Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 1013/13

POSTANOWIENIE

Dnia 4 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Anna Polak (spr.)

Sędziowie:

SSA Urszula Iwanowska

SSA Barbara Białecka

Protokolant:

st. sekr. sądowy Katarzyna Kaźmierczak

po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2014 r. na rozprawie

sprawy J. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

ze skargi o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 marca 2013 roku w sprawie III AUa 839/12 oraz poprzedzającym go wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 września 2012 roku w sprawie VI U 1050/12

p o s t a n a w i a :

1.  odrzucić skargę o wznowienie postępowania,

2.  zasądzić od J. D. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania skargowego.

Sygn. akt III AUa 1013/13

UZASADNIENIE

W dniu 5 lipca 2013 r. J. D. wniósł skargę o wznowienie postępowania prawomocnie zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 marca 2013 r. w sprawie III AUa 839/12, którym oddalono apelację ubezpieczonego od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 12 września 2012 roku sygn. akt IV U 1050/12 odmawiającego ubezpieczonemu prawa do emerytury w wieku obniżonym. Ubezpieczony podniósł, że podczas postępowania przed sądem drugiej instancji w sprawie o sygn. III AUa 839/12 wnosił o przeprowadzenie dowodów z zaświadczenia wystawionego przez (...) SA Centralę, Biuro Zarządu Archiwum (...) w W. oraz dowodu z zeznań świadka – T. G.. Mimo wniosku o przeprowadzenie tych dowodów nie zostało to przez sąd odwoławczy uwzględnione. Ponadto J. D. wniósł o przesłuchanie w sprawie kolejnego świadka – Z. E., którego adres udało się skarżącemu dopiero niedawno ustalić, a który posiada wiedzę odnośnie pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych.

Uzupełniająco J. D. wyjaśnił, że wniosek o wznowienie postępowania złożył zaraz po otrzymaniu informacji, że dokumenty sprawy III AUa 839/12 wróciły z sądu drugiej instancji do Sądu Okręgowego. Odnośnie powołania kolejnego świadka – Z. E. oświadczył, że nie znał jego miejsca zamieszkania, a jak się już dowiedział, to okazało się, że świadek w miejscu zamieszkania nie przebywa, gdyż wyjechał za granicę.

W odpowiedzi na skargę organ rentowy wniósł o jej odrzucenie, ewentualnie wniósł o oddalenie skargi i zasądzenie od J. D. zwrotu kosztów postępowania. Wskazał przy tym, że w toku postępowania o sygn. III AUa 839/12 ubezpieczony przedstawiał już dowody z zeznań T. G. i zaświadczenia wystawionego przez (...) SA Centralę, Biuro Zarządu Archiwum (...) w W. na okoliczność pracy w warunkach szczególnych. Tym niemniej wyrokiem z dnia 21 marca 2013 r. Sąd Apelacyjny w Szczecinie oddalił apelację J. D.. Zdaniem organu rentowego powoływane przez skarżącego dowody nie stanowią środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Natomiast dowód z zeznań Z. E. nie ma zdaniem organu rentowego, wpływu na wynik sprawy, gdyż zeznawać miałby on na okoliczności, które zostały już ocenione.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga o wznowienie postępowania podlegała odrzuceniu jako nieoparta na ustawowej podstawie.

Na wstępie podkreślić należy, że w postępowaniu cywilnym obowiązuje zasada niewzruszalności prawomocnych wyroków sądowych (art. 365 § 1 k.p.c.), dlatego też przepisy normujące sytuacje, w których może nastąpić uchylenie lub zmiana prawomocnego wyroku muszą być interpretowane ściśle. O dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania decyduje zachowanie ustawowego terminu do jej wniesienia (art. 407 i 408 k.p.c.) oraz oparcie skargi na ustawowych podstawach wznowienia wymienionych w art. 401, 401 1 i 403 k.p.c. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2002 roku, III AO 23/2002, LEX nr 250045).

Zgodnie z dyspozycją art. 410 § 1 k.p.c. w przypadku skargi o wznowienie postępowania, sąd w pierwszej kolejności powinien na posiedzeniu niejawnym zbadać dopuszczalność skargi. Czynność tę należy odróżnić od badania zasadności skargi. Należy więc ustalić, czy skarga została wniesiona w terminie oraz, czy oparta jest na ustawowej podstawie wznowienia. W przypadku niespełnienia wymogów formalnych zastosowanie znajduje art. 410 § 1 k.p.c. stanowiący, iż sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie, przy czym postanowienie w tym przedmiocie może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

Zgodnie z art. 403 § 2 k.p.c. podstawą wznowienia postępowania może być późniejsze wykrycie okoliczności faktycznych i środków dowodowych. Ustawodawca kładzie nacisk na to, że wykrycie musi być późniejsze. Wykrycie rozumieć należy, jako dowiedzenie się o istnieniu okoliczności faktycznych lub dowodów w zakresie umożliwiającym powołanie się na nie. Późniejsze wykrycie jest więc dowiedzeniem się o nich w czasie, w którym powołanie powyższych środków w zakończonym postępowaniu było już niemożliwe. Powszechnie przyjmuje się, że chodzi tu o moment zamknięcia rozprawy zarówno w sądzie pierwszej instancji, jeżeli wyrok taki kończył postępowanie, lub odpowiednio w sądzie drugiej instancji. Jednakże zważywszy na odmienność przysługujących środków odwoławczych i ich zakresów, przyjąć należy, że w przypadku wyroku sądu pierwszej instancji momentem tym jest uprawomocnienie się wyroku.

Zarówno nowe okoliczności, jak i nowe środki dowodowe muszą być tego rodzaju, aby powołanie ich mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Wskazując zatem nowe okoliczności lub nowe dowody, podać trzeba równocześnie, w jakim zakresie ich uwzględnienie zmienić może podstawę orzekania, wpływając tym samym na treść samego rozstrzygnięcia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 24.05.1982 r., II CO 1/82, OSPiKA 1984, nr 2, poz. 27; W. Stojanowska, glosa do orzeczenia Sądu Najwyższego, II CO 1/82, OSPiKA 1984, nr 2, poz. 27). Możliwość powoływania nowych faktów i dowodów jest jednak ograniczona wyłącznie do tych okoliczności faktycznych i tych środków dowodowych, które istniały w trakcie zakończonego postępowania, ale istniały poza tym postępowaniem; nie były więc objęte materiałem sprawy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 15.05.1968 r., I CO 1/68, OSNCP 1969, nr 2, poz. 36; M. Sawczuk: glosa do tego postanowienia, SP 1970, nr 5, s. 731).

Tymczasem J. D. wskazuje, że uzasadniającymi wznowienie postępowania nowymi dowodami mają być zeznania świadka i dokument, które były już przedmiotem rozpoznania w postępowaniu o sygn. III AUa 839/12. W ocenie Sądu Apelacyjnego złożona przez ubezpieczonego skarga o wznowienie postępowania nie zawierała zatem nowych twierdzeń ponad te wcześniej wskazane w apelacji. W niniejszej sprawie w skardze o wznowienie postępowania skarżący przywołuje również tożsame argumenty. Ubezpieczony podaje, iż sąd nie uwzględnił jego dokumentacji na okoliczność wykonywania przez niego pracy w pełnym wymiarze czasu w warunkach szczególnych.

Ponadto J. D. oczekuje, że w wyniku wznowienia postępowania sąd przesłucha dodatkowo świadka w osobie Z. E., którego adres udało się skarżącemu dopiero niedawno ustalić, a który posiada wiedzę odnośnie pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych. J. D. nie powołał tego dowodu w toczącym się uprzednio postępowaniu, bowiem nie znał adresu świadka. Ubezpieczony usprawiedliwia zatem zaniechanie zgłoszenia w toku procesu dowodu z zeznań świadka niewiedzą o jego adresie i aktualnym miejscu pobytu. Tymczasem, jak podkreśla Sąd Najwyższy, należy odróżnić zgłoszenie znanego stronie dowodu na istotne dla sprawy okoliczności, od możliwości jego przeprowadzenia (postanowienie Sądu Najwyższego z 24.10.2013 r., II CSK 194/13, niepublikowane). J. D. od początku trwania postępowania w sprawie III AUa 839/12 miał świadomość posiadania przez Z. E. wiedzy na temat okoliczności, o których miałby obecnie zeznać, jednak z tego dowodu nie skorzystał. Ubezpieczony miał możliwość poszukiwania adresu Z. E. za pomocą biura meldunkowego, jednak tego zaniechał. Przywołać w tym miejscu wypada także pogląd Sądu Najwyższego, który stwierdził, że podstawą wznowienia nie może być okoliczność faktyczna lub środek dowodowy, z którego strona, obiektywnie oceniając, miała możliwość skorzystania w tym postępowaniu. Musi to być zatem okoliczność lub środek dowodowy, istniejący w czasie trwania poprzedniego postępowania, lecz obiektywnie niemożliwy do ujawnienia dla strony w tym postępowaniu, a więc wówczas „nieujawniany” (postanowieni z 14.11.2013 r., IV CZ 79/13, LEX nr 1399914). Gdyby J. D. dochował należytej staranności w toku postępowania III AUa 839/12, mógłby już wówczas zgłosić dowód z zeznań tego świadka. Zaniechanie uczynione uprzednio nie może stanowić uzasadnionej podstawy do wzruszania prawomocnego rozstrzygnięcia w sprawie. Postępowanie prowadzone w wyniku skargi o wznowienie postępowania nie może być sposobem naprawienia błędów popełnionych przez strony w procesie. Dlatego niemożność skorzystania z powołania nowych faktów lub dowodów musi być rozumiana jako zupełna nieznajomość jakiegoś faktu czy dowodu, a nie niemożność zaprezentowania go sądowi. Pogląd powyższy znajduje potwierdzenie także w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 1999 r. (II CKN 807/98), w którym stwierdzono, że podstawą wznowienia przewidzianą w art. 403 § 2 kpc jest późniejsze – po uprawomocnieniu się wyroku lub postanowienia orzekającego co do istoty sprawy – wykrycie takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

Reasumując stwierdzić należy, że skoro skarżący mógł skorzystać ze środków dowodowych, na które powołuje się w skardze o wznowienie (przesłuchanie Z. E.), bądź wnioskuje o ponowne przeprowadzenie dowodów ujawnionych już w toku poprzedniego postępowania (przesłuchanie T. G. i zaświadczenie (...) SA Centrala, Biuro Zarządu Archiwum (...) w W.), to wniesiona skarga nie została oparta na ustawowej podstawie wznowienia i zgodnie z art. 410 § 1 k.p.c. należało ją odrzucić (pkt 1 postanowienia).

Natomiast w oparciu o art. 98 k.p.c. i art. 99 k.p.c. w punkcie 2 postanowienia zasądzono od J. D. jako przegrywającego sprawę, koszty zastępstwa procesowego na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. reprezentowanego przez radcę prawnego przed Sądem Apelacyjnym. W oparciu o dyspozycję § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 490) zasądzeniu podlegała kwota 120,00 złotych.

SSA Barbara Białecka SSA Anna Polak SSA Urszula Iwanowska