Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA - Małgorzata Borkowska

Sędzia SA - Agata Wolkenberg

Sędzia SA - Krzysztof Tucharz (spr.)

Protokolant - sekr. sądowy Martyna Arcon

po rozpoznaniu w dniu 11 września 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 21 grudnia 2016 r., sygn. akt XXV C 1124/14

I.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a) w punkcie trzecim zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz M. S. dodatkową kwotę 30.000 zł (trzydzieści tysięcy złotych), tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 4 września 2014 r. do 31 grudnia 2015r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty;

b) w punkcie czwartym zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz M. S. kwotę 1790 zł (jeden tysiąc siedemset dziewięćdziesiąt złotych) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu;

c) w punkcie siódmym podwyższa kwotę 2961 zł (dwa tysiące dziewięćset sześćdziesiąt jeden złotych) do kwoty 4404,81 zł (cztery tysiące czterysta cztery złote osiemdziesiąt jeden groszy) oraz kwotę 1338,52 zł (jeden tysiąc trzysta trzydzieści osiem złotych pięćdziesiąt dwa grosze) do kwoty 1991,46 zł (jeden tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąt jeden złotych czterdzieści sześć groszy);

II. oddala apelację w pozostałej części;

III. zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz M. S. kwotę 1080 zł (jeden tysiąc osiemdziesiąt złotych) tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego;

IV. nakazuje pobrać od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w W.kwotę 1500 zł (jeden tysiąc pięćset złotych) tytułem części opłaty sądowej od uwzględnionej części apelacji i nie obciąża powoda obowiązkiem zapłaty pozostałej części opłaty od apelacji z zasądzonego na jego rzecz roszczenia.

Sygn. akt VI ACa 344/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 29 lipca 2014 r. skierowanym przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. powód M. S. wnosił o zasądzenie od pozwanej spółki, na jego rzecz następujących kwot:

- 11.502,47 zł tytułem odszkodowania w związku z kosztami leczenia i poniesionymi stratami materialnymi,

- 550 zł miesięcznie tytułem renty na pokrycie zwiększonych potrzeb,

- 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z odsetkami ustawowymi od daty wniesienia pozwu.

Pozwana (...) S.A. wniosła o oddalenie powództwa. Również takie samo stanowisko zajął występujący po stronie pozwanej interwenient uboczny - Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W..

Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda:

1)  kwotę 47.000 zł, tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 4 września 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

2)  kwotę 11.659,74 zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami jak wyżej.

W pozostałej części Sąd powództwo oddalił, zniósł między stronami koszty postępowania, nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w W.kwotę 2.961 zł tytułem części opłaty sądowej od uwzględnionego powództwa i nie obciążając tymi kosztami powoda w pozostałej części oraz zasądził od powoda na rzecz interwenienta ubocznego kwotę 697,38 zł tytułem zwrotu części uiszczonej opłaty sądowej od interwencji ubocznej.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.

W dniu 12 sierpnia 2012 r. powód odbywając podróż koleją (...) relacji W. – K. uczestniczył w katastrofie kolejowej, do której doszło w miejscowości B. k. P., wskutek wykolejenia się pociągu. Powód wypadł z wagonu na nasyp kolejowy i stracił przytomność.

Po przewiezieniu go do Szpitala w P. stwierdzono u niego następujące obrażenia ciała: uraz uogólniony, wstrząs pourazowy, odmę opłucną, złamanie lewej kości ramieniowej, złamanie łopatki lewej, złamanie górnych krawędzi trzonów kręgów: (...), (...) i (...), złamanie przedniej ściany zatoki szczękowej prawej, rany tłuczone okolicy czołowej, rany tkanek miękkich twarzoczaszki, złamanie korzenia zęba i złamanie korony zęba (...).

Po przetransportowaniu powoda w dniu 17 sierpnia 2011 r. do Wojewódzkiego Szpitala (...) w O. przeszedł on tam operację kości ramiennej lewej. Przez 12 tygodni musiał poruszać się w gorsecie J.. z powodu niezwykle silnych bólów powód otrzymywał leki narkotykowe przez długi okres czasu.

W trakcie tego zdarzenia powód był studentem Akademii (...).

Po zakończeniu w grudniu 2011 r. leczenia ortopedycznego powód miał zaleconą dalszą systematyczną rehabilitację.

Aktualnie stan zdrowia powoda nie wymaga dalszych zajęć rehabilitacyjnych. Biegły lekarz ortopeda stwierdził u powoda 30% trwałego uszczerbku na zdrowiu a biegły chirurg stomatolog dalsze 7,5% z racji blizn na twarzy, złamanie przedniej ściany zatoki szczękowej i uszkodzeń zębów.

Powód wymagał pomocy rodziców, w myciu, karmieniu i czynnościach fizjologicznych.

Jego stan emocjonalny był zachwiany. Przed wypadkiem powód grał na saksofonie, co było jego pasją, uczestniczył w koncertach. Był też aktywny sportowo. Po wypadku popadł w depresję. Korzystał z pomocy psychologicznej i psychiatrycznej. Odczuwał silne bóle kręgosłupa. Wziął urlop dziekański i przerwał studia w Akademii (...). Następnie przez dwa lata studiował w (...) po czym zrezygnował tam z dalszej nauki.

Z opinii biegłego psychologa wynika, że u powoda występują zaburzenia lękowo – depresyjne wymagające leczenia psychiatrycznego.

Powód ma problemy w sprawach zawodowych i społecznych, obniżyła się jego aktywność życiowa, boi się jazdy koleją, jest osobą wycofaną, nie ma dziewczyny.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo poza roszczeniem rentowym, było co do zasady usprawiedliwione.

Przyznana powodowi w postępowaniu likwidacyjnym kwota 23.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę była zdaniem Sądu oceną zdecydowanie niewystarczającą.

Jednocześnie, jako rażąco wygórowane Sąd Okręgowy uznał żądanie powoda aby przyznać mu zadośćuczynienie pieniężne w łącznej wysokości 148.000 zł.

Zdaniem Sądu, w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy jako odpowiednią sumę z tytułu powyższego świadczenia należało przyjąć kwotę 70.000 zł, co uzasadnia zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda, dodatkowej kwoty 47.000 zł.

Za takim rozstrzygnięciem przemawiają następujące okoliczności: bardzo młody wiek powoda, zniweczenie planów zawodowych na przyszłość wskutek przerwanego kształcenia muzycznego, przyszyty szok, trauma, znaczny zakres bólu i cierpień, dyskomfort psychiczny ze względu na konieczność korzystania w trakcie leczenia z pomocy rodziców przy podstawowych czynnościach życiowych, istniejący do dnia dzisiejszego uraz psychiczny, zamknięcie się w sobie, wybór samotności, ograniczenia w uprawianiu ulubionych sportów, długotrwałość leczenia.

Jednocześnie Sąd miał na względzie fakt, że powód powrócił do sprawności fizycznej i nie odczuwa już dolegliwości po przebytym wypadku, może również grać na saksofonie.

Odsetki od zasądzonej kwoty zostały naliczone począwszy od wezwania pozwanego do spełnienia świadczenia, co nastąpiło w wyniku doręczenia (...) S.A. odpisu pozwu w dniu 4 września 2014 r.

Roszczenie o zasądzenie renty z tytułu zwiększonych potrzeb nie zasługiwało na uwzględnienie, gdyż powód nie udowodnił koniczności korzystania przez niego z dalszej rehabilitacji a biegły ortopeda wskazał, że powód już jej nie potrzebuje.

Jeżeli chodzi o wsparcie psychologiczne powoda to może on uzyskać tego rodzaju świadczenie w ramach NFZ.

Co się tyczy roszczenia odszkodowawczego to wskazana w pozwie kwota była w pełni uzasadniona. Natomiast w odniesieniu do rozszerzonego, z powyższego tytułu powództwa, Sąd uwzględnił jedynie kwotę 200 zł, która dotyczyła wydatku związanego z odbudową zęba (...)uszkodzonego w wypadku.

Zasądzeniu podlegała również kwota 737 zł z racji zniszczonego w czasie wypadku ubrania, butów i plecaka powoda.

Dalej idące roszczenia powoda zostały oddalone a wobec faktu, że powód wygrał sprawę w ok. 41% Sąd zniósł wzajemne miedzy stronami koszty zastępstwa procesowego.

W zakresie wygranej sprawy pozwany zobowiązany został do pokrycia części kosztów sądowych, od których ponoszenia powód był zwolniony w całości.

Apelację od tego wyroku, w części oddalającej powództwo o zadośćuczynienie co do kwoty 43.000 zł oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania wnosił powód przytaczając następujące zarzuty:

1)  naruszenie art. 233 k.p.c. polegające na nieprawidłowej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz przekroczenie granic swobodnego uznania sędziowskiego a tym samym dokonaniu nieprawidłowej oceny krzywdy powoda, zakresu odpowiedzialności strony pozwanej i wysokości należnego powodowi zadośćuczynienia;

2)  naruszenie art. 445 § 1 k.c. wskutek dokonania nieprawidłowego określenia wysokości należnego powodowi zadośćuczynienia.

W oparciu o powyższe zarzuty powód wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie kwoty 90.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, czyli o przyznanie powodowi dalszej kwoty 43.000 zł.

Ponadto wnosił o zmianę orzeczenia o kosztach procesu zawartego w punkcie IV zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Domagał się również zasądzenia od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwany i interwenient uboczny wnosili o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od powoda, na ich rzecz, kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się częściowo uzasadniona.

Należało podzielić zarzuty apelacji związane ze sposobem dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny dowodów. W rzeczywistości zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazywał na dużo większy zasięg negatywnego wpływu katastrofy kolejowej, w której uczestniczył powód, na jego perspektywy życiowe niż przyjął to Sąd Okręgowy. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd skoncentrował przede wszystkim swą uwagę na stopniu doznanego przez powoda długotrwałego uszczerbku na zdrowiu z niedostatecznym rozważeniem samego procesu leczenia doznanych uszkodzeń ciała, który według opinii biegłego ortopedy trwał od sierpnia 2011 r. do września 2012 r. tj. 13 miesięcy a nie jak przyjął Sąd – 6 miesięcy. Uszła też uwadze Sądu okoliczność, że powód doznał na twarzy blizn szpecących, które wprawdzie nie są zbyt widoczne ale racji młodego wieku poszkodowanego mogą wywoływać u niego poważny dyskomfort psychiczny.

Nie wystarczało zatem ograniczyć się tu do stwierdzenia, że powód doznał z powyższego tytułu niewielkiego stopnia uszczerbku na zdrowiu (3%), gdyż nie oddaje to w należyty sposób rozmiaru krzywdy poszkodowanego.

Sąd Okręgowy ustalił, że przedmiotowy wypadek pokrzyżował plany życiowe i stracił on możliwość zrobienia kariery w zawodzie muzyka, stając się zagubionym człowiekiem.

Również w tym aspekcie doznana przez powoda krzywda ma znacznie większy ciężar gatunkowy niż przyjął to Sąd I instancji. Gdyby nie dotknęło powoda to dramatyczne zdarzenie mógł on liczyć na różnego rodzaju atrakcje związane z występami artystycznymi, współpracę z osobami specjalizującymi się w muzyce jazzowej, czerpać radość z nieskrępowanego uprawiania ulubionych sportów.

Słusznie więc argumentuje skarżący, że zadośćuczynienie pieniężne nie powinno rekompensować tylko krzywdy, której powód już doznał ale również tej, która będzie mu towarzyszyć w trakcie jego dalszego życia. Nie sposób natomiast podzielić tezy powoda, podniesionej w piśmie procesowym z dnia 4 września 2018 r. (k. 584), że jego obecne problemy psychiczne pozostają w związku przyczynowym z wypadkiem kolejowym.

Wykazanie powyższej okoliczności wymagałoby przeprowadzenie dowodu z sądowej opinii psychiatryczno – psychologicznej, lecz takiego wniosku strona powodowa nie zgłosiła a pełnomocnicy pozwanego interwenienta ubocznego zakwestionowali istnienie takiego związku.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny uznał, że całokształt okoliczności związanych z doznaną przez powoda szkodą na osobie uzasadnia przyznanie mu zadośćuczynienia pieniężnego w łącznej wysokości 100.000 zł, co skutkuje częściową zmianą zaskarżonego wyroku, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c., poprzez zasądzenie od pozwanej spółki, na rzecz powoda, dodatkowej kwoty, z powyższego tytułu, w wysokości 30.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej samej daty jaką określił Sąd I instancji (4 września 2014 r.).

To z kolei pociąga za sobą konieczność częściowej zmiany rozstrzygnięcia o kosztach postępowania (pkt 4 wyroku) z zastosowaniem zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów (art. 100 zd. 1 k.p.c.) w sytuacji gdy powód wygrał ostatecznie sprawę w 61,4% (88.659 : 144.401), jak również dokonanie korekty wysokości należnych Skarbowi Państwa nieuiszczonych kosztów sądowych, od uwzględnionej części powództwa, do których zapłaty została zobowiązana strona pozwana (pkt 7 wyroku).

W pozostałym zakresie apelacja powoda podlegała z mocy art. 385 k.p.c. oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z art. 100 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., przyjmując, iż powód wygrał sprawę w instancji odwoławczej w ok. 70% (30.00 zł : 43.000 zł).

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r. poz. 1025 ze zm.) strona pozwana została obciążona obowiązkiem pokrycia części opłaty od apelacji stosownie do zakresu jej uwzględnienia (30.000 zł x 5% - 1.500 zł), od ponoszenia których to kosztów powód został zwolniony.