Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 17 kwietnia 2018r. wydanym w sprawie z powództwa R. Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł. przeciwko T. K. i P. Z., Sąd Rejonowy umorzył postępowanie co do kwoty 3 553,18 zł w stosunku do obu pozwanych, zasądził od T. K. na rzecz powoda kwotę 7 342,66 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 8 marca 2016r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w stosunku do pozwanej P. Z. w części nie objętej postanowieniem z punktu pierwszego wyroku, nie nadał wyrokowi w zakresie punktu drugiego rygoru natychmiastowej wykonalności oraz zasądził od T. K. na rzecz powoda kwotę 1 200 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu, nadto zasądził od powoda na rzecz P. Z. kwotę 4 817 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i rozstrzygnął o kosztach pomocy prawnej udzielonej pozwanej T. K. z urzędu.

U podstaw opisanego wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że pozwana była właścicielem odrębnego lokalu nr (...) położonego w Ł. przy ul. (...) w Ł. do 22 grudnia 2010r. Pozwana przeniosła własność lokalu na zabezpieczenie roszczeń z umowy pożyczki, następnie prawo do lokalu było przedmiotem dalszego obrotu. W opisanym lokalu od 1980r. do chwili zamknięcia rozprawy zamieszkiwała pozwana T. K., w okresie objętym sporem mieszkała w lokalu sama, natomiast wcześniej zamieszkiwała z synem i córka P. Z.. Syn pozwanej po upuszczeniu zakładu karnego wyjechał i nie mieszkał w przedmiotowym lokalu. Sąd Rejonowy ustalił nadto, że pozwana P. Z. ma 37 lat, wyprowadziła się z lokalu przy ul. (...) po zakończeniu nauki, jako osoba dorosła w związku z zawarciem związku małżeńskiego i zamieszkała wraz z mężem u swoich teściów w lokalu przy ul. (...) w Ł.. Po wyprowadzeniu się przez pozwaną P. Z. do teściów, w lokalu przy ul. (...) pozostały niektóre rzeczy pozwanej, takie jak książki, telewizor, pralka. P. Z. nie zabrała wymienionych przedmiotów od matki, ponieważ mieszkanie teściów było wyposażone i sprzęty te były pozwanej zbędne, a wraz z mężem zajmowali w mieszkaniu teściów jedynie mały pokój. T. K. korzystała z pozostawionych przez córkę sprzętów, które stanowiły wyposażenie lokalu nr (...). P. Z. rozwiodła się z mężem, mimo to nadal zamieszkiwała u teściów, z mieszkania wyprowadził się jej mąż. Syn pozwanej chodził do szkoły w pobliżu miejsca zamieszkania pozwanej u teściów. Na przełomie 2011 i 2012r. P. Z. wraz z synem przeprowadziła się na około pół roku do matki, do lokalu przy ul. (...). Z uwagi na to, że w lokalu często bywał nowy właściciel mieszkania, P. Z. wynajęła umeblowane, jednopokojowe mieszkanie przy ul. (...) w Ł. i mieszkała tam wraz z synem do maja 2013r., kiedy zawarła umowę najmu dwupokojowego mieszkania przy ul. (...) w Ł. na czas nieokreślony. Czynsz najmu w tym mieszkaniu był niższy, a mieszkanie było umeblowane. Pozwana i jej syn zostali wymeldowani z lokalu przy ul. (...), mimo to pozwana nadal posługiwała się adresem matki i pod ten adres przychodziła kierowana do niej korespondencja, obierała też korespondencję pod adresem teściów. W 2013r. pozwana wystąpiła z wnioskiem o przyznanie prawa do lokalu socjalnego, ponieważ toczyła się już przeciwko pozwanym sprawa o eksmisję z lokalu przy ul. (...). Z braku miejsca stałego zameldowania, jako swój adres pozwana podała adres przy ul. (...). P. Z. ponownie zamieszkała w mieszkaniu teściów od maja 2014r. i tam zamieszkiwała wraz z synem do listopada 2017r. W listopadzie 2017r. zamieszkała wraz z synem i partnerem w wynajętym lokalu przy ul. (...) w Ł.. Sąd Rejonowy ustalił także, że T. K. ma 64 lata, ze względu na jej stan zdrowia od 2013r. zdarzały się sytuacje, w których P. Z. nocowała w lokalu przy ul. (...) w celu sprawowania opieki nad matką. T. K. cierpi na reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, jest też pod opieką lekarza psychiatry w związku ze stanami depresyjnymi i zaburzeniami somatycznymi powodującymi zaburzenia snu i koncentracji, wydatki na leki wynoszą około 150 – 200 zł miesięcznie. T. K. ma zadłużenie w kwocie około 8000 zł, toczy się wobec niej postępowanie egzekucyjne, po dokonaniu potrąceń ze świadczenia emerytalnego otrzymuje kwotę 880 zł, uiszcza należności za energię elektryczną, od 2015r. reguluje cześć należności na rzecz powodowej Spółdzielni. Wobec pozwany została orzeczona prawomocnie eksmisja wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2013r., sąd orzekł o uprawnieniu T. K. do lokalu socjalnego oraz o braku takiego uprawnienia w odniesieniu do pozwanej P. Z.. Miasto Ł. przedstawiło dwie oferty zwarcia umowy najmu lokalu socjalnego pozwanej, pozwana odmówiła powołując się na schorzenia, zaś w drugim wypadku, ze względu na lokatorów zajmujących sąsiednie mieszkania. Egzekucja podjęta w celu opróżnienia lokalu nie doprowadziła do wykonania wyroku. Sąd Rejonowy ustalił także miesięczną wysokość opłat eksploatacyjnych związanych z korzystaniem z lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł. w okresie od marca 2013r. do lutego 2016r. oraz sposób ustalania opłat, a nadto, jakie wpływy odnotowano na koncie lokalu w spornym okresie.

W oparciu o tak poczynione ustalenia Sąd Rejonowy stwierdził, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie tylko w części i tyko w stosunku do pozwanej T. K..

Sąd Rejonowy wskazał, że w sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwane podniosły zarzut przedawnienia, wobec czego powód cofnął pozew wobec obu pozwanych co do kwoty 3 553,18 zł i zrzekł się w tym zakresie roszczenia, co doprowadziło do umorzenia postępowania w tej części na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. Ostatecznie powód popierał żądanie w zakresie opłat za lokal należnych za okres od 15 marca 2013r. do 29 lutego 2016r. wraz ze skapitalizowanymi odsetkami ustawowymi za ten okres i w tej części roszczenia powoda nie uległy przedawnieniu. Jako podstawę odpowiedzialności pozwanych Sąd Rejonowy wskazał art. 4 ust. 6 w związku z art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych i wskazał, że powołane regulacje nakładają obowiązek partycypowania w kosztach utrzymania nieruchomości na osoby, którym przysługują prawa do lokali mieszkalnych niezależnie od tego, jakiego rodzaju są to prawa, o ile tylko dany lokal znajduje się w zasobach danej spółdzielni mieszkaniowej. Natomiast wobec osób, którym nie przysługuje prawo do zajmowanego lokalu, odpowiedzialność wynikająca z obowiązku uiszczania kosztów związanych z ich eksploatacją jest uzależniona od rzeczywistego korzystania z owego lokalu. Jednocześnie z uwagi na wprowadzenie odpowiedzialności solidarnej za przedmiotowe opłaty, powód miał pełną swobodę co do wyboru podmiotów, od których zamierzał dochodzić przysługujących mu roszczeń. Sąd Rejonowy wskazał, że pozwana P. Z. w okresie objętym powództwem nie zamieszkiwała w lokalu przy ul. (...), a jej obecność w nim ograniczała się jedynie do wizyt podejmowanych w celu odwiedzin lub sprawowania opieki i świadczenia pomocy pozwanej T. K.. Natomiast pozostawione przez pozwaną ruchomości były w przeważającej mierze sprzętami codziennego użytku, z których korzystała i wciąż korzysta pozwana T. K.. Sąd Rejonowy podkreślił, że samo wydanie wobec pozwanej P. Z. wyroku eksmisyjnego nie przesądza o rzeczywistym korzystaniu przez pozwaną z lokalu objętego pozwem. Natomiast powód nie przedstawił wiarygodnych dowodów, które pozwoliłyby na ustalenie, że pozwana P. Z. w okresie objętym pozwem korzystała z przedmiotowego lokalu w inny sposób niż jako osoba odwiedzająca matkę, czy osoba której sprzęty znajdują się w lokalu, a z których korzystała matka pozwanej. Co więcej, powód mimo twierdzenia, że z lokalu korzystały obie pozwane, przez okres objęty postępowaniem naliczał opłaty należne z tytułu korzystania z lokalu przyjmując stałe zamieszkiwanie w lokalu tylko jednej osoby. Z tych względów Sąd Rejonowy uznał, że powód nie udowodnił faktów, z których można by wywodzić wobec pozwanej P. Z. skutek prawny w postaci obowiązku uiszczenia kosztów związanych z utrzymaniem lokalu, przypadających na lokal. W odniesieniu do pozwanej T. K. Sąd Rejonowy podkreślił, iż przyznała ona, że stale zamieszkuje w przedmiotowym lokalu, nie kwestionowała też wysokości dochodzonego roszczenia, a jedynie zasadę swej odpowiedzialności, co do należności przewyższającej kwotę 1 537,29 zł, co do której powództwo zostało uznane. Sąd nie znalazł przy tym podstaw, by uwzględnić zarzut nadużycia prawa podmiotowego sformułowany przez pozwaną w oparciu o art. 5 k.c. W konsekwencji powództwo względem pozwanej T. K. zostało uwzględnione, o odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 482 § 1 k.c. Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu względem pozwanej P. Z. był art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na postawie art. 102 k.p.c. pozwana T. K. została obciążana kosztami procesu jedynie w części.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wywiedli powód oraz pozwana T. K..

Powód zaskarżył opisany wyrok w części, to jest w punktach 1, 2, 5 w zakresie dotyczącym T. K. oraz w punktach 1, 3 i 6 w zakresie dotyczącym pozwanej P. Z.. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

I.  naruszenie przepisów postępowania, to jest:

a/ art. 139 § 1 k.p.c. w związku z art. 356 § 1 k.p.c. i art. 390 k.p.c. przez przyjęcie, że nakaz zapłaty nie został doręczony pozwanym przed 12 września 2017r., przy braku jakiegokolwiek uzasadnienia podstawy faktycznej zarządzenia i prawomocnym zwrocie wniosku z dnia 17 czerwca 2017r. pozwanej T. K. o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu od nakazu zapłaty;

b/ art. 502 § 2 k.p.c. w związku z art. 169 § 1 i 2 k.p.c. przez uznanie, że sprzeciw od nakazu zapłaty złożony w dniu 26 września 2017r. został wniesiony w terminie, mimo że nakazy zapłaty zostały doręczone przez awizo w maju 2016r. i bieg terminu do złożenia sprzeciwu wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu rozpoczął bieg w stosunku do T. K. w dniu 8 czerwca 2016r., kiedy przejrzała akta w dniu 8 czerwca 2016r., a wobec pozwanej P. Z. najpóźniej w dniu 9 marca 2017r.;

c/ art. 504 § 1 k.p.c. związku z art. 167, 169 § 1 – 3 k.p.c. przez zaniechanie odrzucenia sprzeciwu;

d/ art. 233 § 1 k.p.c. przez nierozważnie całego materiału dowodowego, przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu i błędną ocenę materiału dowodowego, bowiem sprzeczną z zasadami logiki;

e/ art. 355 k.p.c. w związku z art. 203 k.p.c. przez uznanie za zgodne z prawem cofnięcie częściowe powództwa po uprawomocnieniu się nakazu zapłaty;

f/ art. 102 k.p.c. przez przyjęcie, że w stosunku do pozwanej T. K. zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające obciążenie jej kosztami procesu w części, podczas gdy dług w opłatach powstał wskutek niepłacenia przez pozwaną opłat eksploatacyjnych i zamieszkiwania w lokalu mimo wyroku eksmisyjnego i możliwości zamieszkania w lokalu socjalnym.

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest:

a/ art. 4 ust. 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych przez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że za opłaty eksploatacyjne podmiotem odpowiedzialnym solidarnie z właścicielem jest tylko osoba korzystająca z lokalu w celu zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych, podczas gdy jest nim również osoba używająca lokalu w innym celu, np. składująca w mieszkaniu przedmioty gospodarstwa domowego, książki, odzież;

b/ art. 366 k.c. i art. 369 k.c. przez ich niezastosowanie i przyjęcie, że osoby zamieszkujące w lokalu i składująca w lokalu rzeczy gospodarstwa domowego, książki i odzież nie odpowiadają solidarnie za opłaty eksploatacyjne związane z lokalem.

Wskazując na powyższe strona powodowa wniosła o uchylenie zaiskrzonego wyroku i odrzucenie sprzeciwu pozwanych od nakazu zapłaty z dnia 21 kwietnia 2016r., sygn. akt III Nc 423/16 i zasądzenie od każdej z pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego wedle norm przepisanych, ewentualnie zmianę wyroku w zaskarżonej części przez zasądzenie od pozwanej P. Z. solidarnie z T. K. na rzecz powoda kwoty 7 342,66 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 8 marca 2016r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania za obie instancje wedle norm przepisanych oraz od T. K. kwoty 3 613 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i kosztów postępowania apelacyjnego wedle norm przepisanych.

Pozwana T. K. zaskarżyła wyrok Sądu Rejonowego w części, to jest w zakresie punktu 2. co do kwoty 5 805,37 zł (7 342,66 zł – 1537,29 zł) oraz w punkcie 5. zarzucając naruszenie:

a/ art. 4 ust. 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych w związku z art. 366 k.c. polegające na pominięciu istotnej okoliczności, to jest dlaczego właściciel mieszkania nie został również pozwany w niniejszej sprawie;

b/ art. 5 k.c. przez pominięcie, że powód uczynił ze swego prawa użytek, który jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

c/ art. 102 k.p.c. i art. 233 k.p.c. przez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 1200 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu i zaniechanie rozważenia w sposób bezstronny i wszechstronny wyjaśnień pozwanej T. K..

Powołując się na powyższe skarżąca pozwana wniosła o zmianę kwestionowanego wyroku w zakresie uwzględniającym powództwo wobec pozwanej, pozwana oświadczyła, że uznaje powództwo do kwoty 1537,29 zł, w pozostałym zakresie wnosi o jego oddalenie. Pozwana wniosła nadto o nieobciążanie jej kosztami procesu.

W odpowiedzi na apelację pozwanej T. K. powód wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od pozwanej na swą rzecz kosztów postępowania apelacyjnego wedle norm przepisanych.

Pozwane w złożonych odpowiedziach na apelację powoda wniosły o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego na rzecz każdej z pozwanych wedle norm przepisanych.

Sad Okręgowy zważył, co następuje:

obie apelacje były bezzasadne.

Analizę okoliczności niniejszej sprawy należy rozpocząć od zbadania zarzutów podniesionych przez powoda, jako że wnioski zgłoszone przez stronę powodową były dalej idące.

Pierwsza grupa zarzutów sformułowanych przez apelującego powoda na płaszczyźnie przepisów postępowania opierała się na zakwestionowaniu prawidłowości wniesienia przez pozwane sprzeciwu od nakazu zapłaty.

Nakaz zapłaty został wdany w rozpoznawanej w sprawie w postępowaniu upominawczym dnia 21 kwietnia 2016r. Istotnie, pozwana T. K. wystąpiła z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu, następnie zostało wdrożone postępowanie naprawcze mające na celu usunięcie braków formalnych przedmiotowego wniosku, ostatecznie wniosek o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu od nakazu zapłaty z dnia 21 kwietnia 2016r. został zwrócony (postanowienie – k. 35 – 36),. w dalszym toku czynności trwało postępowanie dotyczące środków odwoławczych wnoszonych przez stronę pozwaną. Jednakże w dniu 17 sierpnia 2017r. doszło do zweryfikowania prawidłowości doręczenia pozwanym odpisów nakazu zapłaty w drodze awizowania przesyłek. Dotychczas ustalenia co do doręczenia odpisów nakazu zapłaty pozwanym oparte były wyłącznie na treści adnotacji poczynionych na kopertach obejmujących zwrócone przesyłki (zarządzenie – k. 26, 27). Po załączeniu do akt wydruków elektronicznych potwierdzeń odbioru ujawniony został fakt, iż awizacja obu przesyłek kierowanych do pozwanych była nieprawidłowa. Istniała bowiem rozbieżność co do dat kolejnych awizacji między treścią adnotacji dokonanych na zwróconych przesyłkach (k. 26, 27) oraz w treści elektronicznych potwierdzeń odbioru. Na przesyłce kierowanej do pozwanej T. K. odnotowano, że pierwsza awizacja miała miejsce 11 maja 2016r., kolejna 19 maja 2016r., zaś zwrot przesyłki nastąpił 30 maja 2016r (k. 26), tożsame daty odnotowano na zwróconej przesyłce kierowanej do P. Z. (k. 28). Tymczasem w elektronicznym potwierdzeniu odbioru wskazano, że po pierwszej awizacji przesyłki dnia 11 maja 2016r., kolejna awizacja nastąpiła 18 maja 2016r., zaś zwrot przesyłki miała miejsce 30 maja 2016r. Te same daty wskazano w elektronicznym potwierdzeniu odbioru przesyłki dla pozwanej P. Z. (wydruki elektronicznego potwierdzenia obioru – k. 66, 67). Z treści elektronicznych potwierdzeń odbioru wynika, że nie zachowano wymaganego art. 139 § 1 k.p.c. siedmiodniowego terminu przechowywania przesyłki w placówce pocztowej, po dokonaniu zawiadomienia adresata o możliwości jej odbioru w terminie siedmiu dni od dnia zawiadomienia. Z adnotacji w elektronicznych potwierdzeniach odbioru wynika, że powtórzenie czynności nastąpiło zbyt wcześnie, bowiem 18 maja 2016r., a nie jak powinno być prawidłowo w dniu 19 maja 2016r., co czyni doręczenie dokonane na podstawie art. 139 § 1 k.p.c. nieskutecznym.

Jak podkreśla się w orzecznictwie, dla skuteczności doręczenia dokonanego w zgodzie z art. 139 § 1 k.p.c. konieczne jest rygorystyczne przestrzeganie wymagań określonych w tym przepisie oraz przepisach wydanego na podstawie art. 131 § 2 k.p.c. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 października 2010 w sprawie szczegółowego trybu i sposobu doręczania pism sądowych w postępowaniu cywilnym (tekst jedn. Dz. U. z 2015r., poz. 1222). Ustalenie, że przeprowadzenie czynności doręczenia nastąpiło niezgodnie z regułami określonymi w art. 139 § 1 k.p.c. oraz wskazanego rozporządzenia oznacza nieskuteczność tego doręczenia (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 listopada 2016r., IV CZ 69/16, Lex nr 2180102, a także w postanowieniu z dnia 12 maja 2016r., III BP 8/15, Lex 2044477).

Trzeba przy tym zwrócić uwagę, że wedle § 13a przywołanego rozporządzenia w elektronicznym formularzu potwierdzenia odbioru umieszcza się wszelkie wpisy, adnotacje i zaznaczenia, które zgodnie z rozporządzeniem podlegają umieszczeniu na formularzu potwierdzenia odbioru przesyłki oraz na stronie adresowej przesyłki. Z powyższego wynika, że dane umieszczone na stronie adresowej przesyłki oraz w elektronicznym potwierdzeniu odbioru winny być tożsame. Rozbieżność między tymi danymi, jaka zachodziła w niniejszej sprawie co do daty dokonana drugiej awizacji przesyłki wykluczała więc uznanie omawianego doręczenia pozwanym odpisów nakazu zapłaty za skuteczne.

Czynnością prawidłową było więc wydanie dnia 17 sierpnia 2017. zarządzenia (k. 68) o uchyleniu zarządzenia z dnia 4 lipca 2016r. w przedmiocie uznania za doręczone przesyłek sądowych kierowanych do pozwanych, a obejmujących odpisy nakazu zapłaty (k. 26, 28) i w konsekwencji zarządzenie doręczenia pozwanym odpisów nakazu zapłaty. Użyte w zarządzeniu sformułowanie „ponowić doręczenie” oznacza ponowienie czynności mających na celu doręczenie pozwanym odpisu nakazu zapłaty, skoro uprzednio podjęte czynności okazały się nieskuteczne, a nie ponowne doręczenie odpisu nakazu zapłaty, jak twierdził powód. Jak wyjaśniono wyżej, na dzień wydania komentowanego zarządzenia odpisy nakazu zapłaty nie zostały doręczone pozwanym. W wykonaniu opisanego zarządzenia odpisy nakazu zapłaty zostały doręczone pozwanym, pozwanej P. Z. – w dniu 12 września 2017r., zaś pozwanej T. K. – w dniu 18 września 2017r. (wydruki elektronicznych potwierdzeń odbioru – k. 77).

Sprzeciw od nakazu zapłaty złożony przez pozwane w dniu 26 wrzenia 2017r., w drodze nadania pisma przesyłką poleconą, z mocy art. 165 § 2 k.p.c. został wniesiony z zachowaniem dwutygodniowego terminu z art. 502 § 1 k.p.c. Braki formalne sprzeciwu pozwane uzupełniły w terminie (zarządzenie – k. 85; wydruk elektronicznego potwierdzenia odbioru – k. 88a; sprzeciw po uzupełnieniu braków formalnych – k. 94 – 98), wobec czego nie było żadnych podstaw do odrzucenia sprzeciwu pozwanych na podstawie art. 504 § 1 k.p.c. Stanowisko apelującego powoda w tym zakresie zostało sformułowane w oderwaniu od opisanych okoliczności, wobec czego kwestionowanie przez skarżącego prawidłowości czynności podjętych przez Sąd Rejonowy, w tym przede wszystkim istnienia podstaw do wydania zarządzenia z dnia 17 sierpnia 2017r. jest nieuprawnione i nie może doprowadzić do zamierzonego przez skarżącego rezultatu w postaci uznania sprzeciwu pozwanych za spóźniony. Wbrew twierdzeniom skarżącego powoda opisane wyżej okoliczności przekonują, że nie było żadnych podstaw do odrzucenia sprzeciwu pozwanych, a przyjęcie sprzeciwu nie było skutkiem przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej. Zgłoszone przez skarżącego zarzuty naruszenia art. 139 §1 k.p.c. w związku z art. 356 i 390 k.p.c. oraz art. 502 § 2 k.p.c. w związku z art. 169 § 1 i 2 k.p.c. i art. 504 §1 k.p.c. w związku z art. 167 i 504 k.p.c. są więc chybione. W konsekwencji kwestionowanie przez skarżącego powoda częściowego umorzenia postępowania w wyniku cofnięcia pozwu w części, co miało miejsce po wniesieniu sprzeciwu przez pozwane, nie może prowadzić do podważenia rozstrzygnięcia Sądu I instancji objętego punktem pierwszym wyroku. Rozstrzygnięcie to jest prawidłowe w świetle art. 203 § 1 i 4 oraz art. 355 § 1 k.p.c.

Zarzuty dotyczące oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego sformułowane w apelacji powoda sprowadzają się do polemiki skarżącego z wnikliwą i wyczerpującą analizą dowodów tak ze źródeł osobowych, jak i dokumentów oraz szczegółowo uzasadnionymi wnioskami wywiedzionymi na tej podstawie, w szczególności co do okoliczności dotyczących miejsca zamieszkania pozwanej P. Z. w okresie objętym sporem, które to wnioski nie nasuwają zastrzeżeń w świetle art. 233 § 1 k.p.c.

Przypomnieć w tym miejscu należy, że w doktrynie i judykaturze panuje zgoda co do tego, iż z uwagi na przyznaną sądowi swobodę w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie wtedy, gdy podstawą rozstrzygnięcia uczyniono rozumowanie sprzeczne z zasadami logiki bądź wskazaniami doświadczenia życiowego. Dlatego w sytuacji, gdy na podstawie zgromadzonych dowodów możliwe jest wyprowadzenie konkurencyjnych wniosków co do przebiegu badanych zdarzeń, dla podważenia stanowiska orzekającego sądu nie wystarcza twierdzenie skarżącego o wadliwości poczynionych ustaleń odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości, ale trzeba podważyć prawidłowość dokonanej przez sąd oceny wskazując, że jest ona wadliwa w rozumieniu wyżej przytoczonym. W przeciwnym razie analizowany zarzut sprowadza się do polemiki ze stanowiskiem wyrażonym przez sąd, co jednak nie jest wystarczające do wzruszenia kwestionowanego rozstrzygnięcia (por. T. Ereciński w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, pod red. T. Erecińskiego, wyd. V, SIP Lex, tak też Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 4 sierpnia 2016r., I ACa 162/16, Lex nr 2106890; por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000r., V CKN 17/00, OSNC 2000/10/189; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 25 stycznia 2018r., III AUa 367/17, Lex nr 2442727; wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 stycznia 2018r., III AUa 518/17 Lex nr 244408). Tak opisanym wygom w odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w niniejszej sprawie skarżący powód nie sprostał.

Dokonując ustaleń odnośnie do spornej okoliczności zamieszkiwania przez pozwaną P. Z. w lokalu objętym postępowaniem, w okresie objętym sporem, Sąd Rejonowy przeanalizował szczegółowo wszystkie dowody, wyniki przeprowadzonej analizy i przyjętą oceną zreferował w pisemnych motywach wyroku oraz przedstawił przekonującą i pełna argumentację przemawiającą za uznaniem, że w spornym okresie pozwana P. Z. nie zamieszkiwała w lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł.. Argumentację tę Sąd Okręgowy w pełni podziela, zatem nie ma potrzeby ponownego jej przytaczania w tym miejscu. Podkreślić jedynie trzeba, że pełne oparcie dla przyjętych przez Sąd Rejonowy wniosków dawały nie tylko zeznania pozwanych oraz Z. Z., ale także zeznania właściciela lokalu M. S. (1), który wprost podał, że z jego spostrzeżeń wynika, iż pozwana P. Z. nie zamieszkuje w przedmiotowym lokalu (zeznania świadka M. S. (2) – k. 292). Jednocześnie do akt załączona została umowa najmu lokalu mieszkalnego przy ul. (...), zawarta przez pozwaną 22 kwietnia 2013r., co koresponduje z okolicznościami wynikającymi z zeznań pozwanych. Zaznaczyć trzeba, że ustalenia zbieżne z poczynionymi w niniejszej sprawie poczynił sąd w sprawie o sygn. akt III C 455/12 o eksmisję, która toczyła się z udziałem pozwanych. W toku tego postępowania pozwana P. Z. podała, że wyprowadziła się wraz z dzieckiem z lokalu przy ul. (...) w kwietniu 2012r. i zamieszkuje w wynajętym lokalu przy ul. (...) w Ł. (zeznania pozwanej – k. 45 załączonych akt III C 455/12). Ustalenie takie zawarł też sąd w podstawie faktycznej wyroku z dnia 29 kwietnia 2013r. wydanego w sprawie III C 455/12, zaś w pisemnym uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano jednoznacznie, że P. Z. nie mieszka w lokalu przy ul. (...) w Ł., ale pozostały tam jej rzeczy, zaś eksmisja dotyczy osób i mienia, zatem także P. Z. winna być objęta nakazem eksmisji (wyrok i uzasadnienie – k. 151, 152 – 154 załączonych akt III C 455/12). Oceny przyjętej przez Sąd Rejonowy nie może podważyć powołanie się przez powoda w apelacji na protokół z dnia 29 maja 2018r. ze sprawy egzekucyjnej Km 153/15. Do akt złożono jedynie nieuwierzytelnioną kopię tego dokumentu, która przy tym jest nieczytelna i nie pozwala na odtworzenie treści objętej przedmiotowym protokołem. Jednocześnie nie mógł być uwzględniony wniosek dowodowy powoda, powołującego się na dowód w postaci akt postępowania egzekucyjnego o sygn. Km 153/15. Dowód z akt nie jest dopuszczalny, jako dowód mogą być powoływane określone, konkretne dokumenty z akt innego postępowania. Nadto podkreślić trzeba, że nie było żadnych przeszkód ku temu, by skarżący powoływał się na dowody zawarte w aktach sprawy Km 153/15, poza wymienionym protokołem, przed Sądem I instancji, skoro postępowanie egzekucyjne toczy się od 2015r. Z tych przyczyn wniosek dowodowy apelującego powoda nie mógł być uwzględniony w świetle art. 381 k.p.c.

Podsumowując, zarzuty skarżącego powoda zmierzające do podważenia oceny dowodów przyjętej przez Sąd Rejonowy były chybione i nie mogły spowodować wzruszenia podstawy faktycznej kwestionowanego wyroku, zaś pozwana T. K. w wywiedzionej apelacji ustaleń faktycznych nie kwestionowała. Sąd Okręgowy podzielił więc ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu pierwszoinstancyjnym przyjmując je ze własne.

Sąd Rejonowy nie dopuścił się też uchybień dokonując oceny ustalonych okoliczności sprawy w kontekście norm prawa materialnego, zaś zarzuty sformułowane na tej płaszczyźnie przez skarżących, tak przez powoda jak i pozwaną T. K., są nieuzasadnione.

Trafnie wywiódł Sąd I instancji, że poczynione ustalenia faktyczne nie dają podstaw do przypisania pozwanej P. Z. odpowiedzialności za zapłatę należności związanych z korzystaniem z lokalu w spornym okresie. Art. 4 ust. 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz. U. z 2018r., poz. 845) stanowi, że za opłaty, o których mowa w art. 4 ust. 1- 2 i 4 odpowiadają solidarnie z członkami spółdzielni, właścicielami lokali niebędącymi członkami spółdzielni lub osobami niebędącymi członkami, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, osoby pełnoletnie stale z nimi zamieszkujące w lokalu, z wyjątkiem pełnoletnich zstępnych pozostających na ich utrzymaniu, a także osoby faktycznie korzystające z lokalu.

W sprawie ustalono, że pozwana P. Z. nie zamieszkiwała w lokalu przy ul. (...) w okresie objętym sporem. Wbrew twierdzeniom powoda nie ma też żadnych podstaw, by obciążyć pozwaną P. Z. dochodzonymi w sprawie opłatami z tytułu faktycznego korzystania z lokalu, o jakim mowa w przywołanym przepisie. Powód zmierzał do zakwalifikowania w ten sposób ustalonej w sprawie okoliczności, iż w przedmiotowym lokalu pozostały rzeczy pozwanej, takie jak pralka, telewizor, książki. Jest to stanowisko nieuprawnione, jeśli uwzględnić całokształt ustaleń poczynionych w tym zakresie, których znaczenie skarżący marginalizuje. Ustalono bowiem, że wymienione przedmioty pozostawione przez pozwaną w lokalu stanowią jego wyposażenie i korzystała z nich, zamieszkująca w lokalu T. K.. Jak trafnie dostrzegł Sąd Rejonowy wymienione ruchomości w przeważającej części są sprzętami codziennego użytku, z których korzystała pozwana T. K., zaś ta osoba niewątpliwie i bezspornie korzystała w spornym okresie z lokalu przy ul. (...). W świetle przywołanych okoliczności nie można mówić o składowaniu rzeczy ruchomych przez pozwaną P. Z. w przedmiotowym lokalu, które to zachowanie miałoby być przejawem faktycznego korzystania z lokalu przez tę pozwaną, ale o udostępnieniu tych przedmiotów do nieodpłatnego korzystania przez P. Z. matce, T. K. zamieszkującej w lokalu przy ul. (...). W konsekwencji zgłoszone przez powoda w apelacji zarzuty naruszenia art. 4 ust. 6 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz art. 366 § 1 k.c. i art. 369 k.c. są więc chybione.

Nieuprawniony jest też ostatni z zarzutów zgłoszony przez powoda, a dotyczący zastosowania art. 102 k.p.c. względem pozwanej T. K.. Sąd Rejonowy obszernie i szczegółowo uzasadnił decyzję o odstąpieniu od obciążenia pozwanej kosztami procesu w zakresie odpowiednim do wyniku sprawy. Nie powtarzając trafnej i niewymagającej uzupełnienia argumentacji przedstawionej w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku podkreślić za Sądem Rejonowym raz jeszcze trzeba, że szczególnie trudna sytuacja życiowa pozwanej, w jakiej znalazła się w wyniku utraty prawa do lokalu objętego niniejszym postępowaniem i okoliczności, w jakich miało to miejsce, a także zły stan zdrowia i trudna sytuacja materialna pozwanej nie mogły być pominięte w toku rozstrzygania o kosztach procesu. Za zastosowaniem art. 102 k.p.c. względem pozwanej przemawiały jednak nie tylko te względy, ale również postawa pozwanej w toku procesu, a mianowicie fakt, iż ostatecznie nie kwestionowała roszczenia powoda co do wysokości, co pozwoliło uniknąć komplikacji postępowania dowodowego w tym zakresie. Jednocześnie eksponowane przez skarżącego okoliczności dotyczące dalszego zamieszkiwania przez pozwaną w przedmiotowym lokalu i nieskorzystania z proponowanego lokalu socjalnego znalazły wystarczające odzwierciedlenie na płaszczyźnie orzekania o kosztach procesu poprzez obciążenie pozwanej T. K. obowiązkiem zapłaty z tego tytułu kwoty 1200 zł. Obowiązek zapłaty tej sumy w opisanej, trudnej sytuacji materialnej pozwanej jest dla niej obciążeniem istotnym, zaś dalej idące obciążenie pozwanej z tytułu kosztów procesu naruszałoby podstawy jej egzystencji. Z tych względów zarzuty powoda dotyczące zastosowania w niniejszej sprawie art. 102 k.p.c. należało uznać za nieuzasadnione.

Przedstawione rozważania prowadzą do konkluzji, że wszystkie z zarzutów apelacji powoda okazały się bezzasadne.

Tak samo wypada ocena zarzutów podniesionych w apelacji pozwanej T. K.. Jak już zaznaczono, pozwana nie kwestionowała poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych, jednakże zarzuciła, iż Sąd Rejonowy dokonał ich nieprawidłowej oceny na podstawie norm prawa materialnego oraz reguł orzekania o kosztach procesu. Ze stanowiskiem tym nie można się zgodzić.

Nie kwestionując uprawnienia powoda do wyboru dłużnika, przeciw któremu kierowane jest roszczenie o zapłatę spornych należności, wynikającego z węzła solidarności między odpowiedzialnymi za uiszczenie tychże opłat z mocy art. 4 ust. 6 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w związku z art. 366 k.c. pozwana podnosiła, że skierowanie roszczenia z tego tytułu przeciwko niej jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 k.c.

Zgodnie z art. 5 k.c. o nadużyciu prawa podmiotowego można mówić wówczas, gdy uprawniony czyni ze swego prawa użytek sprzeczny ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia gospodarczego, zatem zasadniczo wówczas, gdy uprawniony korzysta ze swego prawa w taki sposób, że prowadzi to do rezultatów niedających się pogodzić z elementarnym poczuciem sprawiedliwości. Jednakże, jak podkreśla się w orzecznictwie, stosowanie art. 5 k.c. nie może prowadzić do podważenia istnienia określonych praw podmiotowych poprzez kwestionowanie ich obowiązywania czy też niwelowanie rygoryzmu norm prawnych (tak Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 3 lipca 2018r., I ACa 1067/17). Jednocześnie wskazuje się, że zasady współżycia społecznego to pojęcie niedookreślone, nieostre, a powoływanie się na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego powinno wiązać się z wykazaniem o jakie zasady współżycia społecznego w konkretnych wypadku chodzi. Postuluje się przy tym ostrożne korzystanie z art. 5 k.c., bowiem zasadą jest, że korzystanie z prawa podmiotowego objęte jest domniemaniem zgodności ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem prawa i zasadami współżycia społecznego (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 listopada 2017r., II CSK 86/17, Lex nr 2417587).

Odnosząc powyższe uwagi ogólne do okoliczności niniejszej sprawy nie można zgodzić się ze skarżącą pozwaną, iż skierowanie przez powoda roszczenia przeciwko pozwanej winno być uznane za naganne w kontekście zasad współżycia społecznego. Pozwana nie wskazała przy tym skonkretyzowanych zasad, którym jej zdaniem uchybiono. Jednocześnie poczynione ustalenia nie pozwalają przyjąć, by skierowanie roszczenia przeciwko pozwanej nosiło znamiona szykany bądź było motywowane w sposób dyskwalifikujący żądanie powoda w kontekście zasad słuszności. Sąd Rejonowy odniósł się szczegółowo do podnoszonego przez pozwaną zarzutu sprzeczności żądania powoda z zasadami współżycia społecznego, apelująca pozwana w tym kontekście nie podniosła żadnych okoliczności nowych, które nie zostałyby należycie rozważone przez Sąd I instancji. Kwestionując stanowisko przyjęte u podstaw zaskarżonego wyroku pozwana pomija przy tym istotną okoliczność, a mianowicie, że sama pozwana swym zachowaniem przyczyniła się do powstania zadłużeń, zajmując lokal w braku ku temu tytułu prawnego i mimo przedstawienia przez gminę dwóch propozycji zwarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Jednocześnie wybór dłużnika, wobec którego skierowane zostało roszczenie, dokonany przez powoda trudno kwestionować, gdy uwzględnić, że skarżąca pozwana nieprzerwanie od wielu lat korzystała z przedmiotowego lokalu, w tym, co pozostaje poza sporem, również w okresie objętym niniejszym procesem.

Z tych wszystkich względów podniesiony przez pozwaną zarzut naruszenia prawa materialnego w niniejszej sprawie jest nieuzasadniony.

Nie ma też racji apelująca pozwana kwestionując rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu oparte na art. 102 k.p.c. Jak wynika już z wcześniejszych rozważań, sięgając do zasady słuszności u podstaw rozstrzygnięcia o kosztach procesu względem pozwanej T. K. Sąd Rejonowy rozważył należycie całokształt okoliczności sprawy, w szczególności uwzględnił trudną sytuacją materialną pozwanej. Powyższe nie uprawnia do zwolnienia pozwanej z obowiązku poniesienia kosztów procesu w całości, bowiem ponownie podkreślić należy, że do powstania stanu zaległości w uiszczaniu spornych opłat przyczyniła się sama skarżąca zajmując lokal bez tytułu prawnego, mimo wyroku eksmisyjnego oraz przedstawionej jej oferty zamieszkania w lokalu socjalnym. W tym stanie rzeczy nie można przyjąć, by doszło do uchybienia w zastosowaniu art. 102 k.p.c. przez Sąd I instancji oraz wadliwej oceny zebranych dowodów w tym kontekście. Zarzuty zgłoszone w apelacji wywiedzionej przez pozwaną są więc w całości bezzasadne.

Z tych wszystkich względów, wobec bezzasadności zarzutów zgłoszonych przez apelujące strony oraz braku okoliczności, które winny być uwzględnione w toku postępowania drugoinstancyjnego z urzędu, obie apelacje jako bezzasadne podlegały oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. względem pozwanej P. Z., bowiem powód w tym zakresie jest stroną przegrywającą sprawę. Na kwotę zasądzoną z tego tytułu na rzecz pozwanej złożyły się koszty zastępstwa procesowego ustalone na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 i § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2018r., poz. 265) przy uwzględnieniu wartości przedmiotu zaskarżenia wskazanej w treści apelacji powoda. Natomiast wobec jednakowego wyniku postępowania apelacyjnego tak dla powoda, jak i pozwanej T. K. oraz mając na uwadze, że po obu stronach koszty z tym związane były zbliżone, sąd dokonał wzajemnego zniesienia kosztów postępowania apelacyjnego między powodem i skarżącą pozwaną, których apelacje zostały oddalone, a to na podstawie art. 100 zdanie pierwsze k.p.c.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach pomocy prawnej udzielonej pozwanej T. K. z urzędu w postępowaniu apelacyjnym był § 16 ust. 1 pkt 1 w związku z § 8 pkt 5 i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2019r., poz. 68).