Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 23 kwietnia 2019r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Mirosław Wieczorkiewicz (spr.)

Sędziowie SO: Jacek Barczewski, Agnieszka Żegarska

Protokolant: p.o. sekretarz sądowy Izabela Ważyńska

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2019r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G.

z udziałem M. K. i S. K.

o zasiedzenie służebności

na skutek apelacji uczestników na postanowienie Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 24 kwietnia 2018r., sygn. akt I Ns 105/17

p o s t a n a w i a

I. zmienić zaskarżone postanowienie w punktach I i II w ten sposób, że wniosek w tej części oddalić,

II. oddalić apelację w pozostałym zakresie,

III. koszty postępowania apelacyjnego wnioskodawca i uczestnicy ponoszą każdy w zakresie związanym ze swoim udziałem w sprawie.

Jacek Barczewski Mirosław Wieczorkiewicz Agnieszka Żegarska

Sygn. akt IX Ca 1521/18

UZASADNIENIE

Wnioskodawca ostatecznie wniósł o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu o następującej treści:

- (...) S.A. w G. nabyła przez zasiedzenie z dniem 8 lutego 2012r. służebność przesyłu, co do nieruchomości położonej w B., gmina D., nr(...) oraz (...) dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą o nr (...), polegającą na możliwości korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do utrzymywania znajdujących się na tej nieruchomości linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV relacji D.-O. wraz ze słupami ją podtrzymującymi oraz wstępu wraz z koniecznym sprzętem w celu wykonania czynności technicznych związanych z eksploatacją, modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami i przebudową linii energetycznych zgodnie z ich przeznaczeniem;

- (...) S.A. w G. nabyła przez zasiedzenie z dniem 8 lutego 2012r. służebność przesyłu, co do nieruchomości położonej w B., gmina D., nr (...) oraz (...) dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą o nr (...), polegającą na możliwości korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do utrzymywania znajdujących się na tej nieruchomości linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV relacji D.-O. wraz ze słupami ją podtrzymującymi oraz wstępu wraz z koniecznym sprzętem w celu wykonania czynności technicznych związanych z eksploatacją, modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami i przebudową linii energetycznych zgodnie z ich przeznaczeniem;

- Zakład (...) S.A. w O. z siedzibą w O. nabyła przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2002r. służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, co do nieruchomości położonej w B., gmina D. nr (...)dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą o nr (...), polegającą na możliwości korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do utrzymywania znajdujących się na tej nieruchomości linii energetycznej średniego napięcia relacji D.-M., odgałęzienia do stacji L- (...) wraz ze słupami ją podtrzymującymi, słupowej stacji transformatorowej (...) wraz ze słupami ją podtrzymującymi, linii energetycznej niskiego napięcia ze stacji transformatorowej L- (...) wraz ze słupami ją podtrzymującymi oraz wstępu wraz z koniecznym sprzętem w celu wykonania czynności technicznych związanych z eksploatacją, modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami i przebudową linii energetycznych zgodnie z ich przeznaczeniem;

- Zakład (...) S.A. w O. z siedzibą w O. nabyła przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2002r. służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, co do nieruchomości położonej w B., gmina D. nr (...) dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą o nr (...), polegającą na możliwości korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do utrzymywania znajdujących się na tej nieruchomości linii energetycznej niskiego napięcia ze stacji transformatorowej L- (...) wraz ze słupami ją podtrzymującymi oraz wstępu wraz z koniecznym sprzętem w celu wykonania czynności technicznych związanych z eksploatacją, modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami i przebudową linii energetycznych zgodnie z ich przeznaczeniem;

- Zakład (...) S.A. w O. z siedzibą w O. nabyła przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2002r. służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, co do nieruchomości położonej w B., gmina D. nr 148 dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą o nr (...), polegającą na możliwości korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do utrzymywania znajdujących się na tej nieruchomości linii energetycznej niskiego napięcia ze stacji transformatorowej L- (...) wraz ze słupami ją podtrzymującymi oraz wstępu wraz z koniecznym sprzętem w celu wykonania czynności technicznych związanych z eksploatacją, modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami i przebudową linii energetycznych zgodnie z ich przeznaczeniem;

- Zakład (...) S.A. w O. z siedzibą w O. nabyła przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2002r. służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, co do nieruchomości położonej w B., gmina D. nr (...)dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą o nr (...), polegającą na możliwości korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do utrzymywania znajdujących się na tej nieruchomości linii energetycznej niskiego napięcia ze stacji transformatorowej L- (...) wraz ze słupami ją podtrzymującymi oraz wstępu wraz z koniecznym sprzętem w celu wykonania czynności technicznych związanych z eksploatacją, modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami i przebudową linii energetycznych zgodnie z ich przeznaczeniem.

W uzasadnieniu wniosku wnioskodawczyni podała, że uczestnicy są właścicielami nieruchomości położonych w miejscowości B., gmina D., dla których Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgi wieczyste KW (...). Na wskazanych nieruchomościach posadowione są urządzenia elektroenergetyczne w postaci linii wysokiego napięcia WN 110 kV, linii średniego napięcia SN 15 kV, słupowej stacji transformatorowej oraz linii niskiego napięcia nN 0,4 kV, których właścicielem jest wnioskodawczyni. Urządzenia te wybudowane zostały, gdy obowiązywały przepisy ustawy z dnia 28 czerwca 1950r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli. Poprzednik prawny wnioskodawczyni – Skarb Państwa będący właścicielem Zakładu (...) w E. oraz Zakładu (...) w O., wchodzących w skład Zakładów (...) w B. – przystąpił do korzystania z urządzeń, a tym samym wykonywania służebności, najpóźniej w dniu odbioru technicznego, tj. odnośnie linii wysokiego napięcia WN 110 kV najpóźniej z dniem 7 lutego 1992r., zaś odnośnie linii średniego napięcia SN 15 kV, słupowej stacji transformatorowej oraz linii niskiego napięcia nN 0,4 kV najpóźniej z dniem 31 grudnia 1971r. Skutkiem powyższego poprzednicy prawni wnioskodawczyni nabyli przez zasiedzenie służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu w datach wskazanych na wstępie wniosku.

Wnioskodawczyni również wskazała, że objęcie w posiadanie przez jej poprzednika prawnego należy ocenić, jako posiadanie w dobrej wierze, gdyż miał on usprawiedliwione podstawy do przekonania, że przysługuje mu odpowiednie prawo do władania nieruchomością, w szczególności do władania w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu, dlatego okres zasiedzenia w przypadku linii wysokiego napięcia upływał najpóźniej w dniu 7 lutego 2012r., tak więc co najmniej od dnia 8 lutego 2012r. wnioskodawczyni jest posiadaczką stosownej służebności, a w przypadku stacji transformatorowej oraz linii średniego i niskiego napięcia od dnia 1 stycznia 2002r.

Uczestnicy wnieśli o oddalenie powództwa oraz zasadzenie na ich rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. W odpowiedzi na wniosek uczestnicy podali, że w 1991r. podjęli działania mające na celu zmotywowanie wnioskodawczyni do zapłaty za dokonane zniszczenia na nieruchomości będącej własnością uczestników, dlatego te działania uznają za czynność skutecznie przerywającą bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Ponadto uczestnicy wskazali, że już w momencie powzięcia informacji o planowanych inwestycjach budowy linii elektroenergetycznych nie wyrazili zgody na objecie części ich nieruchomości w posiadanie, a nawet wyrazili sprzeciw wobec pracowników przystępujących do wykonania robót. Zdaniem uczestników uznać należy, że ingerencja wnioskodawczyni w ich własność rozpoczęła się w okolicznościach, które nie usprawiedliwiały posiadacza, że nie narusza on cudzego prawa.

Sąd Rejonowy w Olsztynie z dnia 24 kwietnia 2018r. postanowieniem:

I.stwierdził, że (...) S.A. w G. nabyła przez zasiedzenie z dniem 8 lutego 2012r. służebność przesyłu, co do nieruchomości położonej w B., gmina D., nr (...) dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą o nr (...), w zakresie wydzielonej części przez biegłego geodetę J. K. – zgodnie z projektem wydzielenia z k. 378 akt (załącznik nr 12 do opinii) stanowiącym integralną część niniejszego postanowienia, polegającą na możliwości korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do utrzymywania znajdujących się na tej nieruchomości linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV relacji D.-O. wraz ze słupami ją podtrzymującymi oraz wstępu wraz z koniecznym sprzętem w celu wykonania czynności technicznych związanych z eksploatacją, modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami i przebudową linii energetycznych zgodnie z ich przeznaczeniem;

II. stwierdził, że (...) S.A. w G. nabyła przez zasiedzenie z dniem 8 lutego 2012r. służebność przesyłu, co do nieruchomości położonej w B., gmina D., nr (...)dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą o nr (...), w zakresie wydzielonej części przez biegłego geodetę J. K. – zgodnie z projektem wydzielenia z k. 379 akt (załącznik nr 13 do opinii) stanowiącym integralną część niniejszego postanowienia, polegającą na możliwości korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do utrzymywania znajdujących się na tej nieruchomości linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV relacji D.-O. wraz ze słupami ją podtrzymującymi oraz wstępu wraz z koniecznym sprzętem w celu wykonania czynności technicznych związanych z eksploatacją, modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami i przebudową linii energetycznych zgodnie z ich przeznaczeniem;

III. stwierdził, że Zakład (...) S.A. w O. z siedzibą w O. nabyła przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2002r. służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, co do nieruchomości położonej w B., gmina D. nr (...) dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą o nr (...), w zakresie wydzielonej części przez biegłego geodetę J. K. – zgodnie z projektem wydzielenia z k. 375 akt (załącznik nr 9 do opinii) stanowiącym integralną część niniejszego postanowienia, polegającą na możliwości korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do utrzymywania znajdujących się na tej nieruchomości linii energetycznej średniego napięcia relacji D.-M., odgałęzienia do stacji L- (...) wraz ze słupami ją podtrzymującymi, słupowej stacji transformatorowej (...) wraz ze słupami ją podtrzymującymi, linii energetycznej niskiego napięcia ze stacji transformatorowej L- (...) wraz ze słupami ją podtrzymującymi oraz wstępu wraz z koniecznym sprzętem w celu wykonania czynności technicznych związanych z eksploatacją, modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami i przebudową linii energetycznych zgodnie z ich przeznaczeniem;

IV. stwierdził, że Zakład (...) S.A. w O. z siedzibą w O. nabyła przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2002r. służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, co do nieruchomości położonej w B., gmina D. nr (...) dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą o nr (...), w zakresie wydzielonej części przez biegłego geodetę J. K. – zgodnie z projektem wydzielenia z k. 377 akt (załącznik nr 11 do opinii) i z k. 379 (załącznik nr 12 do opinii) stanowiącymi integralną część niniejszego postanowienia, polegającą na możliwości korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do utrzymywania znajdujących się na tej nieruchomości linii energetycznej niskiego napięcia ze stacji transformatorowej L- (...) wraz ze słupami ją podtrzymującymi oraz wstępu wraz z koniecznym sprzętem w celu wykonania czynności technicznych związanych z eksploatacją, modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami i przebudową linii energetycznych zgodnie z ich przeznaczeniem;

V. stwierdził, że Zakład (...) S.A. w O. z siedzibą w O. nabyła przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2002r. służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, co do nieruchomości położonej w B., gmina D. nr(...) dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą o nr (...), w zakresie wydzielonej części przez biegłego geodetę J. K. – zgodnie z projektem wydzielenia z k. 379 akt (załącznik nr 13 do opinii) stanowiącym integralną część niniejszego postanowienia, polegającą na możliwości korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do utrzymywania znajdujących się na tej nieruchomości linii energetycznej niskiego napięcia ze stacji transformatorowej L- (...) wraz ze słupami ją podtrzymującymi oraz wstępu wraz z koniecznym sprzętem w celu wykonania czynności technicznych związanych z eksploatacją, modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami i przebudową linii energetycznych zgodnie z ich przeznaczeniem;

VI. stwierdził, że Zakład (...) S.A. w O. z siedzibą w O. nabyła przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2002r. służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, co do nieruchomości położonej w B., gmina D. nr (...)dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą o nr (...), w zakresie wydzielonej części przez biegłego geodetę J. K. – zgodnie z projektem wydzielenia z k. 376 akt (załącznik nr 10 do opinii) stanowiącym integralną część niniejszego postanowienia, polegającą na możliwości korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do utrzymywania znajdujących się na tej nieruchomości linii energetycznej niskiego napięcia ze stacji transformatorowej L- (...) wraz ze słupami ją podtrzymującymi oraz wstępu wraz z koniecznym sprzętem w celu wykonania czynności technicznych związanych z eksploatacją, modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami i przebudową linii energetycznych zgodnie z ich przeznaczeniem;

VII. nakazał ściągnąć od wnioskodawcy na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Olsztynie kwotę 35.592,90,-zł tytułem reszty wynagrodzenia biegłego;

VIII. ustalił, że w pozostałym zakresie wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Sąd I instancji ustalił, że:

- uczestnicy są właścicielami na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej czterech nieruchomości gruntowych położonych w obrębie B., gmina D.. (...) te objęte są księgami wieczystymi nr (...) prowadzonymi przez Sąd Rejonowy w Olsztynie,

- nieruchomość gruntowa objęta KW nr (...), oznaczona numerami ewidencyjnymi działek (...), posiada pow. 4,0400 ha,

- nieruchomość gruntowa objęta KW nr (...), oznaczona numerami ewidencyjnymi działek (...) posiada pow. 9,2000 ha,

- nieruchomość gruntowa objęta KW nr (...), oznaczona numerami ewidencyjnymi działek (...), posiada pow. 31,7700 ha,

- nieruchomość gruntowa objęta KW nr (...), oznaczona numerem ewidencyjnym działki (...), posiada pow. 29,5100 ha,

- działki nr (...) są niezabudowane, natomiast działki nr (...) są zabudowane budynkami mieszkalnymi i gospodarczymi stanowiącymi siedliska rolne,

- przez teren działki nr (...) przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna średniego napięcia 15kV relacji D. – M., odgałęzienie do stacji transformatorowej L- (...), znajdującej się na tej działce, oraz trzy napowietrzne linie elektroenergetyczne niskiego napięcia 0,4 kV, odchodzące od tej stacji transformatorowej, oznaczone, jako obwody 01, 02 i 03,

- przez teren działki nr (...) przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna niskiego napięcia 0,4 kV, odchodząca ze stacji transformatorowej L- (...) (znajdującej się na działce (...)), oznaczona, jako obwód 01,

- przez teren działki nr (...) przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna niskiego napięcia 0,4 kV, odchodząca ze stacji transformatorowej L- (...) (znajdującej się na działce nr (...)), oznaczona, jako obwód 01.

- przez teren działki nr (...) przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna niskiego napięcia 0,4 kV, odchodząca ze stacji transformatorowej L- (...) (znajdującej się na działce nr (...)), oznaczona, jako obwód 03,

- przez teren działki nr (...) przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna wysokiego napięcia 110 kV relacji D. – O. oraz napowietrzna linia niskiego napięcia 0,4 kV, odchodząca ze stacji transformatorowej L- (...) (znajdującej się na działce nr (...)), oznaczona, jako obwód 03.

- przez teren działki nr (...) przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna niskiego napięcia 0,4 kV, odchodząca ze stacji transformatorowej L- (...) (znajdującej się na działce nr (...)), oznaczona, jako obwód 03 wraz z jej odnogą (odchodzącą od słupa nr 40 znajdującego się na działce nr (...)),

- przez teren działki nr (...) przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna wysokiego napięcia 110 kV relacji D. – O. oraz napowietrzna linia niskiego napięcia 0,4 kV, odchodząca ze stacji transformatorowej L- (...) (znajdującej się na działce nr (...)), oznaczona, jako obwód 03,

- przez teren działki nr (...) przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna wysokiego napięcia 110 kV relacji D. – O.,

- napowietrzna linia elektroenergetyczna WN 110kV relacji D. – O. wybudowana została i włączona do eksploatacji w 1992r. Przebiega ona przez działki nr (...). Długość osi tej linii w granicach działek wynosi 452,73 m. Linia ta podtrzymywana jest przez trzy słupy energetyczne,

- napowietrzna linia elektroenergetyczna SN 15 kV relacji D. – M. oraz odgałęzienie do stacji transformatorowej L – (...) wybudowane zostały i włączone do eksploatacji w 1971r. Przebiega przez działkę nr (...). Długość osi tej linii w granicach działki wynosi 401,54 m. Jest ona podtrzymywana przez pięć słupów elektroenergetycznych,

- napowietrzna linia elektroenergetyczna NN 0,4 kV ze stacji transformatorowej L – (...) (obwód 01) wybudowana została i włączona do eksploatacji w 1971r. Odchodzi ona od słupowej stacji transformatorowej L – (...) i przebiega przez działki nr (...). Długość osi tej linii w granicach działek wynosi 583,92 m. Jest ona podtrzymywana przez 13 słupów elektroenergetycznych,

- napowietrzna linia elektroenergetyczna NN 0,4 kV ze stacji transformatorowej L – (...) (obwód 02) wybudowana została i włączona do eksploatacji w 1971r. Odchodzi ona od słupowej stacji transformatorowej L – (...) i przebiega przez działkę nr (...). Długość osi tej linii w granicach działki wynosi 313,91 m. Jest ona podtrzymywana przez 7 słupów elektroenergetycznych,

- napowietrzna linia elektroenergetyczna NN 0,4 kV ze stacji transformatorowej L – (...) (obwód 03) wybudowana została i włączona do eksploatacji w 1971r. Odchodzi ona od słupowej stacji transformatorowej L – (...) i przebiega przez działki nr (...). Linia ta dochodzi do budynku mieszkalnego znajdującego się na działce nr (...). Długość osi tej linii w granicach działek wynosi 729,63 m. Jest ona podtrzymywana przez 16 słupów elektroenergetycznych,

- napowietrzna linia elektroenergetyczna NN 0,4 kV ze stacji transformatorowej L – (...) (obwód 03) – odnoga wybudowana została i włączona do eksploatacji w 1971r. Przebiega ona przez działki nr (...). Długość osi tej linii w granicach działek wynosi 315,17 m. Jest ona podtrzymywana przez 7 słupów elektroenergetycznych,

- odbiór techniczny linii wysokiego napięcia WN 110 kV nastąpił w dniu 7 lutego 1992r., zaś linii średniego napięcia SN 15 kV, niskiego napięcia NN 0,4 kV i stacji transformatorowej z dniem 31 grudnia 1971r.,

- obszar wyłączony spod użytkowania zgodnie z przeznaczeniem gruntu na wskazanych nieruchomościach, stanowiących współwłasność wnioskodawców w związku z istniejącymi na nich przesyłowymi urządzeniami elektroenergetycznymi, łącznie ze strefami ochronnymi wokół tych stanowisk wynosi 576 m ²,

- na nieruchomościach tych znajduje się łącznie 47 słupów a łączna długość wszystkich linii elektroenergetycznych znajdujących się na przedmiotowych nieruchomościach wynosi 2769,90 m,

- szerokość pasów stref eksploatacyjnych poszczególnych sieci elektroenergetycznych (jako suma szerokości rozstawu przewodów linii elektroenergetycznych i odległości od skrajnych przewodów tych linii) wynosi:

- dla linii NN 0,4 kV jeden przewód b = 0 – 3 m (przy uwzględnieniu odległości 1,5 m od skrajnych przewodów linii w obie strony),

- dla linii SN 15 kV jeden o rozstawie skrajnych przewodów b = 1,55 – 4,15 m (przy uwzględnieniu odległości 1,3 m od skrajnych przewodów linii w obie strony),

- dla linii SN 15 kV jeden o rozstawie skrajnych przewodów b = 1,70 – 4,30 m (przy uwzględnieniu odległości 1,3 m od skrajnych przewodów linii w obie strony),

- dla linii SN 15 kV jeden o rozstawie skrajnych przewodów b = 1,80 – 4,40 m (przy uwzględnieniu odległości 1,3 m od skrajnych przewodów linii w obie strony),

- dla linii SN 15 kV jeden o rozstawie skrajnych przewodów b = 2,90 – 5,50 m (przy uwzględnieniu odległości 1,3 m od skrajnych przewodów linii w obie strony),

- dla linii SN 15 kV jeden o rozstawie skrajnych przewodów b = 3,50 – 6,10 m (przy uwzględnieniu odległości 1,3 m od skrajnych przewodów linii w obie strony),

- dla linii WN 110 kV jeden o rozstawie skrajnych przewodów b = 6,50 – 10,50 m (przy uwzględnieniu odległości 2 m od skrajnych przewodów linii w obie strony),

- dla linii WN 110 kV jeden o rozstawie skrajnych przewodów b = 6,60 – 10,60 m (przy uwzględnieniu odległości 2 m od skrajnych przewodów linii w obie strony),

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej SN 15 kV relacji D. – M. odgałęzienie do stacji transformatorowej L- (...) wynosi 2102 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 328 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 1774 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej NN 0,4 kV – obwód 01 wynosi 1073 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 342 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 731 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej NN 0,4 kV – obwód 02 wynosi 1143 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 362 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 781 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej NN 0,4 kV – obwód 03 wynosi 946 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 300 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 646 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej NN 0,4 kV – obwód 01 wynosi 309 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 97 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 212 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej NN 0,4 kV – obwód 01 wynosi 749 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 241 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 508 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej WN 110 kV relacji D. – O. wynosi 1155 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 113 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 1042 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej NN 0,4 kV – obwód 03 wynosi 339 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 93 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 246 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej WN 110 kV relacji D. – O. wynosi 1893 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 0 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 1893 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej NN 0,4 kV obwód 03 wynosi 108 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 52 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 56 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej NN 0,4 kV obwód 03 wynosi 765 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 212 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 553 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej NN 0,4 kV obwód 03 – odnoga wynosi 744 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 212 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 532 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej NN 0,4 kV obwód 03 – odnoga wynosi 301 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 12 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 289 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej WN 110 kV relacji D. – O. wynosi 1444 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 113 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 1331 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej NN 0,4 kV obwód 03 – grunt rolny wynosi 354 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 124 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 230 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej NN 0,4 kV obwód 03 – odgałęzienie wynosi 3 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 0 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 3 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej NN 0,4 kV obwód 03 wynosi 89 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 8 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 81 m ²,

- powierzchnia obszaru służebności przesyłu na działce nr (...) dla napowietrznej linii elektroenergetycznej WN 110 kV relacji D. – O. wynosi 899 m ², w tym obszary trwale wyłączone z użytkowania wynoszą 48 m ², zaś pasy eksploatacyjne wynoszą 851 m ²,

- obszary objęte służebnością przesyłu na rzecz (...) S.A. z siedzibą w G. Oddział w O., położone na wszystkich czterech nieruchomościach uczestników, wynoszą 14416 m ², przy czym na działce nr (...) wynoszą 309 m ², na działkach nr (...) wynoszą 2789 m ², na działkach (...) wynoszą 6054 m ², zaś na działce (...) m ²,

- zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 17 maja 1945r. utworzono Zjednoczenie (...) z siedzibą w O., zaś w późniejszym czasie zarządzeniem Ministra Energetyki z dnia 31 grudnia 1952r. został utworzony Zakład (...) w O.. Następnie, w konsekwencji dalszych przekształceń, wyłonił się Zakład (...) w O.,

- wnioskodawca (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. jest następcą prawnym zakładu energetycznego, będącego przedsiębiorstwem państwowym, przekształconego w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa na podstawie ustawy z 5 lutego 1993r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa (Dz. U. nr 16, poz. 69). Na skutek przekształcenia spółka wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki swojego poprzednika prawnego, co wynika z art. 5 powyższej ustawy. Zgodnie z ustawą z 30 sierpnia 1996r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. z 2002r., nr 11, poz. 1397 z późn.zm.) spółka wstąpiła we wszystkie stosunki prawne, których przedmiotem było przedsiębiorstwo państwowe, bez względu na charakter prawny tych stosunków.

Mając powyższe ustalenia na względzie Sąd Rejonowy uznał, że wniosek należało uwzględnić.

Sąd I instancjo podał, że dokonując tego rozstrzygnięcia oparł się na dokumentach przedłożonych przez wnioskodawcę i uczestników, których prawdziwości nie zakwestionowano oraz na opinii powołanych w sprawie biegłych: J. K. - z zakresu geodezji – i R. J. - z zakresu sieci i instalacji elektrycznych,

Sąd Rejonowy wskazał, że dopuszczone zostały dowody z opinii biegłych celem ustalenia szerokości pasów służebności gruntowej o treści służebności przesyłu dotyczącej infrastruktury energetycznej zlokalizowanej na nieruchomościach uczestników. Wobec szczególnego charakteru sprawy o zasiedzenie służebności należało zasięgnąć wiadomości specjalnych z zakresu, w którym wypowiedzieli się biegli. Obaj biegli przedstawili swoje opinie w sposób jasny, logicznie formułując swoje wnioski, a Sąd I instancji je podzielił.

Sąd Rejonowy przyjął, że stan faktyczny sprawy nie był sporny pomiędzy stronami, co do posadowienia linii energetycznej i słupów na nieruchomościach uczestników, zaś zauważył, iż należało rozważyć okoliczności posadowienia przedmiotowych urządzeń i linii elektroenergetycznych, ponieważ uczestnicy sprzeciwiali się stwierdzeniu nabycia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu.

W tym zakresie Sąd I instancji odwołał się do dyspozycji art. 305 ¹ w zw. z art. 49 § 1 kc i art. 352 § 1 kc oraz art. 292 kc przeprowadzając prawną analizę zgłoszone przez wnioskodawcę żądania.

Sąd Rejonowy uznał, że w przedmiotowej sprawie uczestnicy nie przedstawili żadnych okoliczności faktycznych świadczących o braku zasadności stwierdzenia nabycia przez zasiedzenie służebności przesyłu, co do obciążającej nieruchomości nr (...) (w zakresie linii wysokiego napięcia 110 kV relacji D. – O.) oraz służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu obciążającej pozostałe nieruchomości uczestników.

Sąd ten ocenił, że wskazywana przez uczestników okoliczność, że działania podjęte przez wnioskodawczynię nie mają na celu doprowadzenia do właściwego stanu prawnego urządzeń posadowionych na ich działkach.

Zdaniem Sądu Rejonowego nie były zasadne zarzuty uczestników, że na skutek podjętych przez nich działań doszło do przerwania biegu zasiedzenia, ponieważ nie przedstawili w tym zakresie żadnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń.

Sąd I instancji uznał słuszność żądań wnioskodawczyni, że budowa linii wysokiego napięcia 110 kV relacji D. – O. poprzedzona została stosownymi decyzjami administracyjnymi, które wnioskodawczyni załączyła do akt przedmiotowej sprawy. W tym zakresie Sąd ten uznał, że projekt techniczny oraz decyzja o lokalizacji inwestycji, do której dołączony został wykaz właścicieli gruntów, przez które miała przebiegać przedmiotowa linia energetyczna pozwala na przyjęcie dobrej wiary wnioskodawcy przy objęciu w posiadanie nieruchomości uczestników.

W świetle powyższego, Sąd Rejonowy przyjął, że ówczesny Zakład (...) mógł pozostawać w przekonaniu, iż przysługuje mu prawo do rozpoczęcia realizacji budowy linii wysokiego napięcia.

Sąd I instancji stanął na stanowisku, że objęcie w posiadanie przez Zakład (...) nieruchomości uczestników w zakresie budowy linii 110 kV było posiadaniem w dobrej wierze, albowiem funkcjonował on w przekonaniu, iż przysługuje mu prawo do władania nieruchomością w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu. Tym samym Sąd ten uznał, że uczestnicy w żaden sposób nie podważyli płynącego z art. 7 kc domniemania dobrej wiary.

W tych warunkach Sąd I instancji przyjął, że poprzednik prawny wnioskodawczyni przystąpił do korzystania z tego urządzenia najpóźniej w dniu odbioru technicznego w dniu 7 lutego 1992r., to uzasadnionym jest stwierdzenie, że okres zasiedzenia przedmiotowej służebności przesyłu upływał najpóźniej w dniu 7 lutego 2012r.

W tej sytuacji, co najmniej od dnia 8 lutego 2012r. wnioskodawczyni jest posiadaczką przedmiotowej służebności.

Odnośnie zaś linii średniego napięcia SN 15 kV, niskiego napięcia NN 0,4 kV i stacji transformatorowej Sąd Rejonowy uznał, że wnioskodawczyni nie wykazała, aby nieruchomości uczestników, na których urządzenia te zostały posadowione, objęła w posiadanie w dobrej wierze.

Zważywszy jednak, że zostały one wybudowane w 1971r. Sąd I instancji przyjął, że nawet przy przyjęciu złej wiary wnioskodawczyni, ale z uwzględnieniem okresu koniecznego do zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, upłynął on najpóźniej w dniu 31 grudnia 2001r., a zatem po upływie 30 lat od dokonania odbioru technicznego przedmiotowych urządzeń. Z powyższego wynika, że najpóźniej od dnia 1 stycznia 2002r. poprzednik prawny wnioskodawczyni był posiadaczem tejże służebności.

Skutkiem takich rozważań Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji orzeczenia.

W zakresie rozstrzygnięcia o kosztach sądowych Sąd I instancji uznał, że wnioskodawczyni była wyłącznie zainteresowana ustaleniem szerokości pasów służebności gruntowej o treści służebności przesyłu dotyczącej infrastruktury energetycznej zlokalizowanej na nieruchomościach uczestników, dlatego zasadnym było obciążenie jej kwotą 35.592,90,-zł tytułem reszty wynagrodzenia biegłego, tymczasowo poniesioną przez Skarb Państwa, o czym orzekł na podstawie art. 520 § 2 kpc.

W pozostałym zakresie orzeczenie o kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 kpc.

Apelację od tego postanowienia złożyli uczestnicy, którzy, po korekcie dokonanej na rozprawie apelacyjnej, zaskarżyli orzeczenie oprócz punktu VII.

Uczestnicy zarzucili zaskarżonemu postanowieniu naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na treść wydanego rozstrzygnięcia, tj.:

1.  art. 321 kpc poprzez jego niezastosowanie skutkujące wydaniem orzeczenia ponad żądanie, tj. stwierdzeniem w punkcie I i II zaskarżonego orzeczenia, iż wnioskodawczyni nabyła służebność przesyłu, co do wymienionych tam nieruchomości, w sytuacji, kiedy wniosek obejmował żądanie stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu,

2.  art. 233 § 1 kpc poprzez błędna, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego, tj.

a)  zeznań uczestników postępowania w zakresie podjętych przez nich działań skutkujących przerwaniem biegu zasiedzenia służebności poprzez uznanie, że działania te nie skutkowały przerwaniem biegu terminu zasiedzenia,

b)  dokumentów w postaci decyzji administracyjnych poprzez uznanie, że decyzja administracyjna o udzieleniu pozwolenia na budowę linii energetycznej może być podstawą do uznania dobrej wiary wnioskodawcy, w sytuacji, kiedy budowa ta odbywała się na gruncie będącym własnością uczestników, przy braku ich świadomości o toczącym się postępowaniu w przedmiocie wydania decyzji, a także jednoczesnym sprzeciwie wznoszeniu urządzeń w trakcie prowadzonych już prac budowlanych.

Mając to na uwadze uczestnicy wnieśli o:

1)  zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku w całości ewentualnie o uchylenie tego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji,

2)  zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestników kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji i o zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo zasadna i dotyczy punków I i II zaskarżonego postanowienia. W pozostałym zakresie apelacja uczestników jest bezzasadna.

Nie negując prawidłowości przeprowadzonego postępowania dowodowego i przytoczonych - w niezbędnym zakresie – ustaleń, Sąd Okręgowy uznaje, że z powyższych ustaleń Sąd pierwszej instancji wyprowadził błędny wniosek jakoby w warunkach niniejszej sprawy objęcie w posiadanie przez Zakład (...) nieruchomości uczestników w zakresie działek o numerach (...) odnośnie budowy linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV relacji D.-O. było posiadaniem w dobrej wierze i skutkiem tego upłynął z dniem 8 lutego 2012r. wymagany czas do zasiedzenia przedmiotowej służebności przesyłu.

Na początku jednak należy wskazać, że sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego (por. uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego 31 stycznia 2008r., III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55), dlatego powoływanie się w zarzutach na naruszenie prawa procesowego, ma skutek procesowy tylko do wymienionych w odwołaniu konkretnych zarzutów naruszenia procedury, z wyjątkiem powodujących nieważność postępowania.

W tym miejscu trzeba także zauważyć, że postępowanie apelacyjne, chociaż jest postępowaniem odwoławczym i kontrolnym, to jednak zachowuje charakter postępowania rozpoznawczego. Oznacza to, że sąd drugiej instancji ma pełną swobodę jurysdykcyjną, ograniczoną jedynie granicami zaskarżenia.

W konsekwencji może, a jeżeli je dostrzeże - powinien, naprawić wszystkie naruszenia prawa materialnego, niezależnie od tego, czy zostały wytknięte w apelacji, pod warunkiem, że mieszczą się w granicach zaskarżenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012r., IV CSK 290/11, LEX nr 1136006, uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna - z dnia 31 stycznia 2008r., III CZP 49/07, OSNC 2008 nr 6, poz. 55, ponadto: uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna - z dnia 23 marca 1999r., III CZP 59/98, OSNC 1999, nr 7-8, poz. 124 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2002r., V CKN 1325/00, Legalis nr 58335, z dnia 2 grudnia 2005r., II CK 287/05, OSNC 2006 nr 9, poz. 155 i z dnia 22 czerwca 2006r., V CSK 70/06, OSNC 2007 nr 4, poz. 59).

Ponadto należy zauważyć, że przepis art. 382 kpc określa podstawę merytorycznego orzekania przez Sąd drugiej instancji, która obejmuje materiał dowodowy zebrany przez sąd pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym.

W tych warunkach należy uznać, że zebrany materiał w rozumieniu tego przepisu, to dowody przeprowadzone w sprawie oraz fakty powszechnie znane, znane sądowi urzędowo, fakty przyznane, a także objęte twierdzeniami jednej strony, co do których druga strona nie wypowiedziała się. Uregulowanie to nakłada na sąd drugiej instancji obowiązek dokonania ponownie własnych ustaleń, które mogą obejmować ustalenia sądu pierwszej instancji przyjęte za własne albo różnić się od tych już poczynionych, a następnie poddania ich ocenie pod kątem prawa materialnego (zob. uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 r., III CZP 59/98, OSNC 1999, nr 7-8, poz. 124).

W tej sytuacji Sąd odwoławczy uznał, że dokonana przez Sąd Rejonowy ocena dowodów w zakresie oceny sposobu wejścia w posiadanie przez poprzednika prawnego wnioskodawcy nieruchomości uczestników w zakresie działek o numerach (...) odnośnie budowy linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV relacji D.-O. było posiadaniem w dobrej wierze i skutkiem tego upłynął wymagany czas do zasiedzenia przedmiotowej służebności przesyłu z dniem 8 lutego 2012r. została dokonana w sposób mało przekonujący oraz wskazuje na brak zrozumienia istoty problemu, będącego przedmiotem postępowania.

Sąd Rejonowy bowiem zbyt dowolnie przyjął, że projekt techniczny oraz decyzja o lokalizacji inwestycji, do których dołączony został wykaz właścicieli gruntów, przez które miała przebiegać przedmiotowa linia energetyczna, pozwala na przyjęcie dobrej wiary wnioskodawcy przy objęciu w posiadanie ww. nieruchomości uczestników.

W tym miejscu trzeba zauważyć, że do nabycia prawa podmiotowego przez zasiedzenie dochodzi w związku z faktycznym wykonywaniem przez odpowiednio długi czas takich uprawnień do lub na rzeczy, jakie składają się na treść zasiadywanego prawa. W ten sposób może być nabyta własność, użytkowanie wieczyste, ale też służebność gruntowa i służebność przesyłu.

Według ugruntowanego stanowiska Sądu Najwyższego, jeszcze przed wejściem w życie przepisów art. 305 -305 ⁴ kc normujących służebność przesyłu, możliwe było nabycie przez zasiedzenie służebności o treści służebności przesyłu, jako pewnego rodzaju służebności gruntowej (por. orzecznictwo przytoczone w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2014r., III CZP 87/13, OSNC 2014, nr 7-8, poz. 68).

Przesłanki zasiedzenia służebności gruntowej określa art. 292 kc. Zgodnie z tym przepisem w celu zasiedzenia takiej służebności konieczne jest jej posiadanie przy wykorzystywaniu trwałego i widocznego urządzenia oraz upływ - w zależności od dobrej lub złej wiary posiadacza - dwudziestu albo trzydziestu lat (art. 352 § 1, art. 336 i art. 172 kc).

Tytułem do posiadania rzeczy w zakresie prawa określonego rodzaju nie może być tytuł do władania nią w jakikolwiek sposób, lecz tylko w taki, jaki odpowiada posiadaniu charakterystycznemu dla tego prawa. Posiadanie służebności gruntowej polega na korzystaniu z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści konkretnej, zasiadywanej służebności. Tytuł do posiadania służebności gruntowej, w tym także o treści służebności przesyłu, nie może wynikać ze stosunku obligacyjnego wykreowanego umową najmu, dzierżawy, ani także z rzeczowego prawa użytkowania. Treść wymienionych tytułów posiadania nie odpowiada bowiem treści wykonywania służebności.

Na tych samych zasadach nie może być tytułem posiadania służebności o treści służebności przesyłu decyzja administracyjna, która nie kreuje tego prawa podmiotowego, lecz prowadzi do ograniczenia właściciela w jego uprawnieniach na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, choćby nawet dotyczyła szerokiego władztwa nad cudzą nieruchomością, pozwalając na wkraczanie na nią, wznoszenie na niej urządzeń, konserwowanie ich (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 2014r., III CZP 87/13, Legalis nr 797812).

Tytuł prawny do posiadania służebności, w tym także służebności przesyłu, może wynikać wyłącznie z ustanowienia na właściwej drodze tego prawa podmiotowego na rzecz podmiotu wykonującego składające się nań uprawnienia. Nie ma tytułu prawnego do korzystania z cudzej nieruchomości w zakresie treści służebności gruntowej podmiot, któremu taka służebność nie przysługuje. Źródłem powstania służebności może być zatem umowa z właścicielem zawarta z zachowaniem warunków określonych w art. 245 kc albo orzeczenie sądowe o jej ustanowieniu, czy wreszcie nabycie jej przez zasiedzenie. Nabyć służebność gruntową przez zasiedzenie może jednak tylko ten podmiot, który wcześniej wykonywał na tym gruncie uprawnienia jego posiadania bez ważnego tytułu, a zatem bezprawnie.

Długość okresu, przez który nieuprawniony musi korzystać z cudzej nieruchomości w zakresie treści służebności gruntowej w celu jej nabycia przez zasiedzenie zależy od tego, czy jego posiadanie wykonywane jest w dobrej, czy w złej wierze. Kodeks cywilny odwołuje się do domniemania dobrej wiary przy ocenie skutków stanów faktycznych i stosunków prawnych, w obrębie, których ma ona znaczenie (art. 7 kc), ale nie definiuje tego pojęcia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wypracowane zostały dwa poglądy na temat sytuacji, w których można przypisać dobrą wiarę osobie wykonującej pewne uprawienia.

Według poglądu tradycyjnego, dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu, że danej osobie przysługuje wykonywane przez nią prawo (por. m.in. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 11 grudnia 1975r., III CZP 63/75, OSNCP 1976, nr 12, poz. 259, uchwałę Sądu Najwyższego z 24 marca 1980r., III CZP 14/80, OSNCP 1980, nr 9, poz. 161).

Drugie stanowisko zakłada, że dobra wiara posiadacza jest równoznaczna z jego przekonaniem, opartym na obiektywnych przesłankach, wywodzących się ze stosunku będącego podstawą i przyczyną konkretnego stanu faktycznego, iż wykonując w swoim imieniu prawo, niczyjego prawa nie narusza (por. m.in. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 25 maja 1955r., I CO 14/55, OSNCK 1956, nr 4, poz. 92).

W tych warunkach, biorąc pod uwagę okoliczności sprawy i zaoferowane dowody, należy uznać, że Sąd I instancji pominął w tym zakresie to, iż przyjęte rozumienie dobrej wiary w związku z wykonywaniem posiadania prowadzącego do zasiedzenia, w tym służebności o treści służebności przesyłu, oznacza, że za osobę zasiadującą tę służebność w dobrej wierze można uznać jedynie tego, kto korzysta z cudzej nieruchomości nie w zakresie treści dowolnego prawa, ale wyłącznie w zakresie służebności o treści służebności przesyłu, a w konkretnych okolicznościach jego błędne przekonanie o przysługiwaniu mu uprawnień mieszczących się w zakresie tej służebności jest usprawiedliwione.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 6 lipca 2018r. (II CSK 519/17, Legalis nr 1804721) wytworzenie się błędnego, ale usprawiedliwionego przekonania o powstaniu na rzecz przedsiębiorcy korzystającego z urządzeń przesyłowych posadowionych na cudzym gruncie służebności o treści służebności przesyłu musiałoby mieć oparcie w zdarzeniach, których zaistnienie mogło wywołać takie przekonanie.

W niniejszej sprawie taka sytuacja nie zachodziła, ponieważ uczestnicy już na początku inwestycji sprzeciwiali się prowadzeniu na ich gruntach w 1991r. prac związanych z pobudowaniem linii wysokiego napięcia, zgłaszali też powstałe szkody (zeznania uczestnika –k. 421 i opinia szacunkowa – k. 236).

Poprzednik prawny wnioskodawcy zaś nie miał zgody uczestników na wejście z pracami na ich nieruchomości.

W każdym razie takie dowody nie zostały przedstawione, ani nie były zaoferowane, a uczestnicy zaprzeczyli, aby wyrazili zgodę na sporną inwestycję w 1991r. lub aby otrzymali decyzję wywłaszczeniową ww. prac poprzednika prawnego wnioskodawcy na swoich gruntach.

W tym miejscu należy zauważyć, że po obaleniu domniemania z art. 7 kc, ciężar dowodu w przedmiotowym zakresie spoczywał na wnioskodawcy (art. 6 kc i art. 232 kpc).

Sąd Najwyższy w tym orzeczeniu zauważył również, że uprawnienie do dysponowania nieruchomością na cele inwestycyjne na gruncie prawa budowlanego mogło jednak wynikać ze stosunku obligacyjnego między inwestorem a właścicielem nieruchomości, a o istnieniu takiego stosunku może świadczyć np. to, że właściciel nieruchomości, po doręczeniu mu decyzji o pozwoleniu na wybudowanie urządzeń przesyłowych na jego gruncie, nie kwestionował przesłanek, które leżały u podstaw jej wydania i nie wnosił dostępnych mu środków zaskarżenia.

Taka sytuacja nie zachodziła w warunkach niniejszej sprawy.

W tym miejscu warto podkreślić, że decyzja o pozwoleniu na budowę oraz poprzedzająca ją decyzja o warunkach zabudowy, wydawana dla obszaru, dla którego brak miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, bezpośrednio legalizują jedynie zamierzenia budowlane inwestora, w tym także przedsiębiorcy prowadzącego działalność przy wykorzystaniu urządzeń przesyłowych. Decyzje te nie tworzą tytułu prawnego do korzystania z cudzej nieruchomości, w tym także w zakresie treści służebności przesyłu.

Z tej przyczyny w orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, że ich wydanie nie przesądza dobrej wiary podmiotu, który na cudzej nieruchomości wybudował urządzenia przesyłowe i korzystał z nich w zakresie treści tej służebności (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2005r., III CZP 29/05, OSNC 2006, nr 4, poz. 64 i z dnia 20 listopada 2015r., III CZP 76/15, OSNC 2016, nr 12, poz. 138 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2005r., IV CK 82/05, Legalis nr 92761, z dnia 29 stycznia 2008r., IV CSK 410/07 i z dnia 6 maja 2009r., II CSK 594/08, Legalis nr 260250).

O zakwalifikowaniu posiadania służebności, jako wykonywanego w dobrej wierze mogłyby świadczyć inne okoliczności ustalone w konkretnej sprawie, ale nie samo to, że posiadacz służebności uzyskał decyzję o pozwoleniu na budowę i na jej podstawie wzniósł urządzenia, których legalnemu utrzymywaniu na gruncie ma służyć zasiadywana służebność.

W uchwale z dnia 8 grudnia 2016r., III CZP 86/16 ( OSNC 2017, nr 9, poz. 98) oraz we postanowieniu z dnia 20 kwietnia 2017r., II CSK 344/16, Legalis nr 1640722) Sąd Najwyższy wyłożył, że rozstrzygnięcie, czy uzyskanie posiadania służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu nastąpiło w złej wierze, powoduje konieczność uwzględnienia całokształtu okoliczności poprzedzających i towarzyszących uzyskaniu posiadania służebności. Decydująca dla tej oceny jest chwila objęcia nieruchomości przez posiadacza w faktyczne jej władanie (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2003r., III CZP 35/03 i z dnia 22 kwietnia 2016 r., II CSK 512/15, Legalis nr 1472304).

Obalenie tego domniemania (art. 7 kc) obciąża właściciela nieruchomości i uczestnicy temu podołali w niniejszej sprawie.

Z całokształtu okoliczności wynika, że poprzednik prawny wnioskodawcy, jako przedsiębiorca przesyłowy w chwili uzyskania posiadania działek nr (...) nieruchomości uczestników wiedział lub powinien był wiedzieć przy zachowaniu wymaganej staranności, że co do nieruchomości uczestników, na której zlokalizowane były urządzenia przesyłowe wysokiego napięcia, że nie przysługiwało mu w 1991r. prawo o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Taki wniosek wynika z tego, że poprzednik prawny wnioskodawcy uzyskał władztwo ww. działek całkowicie samowolnie, czyli bez zawarcia odpowiedniej umowy z uczestnikami i bez uzyskania odpowiedniej decyzji administracyjnej na podstawie właściwych przepisów.

W warunkach niniejszej sprawy z zabranych dowodów wynika ponadto, że poprzednik prawny wnioskodawcy w chwili uzyskania posiadania w 1991r. wiedział, iż uczestnicy sprzeciwiali się, aby na ich nieruchomości były zlokalizowane urządzenia przesyłowe linii wysokiego napięcia.

Tym samym wejście przez poprzednika prawnego wnioskodawcy w posiadanie działek nr (...) nieruchomości uczestników nie może być traktowane, jako przejaw dobrej wiary przedsiębiorstwa przesyłowego w rozumieniu art. 292 w zw. z art. 172 kc, a tym bardziej, że przysługiwało temu przedsiębiorstwu prawo o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

W pozostałym zakresie, co do pozostałej części zaskarżonego postanowienia, wbrew stawianym zarzutom, ogólnie sformułowanym, ale jednak przedstawionymi w apelacji, Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia powołanych w apelacji przepisów prawa materialnego oraz procesowego, ponieważ poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, na podstawie, których wyciągnął właściwe wnioski, dające podstawę do podjęcia przedmiotowego rozstrzygnięcia. Ustalenia te i oceny Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, zwracając uwagę, że nie ma wobec tego potrzeby procesowej przeprowadzania na nowo w uzasadnieniu tego orzeczenia oceny każdego ze zgromadzonych dowodów (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998r., III CKN 792/98, OSNC 1999 nr 4, poz. 83, z dnia 23 lipca 2015r., I CSK 654/14, Legalis nr 1325762, z dnia 11 maja 2016r., z dnia 26 stycznia 2017r., I CSK 54/16, Legalis nr 1591680, z dnia 15 lutego 2018r., I CSK 215/17, Legalis nr 1768192 i z dnia 4 grudnia 2018r., IV CSK 213/18, Legalis nr 1852711 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2017r., I CSK 93/17, Legalis nr 1611995 i z dnia 31 stycznia 2018r., I CSK 222/17, Legalis nr 1754802).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwalał na przyjęcie, że doszło zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2002r. nabycie przez zasiedzenie służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu linii niskiego i średniego napięcia o treści opisanej w punktach III-VI na nieruchomości uczestników położonej w B., gmina D. obejmujące działki nr (...).

Wnioskodawca wykazał w postępowaniu przed Sądem I instancji, że zostały spełnione przesłanki do nabycia przez poprzednika prawnego wnioskodawcy tego prawa, ponieważ to przedsiębiorstwo pobudowało trwałe i widoczne urządzenia elektroenergetyczne na nieruchomości uczestników i korzystało z tej nieruchomości, przez co najmniej 30 lat. Wnioskodawca również jest następcą prawnym przedsiębiorstwa państwowego, które pobudowało ww. urządzenia i to posiadanie było nieprzerwane do chwili orzekania w rozumieniu art. 123 § pkt 1 w zw. z art. 175 i art. 292 kc.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 385 w zw. z art. 13 § 2 kpc Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji postanowienia.

Z uwagi na wynik postępowania apelacyjnego i rodzaj sprawy Sąd odwoławczy o kosztach postępowania za II instancję rozstrzygnął na podstawie art. 520 § 1 kpc.

Jacek Barczewski Mirosław Wieczorkiewicz Agnieszka Żegarska