Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VI U 480/19 UZASADNIENIE

Ubezpieczona L. K. wniosła odwołanie od decyzji ZUS z dnia 18 grudnia 2018 r., którą ustalono wartość jego kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. W/w- na domagała się uwzględnienia przy ustalaniu kapitału początkowego jej wynagrodzenia w latach 1992 – 1994 wynikającego z kartotek zarobkowych. W odwołaniu i piśmie uzupełniającym ubezpieczona argumentowała, iż jej faktyczne wynagrodzenie wynikające z tych dokumentów było wyższe aniżeli przyjęte przez organ rentowy li tylko i wyłącznie w oparciu o zapisy w umowach o pracę. Wyrażenie kwot w tysiącach zamiast w milionach za te lata wynikało jedynie z uproszczenia, jakie przyjęła osoba wypełniająca przedmiotowe dokumenty płacowe. Z uwagi na niewystarczającą ilość miejsca na czytelne wpisanie sum wyrażonych liczbowo w milionach ( siedmio lub ośmiocyfrowych ) wypełniający je dyrektor placówki wpisywał w poszczególnych rubrykach w tysiącach ilość tysięcy złotych zarabianych przez ubezpieczoną .

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie wskazując, że w podstawie wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonej przyjęto za lata 1992 – 1994 dane dotyczące jej wynagrodzeń wynikające z umów o pracę . Organ nie uwzględnił w podstawie wymiaru wynagrodzeń dołączonych do wniosku o emeryturę, ponieważ w kartach wynagrodzenia były ujęte w tysiącach złotych, a w tym okresie ( do 31 grudnia 1994 r. ) wynagrodzenia były płatne w kwotach milionowych.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje :

W latach 1992 – sierpień 1994 r. ubezpieczona pozostawała zatrudniona w Szkole Podstawowej nr (...) w B.. W tym okresie uzyskiwała wynagrodzenie , którego wysokość wykazywana była w prowadzonych przez pracodawcę kartach płacowych . W roku 1992 zgodnie z umową o pracę ubezpieczona otrzymywała wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 1 330 000 zł plus 5 % w kwocie 67 000 zł. W 1993 r. uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości 2 240 000 zł plus 5 % w kwocie 112 000 zł. W 1994 r. było to 3 423 000 plus dodatek za wychowawstwo w wysokości 105 000 zł. Osoba wypełniająca karty płac z tego okresu ( dyrektor placówki ) z uwagi na małą ilość miejsca w poszczególnych rubrykach tych dokumentów , zdecydowała się na wyrażanie wynagrodzeń uzyskiwanych przez pracowników liczbowo nie w milionach , a w tysiącach tysięcy ( pomijając trzy cyfry niezbędne dla wyrażenia poszczególnych wypłacanych w milionach kwot ).

/ dowód : zeznania ubezpieczonej k 37 akt sprawy , kopie umów o pracę k. 6 – 9 , kopie kart płacowych k. 14 – 16 akt ZUS /

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dostępnej dokumentacji i opartych na niej hipotetycznych wyliczeń organu rentowego, a posiłkowo także zeznań ubezpieczonej . Sąd uznał za w pełni miarodajne dla poczynienia powyższych ustaleń ( w zakresie wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ) oryginalne karty płac ubezpieczonej i jej umowy o pracę z okresu zatrudnienia w latach 1992 – 1994 .

W tak ustalonym stanie faktycznym odwołanie zasługiwało na uwzględnienie. Art. 173 ust.1 ustawy z dnia o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Ust. 2a stanowi, iż przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. ( ust. 3 ) . W myśl ust. 3a. przepis art. 17 ust. 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru kapitału początkowego w myśl art. 15 ust. 1 dla ubezpieczonego urodzonego przed dniem 31 grudnia 1968 r. z powodu nauki w szkole wyższej, o której mowa w art. 7 pkt 9. Jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu ( ust. 3b ) .

Stosownie do treści § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe / Dz.U.2011.237.1412 / środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Zgodnie z utrwalonymi poglądami orzecznictwa i doktryny w tym zakresie w toku postępowania sądowego strona może jednak dowodzić wysokości wynagrodzenia na potrzeby ustalenia wysokości podstawy wymiaru świadczenia wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego ( patrz przykładowo wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie III AUa 509/0 LEX nr 253495 ).

W niniejszej sprawie spór nie ogniskował się wokół braku środków dowodowych , wymienionych w cytowanych wyżej przepisach jako podstawy ustaleń w przedmiocie wysokości wynagrodzeń ubezpieczonej w latach 1992 – 1994, a na podważeniu przez pozwanego wiarygodności jednego z nich – kart płac i oparciu się w całości na drugim, mniej korzystnym z punktu widzenia wnioskodawczyni. Organ rentowy wydawał się przy tym zupełnie nie dostrzegać treści § 29 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe . Przepis ten stanowi, iż w postępowaniu przed organem rentowym mogą być również dopuszczone dodatkowe dowody, jeżeli są one niezbędne do załatwienia sprawy. W tym przypadku organ rentowy wzywa zainteresowanego lub inny podmiot do przedłożenia tych dodatkowych dowodów, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 60 dni, licząc od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli wezwanie do przedłożenia dodatkowych dowodów jest kierowane do innego podmiotu niż zainteresowany, organ rentowy każdorazowo informuje o tym zainteresowanego. W ust. 2 przepis ten stanowi, że jeżeli środek dowodowy nie został dostarczony w wyznaczonym terminie, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie świadczeń na podstawie posiadanych dowodów, z zastrzeżeniem § 4 ust. 6. Powyższy przepis nie tyle daje możliwość , co obliguje organ rentowy do weryfikacji dokumentów, których autentyczność lub miarodajność wzbudzi jego wątpliwości. W przedmiotowej sprawie pozwany nie raczył jednak przepisu tego zastosować. Nie porównał zapisów w umowie o pracę z zapisami na kartach płąc, które są w stosownych rubrykach w pełni zgodne ( co ubezpieczona wykazała na rozprawie ) . Przykładowo zsumowanie kwot wynagrodzenia wskazanych w umowie o pracę z 1992 to jest 1 330 000 zł plus 67 000 zł daje łącznie 1 397 000 zł , którą to sumę odnajdujemy w rubryce „ wynagrodzenie zasadnicze „ karty płac z tego roku zapisane skrótowo ( w tysiącach tysięcy ) jako „1397,0”. Podobnie rzecz się ma w odniesieniu do 1993 r., gdzie łączną kwotę wynagrodzenia wynikającą z umowy o pracę ubezpieczonej – czyli 2 352 000 zł odnajdujemy w rubryce „ wynagrodzenie zasadnicze „ karty płac za ten rok zapisane skrótowo jako „ 2353,0 „. Wbrew zasadom doświadczenia życiowego i racjonalnego rozumowania ZUS nie uznał również za przekonujące wyjaśnień ubezpieczonej ( wg jej relacji kontaktowała się w tej sprawie z pracownikami organu rentowego ) . Gdyby organ rentowy pochylił się nad przedmiotowymi dokumentami ( dokonał ich rzetelnej analizy ) oraz uwzględnił fakt, iż kwoty w kartach płac i umowach się zgadzają, a przed 1994 r. czyli przed denominacją pensje pracowników były płatne w milionach ( inflacja skutkowała stałą dewaluacją złotego, prowadzącą do milionowych nominałów na banknotach i wynagrodzeń pracowniczych liczonych w milionach ) , nie w tysiącach, wreszcie gdyby podjął próbę wysłuchania ubezpieczonej doszedłby z pewnością do wniosku , iż wykazywane w kartach płac kwoty to wyrażone w tysiącach tysięcy miliony złotych . W konsekwencji nie byłoby potrzeby inicjowania postępowania przed sądem. Jeszcze raz należy podkreślić, iż zestawienie danych w obu porównywanych dokumentach pracowniczych ( kartach zarobkowych i umowach o pracę ) , wyjaśnienia ubezpieczonej, wreszcie powszechnie znany fakt denominacji złotego w 1994 r. ( służącej wyeliminowaniu milionowych kwot w rozliczeniach ) było w pełni wystarczającym dla uwzględnienia przez organ rentowy przy ustalaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonej dotyczących jej kartotek płacowych. Mając powyższe na uwadze, sąd uznał za bezzasadne zakwestionowanie przez pozwanego wiarygodności tych dokumentów . Jednocześnie przyjmując, iż odzwierciedlają one rzeczywiste wynagrodzenia ubezpieczonej w latach 1992 – 1994 ( z prawidłowym założeniem , iż wartości w nich podane to nie tysiące, a tysiące tysięcy złotych czyli miliony złotych zarabiane wówczas przez ubezpieczoną ) , w sprawie nie było sporu co do wysokości wynagrodzeń w poszczególnych latach , jakie należy i można uwzględnić przy obliczaniu kapitału początkowego. Organ rentowy przedstawił własne stanowisko co do składników wynagrodzenia, które byłyby w takim przypadku brane pod uwagę przy wyliczaniu podstawy kapitału początkowego, ubezpieczona powyższe wyliczenia pozwanego ( i pominięcie tych budzących wątpliwości ) zaakceptowała - za rok 1992 jest to kwota 19 028100, za rok 1993 kwota 29 892 700 zł, a za rok 1994 ( do sierpnia ) – kwota 32 596 100 zł.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

SSO Maciej Flinik