Pełny tekst orzeczenia

X Gc 344/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 17 lipca 2017r. skierowanym przeciwko (...) spółce akcyjnej w W. powódka Fundacja (...) w Ł. wniosła o zasądzenie od pozwanej kwot:

I 49 807,60zł. tytułem kosztów naprawy pojazdu powódki uszkodzonego w wyniku wypadku, którego sprawca objęty był udzielanym przez pozwaną ubezpieczeniem z tytułu OC posiadaczy pojazdów mechanicznych;

II 19 680zł. tytułem zwrotu części kosztów wynajmu pojazdu zastępczego w okresie pomiędzy 11 stycznia a 4 kwietnia 2017r. (pozew k. 2 – 10).

W odpowiedzi na pozew z dnia 18 września 2017r. pełnomocnik pozwanej przyznał, iż koszt naprawy uszkodzonego pojazdu wyraziłby się dochodzoną pozwem kwotą 49 807,60zł., podniósł jednak, iż pozwana w dniu 8 września 2017r. zapłaciła powódce kwotę 45 150,79zł., wskazał jednocześnie, iż różnica pomiędzy kwotą, na którą pozwana ustaliła koszty naprawy pojazdu, a kwotą wypłaconą z powyższego tytułu, wynika z faktu pomniejszenia kosztów naprawy o 50% podatku VAT, zakwestionował jednocześnie zasadność wynajmu przez powódkę pojazdu zastępczego w okresie po 9 stycznia 2017r. i z tych też przyczyn wniósł o oddalenie powództwa (odpowiedź na pozew k. 26 – 28).

W odpowiedzi na powyższe pełnomocnik powódki w piśmie z dnia 15 grudnia 2017r. zmienił żądanie pozwu w ten sposób, iż

I cofnął powództwo w zakresie wypłaconej przez pozwaną kwoty 45 150,79zł.;

II rozszerzył powództwo o:

1.  kwotę 2 589,06zł. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienia od dnia rozszerzenia powództwa tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie w wypłacie kwoty 45 150,79zł. w okresie od dnia 3 grudnia 2016r. do dnia 27 września 2017r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia rozszerzenia powództwa;

2.  kwotę 33 558,42zł. tytułem odszkodowania za koszty wynajmu pojazdu zastępczego w okresie od 5 kwietnia 2017r. do 12 grudnia 2017r.;

3.  odsetki ustawowe od kwoty 4 646,81zł. od dnia 3 grudnia 2016r. do dnia zapłaty (pismo k. 58 – 61);

Pismem z dnia 19 lutego 2018r. pełnomocnik pozwanej wniósł o oddalenie powództwa również w jego rozszerzonej części (pismo k. 75 – 76). Na terminie rozprawy w dniu 8 października 2018r. pełnomocnik pozwanej podniósł zarzut braku legitymacji powódki w zakresie kosztów wynajmu pojazdu zastępczego, wskazał bowiem, iż koszty takie poniesione zostały przez osobę trzecią (stanowisko pełnomocnika pozwanej k. 118).

Sąd ustalił, co następuje:

W wyniku wypadku z dnia 28 października 2016r. uszkodzeniu uległ należący do powódki samochód d. (...) (niesporne). Po wypadku pojazd trafił do serwisu posiadającego autoryzację producenta samochodu, który to serwis podjąć miał się naprawy uszkodzeń pojazdu. Powódka w oczekiwaniu na wypłatę odszkodowania odpowiadającego kosztom naprawy w ich pełnej wysokości wstrzymała się z dokonaniem takiej naprawy. Motywem takiej decyzji był brak własnych środków finansowych powódki. Powódkę uprzedzono nadto, iż definitywny koszt naprawy pojazdu zależeć będzie od aktualnego kursu dolara i zmieniać się będzie w czasie zależnie od wahań kursu tej waluty, sam czas zaś oczekiwania na sprowadzenie koniecznych do naprawy części wynieść może 2 – 3 miesiące, części takie bowiem dostępne miały być we W., przy czym ich zamówienie nie jest możliwe bez jednoczesnego dokonania zapłaty za nie. Wykluczono jednocześnie możliwość poddania samochodu naprawie częściowej jak również możliwość ratalnej zapłaty ceny za wykonanie naprawy powyższego pojazdu bądź też użycie dla potrzeb takiej naprawy części innych, aniżeli nowe oryginalne. W ocenie powódki należący do niej pojazd - z uwagi na niewielką ilość sprowadzonych egzemplarzy – traktowany być winien jako egzemplarz kolekcjonerski. Wyklucza to jej zdaniem poddanie przedmiotowego pojazdu naprawie innej, aniżeli w warunkach warsztatu autoryzowanego jak również z użyciem części innych, aniżeli nowe i oryginalne (protokół zdawczo – odbiorczy k. 44, zeznania świadka T. M. k. 115 - 117).

W toku przeprowadzonego przez siebie postępowania likwidacyjnego pozwana ustaliła koszty naprawy powyższego pojazdu na kwotę 41 132,98zł. netto, brutto zaś na 50 593,57zł., przy czym wyliczone kwoty uwzględniać mają tak zwane potrącenia amortyzacyjne, bez nich bowiem koszt ten wyraziłby się kwotami 43 713,76zł. netto, brutto zaś – 53 767,92zł. (kalkulacja naprawy k. 35, 37 – odwrót). Dla potrzeb powyższego postępowania powódka złożyła oświadczenie, iż uszkodzony pojazd wykorzystywany był przez nią dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej i wprowadzony był do ewidencji środków trwałych, a w związku z tym uprawniona jest do tego, by podatek VAT odliczyć od kosztów naprawy w 50% (oświadczenie k. 39). W dniu 25 stycznia 2017r. pozwana odmówiła przyjęcia odpowiedzialności za szkodę powódki (pismo k. 49).

W okresie od 10 listopada 2016r. powódka – nie mając własnego innego samochodu -wynajmowała pojazd zastępczy (umowy k. 40 – 41, 45 – 46, oświadczenie k. 42 – odwrót, zeznania świadka T. M. k. 115). Koszty tego wynajmu wyraziły się kwotami:

I 7 560zł. netto, brutto zaś – 9 298zł. w okresie do 22 grudnia 2016r. (faktura k. 40);

II 2 700zł. netto, brutto zaś kwotę 3 370,20zł. w okresie do 9 stycznia 2017r. (faktura k. 45);

Po tej dacie pozwana nie wyrażała już zgody na dalsze pokrywanie kosztów wynajmu pojazdu zastępczego dla powódki (zeznania świadka T. M. k. 115). Mimo to powódka w dalszym ciągu ponosiła koszty tego wynajmu wyrażające się kwotami:

III 5 040zł. netto, brutto zaś kwotę 6 199,20zł. w okresie do 31 stycznia 2017r. (faktura k. 62);

IV 6 280zł. netto, brutto zaś kwotę 7 724,40zł. w okresie do 28 lutego 2017r. (faktura k. 63);

V 4 065,04zł. netto, brutto zaś kwotę 5 000zł. w marcu 2017r. (faktura k. 64);

VI 12 195,12zł. netto, brutto zaś kwotę 16 000zł. w miesiącach maj – lipiec 2017r. (faktura k. 66);

VII 4 065,04zł. netto, brutto zaś kwotę 5 000zł. w okresie do 28 września 2017r. (faktura k. 67);

VIII 4 200zł. netto, brutto zaś kwotę 5 166zł. w okresie do 9 listopada 2017r. (faktura k. 68);

IX 3 300zł. netto, brutto zaś kwotę 4 059zł. w okresie do 12 grudnia 2017r. (faktura k. 69).

Koszty powyższe pokrywane były przez osobę fizyczną, która jest fundatorem powódki (zeznania świadka T. M. k. 116).

Uszkodzony pojazd powódki do chwili obecnej nie został naprawiony. W przeszłości, przed wypadkiem spowodowanym przez osobę ubezpieczoną u pozwanej z tytułu OC pojazd powódki uległ także innemu jeszcze wypadkowi, w jego wyniku uszkodzeniu uległy inne jednak części pojazdu, aniżeli miało to miejsce w wyniku ostatniego wypadku. Wcześniejsze uszkodzenia podlegały naprawie wykonanej przez ten sam warsztat, w którym pojazd znajduje się w chwili obecnej (zeznania świadka T. M. k. 115).

Sąd zważył, co następuje:

Żądanie pozwu zasługuje na częściowe uwzględnienie. Znajduje ono oparcie w przepisie art. art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Stosownie do powołanej wyżej regulacji, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę. W sprawie niniejszej strona pozwana nie kwestionowała ostatecznie ciążącego na niej względem powódki obowiązku naprawienia szkody, czego wyrazem było pokrycie przez nią kosztów wynajmu pojazdu zastępczego za okres do dnia 9 stycznia 2017r. jak również wypłata odszkodowania mającego odpowiadać kosztom naprawy w kwocie 45 150,79zł., sporna zaś pozostała odpowiedzialność w zakresie przekraczającym powyższe należności.

Co się tyczy roszczenia obejmującego koszty naprawy, to stwierdzić należy, iż sama strona pozwana do złożonej przez siebie odpowiedzi na pozew załączyła kalkulację kosztów naprawy, w której to kalkulacji koszt powyższy ustalony został na kwoty 43 713,76zł. netto, brutto zaś – na kwotę 53 767,92zł. Zgodzić należy się jednocześnie z wyrażonym w odpowiedzi pozwanej na rozszerzenie powództwa stanowiskiem pozwanej odnośnie nieudowodnienia przez powódkę, iż koszty naprawy przekroczyłyby wypłaconą dobrowolnie kwotę 45 150,79zł. z tym jednak zastrzeżeniem, iż dowód taki – w świetle przedstawionych przez samą pozwaną dokumentów - ocenić należało jako zbędny, co skutkowało jego oddaleniem przez sąd (pismo k. 76, postanowienie k. 117)

Jak wynika z poczynionych wcześniej ustaleń, pozwana wyliczyła w niniejszej sprawie koszty naprawy w dwóch wariantach, a mianowicie z tak zwanymi potrąceniami amortyzacyjnymi i bez nich. Zdaniem sądu, za miarodajny dla potrzeb ustalenia wysokości szkody, a tym samym również wysokości należnego odszkodowania uznać należało wariant nie uwzględniający tak zwanych odliczeń amortyzacyjnych, zasadność dokonania których – jak należy mniemać – wynikać ma z faktu, iż uszkodzone w wyniku wypadku części z racji ich wcześniejszej eksploatacji przedstawiać musiały niższą wartość od swoich nowych odpowiedników. W ocenie sądu stanowiska takiego nie sposób podzielić, krzywdzącym bowiem dla poszkodowanego rozwiązaniem byłoby przyjęcie, iż o rozmiarze szkody decydują ceny części innych, aniżeli części nowe, zwłaszcza w sytuacji, w której stan ogólny uszkodzonego pojazdu w przedstawionej przez pozwaną kalkulacji oceniony został jako bardzo dobry (kalkulacja k. 35). Tym samym też nieracjonalnym i nieznajdującym oparcia w obowiązujących przepisach byłoby oczekiwanie, aby poszkodowany we własnym zakresie czynił starania o wykorzystanie dla potrzeb naprawy części o cenie niższej aniżeli ceny części fabrycznie nowych, oferowanych przez dilera pojazdów danej marki. Z żadnego przepisu, w tym także art. 354 kc i 355 kc nie da się wywieść obowiązku poszkodowanego, by we własnym zakresie badał rynek i czynił ustalenia, gdzie i o ile taniej nabyć można części zamienne, których jakość odbiegać nie będzie od nowych części dostępnych w warsztacie samochodowym. Za chybione uznać należało także stanowisko, jakoby powódka wykorzystać mogła do naprawy części tańsze od proponowanych przez podmiot profesjonalnie trudniący się naprawą pojazdów mechanicznych, zlecając bowiem wykonanie ewentualnej naprawy takiemu właśnie podmiotowi, co w przypadku konieczności wykonania usługi o tak wysokim stopniu skomplikowania uznać należy za uzasadnione, poszkodowany miałby pełne prawo oczekiwać, iż to nie jego obciążać będzie wybór źródła zaopatrzenia w materiały konieczne do naprawy, jak również dobór tychże materiałów. Brak jest jakichkolwiek podstaw ku temu, by zaakceptować przyjęte przez pozwanego w postępowaniu likwidacyjnym założenie, wedle którego ceny dostępnych u dilera materiałów i części zamiennych miałyby być cenami w jakimkolwiek stopniu wygórowanymi. Omawiając powyższe zagadnienie przywołać należy stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2002 r., I CKN 1466/99 (OSNC 2003, nr 5, poz. 64), w uzasadnieniu którego stwierdzono z kolei, że jeżeli z treści umowy ubezpieczenia autocasco nie wynika nic innego, ubezpieczony - nabywający autoryzowane części samochodowe potrzebne do naprawy uszkodzonego w wypadku pojazdu - nie ma obowiązku poszukiwać sprzedawcy oferującego je najtaniej. Skoro więc w zakresie ubezpieczenia autocasco ubezpieczający ma w zasadzie możliwość wyboru sprzedawcy części zamiennych, to tym bardziej brak jest przesłanek uzasadniających pozbawienie go tego prawa na gruncie szkód likwidowanych przez samego sprawcę szkody (OSNC 2004r. Nr 4, poz. 51).

Tym samym też skoro, koszt naprawy pojazdu powódki ustalony został przez pozwaną na kwotę 43 713,76zł. netto, brutto zaś – na kwotę 53 767,92zł., to wobec przyznanej przez powódkę możliwości pomniejszenia kosztów naprawy o połowę podatku VAT, należne jej z powyższego tytułu odszkodowanie ustalić należało na kwotę 48 740,84zł. (43 713,76zł. + 5 027,08zł. tytułem połowy VAT). Uwzględniając fakt dobrowolnej wypłaty przez pozwaną z tego tytułu kwoty 45 150,79zł. na rzecz powódki zasądzeniu podlegała ostatecznie różnica wynosząca 3 590,05zł.

Kolejne zgłoszone przez powódkę żądanie w zakresie kosztów naprawy dotyczyło odsetek za opóźnienie w wypłacie kwoty 45 150,79zł. Dokonując oceny zasadności powyższego żądania mieć należało na uwadze fakt, iż art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.03.124.1152 z późniejszymi zmianami) ustanawia trzydziestodniowy termin likwidacji szkody, jak również fakt, iż strona powodowa wbrew ciążącemu na niej w tym zakresie z mocy art. 6 kc. ciężarowi dowodowemu nie wykazała faktu zgłoszenia szkody już w dniu 2 listopada 2016r. Zgromadzony w aktach materiał dowodowy w postaci kierowanych do pozwanej oświadczeń powódki co do możliwości odliczenia podatku VAT jak również zawarcia za zgodą pozwanej pierwszej umowy najmu pojazdu zastępczego jako najwcześniejszą datę, w jakiej pozwanemu wiadomym musiał być fakt powstania szkody, wskazuje datę 10 listopada 2016r. i tę też datę uznać należało za miarodajną dla potrzeb ustalenia, od kiedy rozpoczął się bieg terminu, o jakim mowa w przepisie art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Z powyższych względów przyjąć należało, iż roszczenie o zapłatę odszkodowania wymagalne stało się z dniem 11 grudnia 2016r. i od tej też daty zasądzeniu podlegały należne w oparciu o art. 481 par. 1 kc. odsetki za opóźnienie liczone od kwoty 3 590,05zł.

Od wskazanej wyżej daty do dnia 26 września 2017r., a zatem do dnia poprzedzającego fakt wypłaty częściowego odszkodowania, na rzecz powódki zasądzeniu podlegały również skapitalizowane na kwotę 2 493,81zł. odsetki za opóźnienie w wypłacie kwoty 45 150,79zł. wraz z kolejnymi odsetkami za opóźnienie liczonymi zgodnie z art. 482 kc. od dnia rozszerzenia powództwa, czyli od dnia 15 grudnia 2017r. (pismo k. 58). Ustalając okres opóźnienia pozwanej w wypłacie powyższej kwoty wobec braku ze strony pozwanej jakiegokolwiek dowodu potwierdzającego fakt zapłaty kwoty 45 150,79zł. już we skazanej przez nią dacie 8 września 2017r., za miarodajną uznać należało wskazaną przez pełnomocnika powódki datę 27 września 2017r. (pisma k. 27, 59).

Wobec jednoczesnego cofnięcia przez pełnomocnika powódki żądania zasądzenia kwoty 45 150,79zł., postępowania we wskazanej wyżej części podlegało umorzeniu na podstawie art. 355 kpc.

Kolejnym zgłoszonym żądaniem powódki, było żądanie zasądzenia kwoty odpowiadającej kosztom wynajmu pojazdu zastępczego. Ocenę zasadności powyższego żądania rozpocząć należało od podniesionego przez pełnomocnika pozwanej zarzutu braku legitymacji powódki, jako najdalej idącego. Zarzut powyższy, opierający się na stanowisku, wedle którego legitymacja taka powódce nie przysługuje z racji poniesienia kosztów wynajmu pojazdu zastępczego nie przez powódkę, lecz przez osobę trzecią, ocenić należało jako zasadny, za dominujący bowiem zarówno w literaturze prawniczej jak i orzecznictwie uznać należy pogląd, wedle którego, za szkodę można uznać tylko koszty niezbędne, rzeczywiście poniesione przez poszkodowanego. Tym samym też również kompensacji podlegają jedynie wydatki faktycznie poniesione na taki najem. Konkluzji powyższej nie zmienia wyrażony w orzecznictwie Sądu Najwyższego, m.in. w uchwałach z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, (OSNC 2002, nr 6, poz. 74) i z dnia 17 maja 2007 r., III CZP 150/06, (OSNC 2007, nr 10, poz. 144) oraz w wyrokach z dnia 20 lutego 2002 r., V CK 908/00, z dnia 11 czerwca 2001 r., V CKN 226/00, (OSP 2002, nr 3, poz. 40) i z dnia 7 sierpnia 2003 r., IV CKN 387/01, pogląd, że naprawa uszkodzonego pojazdu nie jest warunkiem wypłaty odszkodowania, bo istotne znaczenie ma fakt powstania szkody, a nie jej naprawienie, pogląd ten bowiem nie jest adekwatny do omawianej sytuacji, w której strata majątkowa powstaje dopiero z chwilą poniesienia kosztów najmu pojazdu zstępczego. Dokonując analizy ustalonego w sprawie stanu faktycznego mieć należało na względzie fakt uzyskania przez powódkę świadczenia w postaci możliwości korzystania z pojazdu zastępczego, za które to świadczenie czynsz najmu zapłaciła osoba trzecia. Zdaniem sądu nie mamy w rozpatrywanym przypadku do czynienia z nabyciem przez osobę trzecią wierzytelności względem powódki, w trybie przewidzianym art. 518 par. 1 pkt kc., a to z tego względu, iż do nabycia wierzytelności przeciwko powódce z tytułu zapłaconego za nią kosztu wynajmu pojazdu zastępczego konieczne byłoby wcześniejsze uzyskanie na to zgody powódki wyrażonej na piśmie, która to zgoda wyrażona powinna być pod nieważnością. Jak zatem wynika z powyższego, nie sposób zasadnie bronić stanowiska, jakoby w związku z ewentualnym nabyciem wierzytelności o czynsz najmu przez osobę trzecią majątek powódki obciążony miał być jakimikolwiek pasywami, których istnienie uzasadniałoby tezę o występowaniu w tymże majątku jakiegokolwiek uszczerbku.

Zaistniałą sytuację analizować można również pod kątem przepisu art. 356 par. 2 kc., wedle którego jeżeli wierzytelność pieniężna jest wymagalna, wierzyciel, czyli w tym przypadku podmiot wynajmujący pojazd zastępczy powódce, nie może odmówić przyjęcia świadczenia od osoby trzeciej, chociażby działała bez wiedzy dłużnika. Jak wskazuje się w literaturze prawniczej, skutkiem zapłaty wymagalnej sumy pieniężnej przez osobę trzecią w sytuacji określonej w art. 356 § 2 KC może być też ewentualne nabycie przez nią wierzytelności względem dłużnika o ile spełnione zostaną przesłanki z art. 518 § 1 KC, w braku jednak ich spełnienia zasadą jest, że osoba trzecia nie wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela. Tym samym też również w tej sytuacji nie sposób bronić tezy, jakoby majątek powódki obciążać miały jakiekolwiek pasywa związane ze skorzystaniem przez nią z pojazdu zastępczego. O wystąpieniu takich pasywów można by mówić jedynie w przypadku potraktowania dokonanej przez osobę trzecią zapłaty jako prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia, działanie takie bowiem ze swej natury rodziłoby obowiązek dokonania stosownych rozliczeń pomiędzy dłużnikiem (powódką) a osobą trzecią. Z sytuacją taką, jak również z przypadkiem bezpodstawnego wzbogacenia powódki kosztem osoby trzeciej, nie mamy jednak do czynienia w niniejszej sprawie, jak wynika bowiem ze stanowiska pełnomocnika powódki, wyręczenie powódki w zapłacie czynszu najmu stanowiło wynik dokonanej na jej rzecz przez osobę trzecią darowizny (stanowisko pełnomocnika powódki k. 118). Jak zatem wynika z powyższego, poniesienie kosztów wynajmu pojazdu zastępczego przez osobę trzecią uchroniło ją przed koniecznością poniesienia takich wydatków kosztem jej własnego majątku nie powodując jednocześnie zwiększenia w żaden sposób jej pasywów, które uzasadnić mogłyby potencjalnie ewentualne roszczenie odszkodowawcze. Z uwagi na powyższe, dalej idące żądanie pozwu podlegało oddaleniu, jako pozbawione usprawiedliwionych podstaw.

Wobec utrzymania się przez powódkę z żądaniem pozwu w 48% na podstawie art. 100 kpc. orzeczono o stosunkowym rozdzieleniu kosztów pozostawiając jednocześnie, ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Z/ odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron