Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 września 2018r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział XV Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Joanna Andrzejak-Kruk (spr.)

Sędziowie: SO Paweł Soliński

SO Michał Wysocki

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2018r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku Zakładu (...) w R.

przy uczestnictwie A. W. i K. W. (1)

o wpis hipoteki przymusowej

na skutek apelacji uczestniczki A. W.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Rawiczu

z dnia 2 maja 2018r., Dz.KW(...), KW nr (...)

postanawia:

1)  sprostować w części wstępnej sentencji zaskarżonego postanowienia omyłki pisarskie w zakresie oznaczenia sygnatury sprawy i numeru księgi wieczystej w ten sposób, że błędnie wpisane „Dz.KW(...), (...)” zastąpić prawidłowym „Dz.KW(...), (...)”;

2)  oddalić apelację.

/-/ Paweł Soliński /-/ Joanna Andrzejak-Kruk /-/ Michał Wysocki

UZASADNIENIE

W dniu w dniu 24.08.2017r. Zakład (...) Oddział w O. W.. (...) w R. złożył wniosek o wpis hipoteki przymusowej w wysokości 8.975,10zł w księdze wieczystej nr KW (...) prowadzonej dla nieruchomości położonej w S., (...) S. nr (...), której właścicielami są K. W. (1) i jego żona A. W. na zasadach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Do wniosku dołączono decyzję z 30.05.2017r. stwierdzającą, że K. W. (1) jest dłużnikiem (...) z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy za okres od X 2014r. do VII 2015r. wraz z dowodem jej doręczenia dłużnikowi, a także decyzję z 30.05.2017r. skierowaną do A. W. i stwierdzającą zadłużenie płatnika składek K. W. (1) wraz z dowodem jej doręczenia.

W dniu 5.10.2017r. referendarz sadowy dokonał w dziale IV księgi wieczystej wpisu hipoteki przymusowej na sumę 8.975,10zł jako zabezpieczenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy za okres od X 2014r. do VII 2015r. obejmujących: należność główna 4.742,40zł, odsetki 869,-zł, koszty upomnienia 69,60zł i koszty egzekucyjnych 302,40zł.

Uczestniczka A. W. złożyła skargę na powyższy wpis, w której podniosła, że między małżonkami ustanowiona została 28.11.2011r. przed notariuszem rozdzielność majątkową, a decyzja (...) odnosi się do zaległości z tytułu ubezpieczeń społecznych w związku z prowadzoną przez K. W. (1) działalnością gospodarczą po tej dacie 28.11.2011r.

Postanowieniem z dnia 2.05.2018r., Dz.KW(...), (...) Sąd Rejonowy w R. na podstawie art. 518 ¹ § 3 k.p.c. utrzymał w mocy zaskarżony wpis.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że skarżąca nie dołączyła do skargi żadnych dokumentów dotyczących okoliczności, na które powołuje się w skardze, tj. w szczególności dokumentów potwierdzających fakt istnienia pomiędzy małżonkami rozdzielności majątkowej czy potwierdzających powstanie zaległości podatkowych w związku z działalności męża prowadzoną po dacie ustanowienia rozdzielności majątkowej. Wobec tego nie istniały przeszkody do dokonania wpisu hipoteki.

Apelację od powyższego postanowienia złożyła uczestniczka A. W., wnosząc o nakazanie wykreślenia wpisów w dziale IV księgi wieczystej w związku z decyzją wydaną przez (...) nr (...)- (...) (...).

Uczestniczka podniosła, że przesłanką utrzymania w mocy wpisu hipoteki było niedołączenie notarialnej umowy małżeńskiej. Zdaniem jednak uczestniczki, co uzasadniła ona treścią art. 6 k.c., to (...) powinien udowodnić możliwość wpisu hipoteki. Sąd jest ponadto stronniczy dając wiarę dokumentom przedstawionym przez (...), a podając w wątpliwość twierdzenia uczestniczki. Gdyby Sąd chciał dociekać prawdy, to wezwałby uczestniczkę do przedstawienia dowodu lub przeprowadziłby posiedzenie jawne. Zaskarżone postanowienie narusza prawo do obrony oraz art. 32 Konstytucji RP.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Referendarz sądowy prawidłowo uznał, że istniały podstawy do uwzględnienia wniosku (...) z 24.08.2017r. i dokonania wpisu hipoteki przymusowej w księdze wieczystej KW (...).

Zgodnie z art. 26 ust. 2 i ust. 3a pkt 2 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( t.j. Dz.U. (...)), wystawione przez (...) dokumenty stwierdzające istnienie należności z tytułu składek oraz jej wysokość są podstawą wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości stanowiącej własność zobowiązanego, przy czym przedmiotem hipoteki przymusowej może być również nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej dłużnika i jego małżonka. Z art. 26 ust. 3 ustawy wynika z kolei, że podstawą ustanowienia hipoteki przymusowej jest m.in. doręczona decyzja o określeniu wysokości należności z tytułu składek.

W rozpoznawanym przypadku na chwilę złożenia wniosku ( a ten stan rzeczy jest rozstrzygający – art. 626 ⁸ k.p.c. w zw. z art. 626 ⁶ § 1 k.p.c., por. uchwałę 7 sędziów SN – zasadę prawną z 16.12.2009r., III CZP 80/09, publ. OSN 2010/6/84 ), w dziale II księgi wieczystej jako właściciele przedmiotowej nieruchomości wpisani byli K. W. (1) i A. W. na zasadach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej ( tej treści wpis istnieje zresztą do chwili obecnej ) i jednocześnie (...) przedstawił decyzję nr (...)-RKS z dnia 30.05.2017r. wydaną przeciwko K. W. (1) i stwierdzającą, że jest on dłużnikiem (...) z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy za okres od X 2014r. do VII 2015r. ( z decyzji wynika stan zaległości: należność główna 4.742,40zł, odsetki 869,-zł, koszty upomnienia 69,60zł i koszty egzekucyjnych 302,40zł ) wraz z dowodem jej doręczenia dłużnikowi. Zarówno treść księgi wieczystej, jak i przedłożone wraz z wnioskiem dokumenty uzasadniały dokonanie zaskarżonego wpisu, odwrotnie niż zakłada to uczestniczka stawiając w apelacji zarzut naruszenia art. 6 k.c. Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Jeżeli więc w dacie wniosku w księdze wieczystej wpisani byli jako właściciele przedmiotowej nieruchomości oboje uczestnicy na zasadach wspólności ustawowej, to na wnioskodawcy nie spoczywał już obowiązek dostarczenia dalszych dowodów potwierdzających stan prawny nieruchomości, gdyż na jego korzyść przemawiało domniemanie prawne ustanowione w art. 3 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece ( zgodnie z którym domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym ).

Apelacja uczestniczki od postanowienia Sądu I instancji utrzymującego w mocy wpis dokonany przez referendarza sądowego sprowadzała się w istocie do zarzutu istnienia przeszkody do dokonania wpisu, tj. twierdzenia, że stan prawny nieruchomości jest inny niż wynika z treści księgi wieczystej, a mianowicie nieruchomość nie stanowi przedmiotu współwłasności łącznej uczestników postępowania, gdyż w dniu 28.11.2011r. zawarli oni umowę o ustanowieniu rozdzielności majątkowej ( ustanie wspólności powoduje zaś, że małżonkom przysługują udziały wynoszące połowę w składnikach objętych wcześniej wspólnością; 43 § 1 k.r.o. i art. 51 k.r.o. ). Okoliczność istnienia takiej umowy nie została jednak w sposób wystarczający udowodniona przez uczestniczkę, i to zarówno w postępowaniu w I instancji, jak i w postępowaniu apelacyjnym.

Postępowanie wieczystoksięgowe jest sformalizowane, ma charakter pisemny, a sprawy rozpoznawane są na posiedzeniu niejawnym ( art. 626 ¹ § 1 k.p.c. ), zatem nie jest w tym postępowaniu dopuszczalny inny dowód niż dowód z dokumentów, przy czym dowodu tego wymaga nie tylko wykazanie istnienia podstaw wpisu, ale też przeszkód do jego dokonania ( por. np. postanowienie SN z 12.01.2012r., IV CSK 250/11, publ. OSNC-ZD 2013/2/28 ). Rozpoznając wniosek (...) o wpis spornej hipoteki przymusowej referendarz sądowy, zgodnie z art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., zbadał sam wniosek i dołączone do niego dokumentów oraz treść księgi wieczystej, natomiast rozpoznając sprawę na skutek skargi na wpis referendarza Sąd I instancji nie mógł oprzeć się wyłącznie na twierdzeniach uczestniczki odnośnie do ustania wspólności ustawowej, lecz zasadnie oczekiwał przedstawienia stosownych dowodów, których uczestniczka nie dostarczyła. Skoro uczestniczka w skardze na orzeczenie referendarza sądowego powołała się na przeszkodę do dokonania wpisu w postaci notarialnej umowy majątkowej z 2011r., której była stroną, nic nie stało na przeszkodzie, aby przedłożyła wypis aktu notarialnego, który mógłby zbadać Sąd I instancji. Podniesiony w apelacji zarzut pozbawienia prawa do obrony jest więc pozbawiony podstaw.

Jako utrwalone w orzecznictwie należy uznać stanowisko, że kognicja sądu wieczystoksięgowego obejmuje również badanie dokumentów dołączonych do skargi na czynność referendarza sądowego polegającą na dokonaniu wpisu, jak i do apelacji od postanowienia utrzymującego ten wpis w mocy – w zakresie wykazującym formalne i merytoryczne wady dokumentów, które przedstawiono przy wniosku jako podstawę żądanego wpisu, jak również w zakresie wykazującym istnienie przeszkody wpisu ( por. np. postanowienia SN: (...)). Uwaga ta jest istotna, gdyż uczestniczka dołączyła do apelacji umowę majątkową z dnia 28.11.2011r. Dokument ten został jednak przedłożony w formie kserokopii wypisu, nie zaś jako wypis aktu notarialnego sporządzony na podstawie art. 79 pkt 7 Prawa o notariacie, który ma moc prawna oryginału aktu ( art. 109 Prawa o notariacie ). Dokumentem w aspekcie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o dowodach jest jedynie oryginał. Wprawdzie w orzecznictwie jest reprezentowany pogląd, że podstawą żądania oddalenia wniosku o wpis hipoteki do księgi wieczystej może być kserokopia dokumentu urzędowego ( por. postanowienie SN z 7.02.2006r., IV CK 361/05, publ. OSN 2006/11/190 ), natomiast Sąd Okręgowy się do niego nie przychyla. Przy aktualnych możliwościach technicznych kserokopie można tworzyć dowolnie, dlatego ich wiarygodność jest ograniczona, zwłaszcza w postępowaniu wieczystoksięgowym, w którym nie jest możliwa ich weryfikacja ani przez sąd, ani przez innych uczestników. Należy zwrócić uwagę, że umowa majątkowa, na którą powołuje się uczestniczka, miała zostać zawarta w 2011r., a więc 7 lat temu, i z niezrozumiałych przyczyn stan prawny nieruchomości, który z niej wynika, przez wszystkie te lata nie został ujawniony w księdze wieczystej. Nawet w toku niniejszego, trwającego przeszło rok postępowania zainicjowanego wnioskiem (...) uczestniczka nie złożyła własnego wniosku dotyczącego działu II księgi wieczystej ani oryginalnego wpisu aktu notarialnego stanowiącego wiarygodny dowód na zawarcie umowy majątkowej. Nie jest możliwa do zaakceptowania sytuacja, że na podstawie kserokopii wypisu aktu notarialnego doszłoby do oddalenia wniosku (...) o wpisanie hipoteki przymusowej na nieruchomości, po czym kolejni wierzyciele składaliby tożsame wnioski kierując się treścią księgi wieczystej. Można także zakładać, że (...) nie uzyskałby wpisu hipoteki na ewentualnym udziale należącym do uczestnika K. W. (2), skoro według treści księgi wieczystej nieruchomość stanowi nadal składnik majątku objętego wspólnością ustawową.

Podsumowując, uczestniczka nie złożyła dokumentu wykazującego przeszkodę do dokonania żądanego przez (...) wpisu hipoteki.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

Jednocześnie Sąd Okręgowy na podstawie art. 350 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. z urzędu sprostował w części wstępnej sentencji zaskarżonego postanowienia omyłki pisarskie w zakresie oznaczenia sygnatury sprawy i numeru księgi wieczystej w ten sposób, że błędnie wpisane „Dz.KW(...), (...)” zastąpił prawidłowym „Dz.KW(...), (...)”.

/-/ Paweł Soliński /-/ Joanna Andrzejak-Kruk /-/ Michał Wysocki