Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt.

VI U 366/19

Dnia

10 kwietnia 2019r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Maciej Flinik

Protokolant:

st. sekr. sądowy Marta Walińska

po rozpoznaniu w dniu

10 kwietnia 2019r.

w B.

odwołania

K. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 14 grudnia 2018 r. Nr (...)-SER- (...)

w sprawie

K. B.

przeciwko:

Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o odsetki

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 14 grudnia 2018 roku w ten sposób, że ubezpieczona K. B. ma prawo do odsetek z tytułu wyrównania renty socjalnej za okres od 1 grudnia 2017 roku do 31 grudnia 2018 roku.

Sygn. akt VI U 366/19 UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 grudnia 2018 r. (...) Oddział w B. odmówił ubezpieczonej K. B. prawa do odsetek z tytułu wyrównania renty socjalnej za okres od 1 grudnia 2017 do 31 grudnia 2018 r. W uzasadnieniu wskazano, iż art. 15 pkt 2 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej / DZ.U. 2018 poz. 1340 / wskazuje, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio art. 80 – 82 i 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych . przepisy te nie określają że ZUS jest zobowiązany do wypłaty odsetek z tytułu opóźnienia w wypłacie renty socjalnej.

Od powyższej decyzji odwołanie wniosła ubezpieczona K. B. domagając się wypłaty spornego świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy podtrzymał dotychczasową argumentację i wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje :

Wyrokiem z dnia 5 listopada 2018 r. sygn. akt VI U 790/18 Sąd Okręgowy w Bydgoszczy zmienił zaskarżoną decyzję ZUS z dnia 31 stycznia 2018 r. , którą odmówiono ubezpieczonej K. B. prawa do renty socjalnej w ten sposób, że przyznał w/ w- nej prawo do spornego świadczenia na okres od dnia 1 grudnia 2017 r. do dnia 31 sierpnia 2020 r. W punkcie 2 sentencji wyroku sąd ten orzekł , iż organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Decyzją z dnia 14 grudnia 2018 r. organ rentowy wykonał przedmiotowy wyrok przyznając K. B. rentę socjalną na wskazany w wyroku . Równocześnie odrębną decyzją z tej samej daty odmówił ubezpieczonej wypłaty odsetek z tytułu wyrównania renty socjalne za okre s od 1 grudnia 2017 r. do 31 grudnia 2018 r.

Odwołanie jest oczywiście zasadne. Po pierwsze należy zauważyć, iż w praktyce organ rentowy odmawiając wypłaty należnych odsetek w sposób niedopuszczalny odmówił wykonania części prawomocnego wyroku sądowego ( jego punktu 2 ) . Nie ulega bowiem wątpliwości , iż orzeczenie o odpowiedzialności pozwanego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji , zawarte w wyroku Sądu Okregowego z dnia 5 listopada 2018 r. obligowało go do wypłaty obok świadczenia ( renty socjalnej ) również należnych od niego odsetek . Po drugie co istotniejsze, pozwany nie ma racji, a jego argumentacja merytoryczna mająca przemawiać za zasadnością niedopuszczalnej odmowy wykonania wyroku jest zupełnie chybiona. W uchwale z dnia 6 lipca 2011 r. II UZP 5/ 11 Sąd Najwyższy wprost wskazał, iż przepis art. 118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS ma zastosowanie w sprawach o rentę socjalną. Obszerny i przekonujący wywód zawarty w uzasadnieniu przedmiotowej uchwały oparty na wykładni historycznej i celowościowej przepisu art. 118 ust. 1 a ustawy sąd niniejszym w całości podziela. SN stwierdził, iż „ Wątpliwości w przedstawionym zagadnieniu prawnym uzasadnione zostały argumentacją odwołującą się do racji natury historycznej i celowościowej. Dokonując wykładni historycznej, Sąd Apelacyjny zasugerował, że odesłanie do art. 118 ust. 1-5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ujęte w art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej, nie mogło objąć ust. 1a (dodanego z dniem 1 lipca 2004 r.), skoro ten pojawił się po wejściu w życie ustawy o rencie socjalnej. Wątpliwość sprowadza się więc do tego, że jeśli przepis ten nie obowiązywał w dniu wejścia w życie ustawy o rencie socjalnej, nie wiadomo, czy objęty jest odesłaniem. Zaaprobowanie tak ujmowanych argumentów historycznych oznaczałoby, że w każdym przypadku, w którym ustawodawca odsyła do określonej regulacji, należy brać pod uwagę jej stan na dzień, w którym wchodzi w życie norma odsyłająca. W takiej zaś sytuacji wszelkie późniejsze zmiany, tak liczba jednostek redakcyjnych, ich numeracji, jak wreszcie merytorycznej treści przepisów, nie mogłyby być uwzględniane i stosowane w zakresie odesłania. Właściwsze jest przyjęcie, że ustawodawca, odsyłając do innej grupy przepisów, pragnie regulować określoną grupę stosunków prawnych tak samo, jak to następuje w przepisach, do których decyduje się odsyłać. Musi zatem godzić się z tym, że normy w odesłaniu podlegają zmianom. W piśmiennictwie dotyczącym problematyki przepisów odsyłających (S. Wronkowska, M. Zieliński, Zasady techniki prawodawczej. Komentarz, Warszawa 1997, s. 177 oraz M. Hauser, Przepisy odsyłające. Zagadnienia ogólne, Przegląd Legislacyjny 2003 nr 4, s. 81-82) wskazuje się, że odesłanie może mieć charakter statyczny lub dynamiczny. W ujęciu dynamicznym odesłanie uwzględnia wszelkie zmiany, jakich dokonano w przepisie odesłanym, ujęcie statyczne obejmuje jedynie jego pierwotne znaczenie. Rozważania te, podnoszone na kanwie zasad techniki prawodawczej (§ 156 i nast. załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie zasad techniki prawodawczej, Dz.U. Nr 100, poz. 908), powołują się na domniemanie dynamicznego charakteru odesłania. Zgodnie z § 159 rozporządzenia z 20 czerwca 2002 r. odesłanie ma charakter dynamiczny. Odesłanie statyczne (§ 160) wymaga doprecyzowania przez wskazanie, że określone regulacje stosuje się w brzmieniu z określonej daty, ustalonym określonym aktem normatywnym. Tego rodzaju statycznego odesłania nie zawarto w art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej, co pozwala twierdzić, że obejmuje ono zaktualizowaną treść przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.Podkreślenia też wymaga to, że w omawianym przypadku mamy do czynienia ze stosowaniem przepisów "z odesłania" nie wprost, ale odpowiednio. W takiej zaś sytuacji, jeśli dokonane zmiany legislacyjne sięgają tak daleko, że stosowanie przepisów "z odesłania" zaczyna budzić zasadnicze wątpliwości, których do tej pory nie było, to właśnie odpowiednie ich zastosowanie może polegać także na niezastosowaniu regulacji w wersji znowelizowanej w takiej części, w której nie ma ona "odpowiedniego zastosowania". W takim przypadku to nie tyle względy historyczne, ale celowościowe bądź systemowe przemawiają za przyjęciem stanowiska, że "odpowiednie zastosowanie" oznacza pominięcie określonej treści normatywnej. Korzystając z metody systemowej i rozważając stosunek ust. 1a do pozostałych jednostek redakcyjnych art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie sposób nie dostrzec, że uszczegóławia on jedynie ust. 1 tego przepisu. Artykuł 118 ust. 1 (in principio) stanowi, że organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Ustęp 1a doprecyzowuje jedynie, że w razie ustalenia określonej okoliczności dopiero w orzeczeniu organu odwoławczego, to dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego uważa się za początek biegu terminu do wydania decyzji. Na tak korzystne traktowanie zasługuje jednak organ jedynie wówczas, gdy nie ponosi odpowiedzialności za ustalenie tej okoliczności dopiero w postępowaniu odwoławczym. Takie obecne brzmienie uzyskał art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej wskutek nowelizacji w wykonaniu orzeczenia interpretacyjnego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2007 r., P 11/07. Jak widać, systemowo ust. 1a pozostaje związany z ust. 1 artykułu 118 ustawy emerytalnej. Przemawia to za przyjęciem, że odesłanie z art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej obejmuje także tę jednostkę redakcyjną.Natomiast z punktu widzenia celowościowego należy dostrzec powody, dla których zastosowanie do renty socjalnej miałby znaleźć art. 118 ustawy emerytalnej z pominięciem ust. 1a tego przepisu. Jedynym argumentem przemawiającym przeciwko jego stosowaniu byłoby twierdzenie, które zaprezentował także Sąd Apelacyjny, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności na podstawie art. 85 ustawy systemowej (albo innej odpowiedzialności). W takim wypadku rzeczywiście nie byłoby powodu dla zamieszczania w wyroku klauzuli stwierdzającej odpowiedzialność organu rentowego. Zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy systemowej, jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Za stanowiskiem, że nie dotyczy on wyłącznie świadczeń z ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowych, w razie choroby i macierzyństwa, z tytułu wypadku przy pracy (art. 1 ustawy systemowej), ale obejmuje także inne świadczenia realizowane przez organ rentowy, przemawiają następujące argumenty.Zakład Ubezpieczeń Społecznych realizuje zadanie własne, należące z mocy ustawy systemowej do zakresu jego działania (art. 68, 69 ustawy systemowej) oraz inne zadania powierzone na podstawie innych ustaw (art. 71 ust. 1). Zakład może wykonywać inne zlecone zadania z dziedziny ubezpieczeń lub zabezpieczenia społecznego (art. 71 ust. 2). Zadania, o których mowa w ust. 1 i 2, Zakład wykonuje odpłatnie, na zasadach określonych w przepisach lub w umowach albo w porozumieniach zawartych z jednostką zlecającą (art. 71 ust. 3). Powierzone zadania - w zakresie świadczeń spoza zakresu ubezpieczeń społecznych - mogą sprowadzać się do przyznawania prawa do świadczenia i jego wypłaty, jak to ma miejsce np. w art. 162 ust. 2, art. 170 ust. 3, art. 206 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 ze zm.) oraz właśnie w art. 12 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej (decyzję w sprawie przyznania renty socjalnej wydaje i świadczenie to wypłaca jednostka organizacyjna Zakładu właściwa ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu osoby ubiegającej się o rentę socjalną). Na podstawie tego przepisu powierzono Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych także wypłatę rent socjalnych. W normatywnym ujęciu w zakresie "zadań powierzonych" mieści się także zobowiązanie Zakładu do wypłaty określonych świadczeń finansowanych z innego źródła niż Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (zlecenie ich wypłaty). Przepis art. 85 ust. 1 ustawy systemowej stanowi o zwłoce w przyznaniu świadczenia, nie definiując go jako świadczenia z ubezpieczenia społecznego, tak jak to ma miejsce w przypadku art. 84 (osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu). Zwrócić też należy uwagę, że pośrednio, poprzez odwołanie się do terminów "przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych", ustawodawca wyraźnie wskazał, że zakres przedmiotowy tej normy wykracza poza świadczenia z ubezpieczenia społecznego i odnosi się też do świadczeń innych - zleconych do wypłaty. Ich wypłatę "zlecają" - w ramach zadań powierzonych - odrębne przepisy (ustawy), w tym przepisy ustawy o rencie socjalnej.Wydane na podstawie art. 85 ust. 2 ustawy systemowej rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 12, poz. 104) wyraźnie stanowi, że akt ten określa szczegółowe zasady wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub w wypłaceniu świadczeń, do których przyznawania i wypłacania są zobowiązani Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz płatnicy składek (§ 1 ust. 1) oraz że określone w rozporządzeniu zasady wypłacania odsetek za opóźnienie w wypłaceniu świadczeń z ubezpieczeń społecznych stosuje się również do obliczania i wypłacania odsetek za opóźnienie w wypłaceniu przez Zakład świadczeń zleconych mu do wypłaty na mocy odrębnych przepisów lub umów międzynarodowych (§ 1 ust. 2), co również potwierdza przedstawiony kierunek wykładni. Poza tym podkreślenia wymaga, że zakreślenie w art. 85 ust. 1 ustawy systemowej przedmiotowych granic odpowiedzialności za zwłokę i objęcie nią także decyzji w przedmiocie renty socjalnej, nie wymaga dodatkowego potwierdzenia w ustawie o rencie socjalnej - poprzez zwrotne odesłanie do tego przepisu ustawy systemowej. Podwójna regulacja tej samej kwestii jest zbędna. Nie jest zatem trafny argument Sądu Apelacyjnego, że przeciwko odpowiedzialności na zasadzie art. 85 ustawy systemowej ma przemawiać brak odesłania do tego przepisu w ustawie o rencie socjalnej „.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.