Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Anna Zawadka (spr.)

Sędziowie: SO Remigiusz Pawłowski

SO Ludmiła Tułaczko

protokolant: sekr. sądowy Anna Tarasiuk

przy udziale prokuratora Anety Ostromeckiej

po rozpoznaniu dnia 8 kwietnia 2019 r.

sprawy E. I. syna J. i Z., ur. (...) w W.

skazanego wyrokiem łącznym

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie

z dnia 24 października 2018 r. sygn. akt III K 115/18

utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok; zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie na rzecz adw. A. F. kwotę 147,60 zł obejmującą wynagrodzenie za obronę z urzędu w II instancji oraz podatek VAT; zwalnia skazanego od wydatków w postępowaniu odwoławczym, przejmując wydatki na rachunek Skarbu Państwa.

SSO Remigiusz Pawłowski SSO Anna Zawadka SSO Ludmiła Tułaczko

Sygn. akt : VI Ka 147/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi -Południe w Warszawie z dnia 24 października 2018 roku w sprawie III K 1115/18 E. I. połączono kary pozbawienia wolności orzeczone wobec skazanego wyrokami opisanymi w pkt. 3, 4 i 5 (w zakresie czynu 1) wyroku łącznego i wymierzono mu karę łączną w wymiarze 2 lat i 6 miesięcy. W zakresie połączenia kar orzeczonych wyrokami opisanymi w pkt 1 i 2 oraz w pkt 5 (w zakresie czynu 2) wyroku postępowanie zostało umorzone na podstawie art. 572 k.p.k.

Od powyższego wyroku apelację wniósł obrońca skazanego zaskarżając wyrok w części w zakresie rozstrzygnięcia o karze (pkt II wyroku).

Zarzucając zaskarżonemu wyrokowi na podstawie art. 438 pkt 4 kpk rażącą niewspółmierność kary łącznej wymierzonej wskutek połączenia kar wymierzonym za przestępstwa wyrokami wskazanymi w komparycji wyroku.

Skarżący wnosił o:

- zmianę zaskarżonego wyroku w pkt II poprzez połączenie kar pozbawienia wolności wymierzonych za poszczególne przestępstwa wyrokami wymienionymi w pkt 3-5 komparycji wyrok i wymierzenie skazanemu kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności;

- zasądzenie na rzecz obrońcy zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu w instancji odwoławczej – koszty te nie zostały uiszczone ani w całości ani w części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy skazanego okazała się niezasadna.

Poprzedzając zasadniczą część rozważań stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy dokonał prawidłowej oceny w zakresie warunków formalnych koniecznych do wydania wyroku łącznego w oparciu o art. 85 kk i art. 86 § 1 kk, słusznie wskazując, iż na mocy art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 roku, w odniesieniu do skazanego winy być stosowane przepisy w brzmieniu sprzed nowelizacji Kodeksu Karnego i Kodeksu Postępowania Karnego, jaka nastąpiła z dniem 01 lipca 2015 roku.

Na wstępie trzeba zauważyć, że Sąd Rejonowy właściwie umorzył postępowanie co do wydania wyroku łącznego w odniesieniu do wyroków skazujących w sprawach o sygn. akt II K 346/10 i VI K 1024/13.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, iż w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki do wydania wyroku łącznego i połączenia kar wymierzonych skazanemu E. I. wyrokami opisanymi w pkt. 3, 4 i 5 komparycji zaskarżonego wyroku. Słusznie również Sąd I instancji uznał, iż w pozostałym zakresie brak było podstaw do wydania wyroku łącznego, zasadnie więc Sąd meriti postępowanie w tym zakresie umorzył.

Ustaleń w zakresie identyfikacji realnego zbiegu przestępstw przypisanych wyrokami jednostkowymi które zapadły w stosunku do skazanego E. I. nie kwestionuje zresztą sam obrońca skazanego. Stanowisko apelacji koncentruje się natomiast na zakwestionowaniu wymiaru orzeczonej kary łącznej. Kara ta, w ocenie obrońcy skazanego, jest zbyt surowa, albowiem winna zostać ukształtowana przy zastosowaniu zasady absorpcji, a nie przyjętej przez Sąd zasady asperacji.

Przechodząc do badania zasadności zarzutu apelacji wskazać należy, iż suma wszystkich kar pozbawienia wolności podlegających łączeniu nie wynosi jak to wskazał Sąd Rejonowy 3 lat i 3 miesiące, lecz 3 lata i 6 miesięcy. Dolną granicę kary łącznej wyznacza zawsze najwyższa z kar wymierzonych za jedno z pozostających w zbiegu przestępstw, a górną granicę kary łącznej tworzą dwa kryteria: suma kar orzeczonych za poszczególne przestępstwa oraz wskazany wyraźnie w ustawie maksymalny wymiar kar poszczególnego rodzaju.

W niniejszej sprawie, w zakresie orzeczenia zawartego w pkt. II dyspozytywnej części zaskarżonego wyroku, było więc dopuszczalne wymierzenie skazanemu kary łącznej pozbawienia wolności w granicach od 2 lat do 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Powyższe uchybienie nie miało jednak wpływu na treść orzeczenia, albowiem Sąd Rejonowy wymierzył karę łączną pozbawienia wolności poniżej górnego limitu.

Sąd Rejonowy uznał w tym zakresie, iż sprawiedliwą karą dla skazanego E. I. będzie kara 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Zdaniem Sądu Odwoławczego kara łączna pozbawienia wolności w takiej wysokości nie jest karą zbyt surową.

Jak podkreśla się w orzecznictwie „kara łączna to szczególna kara wymierzana niejako "na nowo" i jako taka stanowić musi syntetyczną całościową ocenę zachowań sprawcy, będąc właściwą, celową z punktu widzenia prewencyjnego reakcją na popełnione czyny i jako taka nie może i nie powinna być postrzegana jako instytucja mająca działać na korzyść skazanego, ale jako instytucja gwarantująca racjonalną politykę karania w stosunku do sprawcy wielości - pozostających w realnym zbiegu – przestępstw” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 lutego 2014 r., sygn. akt II AKa 511/13). Jakkolwiek, zgodnie z art. 86 § 1 k.k., przy orzekaniu kary łącznej możliwe jest zastosowanie zarówno zasady pełnej absorpcji, jak i zasady pełnej kumulacji, to jednak należy pamiętać, że zastosowanie każdej z tych zasad jest rozstrzygnięciem skrajnym, które może być stosowane wyjątkowo i wymaga wnikliwego umotywowania. Kara łączna, jako swoiste podsumowanie działalności przestępnej sprawcy musi być postrzegana jako instytucja gwarantująca racjonalność karania w stosunku do sprawcy wielu przestępstw. Popełnienie przez sprawcę dwóch lub więcej przestępstw jest elementem prognostycznym, przemawiającym za wymierzeniem kary łącznej surowszej od wynikającej z zastosowania absorpcji. Zważyć należy, iż „wymiar kary łącznej opiera się na stopniu związku podmiotowo-przedmiotowego pomiędzy poszczególnymi przestępstwami. Związek przedmiotowy wynika z tożsamości pokrzywdzonych, ilości i rodzaju naruszonych dóbr prawnych, sposobu działania sprawcy, bliskości czasowej poszczególnych przestępstw. W związku podmiotowym chodzi o pobudki jakimi kierował się sprawca, podobieństwo rodzajów winy, zamiarów” (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 30 października 2013 r., sygn. akt II AKa 157/13).

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, wszystkie przytoczone powyższej poglądy na istotę kary łącznej zostały przez Sąd I instancji wzięte pod uwagę podczas ustalania wymiaru orzeczonej w pkt. II zaskarżonego wyroku kary łącznej pozbawienia wolności. Czyny za które E. I. został skazany wyrokami z pkt. 3, 4 i 5 komparycji zaskarżonego wyroku, to występki: z art. 244 k.k. popełniony w dniu 08.04.2011r. , art. 178a § 1 i 4 k.k. popełniony w dniu 05.10.2011r., art. 177 § 1 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k. w zb. z art.178a § 1 i 4 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. popełniony w dniu 18.11.2011r.

Analizując okoliczności popełnienia wskazanych czynów przyznać rację Sądowi I instancji, który wskazał na istnienie bliskiego związku przedmiotowo-podmiotowego pomiędzy poszczególnymi z wymienionych czynów. Wprawdzie dwa spośród trzech czynów zostały skierowane przeciwko temu samemu dobru prawnemu tj. bezpieczeństwu w komunikacji i zostały popełnione w stosunkowo bliskim odstępie czasowym tj. 6 i 7 miesięcy. Tym niemniej jeden z czynów był skierowany przeciwko wymiarowi sprawiedliwości. Warto również spojrzeć na sprawę przez pryzmat całości działalności przestępnej skazanego, który popełniał przestępstwa regularnie, na przestrzeni 7 miesięcy, a przed popełnieniem kolejnych przestępstw nie ustrzegły go wydawane w stosunku do niego kolejne wyroki skazujące. Wskazana okoliczność umacnia Sąd Odwoławczy w przekonaniu, iż skazany wykazał rażąco lekceważący stosunek do obowiązujących norm prawnych, w szczególności do zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym.

Wbrew twierdzeniom obrońcy skazanego, przy ustalaniu wymiaru kary łącznej pozbawienia wolności, Sąd meriti nie pominął również okoliczności świadczących na korzyść skazanego. Za odstąpieniem od zastosowania w sprawie zasady kumulacji, przemawia w zasadzie jedynie bliska więź podmiotowo-przedmiotowa pomiędzy czynami z pkt 4 i 5, które zostały popełnione z powodu lekceważenia zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, czyli zachodzi tożsamość motywacji. Wbrew zarzutom skarżącego za przyjęciem zasady absorpcji nie przemawia wzgląd na prewencję indywidualną, czy prognoza penitencjarna i społeczno –kryminologiczna.

Skazany odbywa karę w Areszcie Śledczym (...) a jego zachowanie oceniono jako przeciętne. W trakcie odbywania kary nie był karany dyscyplinarnie i był nagrodzony za aktywne uczestnictwo w kursie zawodowym oraz za wykonywanie pracy nieodpłatnie. Skazany nie deklaruje przynależności do podkultury przestępczej i wobec przełożonych prezentuje właściwą postawę. W grupie współosadzonych funkcjonuje zgodnie, nie prowokuje konfliktów. Nie stosowano wobec niego środków przymusu bezpośredniego, nie zanotowano agresji ani autoagresji. Osadzony jest zatrudniony na stanowisku pracownik ogólnobudowlany i ukończył kurs zawodowy o kierunku kucharz. Z uwagi na charakter popełnionych czynów był objęty oddziaływaniami psychokorekcyjnymi. Ukończył program readaptacji społecznej z zakresu profilaktyki uzależnień. Karę odbywa w systemie programowanego oddziaływania, zadania wynikające z (...) realizuje. Deklaruje krytycyzm wobec popełnionych czynów.

Płynące z opinii wnioski co do osoby skazanego, zostały wzięte przez Sąd I instancji pod rozwagę, a także wpłynęły na decyzję o zastosowaniu w sprawie zasady asperacji. Okoliczność, iż zachowanie skazanego w warunkach izolacji oceniane zostało jako przeciętne, nie może stanowić, pomimo postulatu skarżącego, przesłanki dla przyjęcia pozytywnej prognozy społeczno-kryminologicznej i zastosowania w sprawie zasady absorpcji. Słuszność ma Sąd I instancji, wskazujący, iż fakt tożsamości podejmowanych przez skazanego zachowań przestępczych świadczy o utrwalonej tendencji do wchodzenia w konflikt z prawem i znacznym stopniu demoralizacji skazanego. Nawet regulaminowe zachowanie podczas odbywania kary i dążenie do poprawy zachowania oraz deklarowana przez skazanego chęć pracy nad sobą, nie niweluje demoralizacji okazywanej na wolności, ani nie stanowi przeciwwagi dla ciężaru popełnionych przestępstw. Warto w tym miejscu powołać się na podnoszony w orzecznictwie pogląd, iż „zachowanie skazanego w czasie wymierzania kary łącznej może mieć znaczenie dla wymiaru kary, ale okoliczności tej nie można nadawać nadmiernego znaczenia, przeważającego słuszność kary wynikającą ze stopnia związku zbiegających się przestępstw, bo ma ono jedynie funkcję subsydiarną” (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12 września 2013 r., sygn. akt II AKa 142/13). Zasadę pełnej absorpcji stosuje się w wymiarze kary łącznej zupełnie wyjątkowo, gdy związek podmiotowo-przedmiotowy zbiegających się przestępstw jest tak ścisły, że upodabnia je do jednego przestępstwa, jak w przypadku pomijalnego zbiegu przestępstw lub ciągu przestępstw, a taka sytuacja w tej sprawie nie miała miejsca.

Odnośnie więc zarzutu nieuwzględnienia przez Sąd I instancji istotnych w sprawie okoliczności tj. osiągnięcia celu resocjalizacyjnego (zapobiegawczego i wychowawczego) wobec skazanego, należy uznać ten zarzut za chybiony.

Deklaracja zmiany zachowania przez skazanego nie jest okolicznością decydującą odnośnie wymiaru kary łącznej i nie mieści się bezpośrednio w zasadach i regułach wymierzania kary łącznej wynikających z art. 53 § 1 k.k. oraz wyprowadzanych z art. 86 § 1 k.k. związków podmiotowo-przedmiotowych między zbiegającymi się przestępstwami. Jedynie pośrednio postawę skazanego i umiarkowanie krytyczny stosunek do popełnionych przestępstw można lokować w dyrektywie prewencji indywidualnej (por. postanowienie SN z 20-03-2013r. III KK 397/12). W przypadku skazanego trudno jednak prognozować na ile fakt dążenia do poprawy zachowania wpłynie na rzeczywiste zachowanie skazanego w przyszłości zwłaszcza, że zachowanie skazanego jest przeciętne, a E. I. nie potrafi wyciągać wniosków z negatywnych konsekwencji własnych postaw i zachowań.

W tej kwestii tutejszy Sąd przychyla się do stanowiska Sądu Rejonowego, iż biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób życia skazanego nie sposób było przyjąć skrajnie pozytywnej prognozy kryminologicznej. W chwili obecnej trudno ocenić na ile wytrwale skazany deklaruje zmianę swojej postawy i czy będzie przestrzegał porządku prawnego w przyszłości. Kara łączna orzeczona według zasady pełnej absorpcji stanowiłaby zbyt daleko idące dobrodziejstwo dla skazanego.

Z powyższych względów Sąd Odwoławczy nie znalazł podstaw do złagodzenia kary łącznej pozbawienia wolności , która została wymierzona na zasadzie asperacji.

Rozstrzygnięcie to jest wyważone i należycie uwzględnia wszelkie okoliczności, rzutujące na wymiar kary, czemu Sąd dał wyraz w pisemnych motywach orzeczenia.

Rozstrzygnięcie o zwolnieniu skazanego od kosztów postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy wydał w oparciu o art. 624 § 1 k.p.k. Wynagrodzenie dla obrońcy z urzędu przyznano na podstawie norm przepisanych.

W związku z powyższymi okoliczności, orzeczono jak w części dyspozytywnej wyroku.

SSO Remigiusz Pawłowski SSO Anna Zawadka SSO Ludmiła Tułaczko