Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Grażyna Kobus

Sędziowie: SO Barbara Nowicka

SO Aleksandra Żurawska

Protokolant: Elżbieta Janus

po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2019 r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. w W.

przeciwko A. J.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego w Świdnicy

z dnia 2 października 2018 r., sygn. akt I C 17/18

oddala apelację.

(...)

Sygn. akt II Ca 180/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 2 października 2018 r., Sąd Rejonowy w pkt I oddalił powództwo, zaś w pkt II orzekł o kosztach procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 lipca 2015 roku (...) S.A. z siedzibą w W. zawarł z pozwaną A. J. umowę kredytu gotówkowego Nr (...) na dowolny cel konsumpcyjny na kwotę 41.353,95zł. W umowie wskazano, że informacja o wypłacie kredytu przekazywana jest kredytobiorcy w formie wiadomości e-mail i sms. Umowa zawarta została na czas określony, do dnia spłaty ostatniej raty kredytu, tj. do 28.07.2022r, a termin spłaty pierwszej raty przypada w dniu 28.08.2015r. W § 3 umowy określono, że liczba rat kredytu wynosi 84, a raty miesięczne są równe. Środki z kredytu miały być wpłacone przez bank do 5 dni roboczych licząc od dnia zawarcia umowy na rachunek prowadzony w banku o nr (...). Zgodnie z §11 pkt 1 umowy, w przypadku niespłacenia w umówionym terminie kredytu (…), bank wezwie kredytobiorcę do niezwłocznego wpłacenia wymaganych należności. Niespłacenie kredytu w umówionym terminie może skutkować wypowiedzeniem umowy przez bank. Do umowy załączono harmonogram spłat kredytu, w którym ustalono wysokość jednej miesięcznej raty na 623,94zł i określono, że spłata nastąpić ma na rachunek o nr (...). Pismem z dnia 31.07.2017r. mBank poinformował pozwaną, że w związku z brakiem spłaty zadłużenia z tytułu umowy do której przypisano rachunek bankowy o nr (...) został złożony do Sądu Rejonowego L. (...) w L. w dniu 27.07.2017r. pozew o zapłatę kwoty 39.920,84zł wraz z dalszymi odsetkami. W dniu 9 sierpnia 2017r. pozwana przesłała do strony powodowej maila w sprawie nr akta: (...) dot. porozumienia i ustalenia warunków spłaty. Wskazała w nim, że jest osobą bezrobotną wykonującą pracę dorywczą za 200zł tygodniowo. W piśmie tym pozwana opisała trudną sytuację materialną swojej rodziny wskazując, że jest w stanie spłacać miesięcznie 300 zł. Strona powodowa w dniu 28.01.2017r. sporządziła pismo, którym wobec braku spłaty zobowiązania zgodnie z warunkami umowy, wypowiedziała pozwanej umowę kredytu o nr (...) i numerze rachunku (...) z zachowaniem 30-sto dniowego okresu wypowiedzenia. W piśmie wskazano, że wpłaty kwoty 38.497,68zł dokonać należy na rachunek (...), a w przypadku braku wpłaty całkowitej kwoty zobowiązania, (...) S.A. będzie uprawniony do podjęcia działań sądowo- egzekucyjnych.

Rozważając tak ustalony stan faktyczny, Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że powództwo podlegało oddaleniu. Sąd Rejonowy wskazał, że strona powodowa wywodziła swoje roszczenie z umowy kredytu gotówkowego Nr (...) z dnia 28 lipca 2015r. i rachunku prowadzonego w banku o nr (...). Pozwana zakwestionowała zarówno istnienie samej umowy, wysokość roszczenia jak i udowodnienie żądania, jednakże zarzuty te nie zostały uznane za zasadne. Sąd pierwszej instancji zważył, że w obecnym kształcie procesu cywilnego ustawowo podkreślono jego kontradyktoryjny charakter, czego potwierdzeniem są regulacje zawarte w art. 232 kpc i art. 6 kc. Ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania. To one są dysponentem toczącego się procesu i od nich zależy jego wynik. Mają bowiem obowiązek przejawiać aktywność, w celu wykazania wszystkich istotnych okoliczności i faktów, z których wywodzą skutki prawne. Ciężar udowodnienia zaistnienia zdarzenia w postaci zawarcia umowy, jej warunków, skutecznego wypowiedzenia przedmiotowej umowy niewątpliwie spoczywał na stronie powodowej, która w ocenie Sądu nie sprostała temu obowiązkowi. Odnosząc się do umowy, jaką przedłożyła strona powodowa na dowód zawarcia z pozwaną zobowiązania kredytowego, a którą to umowę zakwestionowała pozwana, w przekonaniu Sądu Rejonowego, pismo przedłożone do akt sprawy, jakkolwiek zawiera w sobie treści dotyczące pozwanej, zobowiązania o nr (...) - umowy kredytu gotówkowego, o tyle jednak nie zawiera żadnego podpisu. Nie jest to ani oryginał umowy, ani też jego odpis. Nadto, w sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana zażądała złożenia przez stronę powodową oryginału umowy z której wywodzi roszczenie. Mimo tego wezwania, strona powodowa przedkładając do akt sprawy dowody, nie wywiązała się z wynikającego z treści art.129 § 1 k.p.c. obowiązku. Zgodnie z art. 129 § 1 kpc strona powołująca się w piśmie na dokument jest obowiązana na żądanie przeciwnika złożyć oryginał dokumentu w sądzie jeszcze przed rozprawą. Obowiązek złożenia dokumentu dotyczy zarówno sytuacji, gdy strona w piśmie procesowym powołuje się na dokument, nie składając jego odpisu w sądzie, jak i sytuacji, gdy odpis tego dokumentu (najczęściej w formie odbitki kserograficznej) zostaje dołączony do pisma procesowego. Zgłoszenie tego żądania może nastąpić w formie pisma procesowego lub też ustnie na rozprawie (art. 125 § 1 kpc) i nie jest ograniczone żadnym terminem. Jeżeli strona powołuje się w pozwie na dowód z dokumentu, musi się liczyć z tym, że będzie obowiązana złożyć w sądzie oryginał dokumentu i to nie tylko wtedy, gdy nie złożyła jego odpisu, ale także wtedy, gdy jego odpis był załącznikiem pisma. Obowiązek ten powstaje z chwilą zgłoszenia przez stronę przeciwną żądania złożenia dokumentu w oryginale, lecz może powstać także w wyniku zarządzenia sądu (art. 248 § 1 kpc). Obowiązek złożenia w sądzie oryginału dokumentu powstaje automatycznie z chwilą zgłoszenia przez stronę przeciwną takiego żądania, a więc bez potrzeby wydawania przez sąd jakichkolwiek rozstrzygnięć w tym przedmiocie. Różni się więc on od obowiązku przedstawienia dokumentu na zarządzenie sądu w trybie art. 248 kpc, gdyż wówczas obowiązek ten uzależniony jest od decyzji sądu i ma szerszy zasięg podmiotowy, ponieważ obejmuje każdego, u kogo określony dokument się znajduje. Artykuł nie określa expressis verbis sankcji za niepodporządkowanie się żądaniu przeciwnika, jednak zaniechanie obowiązku wynikającego z tego przepisu podlega ocenie przez pryzmat art. 233 § 2 kpc Sąd powinien zatem ocenić, jakie znaczenie należy nadać odmowie przedstawienia przez stronę dowodu, uwzględniając również dyrektywy wynikające z art. 3. Z zaniechaniem złożenia oryginału dokumentu nie można automatycznie wiązać utraty przez odpis dokumentu waloru dokumentu i dowodu w sprawie. Od momentu zaopatrzenia kserokopii w oświadczenie o jej zgodności z oryginałem kserokopia jest dokumentem świadczącym o istnieniu oryginału o treści i formie w niej odwzorowanej. Funkcją tego przepisu jest umożliwienie przeciwnikowi procesowemu strony zapoznania się z oryginałami powołanych jako dowody dokumentów w celu przygotowania ewentualnej obrony. Stąd na żądanie przeciwnika strona powinna złożyć oryginał dokumentu w sądzie jeszcze przed rozprawą, nie oczekując na postanowienie sądu, które w przedmiotowej sprawie nie jest wymagane, gdyż źródłem powstania obowiązku jest samo żądanie przeciwnika. Sąd Rejonowy zważył, że ile powołany komentarz odnosi się do „odpisów” dokumentów, o tyle pisma załączone przez stronę powodową, za wyjątkiem „wypowiedzenia umowy” (k. (...)), nie mają takiego przymiotu. Brak w nich jakiegokolwiek podpisu, a tym bardziej potwierdzenia za zgodność z oryginałem sporządzonego przez radcę prawnego, adwokata- pełnomocnika strony, czy notariusza. Wątpliwości Sądu pierwszej instancji dotyczyły również zapisy tego pisma w zakresie numeru rachunku o nr (...), który otwarty został dla obsługi kredytu, a zapisem pisma strony powodowej z dnia 28.01.2018r. w którym wskazano, obok nr rachunku podanego powyżej do dokonania wpłaty, również rachunek o nr (...). Z żadnej z treści złożonych przez stronę powodową pism nie wynika, czego dotyczy rachunek o nr (...), choć w piśmie z dnia 28.01.2018r. zawarty został zapis: „wypowiada Pani umowę (...)o numerze (...) o numerze rachunku (...)”, choć numer ten nie wynika z zapisów „umowy”. Na wykazanie wypowiedzenia umowy strona powodowa przedłożyła jedynie pismo z dnia 28 stycznia 2017 roku (k. (...)), pomijając przy tym zupełnie jego skuteczność, poprzez wykazanie doręczenia tego wypowiedzenia pozwanej. Wprawdzie strona powodowa przedłożyła na k. (...)potwierdzenie odbioru przesyłki, jednak numer znajdujący się na niej nie pokrywa się z numerem „wypowiedzenia z dnia 28.10.2017r.”. Odnosząc się do przesłanego przez pozwaną maila o uznaniu roszczenia, Sąd Rejonowy stwierdził, że z jego treści nie można było wywieść, a nawet wywnioskować jakiego zobowiązania dotyczy. Podpisująca się pod pismem A. J. powołała się na numer akt (...) (k. (...)), gdy w piśmie strony powodowej do pozwanej z dnia 31.07.2017r. strona powodowa (...) S.A. wskazał numer akt: (...) Tym samym więc brak jest podstaw do uznania, że treść pisma pozwanej dotyczy umowy, będącej przedmiotem sporu. Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że powództwo podlegało oddaleniu.

W apelacji od powyższego wyroku, powód zarzucił naruszenie:

1.  art. 6 kc, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że powód nie wykonał ciążącego na nim obowiązku dowodowego pomimo, że na okoliczność podniesionych tez złożył dowody, w szczególności umowę kredytu gotówkowego, historię spłaty, wypowiedzenie umowy oraz korespondencję prowadzoną między stronami;

2.  art. 7 ustawy Prawo Bankowe, poprzez pominięcie przepisów o możliwości zawarcia umowy w formie elektronicznej, a nadto uznanie, że elektroniczne zestawienie operacji jest wydrukiem i wymaga podpisu lub stempla dla swojej ważności;

3.  art. 60 kc w zw. z art. 78 § 1 kc w zw. z art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, poprzez ich pominięcie oraz błędną wykładnię, a mianowicie przyjęcie, że oświadczenie woli o zawarciu umowy kredytu dla swojej ważności wymaga formy pisemnej, w sytuacji, gdy prawidłowa wykładnia prowadzi do wniosków, że forma pisemna zastrzeżona została jedynie dla celów dowodowych;

4.  art. 231 kpc, poprzez przyjęcie, że dowody zgromadzone w sprawie nie wskazują na zawarcie umowy kredytu, mimo istnienia ku temu dostatecznej podstawy w zebranym materiale dowodowym;

5.  art. 129 § 1 kpc, poprzez błędne przyjęcie, że załączone przez powoda dokumenty nie spełniają wymogów formalnych dokumentu oraz błędne przyjęcie, że jedynie dokument poświadczony przez profesjonalnego pełnomocnika za zgodność z oryginałem ma moc dowodową;

6.  art. 3 kpc w zw. z art. 232 kpc, poprzez uznanie, że powód nie wypełnił ciążącego na nim obowiązku i nie przedstawił dowodów na poparcie swoich twierdzeń;

7.  art. 233 kpc w zw. z art. 245 kpc w zw. z art. 308 kpc i art. 309 kpc, polegające na błędnym uznaniu, że między stronami nie doszło do zawarcia umowy kredytu, nie wykazania przez stronę powodową swojego roszczenia oraz błędne uznanie, że w poczet materiału dowodowego powód przedstawił niepodpisane wydruki. Nadto, niezastosowanie i zaniechanie przeprowadzenia dowodów z przedłożonych w sprawie dokumentów;

8.  art. 228 kpc, polegające na przyjęciu, że powód nie wykazał, iż numer rachunku bankowego do spłaty objętej umową pożyczki stanowi nowy, windykacyjny numer rachunku bankowego przypisanego do pożyczki;

9.  art. 230 kpc, poprzez uznanie ogólnikowego zaprzeczenia pozwanego i przyjęcie, że skutecznie zaprzeczył wszelkim okolicznościom powołanym w pozwie.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, strona skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja nie jest zasadna. Co prawda rację na skarżący zarzucając, iż w przypadku umowy kredytu nie było koniecznym zawarcie umowy w formie pisemnej. Tak więc rozważania Sądu I instancji dotyczące wymogu przedłożenia przez stronę powodową umowy o kredyt zawierającą oryginalny podpis nie są trafne. Trzeba pamiętać, że w niniejszej sprawie miało dojść do zawarcia umowy kredytu w formie elektronicznej, co jest zgodnie z art. 7 ustawy prawo bankowe, który stanowi, że oświadczenia woli związane z dokonywaniem czynności bankowych mogą być składane w postaci elektronicznej. Jak wynika ze stanowiska doktryny, wobec tak brzmiącego przepisu, należy uznać, że oświadczenia te zawarte zgodnie z wymogami przewidzianymi w powyższym przepisie spełniają wymóg złożenia oświadczenia woli w formie pisemnej. Są to więc formy równoważne. Należy również wskazać, że dla skutecznego zawarcie umowy kredytu w formie elektronicznej nie jest konieczne opatrzenie dokumentu umowy przez strony własnoręcznym podpisem albo podpisem elektronicznym. Jak wynika z Regulaminu udzielania kredytów konsumpcyjnych dla osób fizycznych w ramach bankowości detalicznej (...) SA zawarcie umowy następuje w jednej z dwóch form: pisemnej lub elektronicznej / § 7 ust. 1 regulaminu/. Z kolei z § 8 ust. 1 regulaminu wynika, że zawarcie umowy w formie elektronicznej następuje w jednym z poniższych trybów:

1/ za pośrednictwem serwisu transakcyjnego banku lub

2/ za pośrednictwem(...) / Biura (...) / lub

3/ z wykorzystaniem przelewu z innego Banku, stanowiącym wyraz oświadczenia woli kredytobiorcy oraz służącym weryfikacji jego tożsamości.

Zawarcie umowy w formie elektronicznej, w trybie wskazanym w ust. 1 pkt 1 i 2 wymaga dodatkowo uprzedniej aktywacji kanałów dostępu oraz zidentyfikowania wnioskodawcy zgodnie z postanowieniami § 12 regulaminu / ust. 3 § 8 regulaminu /.

Mając na uwadze te unormowania regulaminu należy przede wszystkim wskazać, że strona powodowa w żaden sposób nie wskazała ani tym bardziej nie udowodniła w jakim trybie / wynikającym z przytoczonego wyżej przepisu regulaminu/ przedmiotowa umowa z pozwaną została zawarta. Skoro pozwana już w sprzeciwie od nakazu zapłaty /k. (...) / kwestionowała sam fakt zawarcia umowy kredytu, udowodnienie okoliczności w jakich doszło do zawarcia tejże umowy było koniecznym. Należy również wskazać, że zgodnie z § 9 ust. 3 regulaminu warunki udzielenia kredytu są przesyłane w postaci elektronicznego komunikatu dostępnego w serwisie transakcyjnym Banku. Przesłanie warunków udzielenia kredytu w tym trybie jest równoznaczne ze złożeniem przez Bank oferty zawarcia umowy, zgodnie z tymi warunkami. Z kolei ust. 6 tego paragrafu stanowi, że przyjęcie oferty zawarcia umowy wymaga akceptacji oferty przez wnioskodawcę hasłem jednorazowym, kodem (...) lub numerem (...) do aplikacji mobilnej za pośrednictwem serwisu transakcyjnego Banku. Akceptacja warunków umowy w sposób opisany wyżej oznacza złożenie przez wnioskodawcę oświadczenia woli o zawarciu z Bankiem umowy zgodnej z tymi warunkami / ust. 7 § 9 regulaminu /. W przedmiotowej sprawie strona powodowa w żaden sposób nie wykazała w jaki sposób doszło do złożenia przez pozwaną oświadczenia woli o zawarciu umowy kredytu. W końcu należy przywołać treść ust. 9 § 9 regulaminu, z którego wynika, że po zwarciu umowy w trybie opisanym wyżej, Bank prześle niezwłocznie do kredytobiorcy potwierdzenie zawarcia umowy w formie pisemnej lub elektronicznej przy pomocy wiadomości e- mail lub w formie pliku (...). Co prawda w aktach sprawy zostało przedłożone potwierdzenie zawarcia umowy kredytu gotówkowego / k. (...)/, jednak strona powodowa w żaden sposób nie wykazała, że dokument ten został doręczony pozwanej. Nie można natomiast zgodzić się ze stroną powodową, że pozwana dokonała czynności „uznaniowych” m.in. poprzez wysyłanie maili z propozycjami spłaty. Do akt sprawy został załączony tylko jeden mail pozwanej /k. (...) /, z którego w żaden sposób nie wynika jakiej umowy kredytowej on dotyczy, zaś numer akt, na który powołała się w nim pozwana nie zgadza się z numerem akt wskazanym w piśmie Banku z dnia 31 lipca 2017r / k. (...) /. Jeśli zaś chodzi o fakt wpłat przez pozwaną określonych kwot, to został on przedstawiony jako wydruk komputerowy zatytułowany „elektroniczne zestawienie operacji” / k. (...) /, jednak w dokumencie tym nie wskazano nawet numeru czy daty umowy kredytowej, której on miałby dotyczyć zaś podany tam nr rachunku kredytowego różni się od tego, który został wskazany w umowie kredytowej, w harmonogramie spłat, w potwierdzeniu zawarcia umowy kredytowej oraz w formularzu na k. 59. Numer rachunku wskazany w elektronicznym zestawieniu operacji pojawił się dopiero w wypowiedzeniu umowy kredytowej z dnia 28 stycznia 2017r / k. (...)/ jako numer rachunku kredytowego, co z kolei jest niezgodne z brzmieniem umowy o kredyt.

Mając na uwadze te wszystkie okoliczności należało uznać, iż ostatecznie trafnym jest uznanie przez Sąd Rejonowy, że strona powodowa nie udowodniła faktu i okoliczności zawarcia umowy o kredyt i złożenia w tym względzie niezbędnych oświadczeń woli przez strony. Z tych więc względów nie doszło w niniejszej sprawie do naruszenia art. 6 kc, art. 60 kc oraz art. 231 kpc czy art. 233 w zw. z art. 245, 308 i 309 kpc, a także art. 228 kpc.

Z tych wszystkich względów apelacja strony powodowej jako pozbawiona podstaw musiała podlegać oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

(...)