Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 23 stycznia 2018 r. (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G. postanowił zaliczyć małoletniego J. G. do osób niepełnosprawnych z powodu schorzeń o symbolu 12-C uznając, że niepełnosprawność małoletniego datuje się od jego wczesnego dzieciństwa. W orzeczeniu wydanym na okres do dnia 31 stycznia 2021 r. Zespół wskazał, że istnieje konieczność zaopatrzenia małoletniego w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne ułatwiające funkcjonowanie według wskazań specjalisty (pkt 5 wskazań). Uznał, że dziecko wymaga korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji (pkt 6 wskazań), nadto współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (pkt 8 wskazań). Zespół uznał, że P. O. nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji (pkt 7 wskazań). Zespół zauważył, że dziecko wymaga systematycznego leczenia oraz rehabilitacji i nie spełnia przesłanek do wydania karty parkingowej.

Na skutek odwołania matki małoletniego M. G. orzeczeniem wydanym w dniu 14 marca 2018 r. Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w S. utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Zespół wskazał, że dokonał oceny niepełnosprawności małoletniego na podstawie kryteriów ustawowych. Powołał się na dokonaną ocenę stanu zdrowia i ocenę psychologiczną J. G. oraz zgromadzoną dokumentację medyczną. Zdaniem organu rentowego małoletni potrzebuje udzielania pomocy w leczeniu i rehabilitacji w sposób przewyższający wsparcie potrzebne dziecku w tym samym wieku, natomiast nie wymaga konieczności całkowitej opieki w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, ponieważ J. G. komunikuje się z otoczeniem, porusza się samodzielnie i wykonuje codzienne czynności samoobsługowe, funkcjonuje w środowisku rówieśniczym i uczestniczy w procesie nauki w szkole z ograniczeniami wynikającym z rodzaju niepełnosprawności. Rozwija kompetencje społeczne. Zespół zauważył, że konieczność zapewnienia całkowitej opieki oznacza całkowitą zależność od otoczenia – konieczność pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia oraz brak możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych lub całkowitą zależność od otoczenia w funkcjonowaniu społecznym.

W odwołaniu od powyższego orzeczenia w imieniu J. G. będąca jego przedstawicielem ustawowym matka małoletniego M. G. domagała się zmiany punktu 7 wskazań zawartych w orzeczeniu organu rentowego poprzez uznanie, że J. G. wymaga stałej i długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. W uzasadnieniu odwołania wskazała, że opinie lekarzy prowadzących leczenie jej syna wskazują, że jest on niezdolny do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych takich jak samoobsługa, samodzielne poruszanie się i komunikowanie z otoczeniem, co powoduje konieczność zapewnienia mu całkowitej opieki innych osób.

W odpowiedzi na odwołanie Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w S. wniósł o jego oddalenie, nie znajdując podstaw do zmiany decyzji. Po ponownej analizie dokumentacji dotyczącej małoletniego J. G. organ rentowy, że występujące u niego ograniczenia nie powodują konieczności zapewnienia całkowitej opieki w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się samoobsługę, samodzielne poruszanie się i komunikowanie z otoczeniem w sposób przewyższający wsparcie potrzebne każdemu dziecku w tym samym wieku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. G. ma 11 lat. Mieszka z matką i siostrą. W trzecim roku życia został u niego zdiagnozowany autyzm. J. G. chodzi do piątej klasy szkoły podstawowej w klasie integracyjnej. Uczy się dobrze, choć wymaga nadzoru nauczyciela. Rozwój intelektualny J. G. kształtuje się w dolnej granicy normy. Komunikuje się z otoczeniem mową werbalną na poziomie prostego dialogu. Przejawia nadmierną aktywność werbalną. Przekaz słowny rozumie wprost. Ma problemy z koncentracją uwagi oraz deficyt pamięci wzrokowej i słuchowej. Przejawia deficyty w sferze emocjonalno-społecznej. Ma problemy ze zrozumieniem sytuacji społecznych. Boi się opuszczać terenu domu. Jest nadwrażliwy na bodźce. Towarzyszy mu niepokój ruchowy. Jest samodzielny w zakresie podstawowych czynności samoobsługowych. Ma problemy z wykonywaniem precyzyjnych czynności. Nie dba o higienę i nie przykłada wagi do swojego wyglądu.

J. G. uczestniczy w zajęciach korygujących wady postawy oraz poprawiających zdolność percepcji.

Dowód:

-

dokumentacja medyczna – k. 44 akt rentowych oraz k. 16, 66-68

-

zaświadczenia lekarskie o stanie zdrowia – k. 68-69 akt rentowych,

-

ocena psychologiczna – k. 75, 100 akt rentowych,

-

informacja o wynikach diagnozy psychologicznej – k. 53 akt rentowych,

-

opinia nauczycieli – k. 54-57 akt rentowych,

-

zaświadczenia lekarskie – k. 51, 61, 85, 98 akt rentowych,

-

informacja – k. 51a oraz k. 60, 84 akt rentowych,

-

orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – k. 63-65, 80-82 akt rentowych,

-

ocena stanu zdrowia dziecka – k. 76, 101 akt rentowych.

Aktualnie u J. G. rozpoznaje się zespół (...), co czyni go niepełnosprawnym od urodzenia do 31 stycznia 2021 r. J. G. nie wymaga zapewnienia całkowitej opieki lub pomocy innej osoby w związku niezdolnością do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych takich jak samoobsługa, samodzielne komunikowanie się z otoczeniem i poruszanie się. Wymaga współudziału opiekuna w procesie edukacji.

Dowód:

-

opinia biegłej sądowej z zakresu psychiatrii – k. 52-55,

-

opinia biegłego sądowego z zakresu neurologii dziecięcej – k. 23-25.

Występujące u J. G. koślawość kolan, płaskostopie i nadwaga nie powodują niepełnosprawności a jedynie konieczność rehabilitacji i chodzenia w obuwiu z wkładkami.

Dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu ortopedii – k. 45.

Sąd zważył, co następuje:

Orzekanie o stopniu niepełnosprawności jest regulowane przez ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity – Dz. U. z 2018 r., poz. 511) oraz wykonujące ją rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (tekst jednolity – Dz. U. z 2015 r., poz. 110) i z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. Nr 17, poz. 162).

Zgodnie z art. 4a ust. 1 wyżej wskazanej ustawy, osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

J. G. w chwili obecnej ma 11 lat, a więc niewątpliwie należy w stosunku do niego stosować zasady ustalania niepełnosprawności dotyczące osób poniżej 16 roku życia.

Szczegółowe zasady ustalania niepełnosprawności u osób poniżej 16 roku życia zostały określone we wskazanym wyżej rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia. Zgodnie z § 1 rozporządzenia, oceny niepełnosprawności u osoby w wieku do 16 roku życia, zwanej dalej „dzieckiem”, dokonuje się na podstawie następujących kryteriów:

1) przewidywanego okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia z powodu stanów chorobowych, o których mowa w § 2, przekraczającego 12 miesięcy,

2) niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo

3) znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

§ 2 stanowi natomiast, że do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku, należą:

1)  wady wrodzone i schorzenia o różnej etiologii prowadzące do niedowładów, porażenia kończyn lub zmian w narządzie ruchu, upośledzające w znacznym stopniu zdolność chwytną rąk lub utrudniające samodzielne poruszanie się,

2)  wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne, układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie upośledzające sprawność organizmu, wymagające systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego,

3)  upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym,

4)  psychozy i zespoły psychotyczne,

5)  całościowe zaburzenia rozwojowe powodujące znaczne zaburzenia interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz nasilone stereotypie zachowań, zainteresowań i aktywności,

6)  padaczka z częstymi napadami lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi,

7)  nowotwory złośliwe i choroby rozrostowe układu krwiotwórczego do 5 lat od zakończenia leczenia,

8)  wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące znaczne ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 5/25 lub 0,2 według S. po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi, lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni,

9)  głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu niepoprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego.

Przy czym przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę:

1) rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu,

2) sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia sprawności organizmu,

3) możliwość poprawy stanu funkcjonalnego pod wpływem leczenia i rehabilitacji.

W § 1 cytowanego rozporządzenia ustawodawca określił zatem dwa typy kryteriów, które alternatywnie mogą decydować o uznaniu dziecka za niepełnosprawne. Wystarczy zatem, iż w stosunku do osoby mającej zostać uznaną za niepełnosprawną zajdą okoliczności wymienione w jednym spośród punktów 2 i 3 tego §. Uznając małoletniego J. G. za osobę niepełnosprawną Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności kierował się ujawnieniem u dziecka znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem (pkt 3). Wykluczał jednocześnie wystąpienie kryteriów opisanych w punkcie 2 wymienionego § polegających na niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku. W konsekwencji nie uznawał za konieczne zapewnienie dziecku stałej opieki lub pomocy, nie stwierdzając stanów chorobowych w objawach o intensywności określonej w § 2 rozporządzenia. Z takim stanowiskiem nie zgadzał się odwołujący się reprezentowany przez przedstawiciela ustawowego – matkę – M. G..

Zauważyć należy, że zakresu stałej opieki i pomocy rozporządzenie cytowane powyżej rozporządzenie nie określa, nie wyznaczając konkretnych stanów psychofizycznych osoby niepełnosprawnej, które w przypadku zaistnienia uzasadniałyby konieczność opieki lub pomocy. Wyznacza ten zakres posiłkowo § 29 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności wskazując, iż konieczność sprawowania opieki oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem. Na konieczność zaistnienia takich okoliczności jako dających podstawę do uznania za konieczną stałej opieki lub pomocy dziecku wskazywał Zespół. Zdaniem Sądu, należy ten pogląd uznać za trafny, albowiem jedynie taki stan dziecka polegający na całkowitej zależności od otoczenia, zwłaszcza w zakresie higieny osobistej, karmienia i przemieszczania dziecka powodowałby konieczność stałej, a nie czasowej opieki lub pomocy. Tym bardziej, że § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia zakłada pewną gradację stopnia nasilenia schorzeń tam wymienionych kwalifikując jako uzasadniające całkowitą lub długotrwałą opiekę lub pomoc tylko te o znacznym stopniu nasilenia i istotnym negatywnym wpływie na funkcjonowanie osoby ocenianej.

W aktualnie obowiązującym brzmieniu punktu § 2 tego rozporządzenia autyzm nie został wskazany jako stan chorobowy uzasadniający konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku. Uprzednio do dnia 31 grudnia 2009 r. rozpoznanie u dziecka autyzmu było równoznaczne z taką kwalifikacją. W zmienionym brzmieniu punktu 5 § 2 ustawodawca dla stwierdzenia konieczności stałej opieki lub pomocy dziecku wymaga rozpoznania znacznych zaburzeń interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz nasilonych stereotypii zachowań, zainteresowań i aktywności jako efektu całościowych zaburzeń rozwojowych.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie wykazał, aby małoletni J. G. spełniał przesłanki niezbędne do uznania, iż wymaga on stałej opieki i pomocy innej osoby w rozumieniu § 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia.

Z dokonanych przez przedstawicieli zarówno Powiatowego, jak i Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności J. G., mimo występujących u niego schorzeń, pozostaje zdolny do samodzielnej egzystencji stosownie do swojego wieku. Przede wszystkim jest w stanie samodzielnie się poruszać i komunikować oraz wykonać znaczną część czynności samoobsługi. Jedynie przy niektórych czynnościach wymaga wsparcia matki. Uczy się w szkole podstawowej w klasie integracyjnej. Nie sposób zaprzeczyć, że ze względu na istniejące u niego schorzenia wymaga stałego współudziału na co dzień opiekuna w procesie rehabilitacji i edukacji oraz wsparcia w niektórych czynnościach samoobsługi. Pomimo stwierdzonego u niego zespołu (...) nie wykazuje jednak całkowitej zależności od otoczenia i niezdolności do zaspokajania bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych takich, jak samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem.

Ocenę tę potwierdziły dopuszczone w sprawie dowody z opinii biegłych sądowych z zakresu psychiatrii, neurologii i ortopedii.

Biegła psychiatra M. Ś. rozpoznała u J. G. zespół (...). Stwierdziła, że J. G. jest zdolny do samoobsługi, komunikowania się z otoczeniem, poruszania się i zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych. Podczas badania chłopca biegła stwierdziła, że rozwój intelektualny chłopca pozostaje w normie, jest dobrze zorientowany i reaguje właściwie. Jest osobą z wysoko funkcjonującym zaburzeniem rokującym dalsza poprawą. Nie wykazuje cech autoagresywnych i dobrze funkcjonuje w grupie rówieśniczej. Podobne spostrzeżenia poczynił biegły neurolog J. B. dochodząc do tych samych wniosków.

Biegły ortopeda H. M., po przeprowadzeniu badania przedmiotowego J. G., nie stwierdził u odwołującego się niepełnosprawności powodowanej schorzeniami narządu ruchu.

Żadna ze stron nie kwestionowała opinii biegłych.

W rezultacie Sąd podzielił opinie biegłych uznając je za wystarczająco szczegółowe, a ponadto stanowcze i jednoznaczne. W ocenie Sądu opinie zawierają w sposób jasno sformułowane wnioski oparte na analizie dokumentacji medycznej i bezpośrednim badaniu odwołującego się, nadto szczegółowym wywiadzie na temat jego funkcjonowania rodzinnego i społecznego. Prawidłowość sporządzenia opinii nie budzi wątpliwości Sądu. Wnioski opinii korespondują z wynikami badań przedmiotowych i pozostają adekwatne do ustalonych rozpoznań. Dlatego też, Sąd uznał je za miarodajne dla oceny sprawności odwołującego się.

Wnioski opinii pozwoliły na wykluczenie ustalenia konieczności objęcia odwołującego się stałą opieką przez rodziców w oparciu o pkt 2 § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia. Na podstawie opinii biegłych, własnej oceny materiału dowodowego i wynikających z nich okoliczności sprawy Sąd doszedł do wniosku, że schorzenie małoletniego J. G. nie upośledza sprawności jej organizmu w stopniu powodującym jej niezdolność do samodzielnej egzystencji i całkowitą zależność od otoczenia.

Nie ulega wątpliwości, że J. G. zachował zdolność samoobsługi, porusza się samodzielnie i komunikuje z otoczeniem. Chodzi do szkoły, gdzie jego edukacja w granicach możliwości intelektualnych przebiega prawidłowo. W warunkach domowych dziecko wymaga wsparcia, ale wykonuje większość spośród czynności samoobsługi samodzielnie. Oznacza to, że małoletni na obecnym etapie rozwoju nie spełnia określonych przez wskazane w toku rozważań przepisy kryteriów decydujących o konieczności sprawowania nad nim stałej opieki lub pomocy innej osoby. W dalszym ciągu wymaga natomiast intensywnego wsparcia opiekunów w procesie edukacji i rehabilitacji. Dalsze monitorowanie rozwoju J. G. oraz systematyczna ocena możliwości jego funkcjonowania w środowisku będą stanowić podstawę uaktualniania bieżącej oceny stopnia jego niepełnosprawności, szczególnie w zakresie rozwoju intelektualnego. W rezultacie, na dzień orzekania w niniejszej sprawie brak jest podstaw do zmiany wydanego przez Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w S. orzeczenia.

Sąd nie znalazł podstaw do prowadzenia dalszych dowodów z zeznań świadków, albowiem możliwości i sposób funkcjonowania dziecka zostały szeroko opisane w dołączonych do akt dokumentach. Ponadto możliwość obserwowania funkcjonowania małoletniego mieli w toku badań biegli sądowi opiniujący w sprawie.

Wobec powyższego, w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

1)(...)

2) (...)

3)(...)

(...)