Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Pawlik

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2019 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. L.

przeciwko Spółce (...) Spółce Akcyjnej w B. (poprzednio (...) Spółce Akcyjnej w K.)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w R. Ś.

z dnia 23 maja 2018 r., sygn. akt I C 70/18

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w R. Ś. do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

SSO Tomasz Pawlik

Sygn. akt III Ca 1535/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo oraz zasądził od powoda M. L. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w K. kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że 8 października 1993r. pomiędzy Kopalnią (...)’' w K. a M. S. została zawarta umowa najmu lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku nr 5a przy u. Braci W. w K.. Najemca dokonał wpłaty kaucji mieszkaniowej na rzecz KWK (...) w kwocie 7.192.000 zł.

12 października 2011r., aktem notarialnym sporządzonym przed notariuszem (...) Spółka Akcyjna w K. oraz M. i B. S. ustanowili odrębną własność lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku w K. przy ulicy (...) a następnie pozwany sprzedał go M. i B. S..

Pismem z 24 czerwca 2016r. pełnomocnik M. i B. S. wniósł do pozwanego o zwrot zwaloryzowanej kaucji mieszkaniowej za lokal położony w K. przy ul. (...) i wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 7 526,68 zł w terminie 7 dni tytułem zwaloryzowanej kaucji mieszkaniowej pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. W odpowiedzi (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w piśmie z 9 września 2016 r. poinformowała, że M. W. dokonał wpłaty kaucji mieszkaniowej w latach 1992-1993 r. w kwocie 7 192 000 zł. która po denominacji wynosi 719,20 zł i kwota ta będzie do odbioru w kasie Kopalni .. (...). W zakresie swojej działalności spółka nie ma kompetencji do podejmowania decyzji dotyczących wypłaty zwaloryzowanej wysokości kaucji mieszkaniowych oraz nie ma podstaw do samodzielnego decydowania o sposobie waloryzacji kaucji.

29 września 2016r. w R., pomiędzy M. i B. S. (cedentami), a M. L. (powiernikiem) została zawarta umowa powierniczego przelewu wierzytelności, której przedmiotem było określenie zasad odzyskania przez powiernika istniejącej i wymagalnej wierzytelności przysługującej cedentom od dłużnika - (...) S.A. w K. z tytułu zwaloryzowanej kaucji mieszkaniowej związanej z wykupem lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w K., a wpłaconej w kwocie 7 192 000 zł w 1993 r.

Na mocy podziału przez wydzielenie (...) S.A. w K., przeprowadzonego w oparciu o art. 529 § 1 pkt 4 k.s.h. zgodnie z planem podziału z 3 października 2016 r., dotychczasowa działalność mieszkaniowa realizowana przez (...) S.A. została przeniesiona wraz ze związanymi z nią prawami oraz obowiązkami, do (...) Sp. z o.o. w K.. Zgodnie z punktem 2.5 lit. i) planu podziału, w ramach podziału (...) Sp. z o.o. przypadły kaucje mieszkaniowe, które wpłacili najemcy lokali wchodzących w skład dotychczasowego zasobu mieszkaniowego (...) S.A., bądź które historycznie zostały wpłacone (...) S.A., lecz są związane z lokalami, które stanowią już własność (...) Sp. z o.o., niezależnie od dokonywanego podziału. Z kolei ppkt. 8) pkt. 2.5 planu podziału stanowi, że w związku z przeniesieniem na (...) Sp. z o.o. kaucji mieszkaniowych, które wpłacili najemcy lokali wchodzących w skład działalności mieszkaniowej (...) S.A., bądź które historycznie zostały wpłacone (...) S.A., lecz są związane z lokalami, które stanowią już własność (...) Sp. z o.o. niezależnie od dokonywanego podziału, spółki przyjmują, iż w przypadku ujawnienia się jakichkolwiek roszczeń związanych z przedmiotowymi kaucjami, w szczególności roszczeń o ich zwrot, wyłącznym adresatem tych roszczeń oraz podmiotem odpowiedzialnym za ich zaspokojenie będzie (...) Sp. z o.o. Z dniem podziału (...) Sp. z o.o. wstąpiła na mocy art. 531 § 1 Kodeksu spółek handlowych, w' prawa i obowiązki (...) S.A., określone w planie podziału (pkt 2.11 planu podziału). (...) Sp. z o.o. została przejęta między innymi nieruchomość położona przy ul. (...) w K..

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd pierwszej instancji uznał, iż po stronie pozwanej zachodził brak legitymacji biernej procesowej. Sąd wskazał, że na mocy podziału przez wydzielenie (...) S.A. w K., przeprowadzonego zgodnie z planem podziału z 3 października 2016r., dotychczasowa działalność mieszkaniowa realizowana przez (...) S.A. została przeniesiona, wraz ze związanymi z nią prawami oraz obowiązkami, do (...) Sp. z o.o. w K.. (...) Sp. z o.o. przypadły kaucje mieszkaniowe, które wpłacili najemcy lokali wchodzących w skład dotychczasowego zasobu mieszkaniowego (...) S.A., a z dniem podziału (...) Sp. z o.o. wstąpiła w prawa i obowiązki (...) S.A., określone w planie podziału. (...) Sp. z o.o. została przejęte między innymi nieruchomość położona K. przy ul. (...).

Na tych podstawach Sąd uznał, że zobowiązanie strony pozwanej do zwrotu kaucji mieszkaniowej przeszło na (...) Sp. z o.o., która nie była stroną pozwaną w niniejszej sprawie, a w konsekwencji Sąd oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 i 99 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Apelację od tego orzeczenia wniósł powód zaskarżając wyrok w całości.

Zarzucił naruszenie przepisu prawa procesowego, a to:

a)  art. 365 § 1 w zw. z art. 366 k.p.c., poprzez całkowite pominięcie, iż w niniejszej sprawie Sąd jest związany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w R. Ś. sygn. akt I C 2354/16 z dnia 14 lutego 2017r., mocą którego uwzględniono część roszczenia wynikającego z tego samego stosunku prawnego i nie może orzec odmiennie o zasadzie odpowiedzialności pozwanego.

b)  art. 194 § 1 k.p.c., poprzez przyjęcie, iż zachodzi przypadek określony w tym przepisie, tj. powództwo nie zostało wniesione przeciwko osobie, która powinna być w sprawie stroną pozwaną.

Nadto zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 36 ust.1 ustawy z dnia 21.06.2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy o zmianie kodeksu cywilnego w zw. z art. 358 ¹ § 3 w zw. z art. 366 §1 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie sprowadzające się do przyjęcia, iż pozwany (...) S.A. w K. nie ma legitymacji biernej w sprawie o zwrot zwaloryzowanej kaucji mieszkaniowej, w sytuacji kiedy jego odpowiedzialność za powyższe zobowiązanie ze (...) Spółką z o.o. ma charakter solidarny;

Na tych podstawach wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 5.362,04 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sprawa rozpoznawana była w postępowaniu uproszczonym, przy zastosowaniu przepisów art. 505 ¹ – art. 505 ¹⁴ k.p.c.

Sąd I instancji przyjął, że wskutek podziału, z dnia 3 października 2016r., (...) S.A. w K. dotychczasowa działalność mieszkaniowa realizowana przez (...) S.A. została przeniesiona ,wraz ze związanymi z nią prawami oraz obowiązkami, do (...) Sp. z o.o. w K..

Sąd Okręgowy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego na rozprawie apelacyjnej, ustalił, że w sprawie o sygn. akt I C 2354/16 Sądu Rejonowego w R. Ś. powód dochodził od (...) Spółki Akcyjnej w K. zapłaty kwoty 2.339,10 zł tytułem niepełnej waloryzacji (30%) kaucji mieszkaniowej uiszczonej przez poprzedników prawnych powoda w związku z zawarciem umowy najmu lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku nr 5a przy ul. (...) w K. (k. 2 – 6). Spór w niniejszej sprawie zawisł z dniem 9 grudnia 2016r. (k. 30) W toku postępowania pozwany (...) Spółka Akcyjna w K. nie kwestionował swojej odpowiedzialności z tego tytułu (k. 31 – 33, 45). Wyrokiem z dnia 14 lutego 2017r. Sąd Rejonowy w R. Ś. zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w K. na rzecz powoda M. L. kwotę 2.189,72 zł z ustawowymi odsetkami (k. 48).

Prawomocny wyrok swoją mocą powoduje, że nie jest możliwe dokonanie odmiennej oceny i odmiennego osądzenia tego samego stosunku prawnego w tych samych okolicznościach faktycznych i prawnych, między tymi samymi stronami. Tylko takie rozumienie mocy wiążącej prawomocnego wyroku pozwala na zrealizowanie celów art. 365 § 1 i art. 366 k.p.c., to jest zagwarantowanie prawa do sądu i zapewnienia niewzruszalności sądowemu orzeczeniu udzielającemu ochrony prawnej określonemu prawu podmiotowemu lub odmawiającemu udzielenia takiej ochrony. W przypadku rozdrobnienia roszczeń pozwala w szczególności na uniknięcie wielokrotnego badania przez sąd tych samych okoliczności faktycznych i prawnych oraz wyłącza możliwość wydania różnych orzeczeń co do zasady odpowiedzialności pozwanego w kolejnych sprawach między tymi samymi stronami wynikających z tego samego stosunku prawnego i opartych na tych samych okolicznościach faktycznych i prawnych, co w sposób oczywisty naruszałoby powagę wymiaru sprawiedliwości oraz zasadę pewności i niewzruszalności prawomocnych orzeczeń sądowych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 24.05.2018 r. sygn. akt V Ga 149/2018 LEX nr 2514511).

W tej sytuacji, gdy podział (...) został dokonany przed zawiśnięciem sporu we wcześniejszej sprawie, w której dochodzono części roszczenia z tego samego stosunku prawnego, nie było podstaw do kwestionowania legitymacji procesowej pozwanego i zasady jego odpowiedzialności. Spółka powstała w wyniku podziału nie wstąpiła bowiem do procesu z mocy prawa w miejsce spółki dzielonej. Nie kwestionując bowiem, w świetle obecnego brzmienia przepisów k.s.h. i orzecznictwa Sądu Najwyższego, że sukcesja między spółką dzieloną i powstałą w wyniku podziału ma charakter uniwersalny, trzeba stwierdzić, że chodzi tu o podział, który nastąpił po zawiśnięciu sporu sądowego, a nie wcześniej.

W tej drugiej sytuacji, z oczywistych względów, nie może być mowy o następstwie procesowym, a spółka dzielona może się jedynie powoływać na następstwo materialnoprawne.

Oddalając powództwo, Sąd Rejonowy przyjął bezzasadnie, że powód nie wykazał legitymacji procesowej po stronie pozwanej, podczas gdy był związany odmienną oceną prawną w tym zakresie, wypływającą z prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w R. Ś., zapadłego w sprawie o sygn. akt I C 2354/16. Tym samym trafnie podniósł skarżący naruszenie art.365 § 1 i art.366 k.p.c., co czyni zbędnym odnoszenie się do pozostałych zarzutów zawartych w apelacji.

Wskazując na brak legitymacji procesowej po stronie pozwanej, Sąd Rejonowy nie ocenił zasadności roszczenia procesowego. Tym samym Sąd ten nie rozpoznał istoty sprawy. Do nierozpoznania istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji dochodzi bowiem w razie zaniechania - obojętnie, z jakiej przyczyny - zbadania przez sąd pierwszej instancji materialnej przesłanki żądania powoda. Może to wynikać w szczególności z bezpodstawnego stwierdzenia braku pozytywnej przesłanki jurysdykcyjnej, w tym legitymacji procesowej strony (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 28.03.2018 r. sygn. akt IV CZ 11/18 LEX nr 2498013).

Mając na uwadze powyższe oraz to, że sprawa podlegała rozpoznaniu w trybie uproszczonym, orzeczono jak w sentencji na zasadzie art.505 ¹² § 1 k.p.c. w związku z art. 386 § 4 k.p.c.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy oceni ponownie zasadność roszczenia powoda, mając na uwadze, że pozwany (...) Spółka Akcyjna w K. posiada legitymację procesową bierną w niniejszym procesie.

SSO Tomasz Pawlik