Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 stycznia 2019 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z dnia 18 czerwca 2018 r. w ten sposób, że: przyznał wnioskodawcy prawo do zasiłku pogrzebowego w kwocie 3 518,40 zł.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

R. P. był osobą samotną, nie miał dzieci, ani żadnej bliższej rodziny. Zmarł w dniu 24 marca 2018 r. a pochówek zmarłego wchodził w zakres obowiązków zleconych Miejskiemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w Ł..

Zgodnie z umową nr (...) zawartą pomiędzy Miastem Ł. – Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Ł. (zamawiającym) a H. S., prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Firma H. S. (wykonawcą), wykonawca zobowiązał się świadczyć na zlecenie zamawiającego usługi pogrzebowe. W ramach pochowania zwłok osoby dorosłej wykonawca zobowiązał się m.in. dokonać kompleksowego załatwienia formalności w urzędach i u zarządcy cmentarza, w tym wniesienia wszystkich niezbędnych opłat.

Pochówek R. P. MOPS zlecił Firmie H. S. zgodnie z wyznaniem katolickim.

Po wykonaniu zlecenia wykonawca wystawił fakturę VAT na kwotę 3 518,40 złotych brutto. Jedną z piętnastu wyszczególnionych na fakturze czynności było kompleksowe załatwienie formalności w urzędach oraz u zarządcy cmentarza. Przewidziano za nią cenę 10,00 złotych brutto, w tym 8% podatku VAT.

Sąd Rejonowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o wskazane dowody z dokumentów. Postępowanie dowodowe, ze względu na tryb rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym, ograniczone zostało do dowodów, w oparciu o które organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję. Stan faktyczny nie był przedmiotem kontrowersji pomiędzy stronami, a spór wywiązał się wyłącznie na płaszczyźnie prawa. Organ rentowy nie kwestionował też uzyskania przez odwołującego się prawa do zasiłku pogrzebowego, a jedynie jego wysokość.

Sąd I instancji wskazał, że podstawę prawną zaskarżonej decyzji organu rentowego, w świetle której należało dokonać oceny zasadności argumentów obu stron procesu na gruncie ustalonego stanu faktycznego, stanowi art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 z późn. zm.), w myśl którego, w razie poniesienia kosztów pogrzebu przez gminę zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej jednak niż określona w art. 80, czyli 4 000 złotych.

Sąd I instancji podkreślił, że gmina - Miasto Ł., udokumentowała fakturą VAT, iż poniosła koszty pogrzebu R. P. w wysokości 3 518,40 złotych, a kwota ta nie przekracza ustawowej granicy wysokości zasiłku pogrzebowego. Sąd nie miał wątpliwości, że
w ramach pojęcia „kosztów pogrzebu”, którym ustawodawca posługuje się w treści art. 79 ust. 1 powołanej ustawy, mieszczą się wszelkie wydatki związane z czynnościami formalnymi
i faktycznymi zmierzającymi do pochówku zmarłego. Jedną z takich czynności jest niewątpliwie uzyskanie aktu zgonu, do czego niezbędna jest wizyta w Urzędzie Stanu Cywilnego. Pogrzeb osoby wyznania katolickiego nie może odbyć się bez dokonania stosownych uzgodnień z zarządcą cmentarza, w tym zarejestrowania pochówku w dokumentacji cmentarza oraz zarezerwowania kaplicy i oprawy muzycznej. Konieczność dokonania tych czynności jest oczywista.

Sąd I instancji wskazał, że argumentacja organu rentowego, sprowadzająca się do tezy, że kwota 10 złotych poniesiona z tytułu dokonania przez zakład pogrzebowy powyższych czynności była „wydatkiem nadmiarowym”, ponieważ mógł ich dokonać pracownik MOPS, jest nieprzekonująca. Idąc tym tokiem rozumowania można bowiem uznać, że pracownik MOPS mógłby dokonać innych istotnych czynności wyszczególnionych na analizowanej fakturze – np. przygotować zwłoki do pogrzebu (koszt w wysokości 50 złotych) czy ułożyć je w trumnie (koszt w kwocie 20 złotych). Niewątpliwie można także uniknąć konieczności zakupu wiązanki pogrzebowej za cenę 30 złotych, wszak mogłaby zostać wykonana własnoręczne przez pracowników MOPS. Biorąc jednak pod uwagę, że pracownicy MOPS co do zasady nie świadczą swojej pracy w formie wolontariatu, pobrane przez nich wynagrodzenia za dokonanie wymienionych czynności mogłoby przewyższyć koszt usług firmy pogrzebowej, który w ocenie sądu nie jest wygórowany. Sąd podkreślił, że dywagacje te nie mają racji bytu na gruncie obowiązujących regulacji prawnych. Ustawodawca, regulując świadczenie ubezpieczeniowe w postaci zasiłku pogrzebowego, nie wymaga bowiem, by pochówek odbywał się przy jak największym osobistym zaangażowaniu uprawnionego do zasiłku. Nie wskazuje też, by koszty pogrzebu były jak najniższe. Jedynymi ustawowymi przesłankami nabycia prawa do tego rodzaju świadczenia jest rzeczywiste poniesienie przez uprawniony podmiot kosztów pogrzebu i ich udokumentowanie. Przesłanki te w realiach niniejszej sprawy zostały spełnione, a wysokość wydatków poniesionych przez odwołującego się mieści się w kwocie 4 000 złotych, stanowiącej ustawowe ograniczenie wysokości zasiłku pogrzebowego.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. art.477 ¹⁴§ 2 k.p.c. Sąd Rejonowy zmienił zaskarżoną decyzję orzekając jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku złożył pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. zaskarżając go w całości , zarzucając mu :

- naruszenie prawa materialnego:

a w szczególności niewłaściwe zastosowanie art.78 ust.1 i 2 , art. 79 ust.1 art. 80 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2018 r., poz.1270 z późn. zm.) poprzez przyznanie Miejskiemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w Ł. kwoty 10 zł tytułem zasiłku pogrzebowego.

Pełnomocnik organu rentowego wskazał, że o ile fakt poniesienia kosztów pogrzebu i udokumentowania faktu ich poniesienia, nie rodzi wielu trudności, o tyle kluczowym zagadnieniem staje się zaliczenie konkretnego wydatku do „kosztów pogrzebu". W niniejszej sprawie koszt 10,00 zł poniesiony przez wnioskodawcę w związku z „kompleksowym załatwianiem formalności w urzędach oraz u zarządcy cmentarza” jest „wydatkiem nadmiarowym ”, który nie jest jednocześnie wydatkiem niezbędnym, bezpośrednio związanym z pochówkiem i umiarkowanym. Świadczenia z ubezpieczenia społecznego, służące łagodzeniu skutków określonego ryzyka nie mają charakteru odszkodowawczego, a błędna wykładnia art.79 ust.1 doprowadziły Sąd I instancji do przekonania, że ,,kosztem pogrzebu” jest ,,opłata za kompleksowe załatwienie formalności w urzędach i u zarządcy cmentarza”.

Wskazując na powyższe, pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania.

W odpowiedzi na apelację , pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o oddalenie apelacji. Pełnomocnik wnioskodawcy podniósł, że w niniejszej sprawie koszty zostały udokumentowane poprzez złożenia faktury oraz , że zarówno umowa z 22.06.2016 r. określa, że do obowiązków firmy pogrzebowej należy ,,kompleksowe załatwienie formalności w urzędach oraz u zarządcy cmentarza , w tym wniesienie wszystkich niezbędnych opłat”

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem orzeczenie Sądu Rejonowego jest prawidłowe i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i w obowiązujących przepisach prawa.

Brak jest uzasadnionych podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji zarzutów naruszenia prawa materialnego.

W ocenie Sądu Okręgowego dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego jest prawidłowa.

Zarzuty skarżącego sprowadzają się w zasadzie do polemiki ze stanowiskiem Sądu i interpretacją dowodów dokonaną przez ten Sąd i jako takie nie mogą się ostać. Apelujący przeciwstawia bowiem ocenie dokonanej przez Sąd pierwszej instancji swoją analizę zgromadzonego materiału dowodowego i własny pogląd na sprawę. W apelacji zostały wskazane poszczególne okoliczności o treści korzystnej dla pozwanej. Jest to jednak potraktowanie zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób wybiórczy, to jest z pominięciem pozostałego - niewygodnego lub nieodpowiadającego jej wersji zdarzeń. Fragmentaryczna ocena materiału nie może zaś dać pełnego obrazu spornych okoliczności. Zadaniem Sądu Rejonowego – prawidłowo przez Sąd wykonanym – było przeprowadzenie całościowej oceny zebranego w sprawie materiału, ponieważ tylko taka mogła posłużyć dla oceny prawidłowości dokonanego zwolnienia.

W odniesieniu do podnoszonego przez skarżącą naruszenia art. 79 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazać należy, że przepis ten w żaden sposób nie różnicuje sytuacji gminy ( MOPS – u) od sytuacji innych podmiotów w nim wymienionych, a tym bardziej nie nakłada na gminę innych, dodatkowych obowiązków, jak choćby kwestii samodzielnego załatwiania stosownych formalności w urzędach. Wskazać w tym miejscu należy, że osoby fizyczne i osoby prawne, wymienione w art. 78 ust. 2 i art. 79 ust. 1 ustawy emerytalnej, mają prawo do zwrotu poniesionych kosztów w wysokości udokumentowanej, jednak nie wyższej niż określona w art. 80 ustawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2010 r., I UK 222/10, OSNP 2012/5-6/70; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 14/10, OSNP 2011/21 - 22/280; Komentarz do ustawy o emeryturach i rentach z FUS pod redakcją B. Gudowskiej i K. Ślebzaka, Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2013, strony 552 - 553 i 557) , co oznacza, że podmioty te zobowiązane są do tego, by dowieść, że pokryły koszty pogrzebu. W analizowanej sprawie nie ulega wątpliwości, że Miasto Ł. – Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Ł. udokumentowało poniesione koszty pogrzebu stosowną fakturą, a nadto, iż do kosztów związanych z pochówkiem zalicza się niewątpliwie koszty związane z załatwianiem wszelkiego rodzaju formalności w urzędach, czy też np. u zarządcy cmentarza.

Jedynie na marginesie należy zauważyć, że organ rentowy, finansowany ze środków Skarbu Państwa, winien bardziej wnikliwie rozważać kwestie merytoryczne na etapie postępowania wewnętrznego. Wydaje się bowiem zaskakujące skarżenie orzeczenia, którego wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi 10 zł i podejmowanie szeregu płatnych czynności w tym zakresie (wynagrodzenie pracownika sporządzającego apelację, koszty postępowania sądowego, wynagrodzenie pełnomocnika obecnego na rozprawie, koszty materiałów, przesyłek itp.), których wysokość przekracza wielokrotnie wartość przedmiotu zaskarżenia. Skoro według ZUS „czynności związane z uzyskaniem aktu zgonu z USC MOPS mógł dokonać samodzielnie, bez generowania dodatkowych kosztów”, to tym bardziej organ rentowy mógł nie doprowadzać do generowania znacznie wyższych dla Skarbu Państwa kosztów związanych z niniejszym postępowaniem.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, jako bezzasadną.

Przewodniczący: Sędziowie: