Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 września 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił W. S. prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczony legitymuje się wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych, ale nie udowodnił 25 - letniego okresu składkowego i nieskładkowego ( organ rentowy uznał za udowodnione 24 lata , 11 miesięcy i 5 dni stażu sumarycznego). Zdaniem organu rentowego nie sposób uznać, że w okresie od 8 października 1979 r. do 5 listopada 1979 r. tj. po powrocie z wojska, W. S. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w gospodarstwie rolnym brata. Zakład Ubezpieczeń Społecznych jednocześnie zaznaczył, że do stażu sumarycznego nie zaliczono wnioskodawcy okresów urlopów bezpłatnych: od 17 września 1998 r. do 18 września 1998 r. , od 2 października 1998 r. do 5 października 1998 r. , od 20 października 1998 r. do 21 października 1998 r. oraz 6 listopada 1998 r.

/decyzja k.68 – 68 odwrót plik II akt ZUS/

W dniu 2 października 2018 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie W. S. od w/w decyzji, w którym wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do emerytury. W. S. wskazał, że w okresie od 8 października 1979 r. do 5 listopada 1979 r. tj. po powrocie z wojska, stale i w pełnym wymiarze czasu pracował w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez J. S. (1) i jego żonę Z. S. i tym samym spełnia przesłankę legitymowania się 25 – letnim stażem sumarycznym na dzień 1 stycznia 1999 r. W. S. podkreślił ,że począwszy od 7 sierpnia 1979 r. ( tj. momentu przekazania gospodarstwa przez J. S. (2) i M. S.) formalnie i faktycznie prowadzeniem 8 – hektarowego gospodarstwa rolnego położonego we wsi Z. Duży 52 zajmowali się J. i Z. S.. Co również istotne, na terenie gospodarstwa nadal zamieszkiwali : J. S. (2) ( do swojej śmierci w 1986 r.), M. S. ( do swojej śmierci w 2014 r.), a także W. S. ( do zawarcia związku małżeńskiego w połowie 1982 r.). Wnioskodawca podkreślił ,że w ramach gospodarstwa uprawiano owoce (część gospodarstwa stanowiły sady), warzywa, hodowano zwierzęta (inwentarz żywy), w tym na potrzeby własne, jak i na potrzeby sprzedaży detalicznej i hurtowej. W szczególności uprawiano jabłka, gruszki czy śliwki, zboża, różnego rodzaju warzywa (w tym ziemniaki, buraki), posiadano krowy, świnie, różnego rodzaju drób. Od 28 października 1977 r. do 7 października 1979 r. W. S. odbywał służbę wojskową, a następnie powrócił do swojego rodzinnego domu położonego na terenie gospodarstwa rolnego w Z. 52. W świetle ówczesnych uregulowań W. S., jako osoba po odbyciu służby wojskowej, miał 30 dni od dnia zwolnienia ze służby na zgłoszenie się do dotychczasowego pracodawcy w celu podjęcia pracy. W. S. w tym terminie zgłosił się do pracodawcy, przy czym pracę zawodową w dotychczasowym miejscu pracy podjął w dniu 6 listopada 1979 r. Między zwolnieniem ze służby wojskowej a podjęciem pracy, to jest w okresie od 8 października 1979 r. do 5 listopada 1979 r. W. S. przebywał na terenie gospodarstwa rolnego w Z. 52 . Na terenie tego gospodarstwa mieszkał, był zameldowany. W październiku 1979 r. na terenie tego gospodarstwa były do wykonania w szczególności takie prace jak zbiór jabłek (w tym odmian zimowych, zbieranych na przełomie października i listopada) i gruszek, zbiór warzyw (w tym ziemniaków, buraków). Zbiór takich produktów rolnych wiązał się koniecznością posiadania znacznej siły i mocy, w tym związanej z dźwiganiem skrzynek z owocami czy worków z ziemniakami, zbieraniem owoców na drabinach, ładowaniem skrzynek do przechowalni itd. Szereg prac mogło być wykonanych jedynie przez J. S. (1) i W. S.. J. S. (2) był wówczas osobą starszą, już schorowaną. M. S. zajmowała się wykonywaniem drobniejszych prac w gospodarstwie. Z. S. zajmowała się dziećmi (w tym niemal dwuletnią G. i trzyletnim T.). J. S. (1) zajmował się wtedy także sprzedażą produktów rolnych, detaliczną i hurtową, co wiązało się z jego wyjazdami na rynki detaliczne i hurtowe. W. S. świadczył wówczas (od dnia 8 października 1979 r. do dnia 5 listopada 1979 r.) stałą, codzienną pracę w gospodarstwie, co w ówczesnym stanie rzeczy było bardzo istotną pomocą dla J. S. (1) w prowadzonym przez niego gospodarstwie rolnym. Przykładowo wskazać należy, że rano W. S. pracował przy inwentarzu żywym pomagając przy tym swojej matce (np. przy dojeniu krów, zapewnieniu jedzenia krowom, świniom, kurom itd.), wykonywał prace przygotowawcze do zbioru owoców (np. przy szykowaniu skrzynek do zbierania owoców). W ciągu dnia pomagał przy zbiorach owoców (np. rwał owoce, w tym na drabinie, zajmował się przewożeniem owoców z sadu do budynków gospodarczych itd.). Zaznaczyć trzeba, że akurat w październiku 1979 r. przypadał szczyt zbiorów jabłek i gruszek. W dniach wolnych od zbioru owoców W. S. zajmował się zbiorem warzyw (przypadał wówczas okres zbioru ziemniaków, buraków), wykonywał prace polowe (związane z jesiennymi porządkami na gruntach, zasiewem zbóż ozimych itd. ), wykonywał szereg innych prac w gospodarstwie. Po dniu pracy wieczorami wykonywał on inne niezbędne prace w gospodarstwie, np. ładował skrzynki z towarem do przechowalni , ładował towar do samochodów w celu sprzedaży itd. Akurat po powrocie W. S. z wojska w 1979 r. w gospodarstwie rolnym położonym w Z. 52 przypadał okres jesiennego szczytu zbiorów owoców i warzyw - okres wzmożonych i intensywnych prac rolniczych. Przy pracach w tym gospodarstwie bardzo potrzebna była pomoc i praca W. S.. Z powodu konieczności świadczenia tej pracy w gospodarstwie (...) wykorzystał niemal 30 dni po odbyciu służby wojskowej na zgłoszenie się do dotychczasowego pracodawcy w celu podjęcia pracy zawodowej. W okresie od dnia 8 października 1979 r. do dnia 5 listopada 1979 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował on na terenie przedmiotowego gospodarstwa rolnego, istotnie pomagając swojej rodzinie.

/odwołanie k.3 – 12/

W odpowiedzi na odwołanie, która wpłynęła do tutejszego Sądu w dniu 25 października 2018 r., pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie, przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie k.13 – 13 odwrót/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca W. S. urodził się (...)

/okoliczność bezsporna/

W dniu 17 sierpnia 2018 r. W. S. złożył wniosek o emeryturę, po którego rozpatrzeniu wydano zaskarżoną decyzję.

/wniosek k.1 - 6 plik II akt ZUS , decyzja k.68 – 68 odwrót plik II akt ZUS/

W. S. nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

/okoliczność bezsporna/

W. S. legitymuje się wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych ( w wymiarze 18 lat , 10 miesięcy i 26 dni).

/okoliczność bezsporna/

Na dzień 1 stycznia 1999 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył wnioskodawcy do ogólnego stażu pracy 24 lata , 11 miesięcy i 5 dni ( uwzględniono okresy składkowe : od 1 sierpnia 1975 r. do 27 października 1977 r. , od 28 października 1977 r. do 7 października 1979 r. , od 6 listopada 1979 r. do 7 maja 1985 r. , od 1 sierpnia 1985 r. do 31 sierpnia 1993 r. , od 25 stycznia 1994 r. do 31 marca 1994 r. , od 1 kwietnia 1994 r. do 30 kwietnia 1994 r. , od 4 maja 1994 r. do 31 grudnia 1998 r. ; okresy nieskładkowe: od 20 sierpnia 1992 r. do 25 sierpnia 1992 r. , od 8 czerwca 1993 r. do 12 czerwca 1993 r. , od 14 czerwca 1993 r. do 22 czerwca 1993 r. , od 27 lipca 1993 r. do 31 sierpnia 1993 r. , od 1 września 1993 r. do 22 stycznia 1994 r. ; okresy uzupełniające: od 21 grudnia 1973 r. do 31 lipca 1975 r. – okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców , od 8 maja 1985 r. do 31 lipca 1985 r. – opłacanie składek KRUS).

/decyzja k.68 – 68 odwrót plik II akt ZUS/

Gospodarstwo Rolne położone w Z. 52 ( o powierzchni 8,15 ha) pierwotnie należało do rodziców wnioskodawcy tj. do J. i M. S.. W dniu 7 sierpnia 1979 r. umową przekazania własności nieruchomości rolnej J. i M. S. przekazali całe posiadane przez siebie gospodarstwo synowi J. S. (1) oraz jego żonie Z. S.. Pomimo zmiany właścicieli gospodarstwa nadal zamieszkiwali w nim J. i M. S., J. i Z. S. wraz z małoletnimi dziećmi, a także wnioskodawca. W spornym okresie dzieci brata skarżącego miały 2 i 3 lata. Odwołujący mieszkał w tym gospodarstwie na stałe od urodzenia do 1982 roku tj. do dnia swojego ślubu, po którym wyprowadził się. W gospodarstwie uprawiano owoce – w sadzie o powierzchni około 5 ha ( m.in. jabłka, gruszki, śliwki, wiśnie) i warzywa na powierzchni około 3ha (m.in. buraki, ziemniaki, pomidory) oraz hodowano zwierzęta ( około 5 sztuk bydła i 10 sztuk trzody chlewnej).

/zeznania świadków: Z. S. min.00:25:10 – 00:37:45 , J. S. (1) min.00:37:45 – 00:46:40 , wnioskodawcy min.00:48:00 – 00:48:14 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:03:15 – 00:22:01 rozprawy z dnia 26 marca 2019 r. , płyta CD k.29/

W okresie od 28 października 1977 r. do 7 października 1979 r. W. S. odbywał służbę wojskową.

/książeczka wojskowa k.17 – 18 plik II akt ZUS/

Pomimo powrotu z wojska, wnioskodawca nie zdecydował się na bezpośredni powrót do pracy w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. ( do pracy powrócił w dniu 6 listopada 1979 r.) i wykorzystał przysługującym mu 30 – dniowy urlop po odbyciu służby wojskowej.

/świadectwo pracy k.4 – 4 odwrót plik II akt ZUS , zeznania wnioskodawcy min.00:48:00 – 00:48:14 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:03:15 – 00:22:01 rozprawy z dnia 26 marca 2019 r. , płyta CD k.29/

W okresie od dnia 8 października 1979 r. do dnia 5 listopada 1979 r. wnioskodawca pracował w gospodarstwie rolnym brata, a jego prace sprowadzały się przede wszystkim do zbioru owoców z drzew ( przy pomocy drabiny) oraz warzyw z pola. Wnioskodawca na drabinie zbierał owoce do wiadra, następnie schodził z nim i przesypywał je do skrzynek. Ponadto segregował i sortował warzywa i owoce, a także układał je w skrzynkach, które następnie przewoził do przechowalni i wyładowywał. Potem trzeba było załadować skrzynki na samochód i odwieźć na rynek lub do punktu skupu. Lepsze owoce i warzywa brat skarżącego zabierał na rynek, gdzie je sprzedawał, natomiast te gorsze były oddawane do punktu skupu. Średnio na rynek przeznaczano ok. 500 kg tygodniowo, a o punktu skupu około tony tygodniowo. B. i ziemniaki wnioskodawca wyrywał i oporządzał ręcznie, wrzucał na wóz, przewoził do piwnicy, gdzie były składowane. Z uwagi na wielkość upraw oraz szczyt zbiorów przypadający na jesień, wnioskodawca pracował w wymiarze 10 – 12 godzin dziennie. Ww. czynności wnioskodawca wykonywał głównie z bratem, gdyż inni domownicy nie byli w stanie udzielić im pomocy. Rodzice wnioskodawcy byli schorowani, ojciec był po wypadku (spadł z drabiny zbierając owoce z sadu) i miał pęknięty kręgosłup, a w późniejszym okresie już nie mógł chodzić z uwagi na problemy ze stawem biodrowym. Matka okazjonalnie pomagała w gospodarstwie, jednakże z uwagi na problemy z kręgosłupem wykonywała jedynie sporadycznie lekkie prace. W tym czasie bratowa praktycznie nie wykonywała żadnych prac w gospodarstwie, gdyż opiekowała się małymi dziećmi w wieku 2 i 3 lat.

/zeznania świadków: Z. S. min.00:25:10 – 00:37:45 , J. S. (1) min.00:37:45 – 00:46:40 , wnioskodawcy min.00:48:00 – 00:48:14 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:03:15 – 00:22:01 rozprawy z dnia 26 marca 2019 r. , płyta CD k.29/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentów, jak i osobowych źródeł dowodowych, w postaci zeznań ubezpieczonego i świadków. Podkreślić należy, że świadkowie: Z. S. oraz J. S. (1), ze względu na fakt zamieszkiwania w tym samym gospodarstwie rolnym co wnioskodawca, mieli pełną wiedzę co do charakteru oraz specyfiki prac wykonywanych w gospodarstwie, a także co do obowiązków jakie miał wykonywać w nim W. S. w okresie od 8 października 1979 r. do 5 listopada 1979 r. Zeznania ubezpieczonego oraz świadków są spójne, logiczne, uzupełniają się i wzajemnie ze sobą korespondują, w związku z czym Sąd dał im wiarę w świetle całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Biorąc zatem pod uwagę wszystkie ustalone w sprawie okoliczności faktyczne oraz specyfikę pracy w gospodarstwie rolnym, możliwym było zaliczenie ubezpieczonemu jako okresu uzupełniającego, świadczoną przez niego pracę w gospodarstwie rolnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz.1270), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz,

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (art.184 ust.2 ww. ustawy).

Stosownie do treści §3 i 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w

szczególnych warunkach

Powołany (...) wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 tegoż Rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W niniejszej sprawie sporne jest jedynie spełnienie przez wnioskodawcę warunku posiadania na dzień 1 stycznia 1999 roku 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, bowiem pozostałe warunki – wieku, stażu pracy w szczególnych warunkach i nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego zostały spełnione.

Przepis art.184 ust.1 punkt 2 ww. ustawy odwołuje się do art.27 ww. ustawy, zgodnie z treścią którego emerytura przysługuje po wykazaniu w przypadku mężczyzn 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, przy czym okresy składkowe zostały wymienione w art.6, a okresy nieskładkowe w art.7 tej ustawy.

Art.10 ust.1 punkt 3 ww. ustawy pozwala na uwzględnienie przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości okresu pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Okres ten jest traktowany jako okres składkowy.

Na gruncie systemu świadczeń z ubezpieczenia społecznego zagadnienie, czy praca w gospodarstwie rolnym, o której mowa w art.10 ust.1 punkt 3 ww. ustawy o emeryturach i rentach zaliczana jest pod jakimikolwiek warunkami, w szczególności wymaganego wymiaru czasu pracy, rozpatrywane było w orzecznictwie, między innymi w wyrokach Sądu Najwyższego: z dnia 10 maja 2000 roku (II UKN 535/99, OSNAP 2001 nr 21, poz. 650), z dnia 19 grudnia 2000 roku (II UKN 155/00, OSNAP 2002 nr 16, poz. 394), z dnia 4 października 2006 roku (II UK 42/06, OSNP 2007 nr 19-20, poz. 292), z dnia 17 października 2008 roku (II UK 61/08, Lex nr 741080), z dnia 8 marca 2011 roku (II UK 305/10, Lex nr 852557), z dnia 18 września 2014 roku (I UK 17/14, Lex nr 1538420). Sąd Najwyższy brał pod uwagę, że praca w gospodarstwie rolnym nie może być traktowana inaczej, niż przebyte w poprzednim stanie prawnym okresy ubezpieczenia, a przynajmniej powinna być ekwiwalentna tytułowi ubezpieczenia. Przyjmował, że skoro w art.6 ust.2 punkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do uwzględnienia okresów pracy przed dniem 15 listopada 1991 roku wymagane jest wykonywanie jej w wymiarze przynajmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy, to świadczenie pracy na rzecz gospodarstwa rolnego osoby bliskiej powinno odpowiadać co najmniej połowie pełnego wymiaru czasu pracy. Praca w gospodarstwie rolnym w ilości odpowiadającej co najmniej połowie pełnego wymiaru czasu pracy, ma mieć charakter ciągły, co oznacza, że wystarczające dla uznania pracy domownika w gospodarstwie rolnym za stałą jest wykonywanie w jej przebiegu wszystkich zabiegów agrotechnicznych związanych z produkcją w rozmiarze dyktowanym potrzebami i terminami tych prac oraz używaniem ułatwiającego te prace sprzętu oraz zajmowanie się inwentarzem w przypadku hodowli zwierząt (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2006 roku, II UK 42/06, OSNP 2007 nr 19-20, poz. 292 oraz z dnia 21 kwietnia 1998 roku, II UKN 3/98). Rozmiar wykonywanej przez rolnika lub domownika pracy uzależniony jest od rodzaju i wielkości danego gospodarstwa rolnego, bowiem ma na celu zapewnienie jego prawidłowego funkcjonowania.

Definicji gospodarstwa rolnego, osoby prowadzącej gospodarstwo rolne i osoby wykonującej pracę w gospodarstwie rolnym należy szukać w przepisach regulujących ubezpieczenie społeczne rolników. Za wymienione w art. 10 ust.1 punkt 3 ww., ustawy o emeryturach i rentach przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 roku okresy pracy w gospodarstwie rolnym, uważa się okresy wykonywania pracy na takich warunkach, jakie po dniu 1 stycznia 1983 roku dawałyby podstawę do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników. Ustawa z dnia 14 grudnia 1982 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (tekst jednolity Dz.U. z 1989 nr 24 poz.133) wprowadzająca obowiązek ubezpieczenia społecznego domowników w art.2 punkt 2 zawierała definicję domownika określając go jako członka rodziny rolnika pracującego w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończył 16 lat, nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowi jego główne źródło utrzymania. Późniejsza definicja domownika z art.6 punkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz.U. z 2015 roku poz.704) również wymagała zamieszkiwania z rolnikiem lub w bliskim sąsiedztwie i stałej pracy w gospodarstwie rolnym. Stała praca w gospodarstwie rolnym nie polega na codziennym wykonywaniu czynności rolniczych, co ze względu na rozmiar gospodarstwa lub rodzaj produkcji rolnej może nie być w pewnych okresach konieczne, lecz polega na gotowości do wykonania pracy rolniczej, jeżeli sytuacja tego wymaga (wyrok Sądu Najwyższego z 3 lipca 2001 roku II UKN 466/00, OSNP 2003/7/186). Zatem do stażu emerytalnego uwzględnia się - jak okresy składkowe - nie okresy jakiejkolwiek pracy rolniczej, a jedynie stałą pracę o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym, w którym osoba zainteresowana (domownik) zamieszkuje lub ma możliwość codziennego wykonywania w nim prac związanych z prowadzoną działalnością rolniczą. O stałości pracy w gospodarstwie rolnym decyduje zatem gotowość do świadczenia jej na rzecz osoby bliskiej w wymiarze czasu stosownym do zakładanego przez rolnika prawidłowego funkcjonowania tego gospodarstwa zgodnie z jego strukturą, przy uwzględnieniu jego obszaru, liczby pracujących w nim osób oraz sprzętu rolniczego.

Kwestia czy wykonywanie określonych czynności w gospodarstwie rolnym można uznać za okresy pracy w tym gospodarstwie była wielokrotnie przedmiotem rozważań w orzecznictwie sądowym, zwłaszcza w kontekście łączenia pracy w gospodarstwie rolnym z nauką w szkole. W judykaturze wykształcił się pogląd, iż o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983 roku) przesądza wystąpienie dwóch okoliczności: po pierwsze - wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej „domownika” z art.6 punkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i po drugie - czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie. Za domownika uznaje się zaś osobę bliską rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa albo w bliskim sąsiedztwie oraz stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy. W orzecznictwie kładzie się nacisk na stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, co nie musi jeszcze oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, jeżeli sytuacja tego wymaga. Nie sprzeciwia się zaliczeniu takiej pracy fakt równoległej nauki, jeśli okoliczności faktyczne wskazują na potrzebę pomocy domownika w gospodarstwie i na realną możliwość pogodzenie pracy w gospodarstwie z nauką, nawet okresowo, od wiosny do jesieni, skoro w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego dopuszczalne jest zaliczanie okresów pracy w czasie samych wakacji szkolnych (wyrok Sądu Najwyższego z 19 grudnia 2000 roku, II UKZ 155/00 OSNP 2002/16/394, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 sierpnia 2012 roku, III AUa 59/12, Lex nr: 1217735).

Gotowość do pracy w gospodarstwie rolnym powinna korelować z wymiarem czasu pracy niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa rolnego, a negatywną przesłanką do jej przyjęcia jest wykonywanie w gospodarstwie rolnym prac sezonowych, doraźnie w wymiarze niższym od połowy pełnego wymiaru czasu pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku, I UK 292/14 Legalis nr 1263220).

Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy istotne było zatem faktyczne ustalenie rodzaju i rozmiaru pracy wnioskodawcy W. S. w gospodarstwie rolnym brata oraz ocena, czy czynności przez niego wykonywane były pracą w gospodarstwie rolnym w rozumieniu art.10 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego (spójnych i logicznych zeznań wnioskodawcy i świadków) wynika, że wnioskodawca w spornym okresie tj. od 8 października 1979 r. do 5 listopada 1979 r. stale przebywał w gospodarstwie swojego brata, gdzie również mieszkał aż do dnia zawarcia związku małżeńskiego w 1982 roku. Wnioskodawca spędzał zatem w gospodarstwie rolnym większość dnia i naturalną rzeczą było wykonywanie przez niego pracy w tym gospodarstwie. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje także, że oprócz ubezpieczonego jedyną, realnie zdolną osobą do pracy w gospodarstwie był jego brat (rodzice wnioskodawcy byli schorowani, a bratowa opiekowała się małymi dziećmi). Nie ulegało zatem wątpliwości, że ubezpieczony zobowiązany był do wykonywania w gospodarstwie określonych obowiązków, a z uwagi na porę roku tj. jesienny zbiór plonów, a przede wszystkim wielkość i intensywność prac, bez jego pracy gospodarstwo to nie mogłoby prawidłowo funkcjonować. Co również istotne, z uwagi na specyfikę zbioru owoców i warzyw, większość czynności wykonywano ręcznie, co niewątpliwie przekładało się na wydłużony czas jaki im poświęcano. Wnioskodawca udowodnił w niniejszym postępowaniu, iż wykonywał on codziennie prace w rozmiarze ok. 10 - 12 godzin.

Okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym brata od 8 października 1979 r. do 5 listopada 1979 r. należy zaliczyć zatem, zgodnie z treścią art.10 ust.1 punkt 3 ww. ustawy do okresu składkowego wymaganego do uzyskania prawa do emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresu 25 lat ( tj. 25 dni).

Stosownie do treści art. 129 ust.1 ww. ustawy, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę w dniu 17 sierpnia 2018 r. i wobec powyższego Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2018 roku.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS wraz z aktami emerytalnymi

S.B.