Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1769/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 lipca 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku A. K. z dnia 30 maja 2018 roku, odmówił mu prawa do dodatku pielęgnacyjnego, ponieważ komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 9 lipca 2018 roku nie stwierdziła u ubezpieczonego niezdolności do samodzielnej egzystencji a wnioskodawca nie ukończył 75 lat /decyzja k. 162 akt ZUS/.

W dniu 16 sierpnia 2018 roku A. K. wniósł odwołanie od powyższej decyzji, argumentując, że jest niezdolny do samodzielnej egzystencji /odwołanie k. 3/.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumenty jak w decyzji /odpowiedź na odwołanie k. 4/.

W piśmie z dnia 19 września 2018 roku odwołujący się, reprezentowany przez adwokata, podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie a ponadto wniósł o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Odwołujący się argumentował, że cierpi na choroby tkanki śródmiąższowej płuc ze zwłóknieniem, idiopatyczne włóknienie płuc, utajnioną niewydolność oddychania, przewlekłą chorobę wieńcową, stan po (...) z implantacją stentu, przewlekłą niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemię mieszaną, nikotynizm, problemy z poruszaniem się /pismo k. 13-15/.

Na rozprawie z dnia 5 marca 2019 roku organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania lub jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania /oświadczenie pełnomocnika ZUS e-protokół z dnia 5 marca 2019 roku 00:05:13/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. K. urodził się w dniu (...) /bezsporne/.

Wnioskodawca pobiera rentę: od 4 października 2010 roku do 29 maja 2018 roku z tytułu częściowej niezdolności do pracy i od 30 maja 2018 roku na stałe z tytułu całkowitej niezdolności do pracy /decyzje k.63, 89, 99, 122, 146 i 163 akt ZUS/.

W dniu 30 maja 2018 roku A. K. wystąpił z wnioskiem o ustalenie prawa do dodatku pielęgnacyjnego /wniosek k. 156 akt ZUS/.

Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 27 czerwca 2018 roku stwierdzono, że ubezpieczony cierpi na chorobę śródmiąższową płuc w przebiegu alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych, przewlekłą chorobę niedokrwienną serca, przebył zawał mięśnia sercowego leczony P. (...) implantacją stentu w lutym 2017 roku, przebył (...) leczoną zachowawczo, w listopadzie 2013 roku, (...) ściany tylnej leczoną P. Cx z implantacją stentu we wrześniu 2009 roku i nadcisnienie tętnicze wyrównane. Choroby te powodują, że jest całkowicie niezdolny do pracy do 30 czerwca 2020 a daty powstania niezdolności do pracy nie da się ustalić. Stwierdzono również, że A. K. nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji /orzeczenie i opinia lekarza orzecznika ZUS k.42 dokumentacji medycznej i k. 158 akt ZUS/.

W dniu 27 czerwca 208 roku wnioskodawca złożył sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika /sprzeciw k.44 dokumentacji medycznej akt ZUS/.

Orzeczeniem komisji lekarskiej z dnia 9 lipca 2018 roku, która potwierdziła rozpoznanie lekarskie, ustalono iż wnioskodawca jest trwale, całkowicie niezdolny do pracy a daty powstania całkowitej niezdolności do pracy nie da się ustalić. Ustalono także, iż odwołujący się nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji / orzeczenie i opinia komisji lekarskiej k.48-50 dokumentacji medycznej i k. 159 akt ZUS/.

Na płaszczyźnie chirurgicznej A. K. jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. U wnioskodawcy rozpoznano: idiopatyczne włóknienie płuc; niewydolność oddechową skutkującą stałą koniecznością stosowania koncentratora tlenu; zniedołężnienie w stopniu 4 w skali (...); lewostronną przepuklinę pachwinową; poszerzenie prawego kanału pachwinowego. Badany jest całkowicie niezdolny do pracy zarobkowej z powodu utraty zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Naruszenie sprawności organizmu powoduje konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Nie występują przesłanki kwalifikujące wnioskodawcę do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji wyłącznie z przyczyn chirurgicznych. U wnioskodawcy wystąpiło istotne pogorszenie stopnia naruszenia sprawności organizmu na około miesiąc przed datą badania przez biegłego chirurga. Stan zdrowia ubezpieczonego pogorszył się w okresie od daty dokonywania oceny przez ZUS do wydania opinii przez biegłego /opinia em. prof. nadzw. dr hab. n. med. M. G., biegłego w zakresie chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej i torakochirurgii k. 41, opinia uzupełniająca k. 72/.

U wnioskodawcy stwierdzono: przewlekłą chorobę niedokrwienną serca, przebył zawał mięśnia sercowego leczony (...) leczony pierwotną angioplastyką (...) (tj. gałęzi przedniej zstępującej) z implantacją stentu 24 lutego 2017 roku, zawał serca (...) leczony zachowawczo w 2013 roku, zawał mięśnia sercowego (...) ściany dolnej leczony pierwotną anglioplastyką GO (tj. gałęzi okalającej) z implantacja stentu w 2009 roku, przewlekłą niewydolność serca w III/IV klasie czynnośćiowej wg (...) z zachowana frakcją wyrzutową mięśnia lewej komory serca i nadciśnienie tętnicze. Nadto stwierdzono i niego także śródmiąższową chorobę płuc – idiopatyczne włóknienie płuc ( (...)), niewydolność oddechową w przebiegu (...) tlenoterapia domowa, przebył zapalenie płuc wymagające hospitalizacji (ostatnio w listopadzie 2018 roku), nadwagę, stłuszczenie wątroby, nikotynizm i lewostronną przepuklinę pachwinową

Głównym problemem wnioskodawcy są schorzenia pulmonologiczne. Choroba śródmiąższowa płuc – idiopatyczne włóknienie płuc jest choroba przewlekłą, postępującą, prowadzącą do włóknienia pęcherzyków płucnych (prowadzącą do niewydolności oddechowej). Rokowanie w chorobie jest złe (brak leczenia przyczynowego, średnia długość życia wybitnie skrócona). Obecnie wnioskodawca jest kwalifikowany do przeszczepu płuc. Musi korzystać z koncentratora tlenu, w wymiarze około 20 godzin dziennie. Ostatnio hospitalizowany w listopadzie 2018 roku z powodu odoskrzelowego zapalenia płuc powikłanego ostrą niewydolnością oddechową. Obciążony jest również bardzo poważnymi chorobami kardiologicznymi. Ma stwierdzoną przewlekłą niewydolność serca, upośledzenie funkcji skurczowej mięśnia lewej komory serca, przewlekłą chorobę niedokrwienną serca. Wnioskodawca przebył już 3 zawały serca. Ubezpieczony przebył wieloetapowe inwazyjne leczenie – angioplastykę tętnic wieńcowych z implantacja stentów w 2009 roku i 2017 roku. Angioplastyka, czyli poszerzanie tętnic wieńcowych, dało na chwilę obecną umiarkowanie optymalny efekt jak na postępujący u wnioskodawcy szybko proces miażdżycowy. W kolejnych badaniach USG serca stwierdzono fFrakcja wyrzutową serca to 60 %. U wnioskodawcy nawracają objawy kliniczne, to skrajnie mała tolerancja wysiłku, spoczynkowe duszności, zaostrzenie niewydolności oddechowej, konieczność tlenoterapii, które były przyczyną hospitalizacji. U wnioskodawcy występuje naruszenie sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji na stałe od daty oceny dokonanej przez ZUS, to jest od 13 lipca 2018 roku. Ocena ta jest wypadkową wszystkich schorzeń wnioskodawcy w tym przede wszystkim chorób pulmonologicznych /opinia dr n. med. R. G., biegłego sądowego z zakresu chorób wewnętrznych i kardiologii k. 47-50, opinia uzupełniająca k. 83/.

Sąd oddalił wnioski strony odwołującej się o dopuszczenie dowodów z zeznań świadków, ponieważ ich zeznania nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia. W sprawie istotny jest jedynie stan zdrowia odwołującego się, do którego ustalenia były konieczne wiadomości specjalne uzyskane od biegłych sądowych.

Wydane w sprawie opinie biegłych z zakresu chirurgii oraz kardiologii Sąd ocenił jako rzetelne, precyzyjne oraz sporządzone zgodnie z wiedzą fachową. Ekspertyzy zostały wydane po zbadaniu wnioskodawcy oraz w oparciu o jego dokumentację medyczną. Biegli odpowiedzieli na pytania Sądu. A kwestia daty powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji została doprecyzowana w opiniach uzupełniających. Z tych względów opinie były wiarygodne. Ponieważ biegły internista – kardiolog podkreślił w swojej opinii, iż wziął pod uwagę całość schorzeń ubezpieczonego w tym choroby pulmonologiczne, zbędne było dopuszczenie dowodu z kolejnej opinii biegłego lekarza – pulmonologa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Na podstawie art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia.

Istota sprawy sprowadzała się do ustalenia, czy wnioskodawca jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Bezsporny w sprawie jest fakt, że odwołujący się nie ukończył 75 roku życia.

Postępowanie dowodowe wykazało, ze ubezpieczony jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Sąd oparł tę tezę na przeprowadzonych w sprawie opiniach biegłych z zakresu chirurgii oraz kardiologii. Obie opinie były spójne co do ustalenia, iż wnioskodawca jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.

Strony nie kwestionowały konkluzji opinii. Organ rentowy podnosił jedynie, iż pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonego nastąpiło po wydaniu decyzji, co miałoby skutkować uchyleniem decyzji a nie jej zmianą. W związku z tym argumentem Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniających. Z jednej z nich - opinii biegłego kardiologa - wynika wprost, że niezdolność do samodzielnej egzystencji istniała już w dniu 13 lipca 2018 roku, a więc w dniu wydania skarżonej decyzji. Oznacza to, iż decyzja była nieprawidłowa i musi zostać zmieniona.

W oparciu o art. 477 14 ust. 4 kpc w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji albo stwierdzenia stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, jeżeli podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji albo stwierdzenia stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W tym przypadku sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie.

W pierwszej kolejności warto zauważyć, że decyzje organu rentowego w sprawach dotyczących świadczeń z ubezpieczenia rentowego mają charakter deklaratoryjny. Organ rentowy stwierdza jedynie, czy zostały spełnione ustawowe warunki nabycia prawa do wnioskowanego świadczenia. Postępowanie sądowe w sprawach dotyczących ubezpieczenia rentowego wszczynane jest w wyniku wniesienia przez ubezpieczonego odwołania od decyzji organu rentowego. Jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy. Badanie legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego
w chwili wydawania decyzji. Inaczej mówiąc - o zasadności przyznania lub odmowy przyznania świadczenia decydują okoliczności istniejące w chwili ustalania do niego prawa. Postępowanie dowodowe przed sądem jest bowiem postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy. Biegli sądowi nie zastępują lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej ZUS, a jedynie zgodnie z posiadaną wiedzą specjalistyczną poddają ocenie merytorycznej trafność wydanego orzeczenia o zdolności wnioskodawcy do pracy lub jej braku. Dlatego też późniejsza zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego nie może stanowić - co do zasady - podstawy do uznania decyzji za wadliwą i jej zmiany przez Sąd (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2007 r. I UK 316/06, opubl.: M. P. Pr. rok 2007, Nr 11, poz. 600).

Wskazany powyżej pogląd, dotyczący kognicji sądu w zakresie kontroli decyzji organu rentowego, doznaje jednakże istotnego wyjątku w postaci dyspozycji art. 477 14 § 4 k.p.c., który obliguje Sąd do uchylenia decyzji i przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu w przypadku ujawnienia się nowej okoliczności dotyczącej stanu zdrowia ubezpieczonego, wpływającej na możność przyznania określonego świadczenia, po wydaniu decyzji przez ZUS, a przed zakończeniem postępowania sądowego. Przywołać w tym miejscy należy pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 12 stycznia 2012 r, z którym sąd orzekający w pełni się utożsamia, stwierdzający, iż „nowe okoliczności” to schorzenia istniejące przed wydaniem decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego i których nie oceniał ani lekarz orzecznik, ani komisja lekarska organu rentowego. Jeśli ujawnią się one w postępowaniu przed sądem
I instancji, sprawa „wraca” na etap postępowania przed organem rentowym po to zasadniczo, aby organy orzecznicze ZUS mogły dokonać ponownej oceny stanu zdrowia z ich uwzględnieniem. W przypadku zaś, gdy z przeprowadzonych w postępowaniu sądowym dowodów (opinii biegłych), wynika, iż niezdolność do pracy powstała dopiero po wniesieniu odwołania do sądu, należy uznać, że zaskarżona decyzja, a wcześniej - orzeczenie komisji lekarskiej, nie były wadliwe, a zatem nie ma racjonalnego powodu, aby niewadliwa decyzja miała podlegać uchyleniu na podstawie art. 477 14 § 4 k.p.c. W ocenie Sądu Najwyższego stan zdrowia jest wartością zmienną. Przyjęcie koncepcji, że „nowe okoliczności”, które zobowiązują Sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenie postępowania (a więc zakończenia sprawy przed sądem), to także okoliczności dotyczące pogorszenia stanu zdrowia po wniesieniu odwołania, spowodowałoby brak możliwości zakończenia sprawy o rentę. Pojawienie się po każdorazowej negatywnej decyzji organu rentowego tak rozumianych „nowych okoliczności” prowadziłoby do konieczności jej uchylenia i w efekcie do trwającego w nieskończoność stanu „niezałatwienia wniosku o rentę” (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 12 stycznia 2012 roku, II UK 79/11, opubl. MoPr 2012 nr 5, str. 261).

Reasumując, nowa okoliczność w rozumieniu art. 477 14 § 4 k.p.c. to tego rodzaju zdarzenia prawne, które choć powstałe po wniesieniu odwołania, mają znaczenie dla oceny stanu zdrowia do dnia decyzji. Jako przykłady wskazuje się schorzenia wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego i których nie oceniał ani lekarz orzecznik, ani komisja lekarska organu rentowego. Przepis art. 477 14 § 4 k.p.c., zobowiązuje zatem sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji i umorzenia postępowania nie w każdej sytuacji, kiedy ubezpieczony przedstawia nowe, nieznane wcześniej lekarzowi orzecznikowi czy komisji lekarskiej dokumenty medyczne, ale tylko wtedy gdy w jego ocenie mogą one stanowić o odmiennej ocenie stanu jego zdrowia.

Przekładając treść art. 477 14 ust. 4 kpc na niniejszą sprawę, Sąd stwierdza, że nie zachodzą podstawy od uchylenia decyzji, ponieważ już stan zdrowia w dacie wydania decyzji wskazywał na niezdolność ubezpieczonego do samodzielnej egzystencji. Z opinii biegłego kardiologa i specjalisty chorób wewnętrzynych, który podkreślił, iż opinie wydawał również w oceniając choroby pulmonologiczne wnioskodawcy, wynika jednoznacznie, iż organ rentowy miał pełną możliwość ustalenia niezdolności do samodzielnej egzystencji już w dacie badania przez komisję lekarską i w oparciu o wyniki badań znane w tamtej chwili. Ocena ta nie jest zatem skutkiem pojawienia się tzw. nowych okoliczności, a jedynie odmienną interpretacja stana zdrowia wnioskodawcy znanego w dacie badania przez lekarzy ZUS. Z samego faktu pogorszenia stanu zdrowia po wydaniu decyzji nie można wywodzić, iż przed pogorszeniem się wnioskodawca nie był niezdolny do samodzielnej egzystencji.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wnioskodawca jest niezdolny do samodzielnej egzystencji od 13 lipca 2018 roku, a zatem prawo do świadczenia należało przyznać od dnia 1 liopca 2018 roku.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 14 § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał A. K. prawo do dodatku pielęgnacyjnego od 1 lipca 2018 roku.

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw z. § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800) Sąd zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł., jako strony przegrywającej, kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS z aktami rentowymi.

4 IV 2019 roku.