Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 14 lutego 2018 r. (...) do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w G. zaliczył wnioskodawczynię M. P. do lekkiego stopnia niepełnosprawności z powodu schorzeń narządu wzroku (04-R) na stałe, ponadto stwierdził, że niepełnosprawność wnioskodawczyni istnieje od wczesnego dzieciństwa, zaś ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od dnia 1 lutego 2018 r. W orzeczeniu wskazano, że M. P. może być zatrudniana na otwartym rynku pracy, choć wymaga zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze według wskazań specjalisty. Zespół wskazał, iż wnioskodawczyni nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji a korzystać z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji może korzystać zgodnie z obowiązującymi przepisami. Ponadto wskazano, że wnioskodawczyni nie spełnia przesłanek uzyskania prawa do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju i nie dotyczą jej uprawnienia wynikające z art. 8 ust 3a pkt 1 Prawa o ruchu drogowym. W uzasadnieniu wskazano, że wnioskodawczyni ma naruszoną sprawność organizmu powodującą w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną. Jest osobą mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub techniczne.

Na skutek odwołania M. P. w dniu 3 kwietnia 2018 r. Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w Województwie (...) w S. wydał orzeczenie utrzymujące niemal w całości w mocy zaskarżone orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności zmieniając jedynie orzeczenie w zakresie potrzeby szkolenia i wskazując na konieczność podjęcia nauki zawodu przez odwołującą się. W uzasadnieniu wskazano, że wnioskodawczyni ma istotne ograniczenia funkcjonowaniu, wpływające na zmniejszoną efektywność w pełnieniu ról społecznych. Nie powoduje to jednak jego zależności od otoczenia i konieczności zapewnienia mu pomocy w celu wyrównania szans i uczestnictwa w różnych sferach życia. Organ rentowy stwierdził, że M. P. jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, może wykonywać czynności związane z prowadzeniem gospodarstwa domowego, uczestniczyć w życiu społecznym a także wykonywać prace na otwartym rynku pracy z ograniczeniami wynikającymi z psychofizycznych możliwości. W celu zwiększenia szans na zatrudnienie wskazana jest nauka zawodu.

M. P. wniosła odwołanie od powyższego orzeczenia domagając się zaliczenia do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Podniosła, że cierpi na retinopatię wcześniaczą, zez, astygmatyzm oraz oczopląs. Pozostaje pod opieką Poradni S.. Wskazała, że w dzieciństwie przeszła klika zabiegów operacyjnych, lecz nadal widzi bardzo słabo. Pracuje w zakładzie pracy chronionej jako pracownik ochrony na terenie Stoczni (...). Zatrudnienie wymaga od niej legitymowania się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

W odpowiedzi na odwołanie Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w Województwie (...) w S. wniósł o jego oddalenie w całości. Organ rentowy przytoczył definicję lekkiego stopnia niepełnosprawności, wyszczególnił dokumenty, na których oparł swoje orzeczenie i powtórzył argumentację zawartą w zaskarżonym orzeczeniu. Ponadto wskazał, że odwołujący się nie wymaga pomocy w pełnieniu ról społecznych postrzeganych jako relacje z otoczeniem i środowiskiem oraz zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. P. ma 27 lat. mieszka z rodzicami i z siostrą w trzypokojowym mieszkaniu w G.. Ma wykształcenie średnie ogólne. Pracuje jako pracownik ochrony.

M. P. od dzieciństwa cierpi na niedosłuch. Nie używa aparatu, pomimo jego posiadania. Od dzieciństwa również występują u niej schorzenia narządu wzroku: zez zbieżny naprzemienny, niedowidzenie obu oczu, krótkowzroczność i astygmatyzm obu oczu.

M. P. przeszła kilka zabiegów operacyjnych obu oczu. Pozostaje pod opiką poradni strabologicznej.

Począwszy od 2007 r. do 31 stycznia 2018 r. M. P. była kwalifikowana do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z powodu schorzeń narządu wzroku.

Bezsporne, a nadto: dokumentacja lekarska – k. 9 oraz akta rentowe wnioskodawczyni, w szczególności: dokumentacja medyczna – k. 1-7, 18-23, 34-45, 56-63, 88-90, 104-105, 108-109, ocena funkcjonowania społecznego – k. 106-107, oceny stanu zdrowia – k. 93, 110, orzeczenia o niepełnosprawności – k. 33, 55, 72, 82.

Obecnie u M. P. rozpoznaje się duży astygmatyzm krótkowzroczny, zez zbieżny oka lewego i duże niedowidzenie do dali i do bliży oka prawego oraz znaczne niedowidzenie oka lewego z oczopląsem poziomym nastawczym. Z powodu astygmatyzmu krótkowzrocznego dużego stopnia, zeza rozbieżnego lewego oka, zaniku tarczy nerwu wzrokowego lewego oka, praktycznej jednooczności, niedowidzenia do dali i z bliska lepszym okiem i oczopląsu poziomego nastawczego M. P. jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym. Wymaga pomocy innych osób w wykonywaniu wielu czynności codziennego życia – przygotowania leków, korespondencji, dotarcia do lekarza czy apteki. Ostatnio u M. P. doszło do pogorszenia widzenia lewym okiem z powodu zaniku tarczy nerwu wzrokowego tego oka oraz oczopląsu nastawczego. Niepełnosprawność w stopniu umiarkowanym utrzyma się u M. P. przez dalszy okres do 31 stycznia 2023 r.

Dowód: opinia sądowo-lekarska biegłej z zakresu chorób oczu – k. 18-19 i 42.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie M. P. okazało się uzasadnione.

Orzekanie o stopniu niepełnosprawności jest regulowane przez ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (jednolity tekst – Dz. U. z 2016 r., poz. 2046 z późn. zm.) oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr 139, poz. 1328 ze zm.).

Art. 4 ust. 1-4 wyżej wymienionej ustawy stanowi, iż:

- do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;

- do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającej czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;

- do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Przy czym niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.

Określone przez ustawę zasady ustalania stopnia niepełnosprawności precyzuje rozporządzenie z dnia z dnia 15 lipca 2003 r., zgodnie z którym:

- standardy w zakresie kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące:

1)  niezdolność do pracy - co oznacza całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu;

2)  konieczność sprawowania opieki - co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem;

3)  konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

Przy czym, przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy w zakresie, o którym mowa w pkt 2 i 3.

- standardy w zakresie kwalifikowania do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające naruszenie sprawności organizmu powodujące:

1)  czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia pomocy, o której mowa w pkt 3 powyżej, w okresach wynikających ze stanu zdrowia;

2)  częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o których mowa w pkt 3 powyżej.

Z przeprowadzonych przez przedstawicieli Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności ustaleń wynika, że M. P. jest zdolna do zaspokajania bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, jak również samodzielna w pełnieniu ról społecznych.

Ustalenia Zespołu kwestionowała wnioskodawczyni podnosząc, że powinna być zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z powodu schorzeń narządu wzroku.

Strony nie kwestionowały treści dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy i aktach rentowych Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w Województwie (...) w S.. Dlatego też stanowiły one miarodajny materiał do dokonania ustaleń faktycznych w sprawie jak również dalszych wnioskowań w sprawie. Wynika z nich, że odwołująca się od dzieciństwa cierpi na szereg schorzeń narządu wzroku, w związku z którymi przeszła szereg zabiegów operacyjnych oczu.

Ustalenie wpływu tych zabiegów i faktów medycznych na stan sprawności odwołującej się oraz ocena sprawności odwołującej się wymagały zasięgnięcia wiadomości specjalnych od biegłego z zakresu medycyny. W rezultacie Sąd dopuścił dowód na okoliczności sporne z opinii biegłej sądowej lekarza specjalisty z zakresu chorób oczu stosownie do rodzaju schorzeń odwołującej się.

W opinii sądowo-lekarskiej z dnia 27 lipca 2018 r. (k. 18-19) biegła D. P. stwierdziła w sposób jednoznaczny, że rozpoznane u wnioskodawczyni schorzenia, tj. astygmatyzm krótkowzroczny dużego stopnia, zez rozbieżny lewego oka, zanik tarczy nerwu wzrokowego lewego oka, praktyczna jednooczność, niedowidzenie do dali i z bliska lepszym okiem i oczopląs poziomy nastawczy powodują umiarkowany stopień niepełnosprawności M. P. w okresie dalszych 5 lat. Biegła zauważyła, że w stanie okulistycznym odwołującej się nie nastąpiła jakakolwiek poprawa, która mogłaby się stać powodem zmiany ustalonego stopnia niepełnosprawności. Można natomiast zauważyć pogorszenie widzenia lewym okiem, zanik tarczy nerwu wzrokowego tego oka i oczopląs nastawczy, czego wcześniej nie stwierdzano. Biegła podkreśliła, że odwołująca się jest praktycznie jednooczna z niedowidzeniem do bliży lepszym okiem oraz oczopląsem poziomym nastawczym, co pogarsza w istotny sposób widzenie, głównie z bliska. Biegła wskazała, że odwołująca się wymaga pomocy innych osób w wykonywaniu wielu czynności codziennego życia, np. przygotowania leków, korespondencji, pomocy w dotarciu do lekarza czy apteki.

Opinię biegłej zakwestionował organ rentowy (k. 31) wnosząc o jej niedopuszczenie. Zarzucił biegłej rażące naruszenie przepisów art. 4 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz §§ 30 i 32 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności oraz sprzeczność wewnętrzną wywodu.

Zespół przytoczył zawartą w ustawie definicję umiarkowanego stopnia niepełnosprawności oraz warunki kwalifikacji do niepełnosprawności zawarte w rozporządzeniu. Powołał się na badanie okulistyczne odwołującej się przeprowadzone w dniu 3 kwietnia 2018 r. wskazujące na ostrość wzroku M. P. na poziomie 0,3 według skali S. po korekcji okularowej z polem widzenia w oku prawym wynoszącym 80 stopni i 60 stopni w oku lewym. Organ rentowy podkreślił, że pozbawienie wnioskodawczyni jednego oka nie może być kwalifikowane jako pozbawienie narządu. Zauważył, że przy ocenie stopnia niepełnosprawności brane są funkcje wzrokowe, których obniżone wartości w sposób istotny ograniczają sprawność lub aktywność życiową i funkcjonowanie, tj. ostrość wzroku i pole widzenia.

Odwołująca się poparła opinię biegłej (k. 35).

Odnosząc się do zarzutów organu rentowego (k. 42) biegła D. P. wskazała, iż nie jest możliwe, że odwołująca się widzi lewym okiem w normalnej pozycji na poziomie 0,3. Ektopia plamki, którą opisała przewodnicząca składu orzekającego, wyklucza możliwości widzenia powyżej 0,1 przy normalnym ustawieniu głowy. Biegła zauważyła, że uzasadnienie stopnia niepełnosprawności M. P. zawarte w dotychczas przedstawionej opinii jest wystarczające.

Oceniając prawidłowość opinii biegłej Sąd zauważył, że biegła uwzględniła w opinii całość dokumentacji medycznej dostępnej w aktach sprawy. Przeprowadziła też szczegółowe badanie wzroku odwołującej się. Zdaniem Sądu, opinia biegłej charakteryzuje się wszechstronnością, zrozumiałością i brakiem wewnętrznych sprzeczności, jak również wnikliwością w zakresie badania wnioskodawczyni, rozpoznania jej dolegliwości i oceny sprawności odwołującej się. Wnioski opinii zostały przez biegłą wyciągnięte w sposób logiczny i odpowiedni do wyników przeprowadzonych badań oraz gruntownej analizy dokumentacji medycznej, ponadto zostały wystarczająco uzasadnione. Sporządzona ekspertyza zasługuje, zdaniem Sądu, na przyjęcie za miarodajną dla wydania orzeczenia w sprawie w pełnym zakresie, tym bardziej, że została sporządzona przez wysokiej klasy fachowca o wieloletnim doświadczeniu klinicznym.

Wymaga podkreślenia, że wbrew ocenie organu rentowego opinia biegłej nie zawiera wewnętrznych sprzeczności. Wnioski co do stanu narządu wzroku odwołującej się zostały przez biegłą oparte na wynikach badań przeprowadzonych przez biegłą. Biegła wyjaśniła, na czym polega odmienność jej oceny sprawności odwołującej się wskazując na słabszy wynik widzenia M. P. w oku lepszym. Pogorszenie widzenia lewym okiem biegła przekonywająco uzasadniła zanikiem tarczy nerwu wzrokowego oraz oczopląsem nastawczym, którego dotychczas nie opisywano. Tym samym biegła zauważyła, że odorująca się jest osobą praktycznie nie tylko jednooczną, ale również pozbawioną widzenia w drugim oku w stopniu uniemożliwiającym samodzielne wykonywanie szeregu czynności. W tym zakresie niezależnie od emocjonalnego zabarwienia opinii uzupełniającej stwierdzić należy, że wnioski ekspertyzy D. P. są logiczne i poparte należytym uzasadnieniem. Sąd zauważył, że stopień sprawności M. P. nie uległ podwyższeniu w stosunku do poprzednio orzekanego – umiarkowanego. Co więcej stan narządu wzroku odwołującej się pogorszył się. Niewątpliwie zatem wymaga ona pomocy w niektórych podstawowych czynnościach oraz załatwianiu spraw bieżących. Podejmowanie zaś przez odwołującą się zatrudnienia nie jest wyznacznikiem kwalifikowania jej jako osoby jedynie lekko niepełnosprawnej, albowiem M. P. podejmuje zatrudnienie w zakładzie pracy chronionej wykonując czynności nie wymagające normalnej ostrości widzenia. Poza miejscem pracy odwołująca się wymaga pomocy w pełnieniu ról społecznych. Wsparcie to mogą zapewniać jej członkowie rodziny.

Analizując zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sad doszedł do wniosku, że odwołująca się M. P., ze względu na ograniczenia w widzeniu się powinna zostać zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na okres dalszych 5 lat, tj. do dnia 1 31 stycznia 2018 r. W konsekwencji powyższych ustaleń Sąd zmienił orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w tym zakresie w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekając jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)