Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lutego 2018 r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu V Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSR Katarzyna Górna-Szuława

Protokolant: sekretarz sądowy Monika Sowa

po rozpoznaniu w dniu 05 lutego 2018 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. K.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki A. K. kwotę 3.187,55 zł (trzy tysiące sto osiemdziesiąt siedem złotych 55/100) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 07 marca 2017 r. do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki A. K. kwotę 1.077,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 917,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSR Katarzyna Górna-Szuława

Sygn. akt V GC 1589/17

UZASADNIENIE

W dniu 17 maja 2017 r. (data wpływu) powódka A. K. prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...) w D. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika wystąpiła do Sądu Rejonowego w Kaliszu V Wydziału Gospodarczego przeciwko (...) S.A. z siedzibą
w W. z pozwem o zapłatę kwoty 3.187,55 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 05 marca 2017 r. do dnia zapłaty. Nadto wniosła o obciążenie pozwanej spółki kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

W uzasadnieniu swojego żądania powódka wskazała, iż w dniu 01 grudnia 2016 r.
w wyniku kolizji drogowej doszło do uszkodzenia pojazdu marki O. (...) nr rej. (...) stanowiącego własność S. L.. W związku z likwidacją szkody
poszkodowany w dniu 03 grudnia 2016 r. zawarł z powódką umowę najmu pojazdu zastępczego marki F. (...). Strony ustaliły stawkę najmu pojazdu w wysokości 270,60 zł brutto za dobę oraz wynagrodzenie w wysokości po 250,00 zł brutto za podstawienie
i odbiór pojazdu zastępczego do i z miejsca wskazanego przez poszkodowanego. Najem trwał do dnia 22 grudnia 2016 r. Powódka wskazała, że dnia 23 grudnia 2016 r. wystawiła poszkodowanemu fakturę VAT za najem pojazdu zastępczego na kwotę 5.641,40 zł w tym: kwota 5.141,40 zł brutto tytułem najmu pojazdu zastępczego (19 dni x 270,60 zł), 250,00 zł brutto tytułem kosztu podstawienia pojazdu zastępczego do poszkodowanego oraz 250,00 zł brutto tytułem kosztu odbioru pojazdu zastępczego od poszkodowanego.

Pocztą elektroniczną z dnia 02 marca 2017 r. powódka wezwała (...) S.A. do zapłaty kwoty wynikającej z przedmiotowej faktury. Decyzją z dnia 04 marca 2017 r. ubezpieczyciel uznał za zasadny okres najmu w pełnym wymiarze 19 dni i jednocześnie obniżył dobową stawkę najmu z kwoty 270,60 zł na kwotę 129,15 zł brutto oraz odmówił uwzględnienia kosztów podstawienia i odbioru samochodu. (...) S.A. wypłaciła odszkodowanie za najem samochodu zastępczego w łącznej wysokości 2.453,85 zł brutto. Powódka podniosła, że dochodzi w przedmiotowej sprawie różnicy między kwotą wynikającą z faktury VAT nr (...) a wypłaconą przez ubezpieczyciela. Wskazała również, że domaga się odsetek od dnia następnego po wydaniu przez ubezpieczyciela decyzji w przedmiocie odszkodowania.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 14 czerwca 2017 r. wydanym w sprawie o sygn. akt V GNc 2001/17 Sąd Rejonowy w Kaliszu V Wydział Gospodarczy
w osobie Referendarza Sądowego uwzględnił żądanie pozwu.

Z przedmiotowym rozstrzygnięciem nie zgodziła się pozwany ubezpieczyciel reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika i w dniu 06 lipca 2017 r. (data wpływu) złożył sprzeciw, w którym wniósł o oddalenie powództwa w całości i obciążenie powódki kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniósł, że powództwo jest bezzasadne. Wskazał, iż przedmiotowa szkoda została zgłoszona przez poszkodowanego bezpośrednio do jego ubezpieczyciela, tj. (...) S.A. między innymi z tytułu najmu pojazdu zastępczego. Po przeprowadzeniu postepowania likwidacyjnego (...) S.A. wypłaciła powódce kwotę 2.453,85 zł z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego, uznając za uzasadniony czas używania samochodu przez okres 19 dni. Pozwany podniósł, że dobowa stawka najmu samochodu marki F. (...) w kwocie 220,00 zł netto jest zawyżona. Nadto z treści umowy najmu pojazdu zastępczego nie wynika, że poszkodowany miał obowiązek zapłacić czynsz i opłaty dodatkowe z tytułu dostarczenia i odbioru samochodu. Ubezpieczyciel wskazał również, iż nieprawidłowo określono początkową datę żądanych odsetek, gdyż dzień 05 marca 2017 r. to niedziela.

W odpowiedzi na sprzeciw z dnia 10 sierpnia 2017 r. (data wpływu) powódka podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka A. K. wpisana jest do (...) jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...) w D.. Pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. jest wpisany do rejestru przedsiębiorców prowadzonego w ramach Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...).

(okoliczności bezsporne).

W dniu 01 grudnia 2016 r. na osiedlu mieszkaniowym w K. doszło do uszkodzenia pojazdu marki O. (...) nr rej. (...) stanowiącego własność S. L.. Kierujący koparko-ładowarką wykonując manewr cofania uderzył w samochód poszkodowanego stojący na parkingu. Szkoda została zakwalifikowana jako całkowita. Sprawca kolizji w dacie zdarzenia miał polisę OC u pozwanego ubezpieczyciela, zaś poszkodowany w (...) S.A. z siedzibą w Ł..

(okoliczności bezsporne, a nadto e-mail k. 39, oświadczenie k. 57, zgłoszenie szkody k. 64-65, decyzja
z dnia 13.12.2016r. w aktach szkodowych (...) S.A.).

W dniu 03 grudnia 2016 r. poszkodowany zawarł z powódką umowę najmu pojazdu zastępczego marki F. (...) nr 5/12/2016. Strony ustaliły, że powódka udostępnia poszkodowanemu samochód w związku z likwidowaną szkodą na okres do siedmiu dni po wypłacie odszkodowania przez zakład ubezpieczeń (§4 pkt 2). Dobowy czynsz najmu został określony na kwotę 220,00 zł netto, tj. 260,70 zł brutto (§6 pkt 1). Płatność miała nastąpić
w terminie 14 dni od wystawienia faktury VAT na wskazane konto bankowe (§6 pkt 2). Strony ustaliły, iż zaspokojenie powódki z tytułu wynagrodzenia za samochód może nastąpić przez zapłatę kwoty czynszu lub poprzez zawarcie umowy cesji pomiędzy poszkodowanym i powódką w wysokości określonej fakturą VAT wystawioną z tytułu najmu pojazdu (§6 pkt 5a i b). Integralną część umowy stanowiły złączniki: Ogólne Warunki Umowy Najmu Pojazdu (Załącznik nr 1), Oświadczenia poszkodowanego i serwisu naprawczego (Załącznik nr 2), Protokół zdawczo-odbiorczy (Załącznik nr 3), Oświadczenie poszkodowanego o sposobie korzystania z pojazdu poszkodowanego wraz
z zaświadczeniem o prowadzonej działalności (Załącznik nr 4) oraz Cennik (Załącznik nr 5). Poszkodowany zawierając umowę zapoznał się z OWU i wyraził zgodę na włączenie ich treści do umowy. Oferta powódki spełniła jego oczekiwania. Informację o wypożyczalni poszkodowany uzyskał od koleżanki.

(dowód: umowa wynajmu pojazdu zastępczego k. 15-16, zeznania świadka S. L. k. 108,
e-protokół z dnia 05.10.2017r. 00:01:48-00:07:50).

Zgodnie z cennikiem wynajmu samochodów stanowiącym integralną część łączącej strony umowy dobowy czynsz wynajmu samochodów klasy C, tj. klasy samochodu uszkodzonego (O. (...)) i wynajętego (F. (...)) wynosił 220,00 zł netto. Opłata za podstawienie i odbiór pojazdu z innej miejscowości niż oddział (...) powyżej 100 km została ustalona na kwotę 203,25 zł netto.

(dowód: cennik k. 17-18).

Samochód zastępczy był przez poszkodowanego użytkowany w okresie od dnia 03 grudnia 2016 r. do dnia 22 grudnia 2016 r., tj. przez 19 dni. Pojazd został przyprowadzony do jego miejsca zamieszkania, tj. do S. i odebrany z J., dokąd przyprowadził go poszkodowany. W dniu 23 grudnia 2016 r. powódka wystawiła poszkodowanemu fakturę VAT nr (...) dokumentującą okres najmu samochodu zastępczego we wskazanych wyżej dniach, stawkę najmu pojazdu zastępczego ustaloną na kwotę 220,00 zł netto za dobę oraz koszty podstawienia i odbioru pojazdu zastępczego na łączną kwotę 5.641,40 zł.

(dowód: protokół zdawczo-odbiorczy k. 19, faktura VAT k. 20).

W dniu 23 grudnia 2016 r. poszkodowany S. L. przelał na powódkę wierzytelność przysługującą mu wobec ubezpieczyciela z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego, a wynikającą z faktury VAT nr (...).

(dowód: umowa cesji k. 24).

Mailem z dnia 02 marca 2017 r. powódka zgłosiła szkodę (...) S.A. w ramach bezpośredniej likwidacji szkody. Do maila powódka dołączyła upoważnienie do rozliczenia, umowę najmu z protokołem zdawczo-odbiorczym oraz oświadczenie o konieczności
i potrzebie wynajmu auta zastępczego. Decyzją z dnia 04 marca 2017 r. ubezpieczyciel przyznał i wypłacił powódce odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego
w wysokości 2.453,85 zł. Uznał za zasadny okres najmu w pełnym wymiarze 19 dni
i jednocześnie obniżył dobową stawkę najmu z kwoty 270,60 zł na kwotę 129,15 zł brutto oraz odmówił uwzględnienia kosztów podstawienia i odbioru samochodu.

(dowód: e-mail k. 21, decyzja k. 22-23).

Przykładowe stawki rynkowe wynajmu pojazdów zastępczych z segmentu wynajętego pojazdu zastępczego, tj. F. (...) (C) oraz pojazdu uszkodzonego, tj. O. (...) (C) są zbliżone do stawki zastosowanej przez powódkę, zarówno wyższe, jak i niższe.

(dowód: cenniki wynajmu k. 25-29, 89-97).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego w postaci dokumentów załączonych do akt przez powódkę, akt szkodowych obu ubezpieczycieli oraz przesłuchania świadka S. L..

Dokumenty te, w ocenie Sądu nie budzą wątpliwości co do ich rzetelności i zgodności
z rzeczywistym stanem rzeczy, albowiem ich treść i autentyczność nie była przez strony kwestionowana, a w toku postępowania nie pojawiły się żadne okoliczności rzutujące na ich prawdziwość.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadka S. L., gdyż były spójne, logiczne i znajdywały potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Nadto nie zostały zakwestionowane przez strony procesu (art. 230 kpc).

Na rozprawie w dniu 05 lutego 2018 r. Sąd pominął dowód z opinii biegłego sądowego
z dziedziny techniki samochodowej i motoryzacji dopuszczony na wniosek pozwanego celem ustalenia, czy stawka dobowa za najem pojazdu zastępczego mieści się w granicach stawek stosowanych przez przedsiębiorców trudniących się wynajmem w zakresie tej samej klasy pojazdów na lokalnym rynku w okresie objętym pozwem, albowiem pełnomocnik pozwanego nie uiścił zaliczki na poczet kosztów tej opinii w zakreślonym terminie.

Sąd zważył, co następuje:

Pozostaje poza sporem, że w dniu 01 grudnia 2016 r. wskutek kolizji drogowej doszło do uszkodzenia samochodu osobowego marki O. (...) nr rej. (...) stanowiącego własność S. L.. Jest nadto bezsporne, iż strona pozwana była ubezpieczycielem sprawcy kolizji w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz że uznała odpowiedzialność za powstałą szkodę co do zasady i nie kwestionowała okresu najmu pojazdu zastępczego, a jedynie wysokość dobowej stawki czynszu za ten wynajem, podnosząc iż nie powinna ona przekroczyć kwoty 129,15 zł brutto za dobę najmu tak, jak to przyjęła i wypłaciła (...) S.A. w ramach prowadzonej przez siebie bezpośredniej likwidacji szkody.

Odpowiedzialność pozwanej spółki w stosunku do poszkodowanego wynikała
z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego zawartej ze sprawcą kolizji. W tym miejscu należy wskazać, iż A. K. była legitymowana czynnie do wzięcia udziału w procesie w charakterze powódki w związku
z nabyciem od poszkodowanego wierzytelności z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego na podstawie umowy przelewu wierzytelności.

Przelew jest umową, z mocy której wierzyciel (cedent) przenosi na nabywcę (cesjonariusza) wierzytelność przysługującą mu wobec dłużnika. Podstawowym wynikiem przelewu wierzytelności jest wstąpienie nabywcy wierzytelności w miejsce dotychczasowego wierzyciela. Zgoda dłużnika na zawarcie umowy przelewu nie jest potrzebna, chyba że w umowie łączącej wierzyciela z dłużnikiem wyłączono możliwość przeniesienia wierzytelności na osobę trzecią. Przelew nie wymaga również udziału dłużnika, bowiem pomimo zmiany osoby uprawnionej uważa się, że zobowiązanie pozostaje to samo, co poprzednio (W. C., A. B., M. S., E. S.-B., Zobowiązania ..., s. 358). Dla skuteczności przelewu konieczne jest zawarcie umowy pomiędzy nabywcą a zbywcą wierzytelności. Cesjonariusz nabywa wierzytelność w takim zakresie i stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili dokonania przelewu. Zmienia się tylko osoba wierzyciela, czyli osoby uprawnionej do żądania spełnienia świadczenia.
W wyniku przelewu w rozumieniu art. 509 kc przechodzi więc na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki wiązał go z dłużnikiem. Innymi słowy, stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie, natomiast zmienia się osoba uczestnicząca w nim po stronie wierzyciela (wyrok SN z dnia 05 września 2001 r., I CKN 379/00, LEX nr 52661). Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w tym prawo do odsetek zwykłych i za opóźnienie (bieżących i zaległych).

Tym samym, powódka wstąpiła w prawa dotychczasowego wierzyciela, przysługujące mu wobec strony pozwanej z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego
i należnego, a nie wypłaconego jeszcze w tym zakresie odszkodowania, na podstawie art. 509§1 i 2 kc. Powódka może zatem skutecznie realizować uprawnienia poprzedniego wierzyciela również w zakresie dochodzenia należności na drodze sądowej.

Stosownie do art. 822§1 kc przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba na rzecz której zawarta została umowa ubezpieczenia. Powyższy przepis stanowi podstawę odpowiedzialności strony pozwanej za skutki zdarzenia drogowego, w którym uczestniczył pojazd poszkodowanego.

Warunki odpowiedzialności pozwanego jako zakładu ubezpieczeń za szkodę spowodowaną przez ubezpieczonego przez niego posiadacza pojazdu mechanicznego określa ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 392 z późn. zm.). W myśl art. 34 cytowanej wyżej ustawy, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym (art. 36 w/w ustawy). Przy czym jeżeli doszło do zderzenia się dwóch pojazdów mechanicznych, to podstawę odpowiedzialności stanowi art. 415 kc, bowiem jak to wynika z art. 436§2 kc obowiązek naprawienia szkody związany jest z winą sprawcy.

Strona pozwana nie kwestionowała okresu najmu pojazdu zastępczego. Sporna była natomiast dobowa stawka najmu pojazdu powyżej 129,15 zł brutto.

Zgodnie z treścią przepisu art. 361 kc statuującego zasadę pełnego odszkodowania
w granicach odpowiedzialności odszkodowawczej za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła, naprawienie szkody obejmuje wszelkie poniesione straty (utracone korzyści pozostają poza sferą zainteresowania w niniejszym sporze). Najogólniej rzecz ujmując szkodą jest powstała wbrew woli poszkodowanego różnica pomiędzy obecnym jego stanem majątkowym, a tym stanem, jaki zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jest nią zatem utrata lub zmniejszenie aktywów, bądź powstanie lub zwiększenie pasywów osoby poszkodowanej.

Jak podkreśla się w orzecznictwie, utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia czy uszkodzenia stanowi szkodę majątkową. Odszkodowanie, jakie zobowiązany jest w takiej sytuacji wypłacić zakład ubezpieczeń, obejmuje wszelkie celowe
i ekonomicznie uzasadnione wydatki poniesione w celu przywrócenia stanu poprzedniego rzeczy. Niemożność korzystania z rzeczy, np. z samochodu, który został zniszczony, jest normalnym następstwem szkody, o której mowa w art. 361§1 kc, powodującym obowiązek wypłaty odszkodowania, w szczególności gdy zastąpienie rzeczy uszkodzonej wymagało wydatków. Co do możliwości zaliczenia kosztów najmu pojazdu zastępczego do normalnych następstw uszkodzenia samochodu Sąd Najwyższy wypowiedział się
w wyroku z dnia 08 września 2004 r. (IV CK 672/03, Lex nr 146324), w którym wskazał m.in., że postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania
z własnego samochodu wskutek jego zniszczenia. W przypadku wystąpienia wymienionych przesłanek, naprawienie szkody przez podmiot do tego zobowiązany, powinno polegać zatem na przywróceniu w majątku poszkodowanego stanu rzeczy naruszonego zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może przewyższać jednak wysokości faktycznie poniesionej szkody.

Z art. 361§1 i 2 kc wynika zasada pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego. Zobowiązany do naprawienia szkody ponosi więc odpowiedzialność za wszystkie normalne następstwa zdarzenia, pozostające z tym zdarzeniem w adekwatnym związku przyczynowym. Niewątpliwie normalnym następstwem w rozumieniu art. 361§1 kc jest niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego, w sytuacji jego uszkodzenia lub zniszczenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Zgodnie zatem z zasadą pełnej rekompensaty szkody poszkodowany jest uprawniony do żądania od ubezpieczyciela odszkodowania obejmującego straty, które poniósł, i korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Skoro skutkiem wypadku komunikacyjnego
z udziałem poszkodowanego jest uszkodzenie pojazdu mechanicznego uniemożliwiające poszkodowanemu korzystanie z niego, uszczerbkiem w jego majątku są koszty najmu pojazdu zastępczego. W praktyce sądowej przyjmuje się, że ponoszenie kosztów najmu pojazdu zastępczego pozostaje w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym (por. wyrok SN z dnia 02 lipca 2004 r., II CK 412/03 oraz wyrok SN z dnia 05 listopada 2004 r., II CK 494/03).

Utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia lub uszkodzenia stanowi, jak już wyżej wspomniano, szkodę majątkową. W piśmiennictwie podkreśla się, że normalnym następstwem w rozumieniu art. 361§1 kc jest bardzo często niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego, nie tylko w sytuacji jego uszkodzenia, ale również zniszczenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Termin wydatków koniecznych oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że stawka najmu za którą powódka wynajęła pojazd została uzgodniona pomiędzy stronami umowy wynajmu na kwotę 220,00 zł netto za dobę, tj. 270,60 zł brutto.

Odnosząc się do zarzutu pozwanego, jakoby przyjęta przez strony umowy najmu stawka była zawyżona, należy wskazać, iż na rynku nie istnieją średnie ceny najmu pojazdu. Strony nie zawierają umowy po cenach średnich. Na rynku występują ceny najwyższe
i najniższe, a także ceny pośrednie między nimi. Nie można odnosić treści zawartej przez strony umowy najmu ani do cen najniższych, ani średnich. W sytuacji, gdy nie jest kwestionowany fakt prowadzenia przez wynajmującego działalności w zakresie najmu pojazdów zastępczych, to stosowane przez niego stawki mieszczą się w stawkach rynkowych, ponieważ są jednymi z tych, które występują na rynku. Skoro powódka przedstawiła umowę wynajmu oraz rachunek w postaci faktury VAT za wynajem pojazdu zastępczego, a autentyczność tych dokumentów nie była kwestionowana przez zakład ubezpieczeń, to ubezpieczyciel sprawcy szkody ma obowiązek kwotę wydatkowaną na najem pojazdu zastępczego zwrócić. Dopiero wykazanie, iż poszkodowany świadomie lub przez niedbalstwo zapłacił kwotę wyższą, niż powinien, mogłoby zwolnić ubezpieczyciela
z odpowiedzialności za tę nadwyżkę (por. wyrok SN z dnia 25 kwietnia 2002 r., I CKN 1466/99). Ubezpieczyciel, negując prawdziwość danych zawartych w fakturze potwierdzającej najem pojazdu zastępczego, powinien zakwestionować autentyczność dokumentu, przeprowadzając postępowanie dowodowe dotyczące okoliczności sporządzenia dokumentu stanowiącego fakturę VAT (por. wyrok SN z dnia 15 kwietnia
1986 r., I CR 34/86).

W ocenie Sądu, w sytuacji, gdy pozwany ubezpieczyciel kwestionował wysokość dochodzonego odszkodowania, twierdząc, że stawka zastosowana przez powódkę jest stawką zawyżoną, to na nim spoczywał ciężar dowodu zgodnie z art. 6 kc i 232 kpc (por.
E. B., Najem pojazdu zastępczego – uwagi o sposobie ustalania stawek rynkowych czynszu najmu oraz K. M., Kilka uwag w związku z postępowaniami
o odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczych, Kwartalnik (...), Nr (...), D. – Odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego – materiały z konferencji, tak również SO w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 lutego 2016 r., XIII GC 2169/15).

Przepis art. 6 kc regulujący rozkład ciężaru dowodu nakazuje rozstrzygnąć sprawę na niekorzyść osoby opierającej swoje powództwo lub obronę na twierdzeniu o istnieniu jakiegoś faktu prawnego, jeżeli fakt ten nie został udowodniony. Zaś sam rozkład ciężaru dowodu (art. 6 kc) oraz relewantny art. 232 kpc nie może być rozumiany w ten sposób, że ciężar dowodu zawsze spoczywa na powodzie. W razie sprostania przez powoda ciążącym na nim obowiązkom dowodowym, na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających oddalenie powództwa (wyrok SN z dnia 10 czerwca
2013 r., II PK 304/12).

Powyższe prowadzi do wniosku, że w okolicznościach sprawy pozwany ubezpieczyciel kwestionując twierdzenia powódki co do dobowej stawki najmu pojazdu zastępczego, winien nie tylko poprzeć swoje zarzuty przekonywującymi argumentami, ale przeprowadzić też dowód przeciwny. Wyjaśnić należy, że dowód każdego faktu prawnego (zarówno prawotwórczego, jak i pozostałych) jest dowodem głównym. Strona, która kwestionuje istnienie faktu prawnego może posłużyć się dowodem przeciwnym. Dowód przeciwny zaś polega na wykazaniu, że twierdzenia przeciwnika są wątpliwe, nie zostały udowodnione, ich prawdziwości lub fałszu nie da się ustalić na podstawie zebranych materiałów dowodowych. Udany dowód przeciwny oznacza, że przeciwnik nie przeprowadził skutecznie dowodu głównego (tak Kodeks cywilny. Komentarz red. prof. dr hab. E. G., prof. dr hab. P. M.).

W przedmiotowej sprawie powódka w pozwie i odpowiedzi na sprzeciw przedstawiła materiał dowodowy na poparcie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zniszczeniem pojazdu a koniecznością najmu pojazdu zastępczego w postaci przede wszystkim umowa wynajmu pojazdu zastępczego wraz z załącznikami, umowę cesji oraz cenniki wynajmu samochodów z wypożyczalni działających na lokalnym rynku. Jednocześnie pozwana spółka nie poparła zarzutów zgłoszonych w sprzeciwie odnoszących się do stanu faktycznego sprawy szerszą argumentacją. Ograniczyła się do zakwestionowania stawki najmu zastosowanej przez powódkę podnosząc, że była ona zawyżona. Sama pozwana zawnioskowała dowód z opinii biegłego na okoliczność wysokości stawki najmu w klasie pojazdu uszkodzonego na terenie lokalnego rynku
w grudniu 2016 r. Sąd wnioskowany dowód dopuścił, jednak z uwagi na nieuiszczenie zaliczki został on pominięty. W konsekwencji pozwany ubezpieczyciel nie przeprowadził dowodu przeciwnego, o istocie którego była mowa powyżej. Jednocześnie pozostały materiał dowodowy, jak i okoliczności sprawy, w tym nie tylko brak dowodów przeciwnych ale i lakoniczność zarzutów pozwanego, które nie wytrzymały porównania z argumentami
i wyjaśnieniami powódki popartymi dowodami, pozwalały na przyjęcie, zastosowana przez nią stawka dobowa najmu pojazdu nie była rażąco wygórowana.

Poszkodowany, zainteresowany jak najszybszym i skutecznym znalezieniem pojazdu zastępczego, nie ma obowiązku wyszukiwania innych ofert i porównywania ich wyłącznie pod kątem cenowym. Ponadto podkreśla się w orzecznictwie, że poszkodowany ma prawo wynająć samochód tam, gdzie jest to dla niego najdogodniejsze – pod warunkiem jednak, że ogólny koszt tego najmu nie będzie rażąco odbiegał od stawek rynkowych stosowanych przez podmioty konkurencyjne. Zarzut stosowania stawek rażąco wygórowanych mógłby być przez pozwanego skutecznie podniesiony, gdyby poszkodowany umyślnie albo przez rażące niedbalstwo wynajął samochód zastępczy po stawce znacznie odbiegającej od obowiązujących na rynku (por. art. 16 w zw. z art. 17 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych), czy też działanie poszkodowanego miałoby na celu pokrzywdzenie ubezpieczyciela sprawcy szkody czyli, iż umówiono się na stawkę wyższą od tej, którą normalnie stosuje się przy wynajmie takiego pojazdu, aby zawyżyć wysokość odszkodowania z tego tytułu. Skoro poszkodowany ma prawo do najmu pojazdu zastępczego od podmiotu stosującego stawki rynkowe, to stawka powódki mogłaby zostać uznana za zawyżoną jedynie w przypadku stwierdzenia, że nie jest ona stawką rynkową bądź wynajęty pojazd nie zrekompensowałby uszczerbku związanego z niemożnością korzystania z uszkodzonego auta poszkodowanego. Nie musi poszkodowany poszukiwać bowiem identycznego pojazdu jak uszkodzony. Byłoby to sprzeczne z zasadami logicznego rozumowania. Zakład ubezpieczeń zaś, powołując się na rażąco niedbałe zaniechanie poszkodowanego czynienia zadość obowiązkowi zmniejszenia rozmiarów szkody powinien również udowodnić rozmiar ewentualnej straty wynikłej z przedmiotowego zaniechania poszkodowanego. Strona pozwana, na której zgodnie z art.6 kc, spoczywał ciężar dowodu nie wykazała, chociażby poprzez przedstawienie stosownych umów i cenników, iż
w przypadku skorzystania przez poszkodowanego z wynajmu auta zastępczego, należącego do segmentu odpowiadającego klasie pojazdu uszkodzonego w innej wypożyczalni poniosłaby koszt takiego przedsięwzięcia w mniejszym rozmiarze. Zgodnie z dyspozycją art. 361§1 i 2 kc poszkodowany ma prawo do pełnej rekompensaty poniesionej szkody. Jego obowiązek przeciwdziałania zwiększeniu szkody nie może być poczytywany za równoznaczny z obligacją do poszukiwania najtańszej oferty najmu samochodu zastępczego. Działające na rynku firmy zajmujące się świadczeniem tego rodzaju usług oferują różne ceny, podobnie jak różny jest zakres świadczonych przez nie usług, ich standard czy dostępność dla poszkodowanego.

Wreszcie nietrafnie pozwany ubezpieczyciel wywodził, że poszkodowany postąpił wbrew dyspozycji art. 354 kc i nie dążył do minimalizowania szkody, gdyż nie poczynił starań w zakresie rozeznania stawek najmu obowiązujących w innych miejscach przed skorzystaniem z usług powoda. Nie można stawiać zasadnie poszkodowanemu zarzutu, że wynajął pojazd u powódki, gdyż przysługuje mu prawo wyboru usługodawcy
i ubezpieczyciel nie może żądać, aby podejmował on poszukiwania przedsiębiorcy oferującego najtańszą ofertę. Przypisanie poszkodowanemu naruszenia obowiązku współpracy z dłużnikiem w zakresie realizacji zobowiązania ma rację bytu tylko wówczas, jeżeli świadomie lub przez niedbalstwo zostanie wykazane, że wynajął on auto po wygórowanej stawce. Tylko zatem w przypadku udowodnienia przez zakład ubezpieczeń tej okoliczności, zgodnie ze spoczywającym na nim w myśl art. 6 kc ciężarem dowodu, można zarzucić poszkodowanemu powiększenie rozmiarów szkody poprzez wybranie oferty wyższej niż ceny obowiązujące na danym rynku lokalnym i stosowną weryfikację wysokości odszkodowania (por. wyrok SN z dnia 25 kwietnia 2002 r., I CKN 1466/99). Pozwany nie podjął w tym zakresie stosownej inicjatywy dowodowej, a zgromadzone dowody nie dają podstaw, aby uznać, że działanie poszkodowanego było nacechowane złymi intencjami.

W niniejszej sprawie pozwany nie wykazał zatem, iż poszkodowany świadomie lub przez niedbalstwo zapłacił za wynajem kwotę wyższą, niż powinien. Żadne dowody na tą okoliczność nie zostały zawnioskowane przez pozwanego, który ograniczył się jedynie do gołosłownego kwestionowania prezentowanych przez powódkę dowodów. Ubezpieczyciel nie udowodnił także, iż stawka kosztów najmu pojazdu zastępczego była rażąco wygórowana. Również na tą okoliczność nie zostały przedstawione żadne dowody .

Również roszczenie powódki w zakresie żądania zwrotu kosztów opłat dodatkowych (za podstawienie i odbiór pojazdu) poniesionych wraz z wynajęciem pojazdu zastępczego pozostaje w oczywistym związku przyczynowym ze szkodą. Szkoda obejmuje nie tylko bezpośrednie następstwa zdarzenia szkodzącego, ale także dalsze, które po nim powstały. Skoro sam koszt najmu pojazdu zastępczego mieści się w granicach adekwatnego związku przyczynowego, to w jego ramach winny się mieścić również koszty jego podstawienia
i odbioru. Nawet, gdyby poszkodowany sam udał się po samochód, a następnie go oddawał, powstałyby koszty jego podróży. Zaś gdyby szkoda nie zaistniała, to poszkodowany w ogóle nie musiałby wynajmować auta zastępczego. Nadto strona pozwana pomimo odmowy wypłaty odszkodowania w tym zakresie nie uzasadniła w żaden sposób swej decyzji, uniemożliwiając jej weryfikację przy zastosowaniu art. 6 kc.

Ocenić zatem należy, iż dokonany przez poszkodowanego wybór wypożyczalni pojazdu zastępczego i proponowane przez nią warunki umowy nie są zawyżone i nie odbiegają od stawek rynkowych. Kwota wydatkowana z tytułu najmu pojazdu zastępczego oraz koszty podstawienia i odbioru auta pozostają zaś w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym i nie są sprzeczne z obowiązkiem dążenia poszkodowanego do minimalizacji szkody.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd uwzględnił żądanie pozwu w całości (pkt 1 sentencji wyroku).

O odsetkach ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia opóźnienia w zapłacie ustalonego świadczenia odszkodowawczego Sąd orzekł na podstawie art. 481§1 i 2 kc.
W dniu 04 marca 2017 r. ubezpieczyciel wydał decyzję, którą odmówił przyznania odszkodowania z tytułu poniesionych kosztów wynajmu pojazdu w pełnej wysokości. Wobec czego uznać należało, iż w tej dacie całe świadczenia było już wymagalne i nie było przeszkód do jego spełnienia w całości. Jednakże, co podniósł pozwany ubezpieczyciel
w sprzeciwie, dzień 04 marca 2017 r. (data wydania decyzji) był sobotą, zaś dzień 05 marca 2017 r. był niedzielą.

Zgodnie z treścią art. 115 kc jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą. Zaś na mocy przepisów przejściowych powołany przepis w brzmieniu obowiązującym od dnia 01 stycznia 2017 r. stosuje się do terminów, które nie upłynęły przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej. Tym samym odsetki od żądanej kwoty należało zasądzić od dnia 07 marca 2017 r. (ubezpieczyciel mógł spełnić swoje świadczenie w poniedziałek 06 marca 2017 r. i dopiero od wtorku popadł
w opóźnienie) i oddalić roszczenie odsetkowe w pozostałym zakresie (pkt 1 i 2 sentencji wyroku).

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Na koszty te w rozpoznawanej sprawie złożyła się opłata sądowa od pozwu w kwocie 160,00 zł obliczona zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. tj. z 2016 r., poz. 623 ze zm.), koszty zastępstwa procesowego stron w kwocie po 900,00 zł obliczone zgodnie z §6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804) oraz kwota po 17,00 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa wynikająca z art. 1 ust. 1 pkt 2a ustawy z dnia 09 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. Nr 86, poz. 960 ze zm.).

Pozwana spółka przegrała proces w całości, musiała więc w całości ponieść jego koszty. Dlatego też Sąd zasądził od niej na rzecz powódki kwotę 1.077,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 917,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 3 sentencji wyroku).

SSR Katarzyna Górna-Szuława