Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2019 roku

Sąd Rejonowy w Nysie, Wydział II Karny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Bartłomiej Madejczyk

Protokolant: Ewelina Pasławska

Asesor Prokuratury Rejonowej w Nysie A. Z.

po rozpoznaniu na rozprawie w dniach 12 marca, 9 kwietnia i 7 maja 2019 roku sprawy karnej

1. P. P. (1)(P.) s. S. i E. z domu M.

ur. (...) w P.

oskarżonego o to, że:

w okresie od 3 lutego 2014 r. do 31 sierpnia 2014 r. w N., K. i W. doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...) Wojewódzki Urząd Pracy we W. w postaci sfinansowania prawa jazdy kat. D oraz kwalifikacji wstępnej przyspieszonej do prawa jazdy kat. D w ramach projektu (...)_ (...).08.01.01-02-175/12 „Efektywna branża transportowa”, organizowanego przez (...) Wojewódzki Urząd Pracy we W., współfinansowanego przez Skarb Państwa w ramach projektu „Program Operacyjny Kapitał Ludzki” oraz Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego w łącznej wartości 11.6222 zł poprzez wprowadzenie pracownika (...) Wojewódzkiego Urzędu Pracy we W. w błąd co do spełnienia warunków uczestnictwa w w/w projekcie, a dotyczących zatrudnienia w firmie (...) z/s w N. przy ul. (...) oraz prowadzenia przez w/w firmę działalności na terenie województwa (...), a także uczestnictwa w zajęciach teoretycznych i praktycznych, które to informacje zamieścił w formularzu zgłoszeniowym oraz potwierdził podpisem na liście obecności na szkodę (...) Wojewódzkiego Urzędu Pracy we W.

to jest o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.

2. P. K. (1) (K.) s. S. i J. z domu K.

ur. (...) w G.

oskarżonego o to, że:

w okresie od 3 lutego 2014 r. do 31 sierpnia 2014 r. w (...) i W. doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...) Wojewódzki Urząd Pracy we W. w postaci sfinansowania prawo jazdy kat C, C+E oraz kwalifikacji wstępnej przyspieszonej do prawa jazdy kat. C w ramach projektu (...).08.01.01-02-175/12 „Efektywna branża transportowa” organizowanego przez (...) Wojewódzki Urząd Pracy we W., współfinansowanego przez Skarb Państwa w ramach projektu „Program Operacyjny Kapitał Ludzki” oraz Unie Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego łącznej wartości 11.307 zł poprzez wprowadzenie pracownika (...) Wojewódzkiego Urzędu Pracy we W. w błąd co do spełnienia kryteriów uczestnictwa w w/w projekcie, a dotyczących zatrudnienia w firmie (...) z/s w N. przy ul. (...) oraz prowadzenia przez w/w firmę działalności na terenie województwa (...), posiadanego stopnia wykształcenia, a także uczestnictwa w zajęciach teoretycznych i praktycznych, które to informacje zamieścił w formularzu zgłoszeniowym oraz potwierdził podpisem na liście obecności na szkodę (...) Wojewódzkiego Urzędu Pracy we W.

to jest o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.

1. uniewinnia oskarżonego P. P. (1) od popełnienia zarzucanego mu czynu,

2. uniewinnia oskarżonego P. K. (1) od popełnienia zarzucanego mu czynu,

3. na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.

Na oryginale właściwe podpisy

Z upoważnienia Kierownika S..

Protokolant sądowy

E. P.

UZASADNIENIE

W oparciu o dowody przeprowadzone w toku rozprawy głównej Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Wojewódzki Urząd Pracy we W. w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki wdrażał projekt (...). Celem projektu było podniesienie kwalifikacji osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach transportowych. Przetarg na realizację projektu wygrał M. M. (1) prowadzący działalność pod nazwą EKSPERT M. M. (1), który był beneficjentem projektu. (...) Wojewódzki Urząd Pracy we W. na podstawie umowy z 16 listopada 2012 r. miał przekazywać beneficjentowi dofinansowanie na realizację projektu. Terminy płatności zaliczek i ich kwoty zostały z góry określone w harmonogramie stanowiącym załącznik do umowy. Zgodnie z umową w przypadku stwierdzenia wykorzystania środków niezgodnie z przeznaczeniem beneficjent zobowiązany był do zwrotu dofinansowania w całości lub części.

/ dowód: umowa z 16.11.2012 r. – k.617/

Oskarżeni P. P. (1) i P. K. (1) byli funkcjonariuszami Policji. Znali się oni z M. B. (1), który prowadził przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w N.. M. B. powiedział im, że mogą wziąć udział w projekcie (...), co miało pozwolić na ich zatrudnienie u niego w charakterze kierowców już po zakończeniu służby w Policji. Warunkiem, który musieli spełnić oskarżeni było zatrudnienie u M. B..

/ dowód: zeznania M. B. – k.1659v/

Oskarżeni uzyskali zgodę Komendanta Komendy Powiatowej Policji w N. na dodatkowe zatrudnienie. Następnie zostali zatrudnieni przez M. B. na podstawie umów o pracę na czas określony od 22 stycznia do 30 czerwca 2014 r. – w wymiarze 1/20 etatu.

/ dowód: umowy o pracę; informacja z ZUS/

M. B. w dniu 3 lutego 2014 r. złożył formularz zgłoszeniowy swojego przedsiębiorstwa do programu (...). Oświadczył w nim m.in. że posiada jednostkę organizacyjną na terenie województwa (...) i prowadzi działalność w zakresie branży transportowej. Załącznik nr 2 zawierał imienną listę pracowników zgłoszonych do uczestnictwa w projekcie.

/ dowód: zeznania M. B. – k.1659v; formularz wraz z załącznikami - k.702-717/

W dniu 5 lutego 2014 r. podpisana została umowa szkoleniowa nr (...) pomiędzy M. M., a M. B., który oświadczył m.in. że prowadzi działalność w branży transportowej i posiada filię na terenie województwa (...). Nadto oświadczył, że oddelegowani pracownicy pozostaną zatrudnieni przez cały czas uczestnictwa przedsiębiorstwa w projekcie. W § 4. umowy wskazano warunki uczestnictwa pracownika w kursie. Zgodnie z nim uczestnikiem kursu mógł być pracownik M. B., który m.in. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę oraz nie posiadał kwalifikacji w dziedzinach oferowanych w projekcie. Umowa nie przewidywała wobec uczestnika kursu wymogów co do posiadanego wykształcenia.

/ dowód: umowa szkoleniowa wraz z załącznikami – k.718-761/

Oskarżeni wypełniali m.in. deklaracje uczestnictwa w projekcie, które stanowiły załącznik do umowy szkoleniowej. P. K. w deklaracji uczestnictwa w projekcie z 5 lutego 2014 r. oświadczył, że posiada wykształcenie co najwyżej średnie. Na dzień składania oświadczenia oskarżony posiadał wykształcenie wyższe.

/ dowód: deklaracja – k.730, 751; kopia dyplomu – k.1462/

Zajęcia teoretyczne i praktyczne odbywały się w K.. Gdy zajęcia kolidowały z obowiązkami służbowymi oskarżeni wymieniali się z innymi funkcjonariuszami. Oskarżeni uczestniczyli w kursie także po ustaniu zatrudnienia u M. B. i uzyskali odpowiednio: P. P. prawo jazdy kat. D oraz kwalifikację wstępną przyspieszoną do prawa jazdy kat. D, a P. K. prawo jazdy kat. C i C+E oraz kwalifikację wstępną przyspieszoną do prawa jazdy kat. C.

/ dowód: wyjaśnienia P. P. – k.1658v; wyjaśnienia P. K. – k.1659; zeznania K. S. – k.1679; zeznania G. K. – k.1679v/

W 2014 r. podstawą rozliczania czasu pracy funkcjonariuszy K. Powiatowej Policji w N. były papierowe grafiki służb i listy obecności. Zmiany godzin pracy każdego z policjantów ujmowane były na bieżąco w grafikach. Grafiki z 2014 r. zostały zniszczone, po upływie okresu archiwizacji. Pod koniec roku 2013 w K. w N. wprowadzono (...) Wspomagania (...) Policji. W roku 2014 miał on charakter testowy i nie oddawał rzeczywistego czasu pracy funkcjonariuszy.

/ dowód: zeznania P. D. 1680v; zeznania R. H. – k.1692; pismo – k.1605/

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się przede wszystkim na dokumentach znajdujących się w aktach sprawy. Kluczowe znaczenie miały umowa z 16 listopada 2012 r., którą zawarł EKSPERT M. M. (1), który był beneficjentem projektu, z (...) Wojewódzkim Urzędem Pracy we W. oraz umowa szkoleniowa nr (...) pomiędzy M. M., a M. B., gdyż analiza ich zapisów pozwoliła stwierdzić, że zachowanie oskarżonych nie wyczerpało znamion czynu zabronionego z art. 286 § 1 k.k.

W ocenie sądu szczere były zarówno zeznania świadków M. B., W. W., K. S., G. K., P. D. i R. H., jak i ujawnione na rozprawie zeznania pozostałych świadków. Przy czym co do zeznań nie oparto się na nich jeżeli pozostawały w sprzeczności z treścią dowodów z dokumentów. Dotyczyło to np. zeznań A. T., która twierdziła, że poziom odpowiedni poziom wykształcenia był warunkiem koniecznym udziału w kursie podczas, gdy wymóg taki nie wynikał z umowy szkoleniowej nr (...). W ocenie sądu rozbieżności te nie były jednak wynikiem fałszywych zeznań, lecz błędnego zapamiętania pewnych okoliczności. Jednocześnie ujawnione na rozprawie zeznania pozostałych świadków nie miały znaczenia dla ustalenia istotnych okoliczności sprawy. Sąd dał również wiarę wyjaśnieniom oskarżonych, gdyż były spójne oraz znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie.

Nadto Sąd oparł się na pozostałych dowodach z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, które nie były kwestionowane przez strony, a ich prawdziwość i autentyczność nie budziły wątpliwości.

Sąd zważył, co następuje:

P.  P. i P. zostali oskarżeni o popełnienie czynów zabronionych z art. 286 § 1 k.k.

Przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. popełnia ten kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzymi mieniem
za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania.

Zgodnie z poglądami ugruntowanymi tak w orzecznictwie, jak i doktrynie relewantne na gruncie omawianego przepisu jest doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem tylko przez wprowadzenie w błąd, wyzyskanie błędu lub wyzyskanie niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania co do okoliczności istotnej oraz gdy istnieje związek przyczynowy między zachowaniem sprawcy a zachowaniem pokrzywdzonego i rezultatem w postaci niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez tego ostatniego. Wprowadzenie w błąd co do okoliczności nieistotnej, niemającej znaczenia dla podejmowanej decyzji o rozporządzeniu mieniem, nie stanowi podstawy do odpowiedzialności za przestępstwo oszustwa. Również wszelkie inne sposoby wywołania skutku w postaci niekorzystnego rozporządzenia mieniem pozostają poza zakresem kryminalizacji z art. 286 § 1 k.k. (Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., wyd. IV).

Przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. można popełnić tylko umyślnie – w zamiarze bezpośrednim kierunkowym. Zamiar kierunkowy musi obejmować zarówno cel, jak i sposób działania.
Nadto sprawca musi chcieć uzyskać nienależną mu korzyść majątkową.

Mając na uwadze powyższe oraz poczynione w niniejszej sprawie ustalenia faktyczne Sąd stwierdził, że żaden z oskarżonych swoim zachowaniem nie wyczerpał znamion czynu zabronionego z art. 286 § 1 k.k.

Przedmiotem zarzutu stawianego każdemu z oskarżonych było wprowadzenie w błąd pracownika (...) Wojewódzkiego Urzędu Pracy i doprowadzenie tej instytucji do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Przy czym zgodnie z treścią postawionych zarzutów wprowadzenie w błąd miało dotyczyć spełnienia konkretnych warunków uczestnictwa w projekcie takich jak: zatrudnienie w przedsiębiorstwie (...), prowadzenie przez to przedsiębiorstwo działalności na terenie województwa (...) oraz uczestnictwa w zajęciach teoretycznych i praktycznych, a w przypadku P. K. również posiadanego wykształcenia.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że oskarżeni wbrew treści zarzutu nie mieli w ogóle kontaktu z pracownikami (...), podobnie zresztą jak M. B., który złożył deklarację udziału w projekcie i podpisał umowę w tym zakresie, albowiem urząd ten nie zajmował się etapem realizacji projektu. Przetarg na realizację projektu wygrał M. M. prowadzący działalność pod nazwą EKSPERT M. M. (1), który był beneficjentem projektu. Nie mogło być również mowy o jakimkolwiek związku przyczynowym pomiędzy zachowaniem oskarżonych, a rozporządzeniem mieniem przez (...), gdyż przekazywanie M. M. zaliczek na realizację projektu następowało w terminach z góry określonych już w umowie z 16 listopada 2012 r. Dopiero w przypadku stwierdzenia przez (...) wykorzystania środków niezgodnie z przeznaczeniem beneficjent zobowiązany był do zwrotu dofinansowania w całości lub części. Skoro terminy wypłaty kolejnych kwot na rzecz M. M. były z góry ustalone oznacza to, że w ogóle nie mogło być mowy o związku przyczynowym pomiędzy zachowaniem oskarżonych, czy M. B., a rozporządzeniem mieniem przez (...), co zarzucał oskarżonym prokurator. Tymczasem jest to warunek konieczny dla realizacji znamion czynu zabronionego z art. 286 § 1 k.k. Już tylko z tych powodów żaden z oskarżonych nie zrealizował znamion zarzucanego mu czynu, a tym samym zachodziła negatywna przesłanka procesowa wskazana w art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k., co skutkowało ich uniewinnieniem.

Pomimo tego w ocenie sądu należało odnieść się także do pozostałych okoliczności wskazanych w zarzutach stawianych oskarżonym. W świetle dowodów przeprowadzonych na rozprawie oskarżeni pozostawali w stosunku pracy z M. B.. Oskarżeni uzyskali zgodę właściwego komendanta Policji na dodatkowe zatrudnienie, po czym zawarli umowy o pracę z M. B. w wymiarze 1/20 etatu. Nie ulega wątpliwości, że zatrudnienie to miało ścisły związek z chęcią udziału w kursie w ramach projektu (...). Nie sposób jednak czynić z tego zarzutu, skoro warunkiem udziału w projekcie było właśnie zatrudnienie w przedsiębiorstwie transportowym. Podkreślić przy tym należy, że warunkiem był samo zatrudnienie, bez wskazania wymiaru czasu pracy. Jednocześnie nie został przeprowadzony żaden dowód przeciwny w tym zakresie. Tym samym niezasadny był zarzut, że oskarżeni wprowadzili w błąd co do tego, że byli zatrudnieni w przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w N., gdyż zawarli wymagane umowy o pracę.

Co do zarzutu wprowadzenia przez oskarżonych w błąd, a dotyczącego prowadzenia przez przedsiębiorstwo (...). B. działalności na terenie województwa (...) zauważyć należy, że osobą, która złożyła deklarację uczestnictwa w projekcie, a następnie podpisała umowę szkoleniową wraz z wymaganymi oświadczeniami, był M. B., a nie oskarżeni. To jego oświadczenia dotyczyły m.in. tego, że prowadzi działalność transportową w branży transportowej i posiada filię na terenie województwa (...) oraz że oddelegowani pracownicy pozostaną zatrudnieni przez cały czas uczestnictwa przedsiębiorstwa w projekcie. Oskarżeni nie uczestniczyli w żaden sposób w zawieraniu tej umowy. W ocenie sądu skoro M. B. poinformował ich, że mogą wziąć udział w kursie, to nie mieli oni podstaw zakładać, że tak nie jest skoro jego przedsiębiorstwo zostało zakwalifikowane do projektu. Rolą oskarżonych było jedynie podpisanie deklaracji uczestnictwa, które w swojej treści powielały oświadczenie M. B. zawarte w umowie szkoleniowej podpisanej z M. M., że posiada jednostkę organizacyjną na obszarze województwa (...). Reasumując dla oceny zachowania oskarżonych nie ma znaczenia rozstrzygnięcie, czy M. B. miał filię w K., tym bardziej, że w przepisach obowiązujących w 2014 r. brak było definicji filii przedsiębiorstwa. Istotne jest natomiast to, że M. B. powiedział oskarżonym, że spełnia warunki udziału w projekcie i mogą uczestniczyć w kursie, jeżeli uzyskają zgodę od swojego komendanta na dodatkowe zatrudnienie. Oskarżeni w ocenie Sądu nie mieli podstaw zakładać, że jest inaczej. Wręcz przeciwnie skoro przedsiębiorstwo (...) zostało dopuszczone do projektu to mieli prawo zakładać, że tak było. Tym samym również w tej części zarzuty stawiane oskarżonym były niezasadne.

Przy okazji należy odnieść się do jeszcze jednej kwestii choć nie była ona wskazana w zarzutach stawianych oskarżonym, czyli do zatrudnienia u M. B. nie przez cały okres trwania kursu. Otóż z deklaracji uczestnictwa składanej przez każdego z oskarżonych wynikało jedynie, że uczestnik kursu jest zatrudniony w przedsiębiorstwie transportowym. Nie było w tych dokumentach oświadczenia o zatrudnieniu przez cały okres trwania kursu. Taki zapis, jak wspomniano wcześniej, znajdował się w umowie szkoleniowej podpisanej przez M. B. z M. M., gdyż to on jako pracodawca składał odpowiednie oświadczenie i przyjmował zobowiązanie w tym zakresie.

Pozostaje jeszcze kwestia oświadczenia P. K. dotyczącego posiadanego wykształcenia. Niewątpliwie w deklaracji uczestnictwa wpisał on niezgodnie z prawdą, że posiada wykształcenie co najwyżej średnie, gdyż w tamtym czasie miał wykształcenie wyższe. Jednakże warunki uczestnictwa pracownika w kursie wynikały wprost z zapisów umowy szkoleniowej pomiędzy M. B. i M. M.. W ocenie sądu nie może być wątpliwości, że tylko warunki wskazane w umowie można uznać za istotne, gdyż to ten dokument określa prawa i obowiązki stron. Dołożenie dodatkowych pytań lub oświadczeń w deklaracji czy ankiecie nie powoduje, że stają się one postanowieniami umowy. Jest to to o tyle ważne, że dla realizacji czynu zabronionego z art. 286 § 1 k.k., wprowadzenie w błąd musi dotyczyć okoliczności istotnych , a więc takich które mogą mieć wpływ np. na realizację umowy. Skoro zgodnie z zapisami umowy szkoleniowej poziom wykształcenia pracownika nie był warunkiem uczestnictwa w kursie, to niezgodne z prawdą oświadczenie w tym zakresie, nie mogło być uznane za okoliczność istotną. Podkreślić należy, że pomimo zeznań wskazujących na to, że był to wymóg uczestnictwa w kursie, sąd dał w tym zakresie prymat brzemieniu umowy szkoleniowej, gdyż nie pozostawia ono wątpliwości.

Na koniec podkreślić należy, że w oparciu o dowody przeprowadzone w toku przewodu sądowego nie wykazano, które zajęcia teoretyczne lub praktyczne oskarżeni mieliby opuścić. Nie ma wątpliwości, że zachodzą sprzeczności pomiędzy wydrukami czasu pracy oskarżonych z systemu informatycznego, a listami obecności na zajęciach. W ocenie sądu nie było możliwości obiektywnego zweryfikowania czasu pracy oskarżonych w okresie uczestniczenia w kursie, gdyż papierowe grafiki służb najbardziej oddające w świetle zeznań świadków rzeczywisty czas pracy policjantów, zostały zniszczone w związku z upływem okresu archiwizacji. Jednocześnie jak zeznali świadkowie, w tym świadek oskarżenia R. H., który zajmował się w 2014 r. wprowadzaniem danych do systemu informatycznego (...), w tamtym okresie system ten był w fazie wdrożenia i nie oddawał rzeczywistego czasu pracy policjantów. W ocenie Sądu w tym zakresie wystąpiły nie dające się usunąć wątpliwości, które rozstrzygnięto na korzyść oskarżonych.

Reasumując, brak w zachowaniu sprawcy choćby jednego z elementów czynu zabronionego, powoduje zdekompletowanie jego znamion, a tym samym niemożność przypisania mu tego czynu. Tak więc skoro żaden z oskarżonych swoim zachowaniem nie wyczerpał znamion czynu zabronionego z art. 286 § 1 k.k., zachodziła negatywna przesłanka procesowa z art. 17
§ 1 pkt 2 k.p.k. W tej sytuacji zgodnie z art. 414 § 1 k.p.k. Sąd wydał wyrok uniewinniający.
Zgodnie z przepisem art. 632 pkt 2 k.p.k., wobec uniewinnienia oskarżonego sąd kosztami procesu obciążył Skarb Państwa.