Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący SSR (del.) Kamil Gołaszewski

Protokolant Katarzyna Konarzewska

po rozpoznaniu 29 marca 2019 roku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Banku (...) SA w W.

przeciwko J. O. (1), M. A.

o zapłatę

na skutek zarzutów pozwanych od nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Warszawie z 16 lipca 2015 roku, sygn. XXV Nc 524/15

I.  nakaz zapłaty z 16 lipca 2015 roku utrzymuje w mocy w stosunku do pozwanych J. O. (1) i M. A.:

1.  co do kwoty 3 630 669,34 zł (trzy miliony sześćset trzydzieści tysięcy sześćset sześćdziesiąt dziewięć złotych trzydzieści cztery grosze) oraz co do ustawowych odsetek za opóźnienie:

a)  od kwoty 5 230 201,04 zł (pięć milionów dwieście trzydzieści tysięcy dwieście jeden złotych cztery grosze)

- za okres od 21 kwietnia 2015 roku do 22 lipca 2015 roku,

b)  od kwoty 4 651 353,34 zł (cztery miliony sześćset pięćdziesiąt jeden tysięcy trzysta pięćdziesiąt trzy złote trzydzieści cztery grosze)

- za okres od 23 lipca 2015 roku do 14 września 2017 roku,

c)  od kwoty 3 630 669,34 zł (trzy miliony sześćset trzydzieści tysięcy sześćset sześćdziesiąt dziewięć złotych trzydzieści cztery grosze)

- za okres od 15 września 2017 roku do dnia zapłaty,

2.  co do kwoty 32 234 zł (trzydzieści dwa tysiące dwieście trzydzieści cztery złote) tytułem kosztów procesu,

przy czym odpowiedzialność pozwanych jest solidarna z odpowiedzialnością D. B., stwierdzoną tym nakazem

II.  w pozostałym zakresie uchyla zaskarżony nakaz zapłaty i postepowanie umarza.

sygn. XXV C 1564/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 29 czerwca 2015 r. złożonym w sądzie w dniu 30 czerwca 2015 r. powód, (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W., wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych J. O. (1), D. B. i M. A. na podstawie weksla w postępowaniu nakazowym kwoty 5 230 201,04 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że jest w posiadaniu dwóch weksli, które stanowią zabezpieczenie dwóch umów kredytu inwestycyjnego zawartych pomiędzy powodem a (...) sp. z o.o. Weksle zostały poręczone przez pozwanych. Sumy wekslowe odpowiadają wysokości zobowiązań z tytułu kredytów inwestycyjnych (pozew k. 6-15).

16 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie wydał pod sygn. akt XXV Nc 524/15 nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla zgodnie z żądaniem pozwu (nakaz zapłaty k. 265).

Pozwani wnieśli zarzuty od nakazu zapłaty, zarzucając m.in. sfałszowanie podpisów na wekslu, niewyrażenie przez pozwanych jako poręczycieli wekslowych zgody na 11 pierwszych aneksów do umów kredytu, których zabezpieczenie stanowiły poręczone przez pozwanych weksle i spłacenie zobowiązania kredytowego przez poręczyciela cywilnego. Ponadto J. O. (1) podniósł, że poręczenia weksla dokonał w stanie wyłączającym świadome podjęcie decyzji i wyrażenie woli z powodu złego stanu zdrowia i przyjmowania silnych leków przeciwbólowych, zaś M. A. podniósł istnienie ustnego porozumienia stron co do niedochodzenia należności wobec poręczycieli wekslowych do czasu zakończenia postępowania upadłościowego prowadzonego wobec (...) sp. z o.o., ewentualnie poręczyciele mieli dokonać spłat w ratach w trybie pozasądowym (zarzuty k. 274-279, 289-293).

Postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie odrzucił zarzuty wniesione przez D. B. (postanowienie o odrzuceniu zarzutów k.453).

Pismem procesowym z dnia 8 marca 2019 r. powód, w związku z częściową spłatą zadłużenia w trakcie procesu, zmodyfikował powództwo, wnosząc o utrzymanie w mocy nakazu zapłaty w części nakazującej pozwanym J. O. (1) i M. A., aby zapłacili solidarnie na rzecz powoda kwotę 3 630 669,34 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 5 230 201,04 zł od dnia 21 kwietnia 2015 r. do dnia 22 lipca 2015 r., od kwoty 4 651 353,34 zł od dnia 23 lipca 2015 r. do dnia 14 września 2017 r. oraz od kwoty 3 630 669,34 zł od dnia 15 września 2017 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 32 234 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania w tym kwotę 7 200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz kwotę 34 zł tytułem zwrotu opłaty od udzielonego pełnomocnictwa, przy czym zapłata ww. kwot nastąpi solidarnie z D. B., którego obowiązek zapłaty wynika z nakazu zapłaty z dnia 16 lipca 2015 r. W pozostałym zakresie powód cofnął pozew (pismo procesowe z 08.03.2019 r. k.754).

W dalszym toku sprawy stanowisko stron nie uległo zmianie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

10 grudnia 2009 r. powód, (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W., zawarł z (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. Umowy kredytu inwestycyjnego dla posiadaczy rachunków bieżących (...) w walucie (...)nr (...) oraz nr (...) (umowy kredytu inwestycyjnego k. 98-102, 118-122).

Na podstawie Umowy nr (...) powód udzielił (...) sp. z o.o. kredytu w kwocie 3 050 000 zł na finansowanie kosztów netto budowy budynku usługowego o funkcji gastronomiczno-bankietowo-hotelowej zlokalizowanego w T., zaś na podstawie Umowy nr (...) – kredytu w kwocie 570 000 zł na wyposażenie tego budynku (§1 ust. 1-2 umów).

Zgodnie z §4 ust. 1-5 Umów kredytu kwota wykorzystanego kredytu jest oprocentowana w stosunku rocznym według zmiennej stopy procentowej równej wysokości stawki referencyjnej WIBOR-3M powiększonej o marżę banku w wysokości 4,8 % (w przypadku kredytu na wyposażenie budynku) oraz 7,7 % (w przypadku kredytu na budowę budynku).

Kredytobiorca zobowiązał się do spłaty kredytów w równych ratach kapitałowych płatnych 20-go dnia każdego miesiąca począwszy od stycznia 2011 r., przy czym w przypadku kredytu na budowę budynku raty wynosiły po 12 000 zł w okresie pierwszych 5 lat transakcji kredytowej (§8).

Odsetki od wykorzystanego kredytu płatne są do 9-go (kredyt na budowę budynku) oraz do 20-go (kredyt na wyposażenie budynku) dnia każdego miesiąca począwszy od dnia następującego pod pierwszej wypłacie kredytu (§5 ust.1).

Spłata kredytu oraz odsetek następuje w formie obciążenia przez bank wskazanego w umowie rachunku bieżącego kredytobiorcy (§5 ust.2 oraz §9 i 17).

Zgodnie z §11 ust.1-4 oraz §12 bank może wypowiedzieć Umowy w razie niezaspokojenia wymagalnych roszczeń z tytułu udzielonego kredytu ze wskazanego w umowie rachunku bieżącego kredytobiorcy. Termin wypowiedzenia wynosi 30 dni, zaś w przypadku zagrożenia upadłością kredytobiorcy – 7 dni (§11 ust.5).

W przypadku opóźnienia w spłacie kredytu lub jego części bank pobierze odsetki od niespłaconej kwoty za okres od dnia następującego po dniu, w którym powinna nastąpić spłata do dnia dokonania spłaty, według zmiennej stopy procentowej przewidzianej dla kredytów przeterminowanych i kredytów postawionych, po upływie terminu wypowiedzenia, w stan natychmiastowej wymagalności, na cele gospodarcze i mieszkaniowe, określonej w uchwale Zarządu (...) SA obowiązującej w okresach, za które oprocentowanie jest naliczane i podawanej do wiadomości klientom w Komunikacie (...)SA udostępnionym w lokalach oddziałów, niezależnie od innych form powiadomienia. Stopa oprocentowania należności przeterminowanych może ulegać zmianie w okresie obowiązywania umowy w zależności od sytuacji gospodarczej i zmian na rynku pieniężnym, a zwłaszcza od zmian stopy rezerw obowiązkowych banków oraz zmian stóp procentowych NBP, ustalonych przez Radę Polityki Pieniężnej (§16 ust.1).

Zabezpieczeniem spłaty kredytu na wyposażenie budynku były m.in. wystawione przez kredytobiorcę weksle własne in blanco poręczone przez udziałowców kredytobiorcy, hipoteka zwykła w kwocie 290 000 zł zabezpieczająca spłatę kapitału i kaucyjna w kwocie 58 000 zł zabezpieczająca spłatę świadczeń ubocznych oraz poręczenie na zasadach ogólnych przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na kwotę 350 000 zł – na okres 5 lat (§19 ust.1).

Zabezpieczeniem spłaty kredytu na budowę budynku były m.in. wystawione przez kredytobiorcę weksle własne in blanco poręczone przez udziałowców kredytobiorcy, hipoteka zwykła w kwocie 3 050 000 zł zabezpieczająca spłatę kapitału i kaucyjna w kwocie 610 000 zł zabezpieczająca spłatę świadczeń ubocznych, jak również poręczenie na zasadach ogólnych przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na kwotę 450 000 zł – na okres 5 lat (§19 ust.1).

24 września 2010 r. strony Umowy kredytu na wyposażenie budynku zawarły Aneks nr (...) (aneks nr (...) k. 107-109), który przewidywał m.in. przesunięcie początku spłaty kredytu na lipiec 2011 r. (§1 ust. 3 Aneksu nr (...)).

29 października 2010 r. strony Umowy kredytu na wyposażenie budynku zawarły Aneks nr (...) (aneks nr (...) k. 111), który przewidywał m.in. podwyższenie wysokości hipoteki zwykłej zabezpieczającej kredyt do kwoty 325 000 zł, zaś hipoteki kaucyjnej – do kwoty 65 000 zł (§1 ust. 2 Aneksu nr (...)).

11 kwietnia 2014 r. strony Umowy kredytu na wyposażenie budynku zawarły Aneks nr (...) (aneks nr (...) k. 115-117).

Na podstawie ww. aneksu w § 1 dodano ust. 3, w którym (...) Bank (...) SA oświadczył, że na dzień 11 kwietnia 2014 r. w księgach rachunkowych banku z tytułu umowy kredytu na wyposażenie budynku figuruje zadłużenie w łącznej kwocie 438 410,93 zł, w tym 159 786,95 zł tytułem kapitału niezapadłego, 152 600,70 zł tytułem kapitału zapadłego, 21 182,98 zł tytułem odsetek umownych bieżących, 71 339,37 zł tytułem odsetek umownych zapadłych oraz 33 500,93 zł tytułem odsetek umownych karnych.

§1 pkt 4 Aneksu nr (...) przewidywał obniżenie marży banku do wysokości 3 %.

Spłata zadłużenia z tytułu odsetek umownych naliczonych w okresie od dnia 02.01.2012 do dnia 20.12.2012 r. i zawieszonych w spłacie w tym okresie, a następnie doliczonych proporcjonalnie do rat kapitałowo-odsetkowych począwszy od dnia 20.01.2013 r. do 20.11.2014 r., które na dzień 11.04.2014 r. wynoszą 56 263,99 zł, nastąpi w 3 ratach przypadających w terminach 20.03.2015 r. – 20.05.2015 r. (zmieniony §5 ust. 4 Umowy).

Odsetki umowne w kwocie 36 557,68 zł naliczone w okresie od dnia następnego po dniu 20.01.2013 r. do dnia zawarcia Aneksu Nr (...) i niespłacone do dnia zawarcia Aneksu Nr (...) (odsetki umowne zapadłe), zostaną zredukowane pod warunkiem całkowitej spłaty zadłużenia do dnia 20.05.2015 r., zgodnie z warunkami Umowy (zmieniony §5 ust. 5 Umowy).

Odsetki umowne w kwocie 33 500,93 zł naliczone w okresie od dnia 21.11.2012 r. do dnia zawarcia Aneksu Nr (...) i niespłacone do dnia zawarcia Aneksu Nr (...) (odsetki umowne karne), zostaną zredukowane pod warunkiem całkowitej spłaty zadłużenia do dnia 20.05.2015 r, zgodnie warunkami Umowy (zmieniony §5 ust. 6 Umowy).

Aneks nr (...) określił również nowy harmonogram spłaty kredytu w dodanym do §8 ust.2.

W § 1 pkt 18 Aneksu nr (...) ustalono dodatkowe zabezpieczenie obu udzielonych kredytobiorcy kredytów inwestycyjnych w postaci hipoteki do kwoty 650 000 zł.

Na zawarcie Aneksu nr (...) pozwani wyrazili pisemną zgodę (k.117 verte).

8 lutego 2010 r. strony Umowy kredytu na budowę budynku zawarły Aneks nr (...) (aneks nr (...) k. 128), który przewidywał przesunięcie terminu płatności odsetek na 20 dzień każdego miesiąca.

24 września 2010 r. strony Umowy kredytu na budowę budynku zawarły Aneks nr (...) (aneks nr (...) – k. 139-140), który przewidywał m.in. podwyższenie wysokość kredytu do kwoty 3 650 000 zł (§1 ust.1 Aneksu nr (...)) oraz przesunięcie początku spłaty kredytu na lipiec 2011 r. (§1 ust. 6 Aneksu nr (...)).

29 października 2010 r. strony Umowy kredytu na budowę budynku zawarły Aneks nr (...) (aneks nr (...) k. 142), który przewidywał m.in. podwyższenie wysokości hipoteki zwykłej zabezpieczającej kredyt do kwoty 3 650 000 zł, zaś hipoteki kaucyjnej – do kwoty 730 000 zł (§1 ust. 2 Aneksu nr (...)).

11 kwietnia 2014 r. strony Umowy kredytu na budowę budynku zawarły Aneks nr (...) (aneks nr (...) k. 146-149).

Na podstawie ww. aneksu w § 1 dodano ust. 3, w którym (...) Bank (...) SA oświadczył, że na dzień 11 kwietnia 2014 r. w księgach rachunkowych banku z tytułu umowy kredytu na budowę budynku figuruje zadłużenie w łącznej kwocie 4 653 891,30 zł, w tym 3 177 622,45 zł tytułem kapitału niezapadłego, 372 377,55 zł tytułem kapitału zapadłego, 545 985,59 zł tytułem odsetek umownych bieżących, 515 039,50 zł tytułem odsetek umownych zapadłych oraz 42 866,21 zł tytułem odsetek umownych karnych.

§1 pkt 4 Aneksu nr (...) przewidywał obniżenie marży banku do wysokości 4 %.

Spłata zadłużenia z tytułu odsetek umownych naliczonych w okresie od dnia 02.01.2012 do dnia 20.12.2012 r. i zawieszonych w spłacie w tym okresie, a następnie doliczonych proporcjonalnie do rat kapitałowo-odsetkowych począwszy od dnia 20.01.2013 r. do 20.11.2014 r., które na dzień 11.04.2014 r. wynoszą 587 693,63 zł, nastąpi w ratach przypadających w terminach od dnia 20.06.2015 r. do dnia 20.11.2022 r. (zmieniony §5 ust. 4 Umowy).

Odsetki umowne w kwocie 476 540,01 zł naliczone w okresie od dnia następnego po dniu 20.01.2013 r. do dnia zawarcia Aneksu nr (...) i niespłacone do dnia zawarcia Aneksu nr (...) (odsetki umowne zapadłe), zostaną zredukowane pod warunkiem całkowitej spłaty zadłużenia do dnia 20.11.2022 r., zgodnie z warunkami Umowy (zmieniony §5 ust. 5 Umowy).

Odsetki umowne w kwocie 42 866,21 zł naliczone w okresie od dnia 21.11.2012 r. do dnia zawarcia Aneksu nr (...) i niespłacone do dnia zawarcia Aneksu nr (...) (odsetki umowne karne), zostaną zredukowane pod warunkiem całkowitej spłaty zadłużenia do dnia 20.11.2022 r, zgodnie warunkami Umowy (zmieniony §5 ust. 6 Umowy).

Aneks nr (...) określił również nowy harmonogram spłaty kredytu w dodanym do §8 ust.2.

W § 1 pkt 18 Aneksu nr (...) ustalono dodatkowe zabezpieczenie obu udzielonych kredytobiorcy kredytów inwestycyjnych w postaci hipoteki do kwoty 650 000 zł.

Na zawarcie Aneksu nr (...) pozwani wyrazili pisemną zgodę (k.149 verte).

21 grudnia 2009 r. (...) sp. z o.o. wydał powodowi weksle własne in blanco poręczone przez pozwanych jako zabezpieczenie wierzytelności z tytułu Umowy kredytu inwestycyjnego nr (...) oraz z tytułu Umowy kredytu inwestycyjnego nr (...). Deklaracje wekslowe upoważniały powoda do wypełniania weksli w każdym czasie na sumy odpowiadające zadłużeniu kredytobiorcy z tytułu Umów kredytu inwestycyjnego łącznie z odsetkami, prowizją i kosztami, opatrując je datą płatności według swego uznania, zawiadamiając wystawcę listem poleconym za zwrotnym poświadczeniem odbioru najpóźniej na 7 dni przed terminem płatności. Poręczyciele wekslowi w złożonych przez siebie deklaracjach wyrazili zgodę na treść deklaracji wystawcy (deklaracje wekslowe k.199-206, weksle k. 18-19).

Pismami z dnia 26 listopada 2014 r. powód wypowiedział obie zawarte z (...) sp. z o.o. Umowy kredytu inwestycyjnego. Pismo wypowiadające Umowę nr (...) zostało przez kredytobiorcę odebrane 5 grudnia 2014 r., zaś pismo wypowiadające Umowę nr (...) – 3 grudnia 2014 r. (wypowiedzenia wraz z potwierdzeniami nadania i odbioru k.55-64).

Pismami z 20 marca 2015 r. powód zawiadomił pozwanych o uzupełnieniu ww. weksli in blanco. Jeden weksel wypełniono na kwotę 373 907,40 zł, zaś drugi na kwotę 4 856 293,64 zł. Daty płatności obu weksli oznaczono na 20 kwietnia 2015 roku. Wezwania do wykupu weksla kierowane do M. A. zostały odebrane 28 marca 2015 r., kierowane do D. B. – 8 kwietnia 2015 r., zaś kierowane do J. O. (1) – 25 marca 2015 r. (wezwania do wykupu weksla wraz z potwierdzeniami odbioru k. 76-87).

Na sumę wekslową w wysokości 4 856 293,64 zł składa się należność główna w kwocie 3 530 000 zł, odsetki w kwocie 1 325 349,05 zł (naliczone do 20 kwietnia 2015 r. włącznie), w tym odsetki karne od wymagalnego kapitału w kwocie 163 530,55 zł oraz koszty w kwocie 944,59 zł.

Z kolei na sumę wekslową w wysokości 373 907,40 zł składa się należność główna w kwocie 233 493,83 zł, odsetki w kwocie 140 383,57 zł (naliczone do 20 kwietnia 2015 r. włącznie), w tym odsetki karne od wymagalnego kapitału w kwocie 48 485,26 zł oraz koszty w kwocie 30 zł (wezwania do wykupu weksla k. 76-87, wyciągi z ksiąg bankowych k.49-52).

22 lipca 2015 r. (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. zapłacił powodowi kwotę 143 598,70 zł na podstawie umowy poręczenia nr (...) z dnia 21 grudnia 2009 r. tytułem spłaty kredytu nr (...) oraz kwotę 435 249 zł na podstawie umowy poręczenia nr (...) z dnia 21 grudnia 2009 r. tytułem spłaty kredytu nr (...) (potwierdzenia przelewów k.720, 722, 727-728, oświadczenia o realizacji poręczenia k.721, 723).

14 września 2017 r. tytułem realizacji oddzielnego planu podziału, zgodnie z postanowieniem sędziego komisarza z 12 września 2017 r., powód otrzymał kwotę 1 020 684 zł (potwierdzenie przelewu k.755).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie wyżej wskazanych dokumentów, które uznał w całości za wiarygodne i które miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd postanowił natomiast oddalić wnioski dowodowe pozwanych zawarte w zarzutach od nakazu zapłaty za wyjątkiem wniosku o zobowiązanie powoda i (...) Funduszu (...) do przedłożenia umowy poręczenia i dowodu wpłat (wnioski dowodowe k.275-278, 290-293, postanowienie dowodowe k.760).

Podstawą oddalenia wniosków dowodowych pozwanego J. O. (1) było niewykonanie przez pozwanego wyrażonego w postanowieniu z 24 lipca 2018 roku zobowiązania do wyjaśnienia czy podtrzymuje, wobec treści odpowiedzi na zarzuty, zgłoszone przez siebie wnioski dowodowe, a jeśli tak to ich sprecyzowanie, tj. wskazanie okoliczności faktycznych mających być wykazanymi poszczególnymi dowodami), pod rygorem oddalenia wniosków oraz niewykonanie przez pozwanego zarządzenia z 24 lipca 2018 roku wzywającego do uiszczenia zaliczek na poczet kosztów opinii biegłych (postanowienie z 24.07.2018 r. wraz z zarządzeniem k.709-710).

Pozwany J. O., w piśmie z 22 sierpnia 2018 roku (k.732) podtrzymał wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu badania pisma, jednak, pomimo zwrócenie jego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych zarządzeniem z 31 stycznia 2019 roku, nie uiścił zaliczki na poczet kosztów opinii. W tej sytuacji zgłoszony dowód zmierzający do wykazania zarzutu pozwanego zmierzającego do zakwestionowania wystawienia przez niego weksla (zakwestionowania autentyczności podpisu) nie mógł zostać przeprowadzony, gdyż zgodnie z art.130 ⁴§5 kpc sąd pomija czynność połączoną z wydatkami w razie nieuiszczenia przez stronę wnioskującą o jej dokonanie zaliczki.

Pozwany nie wypowiedział się w żaden sposób odnośnie pozostałych elementów nałożonego na niego zobowiązania. Brak wskazania faktów, które mają zostać wykazane poprzez zgłoszone dowody uniemożliwia ich przeprowadzenie. Przytoczenia określonych faktów nie może zastąpić złożenie wniosków dowodowych o dopuszczenie dowodów (z zeznań świadka, opinii biegłych czy dokumentów - pkt 13 zarzutów). Zgodnie z art.227 kpc przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Strona, zgodnie z obowiązkiem wynikającym z art.3 kpc, obowiązana jest więc w pierwszej kolejności wskazać fakty – sprecyzowane twierdzenia faktyczne, a dopiero później zgłaszać dowody dla ich udowodnienia. Bez wskazania faktów nie jest możliwe określenie czy są to fakty istotne dla rozstrzygnięcia, a także, czy konieczne jest przeprowadzenie dowodu ich dotyczącego, a to ze względu na treść art.229 kpc, zgodnie z którym nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną. Ponadto odnośnie dowodu z zeznań świadków art.258 kpc wyraźnie przewiduje, że strona powołująca się na dowód ze świadków obowiązana jest dokładnie oznaczyć fakty, które mają być zeznaniami poszczególnych świadków stwierdzone.

Tymczasem wniosek powoda zmierzał w istocie do tego, aby w drodze przeprowadzenia dowodów wprowadzić do procesu określone twierdzenia faktyczne, a nie udowodnić twierdzenia faktyczne już zgłoszone przez stronę. Powód powołał jedynie ogólnikowy fakt leczenia się z poważnych schorzeń zdrowotnych w okresie, w którym poręczył zobowiązanie, tj. w 2009 r. (pkt 12 zarzutów), przebycia operacji w połowie 2011 roku (a więc półtora roku później) oraz przebywania na zwolnieniach lekarskich w 2011-2013 roku. Jednak ani w zarzutach, ani pomimo wyraźnego zobowiązania do wskazania schorzeń zdrowotnych na jakie się powoływał (zobowiązanie z 24 lipca 2018 roku), powód nie sprecyzował swoich twierdzeń o zaistnieniu zdarzeń (faktów), które miałyby doprowadzić do wyłączenia świadomego powzięcia decyzji i wyrażenia woli.

W rezultacie zgłoszone przez pozwanego J. O. (1) wnioski dowodowe musiały zostać oddalone.

Z kolei pozwany M. A. w ogóle nie zareagował na zobowiązanie zawarte w postanowieniu z 24 lipca 2018 roku, nie wskazując w szczególności adresów wskazanych świadków (co stanowi niewypełnienie obowiązku wynikającego z art.258 kpc) oraz nie uiszczając zaliczki na poczet kosztów opinii z zakresu badania pisma.

Konsekwencją bierności pozwanych musiało być przyjęcie, że nie zdołali oni wykazać nieprawdziwości weksla – udzielonego poręczenia, mimo że zgodnie z art.253 kpc obowiązek ten spoczywał na pozwanych.

Sąd zważył co następuje:

W postępowaniu wywołanym wniesieniem zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla, powód nie ma obowiązku wykazania, że dochodzona kwota rzeczywiście mu przysługuje, ale to na pozwanym spoczywa ciężar udowodnienia wszystkich okoliczności i zarzutów, na których została oparta obrona związana z zaskarżeniem nakazu zapłaty, a więc że dochodzona kwota w ogóle powodowi nie przysługuje lub przysługuje w innej wysokości (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 listopada 2015 r., I ACa 335/15). W przedmiotowej sprawie pozwani nie sprostali ciążącemu na nich obowiązkowi dowodowemu, co uzasadniało utrzymanie w mocy nakazu zapłaty zgodnie ze zmienioną treścią powództwa.

Pozwani ponoszą odpowiedzialność za zapłatę dochodzonej przez powoda kwoty jako poręczyciele wekslowi. Powstanie i zakres odpowiedzialności poręczyciela wekslowego regulują art.30-32 Prawa wekslowego z dnia 28 kwietnia 1936 r. Zgodnie z art. 30 tej ustawy zapłatę weksla można zabezpieczyć poręczeniem wekslowym (aval) co do całości sumy wekslowej lub co do jej części. Zgodnie zaś z art. 32 poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej.

W piśmiennictwie i judykaturze podkreśla się, że poręczyciel wekslowy nie poręcza zobowiązania zabezpieczonego wekslem, lecz należność wekslową (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2018 r., II CSK 370/17, OSG 2018 nr 11, poz. 92, str. 9). Zobowiązanie poręczyciela wekslowego ma w istocie charakter samodzielny (samoistny) co przejawia się w tym, że odpowiada on według treści weksla. Poręczenie wekslowe może zostać udzielone na wekslu niezupełnym. Awalista podpisując weksel in blanco w zamiarze udzielenia poręczenia wekslowego, zaciąga skuteczne zobowiązanie, jeżeli dokument ten zostanie uzupełniony w sposób pozwalający uznać go za spełniający wymagania formalne jakim powinien odpowiadać weksel. Zobowiązanie poręczyciela wekslowego ma charakter abstrakcyjny, a zatem niezależny od umowy łączącej go z osobą, za którą poręcza i od stosunku kauzalnego łączącego go z uprawnionym na podstawie weksla. Poręczenie wekslowe może być udzielone, chociaż pomiędzy poręczycielem a wierzycielem wekslowym nie zachodzi stosunek z zakresu prawa cywilnego. Jest ono także nieodwołalne, bezwarunkowe i nie może być ograniczone terminem. Z art. 10 prawa wekslowego wynika jednak, że poręczycielowi weksla zabezpieczającego wolno samodzielnie podnosić w procesie wekslowym zarzut przekroczenia przez remitenta zakresu udzielonego mu przez wystawcę, czy przez poręczyciela upoważnienia do wypełnienia weksla (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2009 r., V CSK 129/09).

Ponadto, zgodnie z niekwestionowaną zasadą prawa wekslowego rozszerzenie zakresu poręczenia wymaga dla swej skuteczności zgody poręczyciela. Z dotychczasowego orzecznictwa wynika, że pojęcie „rozszerzenie zakresu odpowiedzialności poręczyciela” powinno być rozumiane dosyć wąsko. Chodzi o takie sytuacje, jak objęcie odpowiedzialnością wekslową zobowiązań z innego tytułu niż określony w deklaracji wekslowej. W przypadku zaś podwyższenia kwoty zobowiązania zabezpieczonego wekslem in blanco w wyniku zawarcia aneksu do umowy, poręczyciel wekslowy może odpowiadać za całą kwotę zobowiązania wpisaną na wekslu. Nie będzie to pozostawało w sprzeczności z podstawowymi zasadami prawa wekslowego i nie będzie stanowiło rozszerzenia zakresu odpowiedzialności poręczyciela, dla skuteczności którego wymagana byłaby zgoda tego ostatniego. Niedopuszczalnym rozszerzeniem odpowiedzialności poręczyciela byłaby jedynie sytuacja, w której weksel niezupełny w chwili wystawienia zostałby wypełniony na kwotę wyższą niż maksymalna określona w deklaracji wekslowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2006 r., IV CSK 53/06).

W następstwie wypełnienia weksla in blanco zgodnie z porozumieniem co do jego uzupełnienia powstaje zobowiązanie wekslowe osoby podpisanej na wekslu in blanco (wręczającej ten weksel) o treści określonej w tekście powstałym na skutek wypełnienia. Odbiorca weksla in blanco uzyskuje zatem z mocy porozumienia co do jego uzupełnienia uprawnienie do spowodowania powstania – przez swe, podejmowane we własnym imieniu działanie – zobowiązania wekslowego osoby, która złożyła podpis na wekslu in blanco (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2004 r., II CK 170/04).

Pozwani w swoich zarzutach podnosili m.in. że nie wyrażali zgody na treść 11 pierwszych aneksów do umów kredytu, które stały się podstawą uzupełniania weksli in blanco, z czego wywodzili oni ograniczenie swej odpowiedzialności względem powoda. Zarzut ten nie mógł jednak odnieść skutku, ponieważ pozwani, działając jako poręczyciele wekslowi, wyrazili pisemną zgodę na treść ostatnich aneksów do obu umów kredytu inwestycyjnego (tj. aneksu nr 5 umowy kredytu na wyposażenie budynku oraz aneksu nr (...) do umowy kredytu na budowę budynku). Aneksy te w swojej treści wprost wskazują na istnienie wcześniejszych aneksów, a ponadto zawierają oświadczenia powoda o wysokości zadłużenia wynikającego z umów kredytu. Należy zatem uznać, że wyrażona przez pozwanych zgoda na zawarcie aneksów nr (...) stanowiła upoważnienie do uzupełnienia weksli zabezpieczających wykonanie umów kredytu na kwotę zadłużenia uwzględniającą wszystkie dotychczasowe aneksy. W przeciwnym wypadku oświadczenie pozwanych nie miałoby żadnego znaczenia, a nie należy zakładać, że podmioty prawa cywilnego składają oświadczenia woli (a za takie oświadczenie należy uznać „wyrażenie zgody”) bez zamiaru wywołania jakichkolwiek skutków prawnych.

Niezależnie od powyższego, nawet jeśli uznać, że ww. pisemne zgody pozwanych nie stanowiły wyraźnego upoważnienia do wypełnienia weksli na kwotę aktualnego zadłużenia pozwanych z tytułu umów kredytu inwestycyjnego, to upoważnienie takie należy wywieść dla powoda z ogólnych zasad prawa wekslowego. Jak bowiem wcześniej wyjaśniono, wypełnienie weksla własnego in blanco na aktualną kwotę zadłużenia wystawcy z tytułu umowy zmienionej następnie po wystawieniu weksla i deklaracji wekslowej nie stanowi rozszerzenia zakresu odpowiedzialności poręczyciela, chyba że deklaracja wekslowa zawiera wyraźne ograniczenie w tym zakresie. Tymczasem pozwani w swych deklaracjach wekslowych wyrazili zgodę na treść deklaracji wystawcy weksla, które z kolei upoważniały powoda do wypełniania weksli w każdym czasie na sumy odpowiadające zadłużeniu kredytobiorcy z tytułu Umów kredytu inwestycyjnego łącznie z odsetkami, prowizją i kosztami, opatrując je datą płatności według swego uznania. Deklaracje nie zawierały ograniczenia odpowiedzialności dłużników wekslowych do treści umów kredytu z dnia wystawienia weksla. Ponadto skoro deklaracje upoważniały do wypełnienia weksla na kwotę zadłużenia z tytułu umów kredytu, to oczywistym jest, że dotyczy to każdoczesnego zadłużenia z tytułu tych umów w chwili uzupełniania weksla niezupełnego. W przeciwnym wypadku zabezpieczający weksel in blanco traciłby swój podstawowy sens ekonomiczny. Należy zatem uznać, że zarówno wystawca jak i poręczyciele odpowiadają za zapłatę weksla do pełnej kwoty zadłużenia z tytułu umów kredytu inwestycyjnego obejmujących wszystkie zawarte aneksy.

Pozwani podnieśli ponadto w swych zarzutach spłatę zobowiązania zabezpieczonego wekslem przez poręczyciela cywilnego – (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. Okoliczność częściowej spłaty zadłużenia przez ten podmiot potwierdził powód, cofając w odpowiednim zakresie pozew, co znalazło odzwierciedlenie w wyroku.

Pozostałe podniesione przez pozwanych zarzuty nie zostały w żaden sposób przez pozwanych wykazane, więc odnoszenie się do nich jest bezprzedmiotowe.

Mając powyższe na uwadze, sąd utrzymał w mocy nakaz zapłaty zgodnie z żądaniem strony powodowej, uchylając wyrok w pozostałym zakresie i umarzając postępowanie. Wobec częściowego cofnięcia pozwu w związku z częściową spłatą zadłużenia w trakcie procesu, należy uznać, że powód wygrał sprawę w całości, co uzasadnia utrzymanie nakazu zapłaty w mocy w zakresie kosztów procesu w całości.

ZARZĄDZENIE

(...)