepszym położeniu, jej sytuacja nie uległa zmianie. Jej start w „nowym życiu” był lepszy. Uczestniczka została ze środkami finansowymi zebranymi w małżeństwie, bo nimi przez całe małżeństwo dysponowała. Dlatego Sąd uznał, że sytuacja uczestniczki nie była trudniejsza niż wnioskodawcy, dlatego nie było podstaw, by uczestniczkę zwolnić z kosztów postępowania o podział majątku. Sąd uznał, że M. C. dysponuje środkami finansowymi w takiej wysokości, że trudno uznać, że żyje w ubóstwie. Poza tym postępowanie trwało sześć lat, zatem uczestniczka mogła zdawać sobie sprawę z tego, że kredytowane przez Skarb Państwa postępowanie zakończy się i trzeba będzie ponieść jego koszty. Z tych względów Sąd Rejonowy cofnął uczestniczce zwolnienie od kosztów.

W toku postępowania wykonano czynności procesowe połączone z wydatkami, a kwotę potrzebną na ich pokrycie wyłożył tymczasowo Skarb Państwa, łącznie 12.266,92 zł. Sąd obciążył nimi strony po połowie, co oznaczało, że każda z nich powinna zwrócić po 6.133,46 zł.

Sąd przyznał adw. A. B. kwotę 7.200 zł powiększoną o należny podatek VAT tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną z urzędu M. C. na podstawie § 7 ust. 1 pkt. 10 w zw. z § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu i polecił jego wypłatę ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku. Biorąc pod uwagę nakład pracy pełnomocnika, w tym ilość terminów rozprawy, w których uczestniczyła osobiście, ilość i jakość sporządzonych pism procesowych, złożonych wniosków dowodowych, długość trwania postępowania, Sąd podwyższył wynagrodzenie z 3.600 zł do 10.800 zł, czyli trzykrotnie. Ponieważ Sąd przyznał wcześniej zaliczkowo wynagrodzenie w wysokości 3.600 zł, to w postanowieniu końcowym, przyznał pełnomocnikowi kwotę 7.200 zł.

Konsekwencją cofnięcia zwolnienia od kosztów uczestniczce było obciążenie ją obowiązkiem zwrotu wydatków poniesionych w toku postępowania przez Skarb Państwa. Sąd polecił pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku tytułem zwrotu poniesionych wydatków od M. C. kwotę 19.417,46 zł, w tym kwotę 13.284 zł - tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej świadczonej z urzędu. (10 800,00zł x 23%Vat).

Sąd polecił ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku tytułem zwrotu poniesionych wydatków z zasądzonego w pkt VI na rzecz A. C. świadczenia kwotę 6.133,46 zł tytułem zwrotu poniesionych przez Skarb Państwa wydatków. Rozstrzygnięcie w tym zakresie znalazło uzasadnienie w art. 113 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Sąd uwzględnił wniosek A. C. i udzielił mu zabezpieczenia w zakresie zapłaty przez M. C. na rzecz wnioskodawcy kwoty 66.613,96zł poprzez ustanowienie na odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w P. przy ul. (...) hipoteki przymusowej do wysokości 66.613,96 zł, oddalając wniosek w pozostałym zakresie.

W ocenie Sądu Rejonowego, zachowanie uczestniczki w toku postępowania, a przede wszystkim to, że w czasie trwania małżeństwa dokonywała bez wiedzy małżonka ruchów finansowych, które miały na celu wyprowadzenie środków pieniężnych z majątku wspólnego, istnieje ryzyko, że mógłby ona wyzbyć się przedmiotowej nieruchomości, bez zaspokojenia wnioskodawcy. Dlatego należało zabezpieczyć roszczenie wnioskodawcy i obciążyć nieruchomość lokalową poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej do wysokości kwoty wierzytelności. Żądanie zabezpieczenia kwoty wyższej, ponad 66.613,96zł musiało zostać oddalone.

Apelację od postanowienia złożył A. C., zaskarżając je w części, tj. w punkcie I podpunkcie 3, punkcie II, a także w punkcie VI w części, w jakiej Sąd I instancji oddalił żądanie wnioskodawcy o zasądzenie na jego rzecz kwoty ponad kwotę 66.613,96 zł i zarzucił naruszenie:

- art. 233 § l kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc poprzez sprzeczne z doświadczeniem życiowymi zasadami logiki danie wiary zeznaniom świadka A. N. w zakresie, w jakim świadek ten zeznawał, że środki na zakup samochodu marki A. model A4 nr rej. (...), w kwocie 13.771 zł, pochodziły z odkupienia przez A. N. jednostek uczestnictwa w funduszu P. przez tego świadka, uprzednio otrzymanych przez nią od babki macierzystej, w sytuacji, w której mimo faktycznego zarejestrowania ww. pojazdu na uczestniczkę oraz świadka A. N. oraz powoływania się na tę okoliczność przez uczestniczkę, M. C. nie uprawdopodobniła, jakoby S. P. faktycznie posiadała możliwości finansowe na zakup funduszy P., a następnie przekazanie ich A. N., tym bardziej, że środki przekazane świadkowi M. A., pochodziły nie z oszczędności, lecz ze schedy spadkowej po zmarłej S. P.;

- art. 233 § l kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc poprzez sprzeczne z materiałem dowodowym, zgromadzonym w aktach sprawy oraz sprzeczne z zasadami logiki nieuwzględnienie w środkach pieniężnych wchodzących w skład majątku wspólnego uczestników: 1) środków przekazywanych przez uczestniczkę z rachunku bankowego nr (...) na rzecz: A. N. (wcześniej T.) w łącznej kwocie 9.800 zł, p. B. w łącznej kwocie 8.450,98 zł, S. P. w łącznej kwocie 49.549,02 zł; 2) środków lokowanych lokowanych przez M. C. na rachunkach bankowych (lokatach) prowadzonych na rzecz A. N. w łącznej kwocie 52.596,45 zł; 3) wpłaty dokonanej 20 września 2005 r. na rachunek bankowy należący formalnie do A. N. nr (...) w łącznej kwocie 20.000 zł w sytuacji, w której w tamtym czasie A. N. nie posiadała oszczędności, prowadziła rozrzutny tryb życia oraz utrzymywała się z pracy dorywczej, staży i świadczeń rentowych, a przelew 20 września 2005 r. został dokonany w tym samym dniu, co zlikwidowanie przez M. C. na kwotę 20.000 zł z rachunku bankowego (...);

- art. 233 § l kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc, które miało istotny wpływ na treść zapadłego orzeczenia poprzez błędne i sprzeczne z materiałem dowodowym zgromadzonym w aktach sprawy uznanie, że uczestniczka rozdysponowała kwotą 66.744,35 zł w sytuacji, gdy z historii rachunków bankowych, zgormadzonych w aktach sprawy oraz opinii biegłej I. S. (uznanych przez Sąd za wiarygodny materiał dowodowy) wynika, że M. C. dokonywała szeregu czynności bankowych z wykorzystaniem majątku wspólnego, w tym przekazała 20 września 2005 r. A. N. kwotę 20.000 zł, zaś w okresie od 12 grudnia 2007 r. do 16 sierpnia 2011r. dokonała na jej rzecz przekazania środków w łącznej kwocie 9.800 zł, a także z majątku wspólnego uczestników postępowania dokonała zapłaty na rzecz p. B. kwoty 8.450,98 zł, a na rzecz S. P. w kwoty 49.549,02 zł, co wskazuje, że uczestniczka rozdysponowała majątkiem wspólnym uczestników w kwocie nie mniejszej niż 140.396,45 zł;

- art. 217 § l i § 2 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc, które miało istotny wpływ na treść zapadłego orzeczenia poprzez nierozpoznanie przez Sąd I instancji wniosków dowodowych zgłoszonych przez wnioskodawcę w piśmie procesowym z 12 grudnia 2017 r. w pkt l i 2 tego pisma.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia przez ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodziły także środki pieniężne w wysokości 287.396,45 zł, a wartość majątku wspólnego wynosi 443.046,45 zł oraz przez zasądzenie od M. C. na rzecz A. C. 140.237,18 zł tytułem dopłaty.

Wnioskodawca złożył też wniosek o przeprowadzenie dowodów zgłoszonych przez niego w piśmie procesowym z 12 grudnia 2017r.

Sąd Okręgowy w Płocku na podstawie art. 373 kpc wezwał pełnomocnika A. C. do uzupełnienia braków formalnych apelacji poprzez uiszczenie opłaty w wysokości 1.000 zł w terminie tygodnia od dnia doręczenia postanowienia pod rygorem odrzucenia apelacji.

Pełnomocnik wnioskodawcy wniósł opłatę w zakreślonym wyżej terminie.

M. C. wniosła o odrzucenie apelacji, jako nieopłaconej, bez uprzedniego wzywania do uzupełnienia braków formalnych. Gdyby Sąd nie podzielił tego stanowiska, wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od uczestnika na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, a na wypadek uwzględnienia apelacji – o nieobciążanie jej obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania za II instancję.

Nadto pełnomocnik uczestniczki wniosła o zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego świadczonego w niniejszej sprawie z urzędu na rzecz M. C. w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych, albowiem nie zostały one uiszczone nawet w części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że wniosek o odrzucenie apelacji nie jest zasadny.

Sąd Okręgowy podziela pogląd uczestniczki, że od profesjonalnego pełnomocnika prezentującego wnioskodawcę, należałoby oczekiwać, że bez uprzedniego wezwania do uzupełnienia braków formalnych wniesie on opłatę od apelacji.

Tytułem przypomnienia, należy zauważyć, że art. 130 ² § 3 kpc został wprowadzony do obrotu prawnego 2 marca 2006 r. Doszło do tego na podstawie art. 126 pkt 12 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398). Zgodnie z art. 149 ust. 1 tej ustawy, w sprawach wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się, do czasu zakończenia postępowania w danej instancji, dotychczasowe przepisy o kosztach sądowych. Zgodnie z art. 130 ² § 3 kpc, Sąd miał obowiązek odrzucić bez wezwania o uiszczenie opłaty pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego środki odwoławcze lub środki zaskarżenia (apelację, zażalenie, skargę kasacyjną, skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, skargę na orzeczenie referendarza sądowego), podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia.

Przepis art. 130 ² § 3 kpc został uchylony z dniem 1 lipca 2009 r. przez art. 1 pkt 3 lit. a ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 234, poz. 1571). W art. 8 ust. 1 tej ustawy wskazano, że przepisy ustawy stosuje się do postępowań wszczętych po dniu jej wejścia w życie.

Wniosek o podział majątku został złożony przez A. C. 6 listopada 2012r., czyli już po uchyleniu art. 130 ² § 3 kpc. Nie ma więc wątpliwości, że mimo zaniedbania ze strony pełnomocnika wnioskodawcy, jakim był brak opłaty od apelacji, Sąd Okręgowy, stosownie do treści art. 373 kpc miał obowiązek wezwać go do uzupełnienia braków formalnych i wniesienia opłaty. Zobowiązanie zostało wykonane w terminie ustawowym, dlatego nie było podstaw do odrzucenia apelacji.

Przechodząc do merytorycznej oceny apelacji, należy wskazać, iż Sąd II instancji podziela większość ustaleń Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne.

Sąd Okręgowy, odmiennie niż Sąd Rejonowy, ocenił kwestię przynależności samochodu marki A. (...) do majątku wspólnego.

Samochód marki A. (...), rok produkcji 1995 został kupiony wspólnie przez M. C. i A. T. (obecnie N.) 14 września 2008r. Z treści umowy nie wynika, jakiej wielkości udziały będą przysługiwać każdej z kupujących, dlatego zgodnie z domniemaniem wynikającym z art. 197 kc, należy przyjąć, że wynoszą one po ½ części.

W chwili nabycia samochodu A. T. miała 24 lata, nie była jeszcze w pełni samodzielna finansowo, ale już pracowała i dzięki wsparciu choćby ze strony babci, mogła nabyć używany samochód na współwłasność. Z pisemnej umowy kupna – sprzedaży (k: 772) nie wynika jednak, aby tylko córka uczestniczki kupowała samochód, wszak jako kupująca wskazana jest również M. C.. Dlatego udział wynoszący ½ część w opisanym wyżej samochodzie należy do majątku wspólnego uczestniczki i wnioskodawcy, ponieważ został kupiony m.in. przez M. C. w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej. Natomiast A. T. (obecnie N.) nie dokonała wcześniej żadnej darowizny pieniędzy na rzecz matki, w każdym razie żadna z nich nie przytoczyła takich twierdzeń. Sąd Okręgowy nie akceptuje wyjaśnienia, iż tak skonstruowana umowa miała na celu jedynie obejście przepisów, które uniemożliwiałyby córce uczestniczki skorzystanie z ulgi przy zawieraniu umowy ubezpieczenia.

Wartość udziału w samochodzie A. (...) wynosi 2.745 zł.

(opinia biegłego z zakresu maszyn, urządzeń i pojazdów samochodowych M. M. (1) k: 801 – 803)

Ponadto, na podstawie przeprowadzonego w toku postępowania odwoławczego, uzupełniającego dowodu z przesłuchania stron, Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił:

Rodzice uczestniczki S. i W. małżonkowie P. 3 grudnia 2004r. zawarli przed notariuszem G. T. w Kancelarii Notarialnej w P. z M. i W. małżonkami W. umowę sprzedaży należącego do nich lokalu mieszkalnego położonego w P. przy ulicy (...) o powierzchni 57,26 m ² za cenę 80.000 zł, przy czym jej część, tj. 20.000 zł otrzymali wcześniej i pokwitowali jej odbiór u notariusza. Reszta ceny, czyli 60.000 zł miała być zapłacona z kredytu udzielonego przez (...) Bank (...) S.A. w W. w terminie do 8 grudnia 2004r. przelewem na rachunek należący do ich córki M. C., prowadzony przez GE Bank (...). (kopia aktu notarialnego rep. A nr (...) z 3 grudnia 2004r. k 1290 – 1296).

Jeszcze przed upływem terminu zapłaty ceny, rodzice uczestniczki S. i W. małżonkowie P. oraz jej córka A. T. (obecnie N.) 8 lipca 2004r. zawarli przed Notariuszem W. K. umowę sprzedaży, na podstawie której kupili na współwłasność, tj. małżonkowie P. w ²/3, zaś A. T. w ¹/3 od E. i S. małżonków B. mieszkanie w P. przy ulicy (...), o powierzchni 48 m ². Z uwagi na zadłużenie w opłatach za korzystanie z lokalu, w ramach ceny kupujący zobowiązali się spłacić dług na rzecz Wspólnoty (...) w P., a pozostałą część wpłacić na rachunek sprzedających. (akt notarialny rep. A nr (...) k: (...))

Ponieważ rodzice uczestniczki nie otrzymali jeszcze 60.000 zł, które małżonkowie W. mieli zapłacić do 8 grudnia 2004r., pieniądze na zakup mieszkania przy ulicy (...) pochodziły z oszczędności zgromadzonych przez małżonków (...) na lokatach. W dniu zawarcia aktu notarialnego, tj. 8 lipca 2004r. z rachunku M. C. nr (...) zostały wypłacone kwoty: 8.450,98 zł (zadłużenie k: 328) oraz 49.549,02 zł (pozostała część ceny k: 327), łącznie 58.000 zł. W związku z tym zostały zlikwidowane trzy lokaty:

- lokata nr 1 (k: (...)) w wysokości 12.000 zł – założona 11 kwietnia 2001r., do lipca 2004r. wypłacane były tylko odsetki, została zlikwidowana 8 lipca 2004r. i posłużyła do zapłaty zadłużenia za państwa B. na rzecz wspólnoty mieszkaniowej oraz pozostałej ceny za mieszkanie;

- lokata nr 2 (k: (...)) w wysokości 10.000 zł – założona 9 lipca 2003r. i pozostawała na rachunku do 2 kwietnia 2004r., kiedy to M. C. wypłaciła w gotówce 7.000 zł i założyła lokatę nr 22. Następnie uczestniczka 25 maja 2004r. wypłaciła 1.000 zł, a pozostała kwota z lokaty, tj. 6.351,36 zł została przelana na rachunek (...) i posłużyła do zapłaty za mieszkanie dla rodziców i córki;

- lokata nr 3 (k: (...)) w wysokości 20.000 zł – założona 5 sierpnia 2003r., zlikwidowana 8 lipca 2004r. i również wykorzystana do zapłaty ceny za mieszkanie rodziców i córki.

W dniu 8 grudnia 2004r. z rachunku M. W. na rachunek M. C., prowadzony w (...) Banku S.A. nr (...) wpłynęła reszta ceny z tytułu sprzedaży mieszkania należącego do jej rodziców (k: 322). Natomiast 10 grudnia 2004r. uczestniczka dokonała z tego rachunku trzech przelewów po 20.000 zł każdy na trzy różne konta, zakładając na każdym lokatę 20.000 zł, a mianowicie:

- na rachunku (...) – lokata nr 4 (k: (...)) - zlikwidowana 11 marca 2005r. (k: 522, k: 521),

- na rachunku (...) – lokata nr 5 (k: (...))- zlikwidowana 11 marca 2005r. (k: 525, k: 524),

- na rachunku (...) – lokata nr 6 (k: (...)) - zlikwidowana 20 września 2005r. (k: 530, k: 527).

Pochodzące z lokat nr 4 i 5 środki w wysokości 40.000 zł ponownie zostały przeznaczone na założenie lokat, tj.:

- na rachunku (...) - lokata nr 7 (k: (...)) w wysokości 30.000 zł (k: 535), następnie 20 marca 2006r. środki te zostały przelane na rachunek M. C. nr (...) (k: 302); zostały przeznaczone na zakup jednostek (...) U. w dniu 22 marca 2006r. (k: 302);

- na rachunku (...) - lokata nr 8 (k: (...)) w wysokości 10.000 zł (k: 536), następnie 11 kwietnia 2005r. środki te zostały przelane na rachunek M. C. nr (...) i następnego dnia wypłacone (k: 320).

Natomiast 20.000 zł z lokaty nr 6, zlikwidowanej 20 września 2005r., zostały przeznaczone na lokatę nr 24 (k: 386; k: (...)), prowadzoną na rachunku rozliczeniowym A. T. (obecnie N.), wykorzystywanym również przez M. C. - nr (...). A. T. wypłaciła gotówkę 350 zł oraz dokonała przelewu z tytułu opłaty za II semestr w wysokości 1.650 zł. Tego samego dnia pozostałe środki, czyli 18.000 zł zostały przelane na kolejną lokatę, założoną na rachunku nr (...) – lokata nr 10 (k: 386, k: 544, k: (...))

Następnie 6 grudnia 2005r. M. C. wpłaciła przelewem 18.000 zł, tworząc kolejną lokatę w tej samej wysokości, z tym, że na rachunku (...) – lokata 12. Z kolei 14 marca 2006r. uczestniczka wypłaciła 18.119,71 zł i zlikwidowała lokatę 12, a założyła kolejną – lokatę 14 (k: 557), której likwidacja nastąpiła poprzez wypłatę gotówkową 18.000 zł w dniu 16 maja 2006r. (k: 555)

(opinia biegłej I. S. k: (...), k: (...))

Ponad trzy lata później, 29 września 2009r. M. C. wpłaciła gotówkę w wysokości 16.000 zł na lokatę nr 18 (k: 509). Natomiast 29 stycznia 2010r. założyła kolejną lokatę (nr 19) w wysokości 18.000 zł, przy czym środki pochodziły ze zlikwidowanej lokaty nr 18 w wysokości 16.000 zł oraz oszczędności zgromadzonych na rachunku bieżącym M. C. 2.000 zł. Następnie 28 czerwca 2011r. została założona kolejna lokata (nr 20) na kwotę 16.598,45 zł , a jej likwidacja nastąpiła 29 marca 2012r. poprzez wypłatę środków w kwocie 16.985,56 zł. Pierwsza wpłata, tj. lokata nr 18 nastąpiła na rachunek (...) prowadzony początkowo na nazwisko M. C., a następnie nastąpiła zmiana poprzez wskazanie nazwy na (...). Kolejne operacje dokonywane były już na rachunkach prowadzonych na nazwisko córki uczestniczki.

(opinia biegłej I. S. k: (...), k: (...), k: (...))

Natomiast 12 marca 2012r. M. C. założyła kolejną lokatę nr 21 poprzez wpłatę przelewem (k: 573) na rachunek (...).

(opinia biegłej I. S. k: (...), k: (...), k: (...))

W chwili zawarcia małżeństwa M. C. miała na utrzymaniu 7 – letnią córkę z poprzedniego związku – (...), która do 2009r. otrzymywała rentę po ojcu. Córka uczestniczki wychowywała się w nowej rodzinie, stosunki między nią a ojczymem przez wiele lat układały się poprawnie. A. T. już od 2005r., jako 21 – letnia dziewczyna podejmowała prace dorywcze, mogła też liczyć na pomoc ze strony dziadków macierzystych, a przede wszystkim ze strony swojej matki, która była zobowiązana do alimentacji na jej rzecz dopóki córka nie usamodzielniła się finansowo. A. T. wyszła za mąż 14 lutego 2009r. i od tego momentu można przyjąć, że obowiązek alimentacyjny M. C. wobec niej wygasł. Niemniej jednak jeszcze do 26 grudnia 2009r. małżonkowie prowadzili wspólne gospodarstwo domowe, kiedy to uczestnik wyprowadził się z domu.

W okresie od 6 października 2005r. do 14 lutego 2009r. z rachunku M. C. nr (...) na rachunek A. T. zostały wypłacone następujące sumy:

- 200 zł - 6 października 2005r.,

- 550 zł – 12 grudnia 2007r.,

- 200 zł – 9 stycznia 2008r.,

- 200 zł – 14 stycznia 2008r.,

- 350 zł – 23 stycznia 2008r.,

- 150 zł – 30 stycznia 2008r.

- 250 zł – 10 września 2008r.,

- 200 zł – 25 września 2008r.,

- 100 zł – 26 września 2008r.,

- 3.800 zł – 1 października 2008r.,

- 1.000 zł – 28 października 2008r.,

- 1.200 zł – 3 grudnia 2008r.

Łącznie: 8.200 zł (opinia biegłej I. S. k: (...) – 1142v)

Natomiast po 14 lutego 2009r. M. C. przelała na rachunek córki 600 zł, w tym:

- 25 lipca 2011r. – 300 zł,

- 16 sierpnia 2011r. – 300 zł.

Były to sumy przekazywane córce na bieżące utrzymanie, przy czym te najwyższe, pod koniec 2008r. były przeznaczone na studia i przygotowanie do wesela.

(opinia biegłej I. S. k: (...), dowód z przesłuchania stron – zeznania uczestniczki M. C. k: 1920, czas nagrania 00:28:40 – 01:04:58)

Według stanu na dzień ustania małżeńskiej wspólności majątkowej, tj. na 6 czerwca 2012r. małżonkowie posiadali środki pieniężne i instrumenty finansowe o wartości 147.030,39 zł, przy czym:

A. C. dysponował środkami o wartości 81.286,04 zł, w tym:

- jednostki A. OFE (...) (ZUS II filar) o łącznej wartości 72.905 zł (zaświadczenie A. k: 832),

- ubezpieczenie na życie w A. Towarzystwie (...) S.A. o wartości 1.267,78 zł (k: zaświadczenia z A. TU na (...) S.A. k: 146, k: 739);

- stan środków na rachunku bankowym nr (...) – 7.112,80 zł (opinia I. S. k: (...));

M. C. dysponowała środkami o wartości 65.744,36 zł, w tym:

- jednostki A. OFE (...) (ZUS II filar) o łącznej wartości 15.040,19 zł (zaświadczenie A. k: 871),

- ubezpieczenie na życie w A. Towarzystwie (...) S.A. – polisa nr (...) o wartości 8.978,85 zł (k: zaświadczenia z A. TU na (...) S.A. k: 604, (...));

- ubezpieczenie na życie w A. Towarzystwie (...) S.A. – polisa nr (...) o wartości 25.725,31 zł (k: zaświadczenia z A. TU na (...) S.A. k: 604, (...));

- środki zgromadzone na lokacie w (...) Banku S.A. na rachunku (...) (wykaz operacji na rachunku bankowym k: 572).

W ocenie Sądu Okręgowego, apelacja częściowo zasługuje na uwzględnienie.

Sąd uznał, że zarzut dotyczący nieprawidłowych ustaleń faktycznych, dotyczących przynależności samochodu marki A. (...) jest o tyle zasadny, że należało przyjąć, iż udział wynoszący ½ część w tym samochodzie, należy do majątku wspólnego. M. C. nabyła go w czasie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej, zatem zgodnie z art. 31 § 1 kro wchodzi on w skład wspólnego dorobku. Jednocześnie uczestniczka nie powołała się na żadną z podstaw pozwalających na stwierdzenie, że stanowi on jej majątek osobisty (art. 33 kro).

Wartość udziału w samochodzie A. (...) wynosi 2.745 zł, ponieważ zgodnie z opinią biegłego M. M. (1), samochód według stanu na 6 czerwca 2012r. miał wartość 5.490 zł.

Momentem decydującym dla ustalenia składu majątku wspólnego podlegającego podziałowi jest chwila ustania wspólności majątkowej między małżonkami. Zatem przedmiotem podziału mogą być jedynie przedmioty majątkowe, które były objęte wspólnością w chwili jej ustania i które nadal znajdują się w majątku małżonków. Każdy z małżonków może jednak żądać rozliczenia z tytułu nieuzasadnionego zbycia przez drugiego małżonka składników majątku wspólnego w czasie trwania wspólności majątkowej. Roszczenie takie ma charakter odszkodowawczy i znajduje podstawę ogólną w art. 415 kc. Jednak w przypadku zużycia przez małżonka w czasie trwania wspólności majątkowej, stanowiącej przedmiot majątku wspólnego kwoty pieniężnej ulokowanej na bankowym rachunku oszczędnościowym, na bieżące koszty utrzymania rodziny w granicach uzasadnionych potrzebami, współmałżonek nie może domagać się rozliczenia tej kwoty przy podziale majątku wspólnego, także wówczas, gdy nastąpiło to bez jego zgody. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 4 listopada 1999 r. II CKN 523/98 LEX nr 737256; postanowienie Sądu Najwyższego z 2 października 2008 r., II CSK 203/08 LEX nr 548801)

Na podstawie poczynionych dodatkowo ustaleń należy dojść do wniosku, że uczestniczka bez wiedzy męża lokowała pewne kwoty na rachunkach, do których nie miał on dostępu i o których nie wiedział. Nie wszystkie jednak zarzuty postawione w apelacji znalazły potwierdzenie.

Istotnie przez kilka lat z rachunku M. C. wypływały na konto jej córki kwoty rzędu 200 zł do 550 zł, jedynie pod koniec 2008r. były to wyższe sumy (3.800 zł + 1.000 zł + 1.200 zł), związane z wydatkami na studia i przygotowaniem do wesela, łącznie była to suma 8.800 zł, a nie jak wskazuje apelujący 9.800 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie ma podstaw do rozliczenia tych wydatków. Wprawdzie A. T. jest córką uczestniczki z poprzedniego związku, ale przez wiele lat wychowywała się w rodzinie, którą tworzyła jej matka z ojczymem. Obowiązek alimentacyjny obciążający uczestniczkę trwał do 14 lutego 2009r. kiedy to córka zawarła związek małżeński, zaś wydatkowane na jej potrzeby kwoty nie są wygórowane, wyjątek dotyczy tylko okresu z października – grudnia 2008r., ale są one usprawiedliwione nadzwyczajnymi okolicznościami. Natomiast jeśli idzie o 600 zł, przelane na konto córki już po ustaniu obowiązku alimentacyjnego, to Sąd doszedł do przekonania, że mają one na tyle symboliczny wymiar, że mieszczą się w granicach przyjętych powszechnie obyczajów, zgodnie z którymi nawet dorosłe dzieci mogą być wspierane przez rodziców finansowo.

Rację ma wnioskodawca, że z oszczędności zgromadzonych na rachunkach prowadzonych na nazwisko M. C., została zapłacona cena za zakup mieszkania dla rodziców i córki uczestniczki, była to łącznie kwota 58.000 zł. Analizując operacje wykonane na tych kontach, trzeba przyjąć, że była to pewna forma pożyczki. S. i W. P. (2) sprzedali bowiem swoje mieszkanie wcześniej, ale nie dysponowali jeszcze gotówką, gdyż odroczyli termin zapłaty reszty ceny, tj. 60.000 zł. Dlatego po zlikwidowaniu części lokat, M. C., przelała na rzecz małżonków B., łącznie 58.000 zł. Kilka miesięcy później, kiedy zgodnie z treścią aktu notarialnego, małżonkowie P. przelali na konto M. C., strata została wyrównana i to z korzyścią, bo na rachunek trafiło o 2.000 zł więcej.

Uczestniczka zainwestowała te środki, zakładając trzy lokaty po 20.000 zł. Część z nich została wykorzystana na zakup jednostek (...) U. (obecnie A.), które zostały uwzględnione przy ustalaniu podziału majątku wspólnego przez Sąd Rejonowy.

Natomiast lokata oznaczona w opinii biegłej I. S., jako lokata nr 6, była kilkakrotnie likwidowana i na nowo inwestowana w kolejne lokaty, przy czym operacje te odbywały się już na rachunku A. T.. Ostatecznie uczestniczka (prawdopodobnie upoważniona do rachunku córki), wypłaciła 16 maja 2006r. kwotę 18.000 zł i nie wiadomo na jaki cel te środki zostały dalej przeznaczone, a sama uczestniczka nie potrafiła racjonalnie tego wyjaśnić.

Kolejne inwestycje opierające się na podobnej kwocie, tj. ok. 16.000 zł, są widoczne na rachunkach od 29 września 2009r. (lokaty 18, 18, 20). M. C. zlikwidowała ostatnią lokatę 29 marca 2012r, wypłacając 16.985,56 zł. W tym wypadku operacje bankowe też wykonywane były na rachunku córki uczestniczki.

Z dużą dozą prawdopodobieństwa kolejna lokata 16.000 zł (nr 21) pochodzi z likwidacji lokaty nr 20, brak jednak dokumentacji, która poświadczyłaby tę okoliczność. Założenie tej lokaty nastąpiło przelewem 29 marca 2012r. Jest to suma, którą Sąd I instancji uwzględnił, ustalając wysokość środków finansowych należących do byłych małżonków (...).

Podsumowując, Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że uczestniczka, która w czasie trwania małżeństwa zarządzała finansami rodzinnymi, wypłaciła łącznie 34.985,56 zł i przelała te środki na rachunek prowadzony na nazwisko córki. M. C. nie wyjaśniła, dlaczego dokonywała takich operacji na koncie A. N. i na jaki cel ostatecznie zostały przeznaczone te pieniądze.

Dlatego też żądanie wnioskodawcy, aby rozliczyć te wydatki w ramach podziału majątku wspólnego, co do zasady znajdują oparcie w art. 415 kc. M. C. nadużyła zaufania męża, który przez wiele lat nie ingerował w to, jak zarządza ona ich oszczędnościami. Jego niefrasobliwość spowodowała, że dość znaczne sumy pieniędzy, należące do ich wspólnego dorobku, znalazły się na rachunku córki uczestniczki i nie sposób ustalić, na co zostały przeznaczone. Dlatego też Sąd Okręgowy ocenił, że M. C. ponosi winę za szkodę, jaką wyrządziła poprzez uszczuplenie ich wspólnych oszczędności.

A. C. nie wykazał jednak, aby łącznie wysokość szkody z tego tytułu wynosiła 140.396,45 zł, przy czym na tę sumę miały się składać następujące kwoty: 1) 9.800 zł kwoty wpłacane na rzecz A. T.; 2) dla p. B. 8.450,98 zł; 3) dla S. P. 49.549,02 zł; 4) środków lokowanych przez M. C. na rachunkach bankowych prowadzonych na nazwisko A. N. w łącznej kwocie 52.596,45 zł; 5) wpłaty dokonanej 20 września 2005r. na rachunek A. N. nr (...) w wysokości 20.000 zł.

Sąd przeanalizował operacje na rachunkach uczestniczki oraz jej córki i doszedł do wniosków omówionych wyżej.

W związku z tym, Sąd zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie I ppkt 3 ustalając, że wartość środków pieniężnych wynosi 181.985,56 zł (147.000 zł + 18.000 zł + 16.985,56 zł). Należało również dodać punkt 4 uwzględniający udział w samochodzie marki A. (...) o wartości 2.745 zł.

Zmiany wymagał także punkt II postanowienia poprzez ustalenie, że wartość majątku wspólnego wynosi 340.380,56 zł (302.650 zł + 18.000 zł + 16.985,56 zł).

W konsekwencji należało skorygować również punkt IV i dokonać podziału majątku wspólnego w ten sposób, że przyznać M. C. dodatkowo środki pieniężne wysokości 34.985,56 zł oraz udział w samochodzie marki A. (...).

Dlatego też Sąd podwyższył dopłatę zasądzoną od M. C. na rzecz A. C. do kwoty 85.494,43 zł, zmieniając tym samym zaskarżone postanowienie w punkcie VI.

Ponieważ udział każdego z byłych małżonków wart jest 166.780,47 zł (333.560,95 zł x ½), to wyliczenie należnej dopłaty przedstawia się następująco: 166.780,47 zł – 81.286,04 zł = 85.494,43 zł.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie na podstawie art. 386 § 1 kpc.

Wynagrodzenie dla pełnomocnika uczestniczki zostało przyznane zgodnie z § 16 ust. 1 pkt. 1) w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 8) w zw. z § 8 pkt. 6) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.