Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VII U 214/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Zbigniew Szczuka

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 października 2018 r. w Warszawie

sprawy D. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania D. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

z dnia 17 stycznia 2018 r. znak: (...) (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

D. F. w dniu 5 lutego 2018r. wniósł odwołanie za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga
w W. od decyzji z dnia 17 stycznia 2018 r., znak: (...) (...) Odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez zaliczenie do kapitału początkowego uzyskanych dochodów w okresach zatrudnienia w G&K od dnia 9 stycznia 1992 r. do dnia 31 grudnia 1992 r. oraz w G&K Poligrafia od dnia 1 stycznia 1993 r. do dnia 17 marca 1993 r. W ocenie ubezpieczonego w załączonych do odwołania dokumentach określone są uzyskiwane przez niego dochody ( k. 3 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 13 lutego 2018 r. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. Organ rentowy wskazał, że do ustalenia wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego za okresy zatrudnienia odwołującego w G&K od dnia 9 stycznia 1992 r. do dnia 31 grudnia 1992 r. na ½ etatu oraz w G&K Poligrafia od dnia 1 stycznia 1993 r. do dnia 17 marca 1993 r. w pełnym wymiarze czasu pracy przyjęto minimalne wynagrodzenie zgodnie z art. 15 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Oddział stwierdził, że do ustalenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego nie uwzględniono umów o pracę z w/w firm, ponieważ w przedłożonych dokumentach nie ma pieczątek imiennych, a dodatkowo istnieją rozbieżności w wymiarze czasu pracy wskazanym w świadectwie pracy z dnia 31 grudnia 1992 r. – cały etat oraz
w umowie o pracę – ½ etatu. Zdaniem organu rentowego przedłożony przez odwołującego dokument PIT 11 wskazuje jedynie przychód i nie daje podstaw do jednoznacznego stwierdzenia, czy jest to wynagrodzenie osiągnięte w spornym okresie czasu. Dalej uznał, że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych
i precyzyjnych ( k. 7 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Firma (...) z siedzibą w W. zawarła w dniu 9 stycznia 1992 r. z D. F. umowę o pracę na czas nieokreślony w wymiarze ½ etatu na stanowisku sprzedawcy z wynagrodzeniem w kwocie 3.500.000,00 złotych miesięcznie wraz z premią
( k. 35 akt ZUS).

Firma (...) z siedzibą w W. zawarła ponownie z odwołującym umowę
o pracę w dniu 1 maja 1992 r. w wymiarze ½ etatu na stanowisku sprzedawcy – kasjera
z wynagrodzeniem w kwocie 4.244.500,00 złotych miesięcznie oraz premią w kwocie do 1.000.000,00 złotych ( k. 45-47 akt ZUS).

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 31 grudnia 1992 r. odwołujący był zatrudniony w G&K z siedzibą w W. w okresie od dnia 9 stycznia 1992 r. do dnia 31 grudnia
1992 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku sprzedawcy – kasjera, na którym otrzymywał wynagrodzenie w kwocie 4.244.500,00 złotych, w tym premię w kwocie do 1.000.000,00 złotych ( k. 51 akt ZUS).

Zgodnie z PIT-11 odwołujący w okresie od dnia 9 stycznia 1992 r. do dnia 31 grudnia 1992 r. uzyskał przychód w kwocie 59.075.500,00 złotych, zaś jego dochód wyniósł 57.132,00 złotych ( k. 119 akt ZUS).

Firma (...) z siedzibą w W. zawarła w dniu 1 stycznia 1993 r. umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku sprzedawcy – kasjera
z wynagrodzeniem w kwocie 4.245.000,00 złotych brutto miesięcznie oraz premią w kwocie do 1.000.000,00 złotych ( k. 43 akt ZUS).

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 2 kwietnia 1993 r. odwołujący był zatrudniony w G&K Poligrafia z siedzibą w W. w okresie od dnia 1 stycznia 1993 r. do dnia
17 marca 1993 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku sprzedawcy – kasjera,
na którym otrzymywał wynagrodzenie w kwocie 4.245.000,00 złotych brutto oraz premię
w kwocie do 1.000.000,00 złotych ( k. 53 akt ZUS).

Zgodnie z PIT-11 odwołujący w okresie od dnia 1 stycznia 1993 r. do dnia 17 marca 1993 r. uzyskał przychód w kwocie 19.653.000,00 złotych, zaś jego dochód wyniósł 19.167.000,00 złotych ( k. 117 akt ZUS).

Odwołujący w dniu 22 lipca 2003 r. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...)Oddział w W. wniosek o ustalenie kapitału początkowego. Po jego rozpoznaniu organ rentowy wydał decyzję z dnia 2 grudnia 2014 r., znak: (...)-2003, zgodnie z którą ustalił odwołującemu kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r.
w kwocie 76.157,51 złotych. Organ rentowy ustalił ubezpieczonemu kapitał początkowy również decyzją z dnia 10 maja 2007 r. ( k. 1, 25-29 i 99-103 akt ZUS).

Odwołujący w dniu 5 grudnia 2017 r. złożył do organu rentowego wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego ( k. 109 akt ZUS).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. po rozpoznaniu wniosku D. F. wydał zaskarżoną decyzję z dnia 17 stycznia 2018 r., znak: (...)-2003, zgodnie z którą ponownie ustalił kapitał początkowy na dzień
1 stycznia 1999 r. na kwotę 84.665,90 złotych. Organ rentowy uwzględnił odwołującemu
za okres zatrudnienia od dnia 9 stycznia 1992 r. do dnia 31 grudnia 1992 r. na ½ etatu wynagrodzenie w kwocie 6.422.916,71 złotych oraz od dnia 1 stycznia 1993 r. do dnia
17 marca 1993 r. w pełnym wymiarze czasu pracy wynagrodzenie w kwocie 3.850.000,00 złotych, które stanowiły minimalne wynagrodzenie w spornych okresach czasu ( k. 153-159 akt ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, w tym akt rentowych. Zawarte w aktach dokumenty Sąd uznał za wiarygodne co do zasady w zakresie ich wytworzenia. Jednocześnie Sąd uznał, że na ich podstawie nie można jednoznacznie stwierdzić kwoty wynagrodzenia osiąganego przez odwołującego z tytułu zatrudnienia w G&K z siedzibą w W. oraz w G&K Poligrafia
z siedzibą w W.. Należy wskazać, że z zawartych umów o pracę wynika jedynie miesięczna stawka zasadnicza wynagrodzenia ubezpieczonego oraz premia. W umowach
o pracę z dnia 1 maja 1992 r. i 1 stycznia 1993 r. oraz świadectwach pracy wskazano
w sposób niedookreślony, że premia będzie należała się odwołującemu w kwocie do 1.000.000,00 złotych, zaś w umowie o pracę z dnia 9 stycznia 1992 r. w ogóle nie podano wysokości należnej mu premii. W związku z powyższym nie można było ustalić, w jakiej konkretnej kwocie ubezpieczony otrzymywał premie w spornych okresach czasu. Dodatkowo świadectwo pracy z dnia 31 grudnia 1992 r. jest sprzeczne z umowami o pracę z dnia
9 stycznia 1992 r. i 1 maja 1992 r. Po pierwsze świadectwo pracy wskazuje, jakoby ubezpieczony wykonywał pracę w ramach pełnego wymiaru czasu pracy, podczas gdy
w umowach o prace zawarto ½ etatu. Ponadto wedle świadectwa pracy odwołujący otrzymywał wynagrodzenie w kwocie 4.244.500.00 złotych, podczas gdy z umowy o pracę
z dnia 9 stycznia 1992 r. wynika, że otrzymywał on uposażenie w kwocie 3.500.000,00 złotych miesięcznie. PIT-y przedstawiają wysokość wynagrodzenia osiąganego przez odwołującego w spornych okresach czasu i w tym zakresie są wiarygodne, jednak na ich podstawie wykazywane są wszelkiego rodzaju przychody.

Wobec powyższego Sąd uznał zgromadzony w sprawie materiał dowodowy
za wystarczający do wydania rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie D. F. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. z dnia 17 stycznia 2018 r., znak: (...)-2003 jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Sąd ustalił, że zgodnie z przedmiotem sporu należało rozważyć, czy organ rentowy prawidłowo ustalił wysokość kapitału początkowego odwołującemu na podstawie ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

( Dz. U. z 2018 r., poz. 1270) zwanej dalej ,,ustawą’’.

Sąd zważył, że kapitał początkowy ma być odtworzeniem kwoty składek
na ubezpieczenie społeczne, opłaconych przed dniem 1 stycznia 1999 r. Zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury zostały określone w art. 15 ustawy emerytalnej, a wysokość kapitału początkowego, zależy od udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych, podstawy wymiaru świadczenia, współczynnika określonego przez proporcję wieku ubezpieczonego i ustawowo określonego wieku emerytalnego oraz stażu. Natomiast
do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia uwzględnia się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z okresu ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok zgłoszenia wniosku o emeryturę lub z dowolnych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku.

Sąd ustalił, że odwołujący nie kwestionował co do zasady sposobu obliczenia przez organ rentowy wysokości należnego mu kapitału początkowego. Ubezpieczony wniósł
o zaliczenie faktycznego wynagrodzenia, które osiągał w G&K od dnia 9 stycznia 1992 r.
do dnia 31 grudnia 1992 r. oraz w G&K Poligrafia od dnia 1 stycznia 1993 r. do dnia
17 marca 1993 r.

Zgodnie z art. 175 ust. 1 ustawy, postępowanie w sprawie ustalenia kapitału początkowego przebiega według zasad dotyczących ustalenia prawa do świadczeń przewidzianych w tej ustawie, co w szczególności dotyczy katalogu środków dowodowych, jakie służą ubezpieczonemu w postępowaniu przed organem rentowym do wykazania zarówno stażu ubezpieczonego, jak i wysokości przychodów. Sąd zważył, że niektórzy ubezpieczeni mają problemy z dostarczeniem dokumentacji spełniającej rygorystyczne wymogi formalne i w konsekwencji nie są w stanie udowodnić okoliczności faktycznego polegania ubezpieczaniu, czy też wysokości przychodów. W dacie wydania przez organ rentowy spornej decyzji możliwość dowodzenia była ograniczona rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania
o świadczenia emerytalno-rentowe
( Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1412) – które zmieniło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania
o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń
( Dz. U. z 1983 r.,
Nr 10, poz. 49 ze zm.
).

Zgodnie z obowiązującym § 21 ust. 1 rozporządzenia, w sprawie postępowania
o świadczenia emerytalno-rentowe, środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wyjątek od tej powyższej zasady przewidziany został w § 28 ust. 1 rozporządzenia,
w myśl którego środkiem dowodowym w postępowaniu przed organem rentowym mogą być również poświadczone za zgodność z oryginałem kopie dokumentów stwierdzających stan zdrowia oraz dotyczących okresów składkowych i nieskładkowych, a także wysokości wynagrodzenia, przychodu, dochodu i uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, wydawane przez jednostki upoważnione do przechowywania dokumentacji zlikwidowanych lub przekształconych zakładów pracy.

Sąd zważył, że w postępowaniu sądowym strona jest obarczona wykazaniem,
za pomocą dostępnych jej dokumentów, zasadności podnoszonych roszczeń. W związku
z tym należy stwierdzić, że na odwołującym spoczywał ciężar dowodowy wykazania rzeczywistej wysokości osiąganego wynagrodzenia pobieranego w spornych okresach czasu. Zgodnie z poglądami wyrażonymi przez orzecznictwo, „wszystkie składniki wynagrodzenia, które mają być przyjęte do podstawy wymiary świadczenia muszą być wobec tego ustalone
w sposób pewny i niebudzący żadnych wątpliwości.” ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi
z dnia 29 września 2014 r., sygn. akt III AUa 2618/13
) ,,Nie jest jednak możliwe przeliczenie wysokości emerytury w oparciu o jakąś hipotetyczną uśrednioną wielkość premii uzyskiwanej przez ubezpieczonego.” ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007 r., sygn. akt I UK 36/07) ,,Wysokość świadczenia emerytalnego zależna jest od wysokości ustalonej podstawy wymiaru świadczenia i pozostaje w związku z wysokością uzyskiwanych niegdyś dochodów, dlatego do jego wyliczenia nieodzownym jest ustalenie rzeczywistych zarobków, jako decydujących o rozmiarze opłacanej składki na ubezpieczenie społeczne. (…) Tylko dokumentacja (zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek) stanowi precyzyjny dowód w zakresie wysokości wynagrodzenia w postępowaniu sądowym.” ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 9 grudnia 2014 r., sygn. akt III AUa 277/14)

Sąd zważył, że zaprezentowane tezy jednoznacznie wskazują na środki dowodowe, którymi może posiłkować się strona odwołująca w celu udowodnienia wysokości osiąganych zarobków. Organ rentowy w niniejszej sprawie z uwagi na brak wystarczających dowodów
w sposób prawidłowy wyliczył wysokość kapitału początkowego ubezpieczonego w oparciu
o minimalne wynagrodzenie za okresy jego zatrudnienia w G&K od dnia 9 stycznia 1992 r. do dnia 31 grudnia 1992 r. oraz w G&K Poligrafia od dnia 1 stycznia 1993 r. do dnia
17 marca 1993 r. Ubezpieczony w toku postępowania nie wnosił o dopuszczenie dowodu
z zeznań świadków ani nie legitymował się żadnym dokumentem potwierdzającym precyzyjnie wysokość osiąganego przez niego wynagrodzenia w spornych okresach czasu.

Odwołujący wnosił o przyjęcie wynagrodzenia na podstawie przedstawionych umów o pracę, świadectw pracy i informacji o dochodach - PIT. Jednak jak wynika z orzecznictwa, nie można ustalić składników wynagrodzenia w sposób niepewny i nieścisły. Sąd zważył, że wysokość zarobków ubezpieczonego uzależniona była od otrzymywania przez niego premii. W związku z tym niewiarygodnym byłoby przyjęcie, że odwołujący w spornych okresach czasu w ujęciu miesięcznym wypracowywał dokładnie taką samą wysokość premii.
W szczególności należy mieć na uwadze, że ubezpieczony otrzymywał premie w kwocie
do 1.000.000,00 złotych. W związku z tym należało uznać, że odwołujący miesięcznie stałe składniki wynagrodzenie, jednakże nie były one w stałej wysokości. W związku z tym określone kwoty wskazywane w umowach o pracę oraz w świadectwach pracy nie mogły stanowić same w sobie o konkretnej wysokości zarobków osiąganych przez ubezpieczonego. Natomiast przedstawione PIT-y stanowią przychód oraz dochód odwołującego całościowy, który mógł wynikać z różnych składników takich, jak min. wynagrodzenie, premia, nagroda, trzynastka etc. Nie wiadomym jest również, czy podany przychód jest przychodem jedynie
za sporny okres czasu czy też stanowi zaległe źródło zarobkowania za poprzedni okres pracy.

Na podstawie art. 15 ust. 2a ustawy, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Na podstawie tego przepisu organ rentowy w sposób prawidłowy przyjął odwołującemu jedynie minimalne wynagrodzenie za wykonaną przez niego pracę w okresach zatrudnienia w G&K od dnia
9 stycznia 1992 r. do dnia 31 grudnia 1992 r. oraz w G&K Poligrafia od dnia 1 stycznia
1993 r. do dnia 17 marca 1993 r. Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c., jak w sentencji wyroku.

MK