Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt XII C 317/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 7 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Małgorzata Małecka

Protokolant:stażysta Marcin Szaroleta

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2019 r. w Poznaniu

na rozprawie sprawy z powództwa M. M. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Aresztu Śledczego w P.

o zapłatę

1.  Oddala powództwo.

2.  Kosztami sądowymi, od obowiązku uiszczenia których powód został zwolniony obciąża Skarb Państwa.

3.  Nie obciąża powoda poniesionymi przez pozwanego kosztami zastępstwa procesowego.

\-\ SSO M. Małecka

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 lutego 2018 roku (k. 1-4) powód M. M. (1) wystąpił przeciwko pozwanemu Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Aresztu Śledczego w P. z żądaniem zapłaty na jego rzecz kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za wyrządzone krzywdy, kwoty 30.000 zł tytułem odszkodowania za powstałą szkodę oraz na rzecz fundacji kwoty 5.000 zł.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że od dnia 27 lutego 2011 roku do dnia 27 marca 2012 roku przebywał w Areszcie Śledczym w P.. Powód źle się czuł, doskwierały mu częste bóle głowy, rwy kręgosłupa w części lędźwiowej oraz szyjnej. Zdaniem powoda, cele, w których przebywał nie spełniały wymogów – były nieodpowiedniego metrażu, nie było w nich dostępu do ciepłej wody, łóżka były zniszczone i pozbawione niektórych niezbędnych elementów, okna były nieszczelne, a słabe światło doprowadzało do pogarszania się wzroku. Powód w czasie pobytu w Areszcie Śledczym został zatrudniony nieodpłatnie i prace wykonywał na tych zasadach do momentu opuszczenia aresztu. W czasie pobytu w pozwanym areszcie, u powoda zdiagnozowano złośliwy nowotwór rdzenia kręgowego oraz lewego barku, a pomimo tego powód nadal wykonywał ciężkie prace fizyczne. Powodowi celem leczenia udzielono przerwy w odbywaniu kary. W czasie tej przerwy, powód poddał się operacji w szpitalu przy ul. (...) w P., gdzie przeszedł usunięcie guza śródrdzeniowego odcinka szyjnego. Powód wskazał, że przed osadzeniem był zdrowym człowiekiem, obecnie posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do dnia 28 lutego 2020 roku o kodzie 10-N i pobiera szereg lekarstw. Zaniedbania ze strony pozwanego, w ocenie powoda, przyczyniły się do powstania choroby, której skutki są nieodwracalne.

Pismem z dnia 11 czerwca 2019 roku (k.12-13) powód uzupełnił pozew wskazując, iż domaga się zasądzenia odszkodowania za szkody i zadośćuczynienia za krzywdy powstałe w okresie od września 2011 roku do 27 marca 2012 roku.

Swoje stanowisko powód sprecyzował w piśmie procesowym z dnia 16 lipca 2018 roku (k.19-20) wskazując, iż domaga się zasądzenia odszkodowania za szkody i zadośćuczynienia za krzywdy powstałe w okresie od lutego 2011 roku do marca 2012 roku.

Postanowieniem z dnia 25 lipca 2018 roku (k.25) Sąd Okręgowy w Poznaniu orzekł o zwolnieniu powoda od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości.

Wnioskiem złożonym w dniu 18 sierpnia 2018 roku (k.36) powód zwrócił się o ustanowienie dla niego adwokata z urzędu, argumentując go brakiem wiedzy prawniczej z zakresu prawa cywilnego oraz brakiem środków pieniężnych na ustanowienie pełnomocnika z wyboru.

W odpowiedzi na pozew z dnia 21 sierpnia 2018r. (k. 38-44) pozwany Skarb Państwa – Areszt Śledczy w P., reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej, wniósł o oddalenie powództwa, wyrażanie zgody na złożenie w terminie do dnia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę uzupełnienia odpowiedzi na pozew z uwagi na niemożność na obecnym etapie merytorycznego odniesienia się do wszystkich zarzutów powoda oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Ponadto pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń objętych pozwem.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany zakwestionował roszczenie powoda co do zasady, jak i co do wysokości. Pozwany podniósł, że powód nie wykazał faktu naruszenia dóbr osobistych bądź wyrządzenia jakiejkolwiek szkody, do których miałoby dojść w trakcie pobytu w Areszcie Śledczym w P. w okresie od lutego 2011 roku do marca 2012 roku. Zdaniem pozwanego, żądanie powoda opiera się jedynie na jego twierdzeniach, niepopartych żadnym materiałem dowodowym. Pozwany zaprzeczył, aby cele nie odpowiadały wymogom przewidywanym przez prawo oraz wskazał, że w stosunku do powoda nie została wydana decyzja o umieszczeniu w warunkach przeludnienia, albowiem powód w takich warunkach nigdy nie przebywał. Wszystkie cele mieszkalne wyposażone są w odpowiedni sprzęt kwaterunkowy, który podlega bieżącej kontroli. Sprzęt, który nie nadawał się do dalszego użytku ulegał wybrakowaniu, a w przypadku uszkodzeń – naprawie bądź wymianie. Dostęp do ciepłej kąpieli powód zapewniony miał co najmniej raz w tygodniu w łaźni więziennej. Pozwany podniósł, że wobec faktu, iż roszczenie powoda obejmuje okres od dnia 1 marca 2011 roku do dnia 27 lutego 2012 roku, tj. przebywania w Areszcie Śledczym w P., uległo one przedawnieniu najpóźniej z dniem 27 marca 2015 roku. Pozwany stanął na stanowisku, że nie doszło wobec powoda do bezprawnego naruszenia dóbr osobistych uzasadniających uwzględnienie roszczenia o zadośćuczynienie i zasądzenie wskazanych przez powoda sum, w tym również na cel społeczny. W sprawie nie doszło także do niezgodnego z prawem działania bądź zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej, co uzasadniałoby odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa. Ponadto nie ma powiązania pomiędzy wysokością dochodzonych należności a rzekomo doznaną przez powoda krzywdą – dochodzone roszczenie jest wygórowane i oderwane od rzeczywistości.

Postanowieniem z dnia 3 września 2018 roku (k.79) Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił wniosek powoda w przedmiocie ustanowienia dla niego pełnomocnika z urzędu.

Na dalszym etapie postępowania strony podtrzymały dotychczas wyrażone stanowiska. Powód ostatecznie doprecyzował roszczenie w swoich zeznaniach na rozprawie w dniu 4 października 2018 roku (k.42), wskazując, iż domaga się zasądzenia na jego rzecz kwoty 30.000 zł tytułem zadośćuczynienia za wyrządzone krzywdy, kwoty 50.000 zł tytułem odszkodowania za powstałą szkodę oraz na rzecz fundacji działającej na rzecz dzieci kwoty 5.000 zł, bez jej dookreślenia. Roszczenie powoda obejmuje okres, kiedy przebywał w Areszcie Śledczym w P., tj. od 1 marca 2011 roku do 27 marca 2012 roku w zakresie żądania zadośćuczynienia i okres od 27 marca 2012r. do 19 stycznia 2015r. w zakresie żądania odszkodowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód M. M. (1) został przyjęty do Aresztu Śledczego w P. w dniu 1 marca 2011 roku, przebywał tam do dnia 27 marca 2012 roku. Obecnie powód przebywa w Zakładzie Karnym w G. odbywając karę pozbawienia wolności.

Bezsporne

Powód przebywał:

w okresie od dnia 1 do dnia 3 marca 2011 roku w celi nr 28 o powierzchni mieszkalnej (...) m 2, przeznaczonej dla trzech osób, tj. 3,01 m 2 na jednego osadzonego;

w okresie od dnia 3 marca 2011 roku do dnia 12 kwietnia 2011 roku w celi nr 251 o powierzchni mieszkalnej (...) m 2 przeznaczonej dla 14 osób, tj. 3,00 m 2 na jednego osadzonego;

w okresie od dnia 12 do dnia 14 kwietnia 2011 roku w celi nr 205 o powierzchni mieszkalnej (...) m 2 przeznaczonej dla 2 osób, tj. 3,10 m 2 na jednego osadzonego;

w okresie od dnia 14 kwietnia 2011 roku do dnia 15 listopada 2011 roku ponownie w celi nr 251 o powierzchni mieszkalnej (...) m 2 przeznaczonej dla 14 osób, tj. 3,00 m 2 na jednego osadzonego;

w okresie od dnia 15 listopada 2011 roku do dnia 14 grudnia 2011 roku w celi nr 228 o powierzchni mieszkalnej (...) m 2 przeznaczonej dla 2 osób, tj. 3,00 m 2 na jednego osadzonego;

w okresie od dnia 14 grudnia 2011 roku do dnia 27 marca 2012 roku w celi nr 245 o powierzchni mieszkalnej (...) m 2 przeznaczonej dla 4 osób, tj. 3,26 m 2 na jednego osadzonego.

Dowód: dokument „przeglądarka historii pomieszczeń dla M. M. (1)” (k.48), dokument „wykaz pomieszczeń” (k.49-52), zeznania powoda (k. 92 akt),

W dniach 21-22 grudnia 2011 roku rozpoznawany był wniosek wystosowany przez pracownika Aresztu Śledczego w P. dotyczący zatrudnienia powoda na stanowisku porządkowego. Wniosek rozpoznany został pozytywnie. Powód wyraził zgodę na zatrudnienia przy pracach porządkowych i pomocniczych na rzecz jednostek organizacyjnych Służby Więziennej, został także zapoznany z zagrożeniami i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywanymi czynnościami na przedmiotowym stanowisku pracy. Powód przeszedł szkolenie wstępne w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Zaświadczeniem lekarskim został uznany za zdolnego do wykonywania pracy na stanowisku porządkowego. Prace powód wykonywał w okresie od 22 grudnia 2011 roku do 27 marca 2012 roku.

Dowód: wniosek o zatrudnienie (k.99-100), oświadczenia powoda (k.101-102, 104), karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (k.103), zaświadczenie lekarskie (k.105)

Powód zgłaszał źle samopoczucie. Doskwierały mu częste bóle głowy, rwy kręgosłupa w części lędźwiowej oraz szyjnej. Powód zauważył, że chudnie mu lewa ręka.

Dowód: zeznania powoda (k. 92 akt).

W lutym 2012 roku u powoda rozpoznano guz wewnątrzrdzeniowy oraz guz splotu ramiennego po stronie lewej. Powód otrzymał skierowanie do szpitala celem leczenia poza zakładem. Od dnia 27 marca 2012 roku powód przebywał na oddziale klinicznym neurochirurgii i neurotraumatologii w Szpitali (...) in. Ś. w P.. Powód otrzymał przerwę w odbywaniu kary od 27 marca 2012r. do 19 stycznia 2015r. W dniu 5 kwietnia 2012 roku przeszedł operację usunięcia guza śródrdzeniowego. Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności orzeczeniem z dnia 8 sierpnia 2012 roku zaliczył powoda do osób niepełnosprawnych o znacznym stopniu z przyczyną niepełnosprawności 10-N do dnia 31 sierpnia 2013 roku.

Dowód: dokumentacja medyczna (k.58, 59, 60, 65), świadectwo lekarskie (k.106), świadectwo zwolnienia (k. 67), orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (k.56), zeznania powoda (k. 92 akt).

Wobec zgłaszanych przez powoda dolegliwości bólowych, kierowany był na dalsze leczenie oraz poddawany rehabilitacji.

Dowód: dokumentacja medyczna i zaświadczenia (k.66, 74-76)

Stan faktyczny co do zasady był pomiędzy stronami bezsporny. Sporny był głównie fakt, czy w wyniku pracy wykonywanej przez powoda i sposobu jej wykonywania w Areszcie Śledczym doszło do pogorszenia się jego stanu zdrowia.

Sąd ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie w oparciu o brzmienie przepisów art. 229 oraz art. 230 k.p.c., treści pozwu, odpowiedzi na pozew oraz pism procesowych, a także dołączonych do nich dokumentów. Autentyczność dokumentów przedłożonych przez strony nie była kwestionowana. Również Sąd nie znalazł podstaw, aby to uczynić z urzędu, uznając dokumenty za wiarygodne.

Ustalając stan faktyczny Sąd przeprowadził dowód z przesłuchania powoda oraz świadka B. W..

Istotnym jest, że powód w swoich zeznaniach złożonych na rozprawie w dniu 4 października 2018 roku ostatecznie doprecyzował żądanie wskazując, że domaga się zasądzenia na jego rzecz kwoty 30.000 zł tytułem zadośćuczynienia za wyrządzone krzywdy, kwoty 50.000 zł tytułem odszkodowania za powstałą szkodę oraz na rzecz fundacji działającej na rzecz dzieci kwoty 5.000 zł, bez jej dookreślenia. Roszczenie powoda obejmuje okres, kiedy przebywał w Areszcie Śledczym w P., tj. od 1 marca 2011 roku do 27 marca 2012 roku w zakresie żądania zadośćuczynienia i okres od 27 marca 2012r. do 19 stycznia 2015r. w zakresie żądania odszkodowania. Za wiarygodne Sąd uznał zeznania powoda dotyczące zgłaszanych dolegliwości bólowych, leczenia, postawionej diagnozy, zabiegu, rehabilitacji. Przedmiotowe korespondowały z przedstawioną przez strony dokumentacją medyczną, przy czym za istotną dla postępowania Sąd uznał dokumentację medyczną odnoszącą się do roszczenia powoda i okresu za jaki domaga się dochodzonego świadczenia. Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda w zakresie twierdzeń o stanie jego zdrowia w momencie przyjęcia do Aresztu Śledczego oraz warunków panujących w areszcie śledczym, albowiem przeczą temu wiarygodne zeznania świadka B. W., któremu Sąd w całości dał wiarę.

Pozostałe zgłoszone przez stronę pozwaną wnioski dowodowe Sąd oddalił, uznając ich przeprowadzenie za zbędne dla rozpoznania sprawy, z uwagi na zasadnie podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jako przedawnione nie zasługiwało na uwzględnienie.

Roszczenie zgłoszone przez powoda dotyczyło szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie władzy publicznej, tj. wykonywania i sposobu wykonywania pracy przez powoda w Areszcie Śledczym wskutek czego doszło do pogorszenia się stanu zdrowia powoda. Powód oparł swoje roszczenie na przepisie art. 417 § 1 k.c. Zgodnie z brzmieniem tegoż przepisu, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Przesłanki odpowiedzialności w świetle tegoż przepisu są następujące:

1) szkoda;

2) szkoda ta musi być wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej (w sferze imperium);

3) istnienie normalnego, adekwatnego związku przyczynowego między działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy a powstaniem szkody.

Z uwagi na podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia, zasadnym było ustalenie w pierwszej kolejności, czy dochodzone pozwem roszczenie uległo przedawnieniu.

Przepis art.442 1 § 1 k.c. stanowi, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Przepis ten stanowi regulację szczególną w stosunku do ogólnych przepisów dotyczących przedawnienia roszczeń przewidzianych w art. 117–125 k.c., jednakże nie obejmuje on swoją dyspozycją całości materii normowanej przez przepisy ogólne, w związku z czym wyłącza ich zastosowanie jedynie w zakresie określenia długości terminów przedawnienia, momentu, z którym termin przedawnienia roszczeń deliktowych rozpoczyna swój bieg oraz najwcześniejszej chwili upływu terminu przedawnienia niektórych roszczeń. W pozostałym zatem zakresie znajdują zastosowanie uregulowania ogólne. Istota instytucji przedawnienia sprowadza się do tego, że po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, powołując się na upływ czasu. Terminy przedawnienia zakreślają granice czasowe, w ramach których może zostać wytoczone powództwo, złożony odpowiedni wniosek lub postawiony zarzut. Jeżeli upłynie termin przedawnienia, a wierzyciel wystąpi do sądu z powództwem opartym na przedawnionym roszczeniu, na wniosek pozwanego – dłużnika podnoszącego zarzut przedawnienia, sąd oddali powództwo. Wymaga się, aby okoliczności, na podstawie których poszkodowany mógł się dowiedzieć o szkodzie, były wiarygodne. Natomiast dowiedzenie się przez poszkodowanego o osobie zobowiązanej do naprawienia szkody może nastąpić albo równocześnie z powzięciem wiedzy o istnieniu szkody, albo później, ale nigdy wcześniej. Przedmiotowe w szczególności ma miejsce w chwili, gdy poszkodowany uzyskał wiedzę wystarczająco konkretną, aby z dostateczną dozą prawdopodobieństwa przypisać odpowiedzialność danemu podmiotowi, a wiedza poszkodowanego powinna być na tyle duża, że pozwalałaby na prawidłowe oznaczenie osoby odpowiedzialnej jako pozwanego w sprawie.

Odnosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, wskazać należy, że powód nie skonkretyzował kiedy dowiedział się o szkodzie oraz o osobie zobowiązanej do naprawienia szkody. Sąd uznał, że powód w zakresie żądania zasądzenia zadośćuczynienia związanego z doznana przez powoda krzywdą wynikającą ze znacznego pogorszenia się jego stanu zdrowia najpóźniej dnia 27 marca 2012 roku dowiedział się o ewentualnie doznanej szkodzie i o jej sprawcy. W świetle powyższego uznać należy, że terminu przedawnienia rozpoczął bieg z dniem 28 marca 2012 roku, zatem trzyletni termin przedawnienia upłynął z dniem 27 marca 2015 roku. Odnośnie żądania zasądzenia odszkodowania w wysokości 50.000 zł, powód wiąże to z okresem przerwy w odbywaniu przez niego kary pozbawienia wolności, kiedy nie mógł wykonywać żadnej pracy zarobkowej, co miało miejsce w okresie od 27 marca 2012r. do 19 stycznia 2015r. Termin przedawnienia rozpoczął bieg z dniem 20 stycznia 2015 roku, zatem trzyletni termin przedawnienia upłynął z dniem 19 stycznia 2018 roku. Pozew został wniesiony przez powoda dopiero w dniu 19 lutego 2018 roku (dzień złożenia pisma w Oddziale Administracji Zakładu Karnego w G.), a więc w momencie przedawnienia wszelkich roszczeń wobec pozwanego. W dniu wniesienia powództwa roszczenia powoda były przedawnione. Ponadto podnieść należy, że materiał dowodowy nie pozwolił na ustalenie, by nie doszło do przedawnienia, a powód twierdzeniom pozwanego nie zaprzeczył w tym zakresie. Powód podał jedynie, że nie miał świadomości o trzyletnim terminie przedawnienia, myśląc, że jego roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu. Sąd zobowiązany był zatem powództwo nie uwzględnić, albowiem skuteczne podniesienie zarzutu przedawnienia jest wystarczające, aby powództwo oddalić bez potrzeby ustalania materialnoprawnych przesłanek uzasadniających uwzględnienie roszczenia.

Mając na uwadze powyższe, uznając, iż wierzytelność dochodzona przez powoda uległa przedawnieniu, Sąd powództwo oddalił, o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

W punkcie 2 sentencji wyroku, Sąd kosztami sądowymi obciążył Skarb Państwa z uwagi na zwolnienie powoda od obowiązku ich uiszczenia na mocy postanowienia z dnia 25 lipca 2018 roku.

W punkcie 3 sentencji wyroku, Sąd postanowił o nieobciążaniu powoda poniesionymi przez pozwanego kosztami zastępstwa procesowego. Przepis art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2018.300) stanowi, że zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. Natomiast zgodnie z brzmieniem przepisu art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu; jest rozwiązaniem szczególnym, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Nie konkretyzuje się pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawia ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi. Sąd doszedł do przekonania, że sytuacja powoda jest przypadkiem szczególnym, uzasadniającym odstąpienie od ogólnej zasady wyrażonej w przepisie art. 98 k.p.c.

/-/ SSO Małgorzata Małecka

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować;

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć:

- powodowi (z pouczeniem),

- pełnomocnikowi pozwanego;

3.  przedłożyć za 21 dni lub z apelacją.

P., dnia 12 kwietnia 2019 roku

/-/ SSO M. M.