Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII Ga 737/18

UZASADNIENIE

Powódka działająca wówczas jako Bank (...) S.A. we W. wniosła 14 lipca 2017 r. dwa pozwy o zapłatę do Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie przeciwko S. W. (1) oba tytułując jako wniesione „w postępowaniu nakazowym z weksla”. W obu sprawach powódka nadto domagała się zasądzenia od pozwanego zwrotu kosztów postępowania.

Pierwszym pozwem zarejestrowanym pod sygnaturą XI GNc 1485/17 powódka domagała się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kwoty 37.347,93 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od 6 kwietnia 2017 r. Zakreślając zaś podstawę faktyczną roszczenia wskazała, że udzieliła pozwanemu S. W. (1) kredytu na podstawie umowy nr (...) z 26 września 2014 r., które to zobowiązanie zostało zabezpieczone wekslem. Wierzytelność ta, według twierdzeń powódki, została postawiona w stan wymagalności, a na 5 kwietnia 2017 r. rozmiar zadłużenia został określony kwotami wskazanymi w wezwaniu do wykupu weksla. Wskazała też, że na dzień przygotowania pozwu wierzytelność wynosiła w sumie 39.134,19 zł. W treści pozwu nie precyzowano, czy cała kwota obejmuje tylko kapitał kredytu, czy także odsetki, czy też inne należności banku i sprowadzało się do powołania na załączony do pozwu weksel, pod którym znajduje się podpis imieniem i nazwiskiem pozwanego oraz numerem identycznym z jego numerem PESEL podanym na wstępie pozwu.

Drugim pozwem zarejestrowanym pod sygnaturą XI GNc 1486/17 powódka domagała się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kwoty 45.021,32 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od 6 kwietnia 2017 r. Zakreślając podstawę faktyczną roszczenia również powołała się na udzielenie pozwanemu kredytu na podstawie umowy nr (...), ale tym razem wskazała, że zabezpieczenie spłaty tego zobowiązania stanowiła gwarancja Banku (...) w wysokości 60% kwoty kredytu. Następnie gwarancja ta została wypłacona powódce 29 grudnia 2016 r. w wysokości 43.856,35 zł, a 3 lutego 2017 r. powódka zawarła z (...) jako cedentem umowę przelewu wierzytelności przysługującej wobec pozwanego z tytułu wypłaty gwarancji oraz przelewu na powódkę praw z weksla, gdyż wierzytelność (...) wobec pozwanego została zabezpieczona wekslem. Dalej, tak jak w przypadku pierwszego pozwu, powódka wskazała, że również wierzytelność dochodzona drugim pozwem została postawiona w stan wymagalności, a na 5 kwietnia 2017 r. zadłużenie z tytułu kredytu określone zostało kwotami wyszczególnionymi w wezwaniu do wykupu weksla. Wskazała też, że na dzień przygotowania pozwu wysokość wierzytelność wynosiła w sumie 46.790,31 zł. W treści również tego pozwu nie precyzowano, czy cała kwota obejmuje tylko kapitał kredytu, czy także odsetki, czy też inne należności banku i sprowadzało się do powołania się na umowę przelewu wierzytelności i na załączony do pozwu weksel, pod którym znajduje się podpis imieniem i nazwiskiem pozwanego.

W obu pozwach powódka na deklaracje wekslowe powołała się tylko dla uzasadnienia właściwości miejscowej Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie.

Sąd Rejonowy w obu sprawach uwzględnił powództwo w całości wydając 25 lipca 2017 r. nakazy zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla w sprawie XI GNc 1485/17 nakazując pozwanemu zapłatę na rzecz powódki kwoty 37.347,93 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od 6 kwietnia 2017 r. oraz kwoty 484 zł tytułem kosztów postępowania, a w sprawie XI GNc 1486/17 nakazując pozwanemu zapłatę na rzecz powódki kwoty 45.021,32 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od 6 kwietnia 2017 r. oraz kwoty 580 zł tytułem kosztów postępowania.

W obu sprawach skierowane do pozwanego przesyłki sądowe zwierające odpisy nakazu ze stosownymi pouczeniami powróciły do Sądu Rejonowego z adnotacją „nie podjęto w terminie”. Tymczasem z Centralnej Informacji i Ewidencji Działalności Gospodarczej wynikało, że pozwany zaprzestał prowadzenia działalności, a w oparciu o bazę danych PESEL ustalono, że brak jest w niej aktualnych danych co do miejsca zamieszkania pozwanego. W związku z tym powódka została wezwana do wskazania aktualnego miejsca zamieszkania pozwanego pod rygorem uchylenia nakazów zapłaty i zawieszenia postępowania. W odpowiedzi na wezwania powódka w obu sprawach wniosła o ustanowienie dla pozwanego kuratora dla strony, której miejsce pobytu nie jest znane. Kurator taki został ustanowiony na podstawie art. 144 k.p.c. dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego S. W. (1) postanowieniem z 21 lutego 2018 r.

Tymczasem postanowieniami z 27 listopada 2017 r. zarówno w sprawie XI GNc 1485/17, jak i w sprawie XI GNc 1486/17 w ich punktach pierwszych Sąd Rejonowy uchylił wydane w tych sprawach w postępowaniu nakazowym z weksla nakazy zapłaty, natomiast 23 stycznia 2018 r. obie sprawy połączono do wspólnego rozpoznania na podstawie art. 219 k.p.c., prowadząc je dalej pod sygnaturą XI GNc 1485/17, a następnie w postępowaniu zwykłym pod sygnaturą XI GC 305/18.

Pozwany reprezentowany przez kuratora złożył datowane odpowiednio na 9 maja 2018 r. i na 10 maja 2018 r. odpowiedzi na pozwy odpowiednio o zapłatę 37.347,93 zł z ustawowymi odsetkami od 6 kwietnia 2017 r. (poprzednio XI GNc 1485/17) oraz o zapłatę 45.021,32 zł z ustawowymi odsetkami od 6 kwietnia 2017 r. (poprzednio XI GNc 1486/17), w obu przypadkach domagając się oddalenia powództwa w całości i zasądzenia od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, a nadto odstąpienia od obciążania pozwanego kosztami w razie uwzględnienia powództwa, jak i przyznania wynagrodzenia kuratorowi za obie sprawy. Uzasadniając stanowisko strony pozwanej podnosił, że powódka wypełniła weksle in blanco niezgodnie z deklaracjami wekslowymi, jak również podnosił szereg szczegółowych zarzutów i kwestionował zaistnienie szeregu skonkretyzowanych okoliczności faktycznych.

W przypadku odpowiedzi na pozew z 10 maja 2018 r. dotyczącej roszczenia powódki o zapłatę 45.021,32 zł z ustawowymi odsetkami od 6 kwietnia 2017 r. (tj. roszczenia dochodzonego pozwem wniesionym w połączonej sprawie XI GNc 1486/17), pozwany reprezentowany przez kuratora zgłosił zarzut wypełnienia przez powódkę wręczonego Bankowi (...) weksla in blanco niezgodnie z deklaracją wekslową z 26 września 2014 r w zakresie wskazanej w niej sumy (wysokości) roszczenia (wierzytelności) powódki nabytej rzekomo od (...) w W. dochodzonej tym pozwem w kwocie 45.021,32 zł, obejmującej – zgodnie z wezwaniem do wykupu weksla – 43.856,35 zł tytułem „przeterminowanego kapitału” oraz 1.164,97 zł tytułem „odsetek karnych”, którą to kwotę strona pozwana kwestionowała w całości tak co do zasady, jak i co do wysokości.

Nadto kwestionowała fakt skutecznego i ważnego udzielenia pozwanemu gwarancji bankowej, o której mowa w § 4.01 ust. 2 pkt 2 umowy o kredyt na działalność gospodarczą (...) (...) nr (...) z 26 września 2014 r., przez (...) w ramach tzw. umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r., w tym: fakt wystąpienia przez pozywanego z wnioskiem o udzielenie mu takiej gwarancji przez (...), fakt zawarcia przez pozwanego jakiejkolwiek umowy z (...) dotyczącej udzielenia mu gwarancji bankowej, o której mowa w § 4.01 ust. 2 pkt 2 wyżej wskazanej umowy o kredyt, fakt wystawienia pozwanemu przez powódkę tzw. „Zaświadczenia o pomocy de minimis”, o którym mowa w § 4.01 ust. 2 pkt 2 umowy o kredyt.

Zakwestionował też fakt zaistnienia jakichkolwiek przesłanek ewentualnej wypłaty powódce przez (...) gwarancji bankowej, o której mowa w § 4.01 ust. 2 pkt 2 umowy o kredyt, a także tzw. umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis, w tym: fakt oraz datę złożenia przez powódkę do (...) jakiegokolwiek wniosku (wezwania) o wypłatę takiej gwarancji, fakt zachowania przez powódkę ewentualnych warunków formalnych wspomnianego wyżej wniosku (wezwania) o wypłatę takiej gwarancji, w tym dołączenia do tego wniosku ewentualnie wymaganych dokumentów, fakt powstania po stronie powódki ewentualnego roszczenia wobec (...) o wypłatę takiej gwarancji oraz obowiązku dokonania takiej wypłaty przez (...).

Strona pozwana kwestionowała też fakt dokonania przez (...) 29 grudnia 2016 r. wypłaty powódce kwoty 43.856,35 zł z tytułu gwarancji, jak również fakt oraz skuteczność ewentualnego wypowiedzenia (rozwiązania) przez powódkę łączącej strony umowy o kredyt na działalność gospodarczą (...) (...) nr (...) z 26 września 2014 r. i wynikającą z niego datę ewentualnej wymagalności roszczeń powódki z tytułu przeterminowanego kapitału kredytu oraz – co się z tym wiąże – datę oraz wysokość naliczanych przez powódkę odsetek, w tym również tzw. odsetek karnych, których zapłaty żądała powódka ewentualnie od (...) w ramach wypłaty jej kwoty 43.856,35 zł z tytułu gwarancji.

Pozwany reprezentowany przez kuratora zakwestionował umocowanie R. K. i W. W. do reprezentowania (...) w umowie przelewu wierzytelności z 3 lutego 2017 r. z powódką i – co się z tym wiąże – fakt skutecznego nabycia przez powódkę ewentualnej wierzytelności (...) wobec pozwanego i wynikającą stąd legitymację procesową czynną powódki w sprawie wywołanej tym pozwem.

Strona pozwana zgłosiła też zarzut nieprzedstawienia przez powódkę pozwanemu uzupełnionego weksla do zapłaty, z uwagi na skierowanie przez powódkę wezwania do zapłaty weksla na nieaktualny już adres zamieszkania i nieprowadzenia przez pozwanego działalności gospodarczej w dniu sporządzenia tego wezwania, tj. 21 marca 2017 r.

Wreszcie reprezentowany przez kuratora pozwany zgłosił zarzut braku podstaw do żądania przez powódkę od pozwanego odsetek za zwłokę lub opóźnienie w zapłacie uzupełnionego przez nią weksla liczonych od dnia następnego po oznaczanej przez nią w wekslu dacie jego płatności 5 kwietnia 2017 r.

Strona powodowa w dalszym piśmie przygotowawczym podtrzymała roszczenia dochodzone oboma pozwami, tj. zarówno roszczenie o zapłatę 37.347,93 zł z ustawowymi odsetkami od 6 kwietnia 2017 r., jak i roszczenie o zapłatę 45.021,32 zł z ustawowymi odsetkami od 6 kwietnia 2017 r.

Wyrokiem z 2 października 2018 r. rozstrzygającym o roszczeniach dochodzonych w obu połączonych sprawach, a wydanym pod sygnaturą XI GC 305/18, Sąd Rejonowy uwzględnił w całości roszczenie dochodzone w pierwszym pozwie, w punkcie I zasądzając od pozwanego na rzecz powódki 37.347,93 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 6 kwietnia 2017 r., a w punkcie II zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 8.092 zł tytułem kosztów procesu w sprawie o zapłatę 37.347,93 zł. W punkcie III Sąd Rejonowy uwzględnił w całości roszczenie dochodzone w drugim pozwie zasądzając od pozwanego na rzecz powódki 45.021,32 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 6 kwietnia 2017 r., a w punkcie IV zasądzając od pozwanego na rzecz powódki 4.180 zł tytułem kosztów procesu w sprawie o zapłatę 45.021,32 zł. Wreszcie w punkcie V nakazał ściągnięcie od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie 7.938 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w obu połączonych sprawach.

Sąd Rejonowy wydając wskazany wyrok oparł się na ustalonych przez siebie następujących ustaleniach faktycznych:

5 kwietnia 2013 r. Bank (...) w W. ( (...)) zawarł z Bankiem (...) spółką akcyjną we W. ( Bankiem (...)) umowę portfelowej linii gwarancyjnej de minimis oznaczoną nr (...), na mocy której (...) we własnym imieniu i na własny rachunek udzielił Bankowi (...), gwarancji portfela kredytów, na którą składają się jednostkowe gwarancje spłaty kredytów, wpisane przez Bank (...) do rejestru, maksymalnie do łącznej kwoty limitów gwarancji oraz w okresie ich wykorzystywania. Gwarancją mógłby być objęte kredyty wpisane do rejestru w okresie do 31 grudnia 2013 r. do kwoty limitu 500.000.000 zł; kwota jednostkowej gwarancji stanowić miała maksymalnie 60% kwoty udzielonego kredytu i obejmować wyłącznie niespłaconą kwotę kapitału kredytu, bez odsetek i kosztów. Każda spłata kapitału obniżać miała kwotę gwarancji proporcjonalnie do wpłat. Gwarancja miała być udzielna na okres nie dłuższy niż 27 miesięcy i obejmować okres nie dłuższy niż okres kredytu wydłużony o 3 miesiące. § 4 ust 2 i 3 umowy przewidywał, kiedy kredyt nie może być objęty gwarancją. W umowie wskazano, że gwarancją w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis może być objęty kredyt przeznaczony na bieżące finansowanie działalności gospodarczej, również w formie kredytu w rachunku bieżącym, udzielony w złotych, zgodnie z zasadami obowiązującymi w Banku (...), rezydentowi będącemu przedsiębiorcą lub mikro-przedsiębiorcą.

Objęcie kredytu gwarancją wymagało spełnienia następujących warunków (§ 5): pozytywna ocena zdolności kredytowej, przyjęcie wniosku na formularzu jak w załączniku nr 1 do umowy, złożenie zabezpieczenia – weksla in blanco z deklaracją wg wzoru określonego w załączniku, złożenie oświadczenia o poddaniu się egzekucji. W dniu udzielenia gwarancji Bank kredytujący miał wydać kredytobiorcy zaświadczenie o wysokości uzyskanej pomocy de minimis.

W § 9 wskazano, że (...) z tytułu jednostkowej gwarancji zobowiązany jest nieodwołalnie i na pierwsze pisemne żądanie do zapłaty bankowi wykorzystanej i niespłaconej kwoty kredytu bez odsetek i kosztów związanych z kredytem, w części objętej gwarancją. Roszczenia z tytułu gwarancji mogą być zgłaszane wyłącznie w okresie ważności danej gwarancji w ramach umowy. Bank mógł wystąpić d (...) z roszczeniem z tytułu gwarancji po niewywiązaniu się przez kredytobiorcę z obowiązku spłaty kredytu. Wezwanie miało być złożone wg treści załącznika nr 9, wraz z kompletem dokumentów tam wskazanych, z informacją o kredytobiorcy również wg wzoru.

W treści § 11 umowy wskazano, że z chwilą dokonania przez (...) wpłaty na rzecz Banku (...) z tytułu jednostkowej gwarancji spłaty kredytu, (...) staje się wierzycielem Kredytobiorcy o zwrot kwoty wypłaconej z tytułu takiej gwarancji. W celu przeprowadzenia przez Bank (...) windykacji (...) dokona przelewu wierzytelności zawierając z Bankiem (...) umowę przelewu wierzytelności. Wraz z wierzytelnością na bank (...) przechodzą prawa związane z ta wierzytelnością, w tym roszczenie o zapłatę odsetek oraz przysługujące (...) zabezpieczenia wierzytelności.

Wniosek o udzielenie gwarancji (wzór stanowiący załącznik) zawierał oświadczenie, że w razie wypłaty gwarancji wnioskodawca będzie zobowiązany do zwrotu (...) kwoty wypłaconej wraz z należnościami ubocznymi w tym odsetkami od zadłużenia przeterminowanego naliczanej od dnia wpłaty gwarancji, w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego NBP (w jednym z aneksów zmienione na maksymalne odsetki za opóźnienie).

Warunki uzyskania gwarancji przewidywały postanowienia identyczne jak umowa, a nadto wskazywały, że z chwilą wypłaty gwarancji wnioskodawca będzie zobowiązany do zwrotu (...) kwoty wypłaconej wraz z należnościami ubocznymi w tym odsetkami od zadłużenia przeterminowanego naliczanej od dnia wpłaty gwarancji, w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego NBP.

Umowę wielokrotnie aneksowano podwyższając limity gwarancji i przedłużając czas obowiązywania umowy do 30 czerwca 2018 r.

22 września 2014 r. S. W. (1), prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą „(...) S. W. (1) w S.” złożył do (...), za pośrednictwem Banku (...) S.A. we W., wniosek o udzielenie gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis. We wniosku określono wysokość kwoty kredytu na 92.000 zł płatnego w 60 miesięcznych ratach z przeznaczeniem na finansowanie bieżącej działalności gospodarczej. Wnioskiem objęto gwarancję do 22 grudnia 2016 r. w wysokości 60% kwoty kredytu, to jest kwotę 55.200 zł. W treści wniosku S. W. (1) oświadczył, że wyraża zgodę, aby ostateczne warunki kredytu oraz gwarancji de minimis zostały określone w umowie kredytu, uwzględniającej decyzję kredytową Banku (...), czyli Banku (...) i zasady udzielania gwarancji z zastrzeżeniem, że mogą one odbiegać od określonych we wniosku w części II „Przedmiot i wysokość gwarancji”. Ponadto oświadczył, że podpisując umowę kredytu akceptuje ostateczne warunki kredytu i gwarancji de minimis. Akceptacja ostatecznych warunków kredytu i gwarancji zawartych w umowie kredytu, w przypadku ich odmienności od warunków określonych we wniosku stanowi zgodę na zmianę wniosku. S. W. (1) oświadczył we wniosku również, że składając wniosek zapoznał się z zasadami udzielenia wnioskowanej gwarancji, określonymi w Warunkach uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis oraz że akceptuje te zasady. W szczególności zobowiązał się do zwrotu kwoty wypłaconej tytułem gwarancji wraz z należnościami ubocznymi, w tym odsetkami od zadłużenia przeterminowanego naliczonymi od dnia wypłaty kwoty z gwarancji (w wysokości czterokrotności obowiązującej stopy kredytu lombardowego NBP) i poniesionymi przez (...) kosztami na wypadek dokonania wypłaty z tytułu gwarancji.

26 września 2014 r. S. W. (1) zawarł z Bankiem (...) S.A. we W. umowę o kredyt na działalność gospodarczą – biznes ekspres nr (...). Zgodnie z § 3.01 umowy Bank udzielił mu kredytu w wysokości 92.000 zł na finansowanie bieżącej działalności gospodarczej oraz w przypadku przystąpienia do ubezpieczenia (...) Gwarant, na finansowanie opłaty za udostępnieni ubezpieczenia (...) Gwarant. Ustalono miesięczne okresy odsetkowe kończące się dwudziestego ósmego dnia miesiąca kalendarzowego, przy czym wskazano, że pierwszy okres odsetkowy rozpoczyna się w dniu podpisania umowy, a kończy się 28 października 2014 r. (§ 3.03) W treści § 3.04 ustalono, że z tytułu wykorzystania kredytu Kredytobiorca zapłaci Bankowi odsetki (ust. 1). Wykorzystana kwota kredytu oprocentowana jest według zmiennej stawki WIBOR dla trzymiesięcznych depozytów międzybankowych w PLN powiększonych o 9,6500 punktu procentowego (ust. 2). Zmiana oprocentowania kredytu następować miała pierwszego dnia miesiąca w okresach kwartalnych, przy czym pierwsza – 1 października 2014 r. Oprocentowanie kredytu ustalono według stawki rynkowej, o której mowa w ust. 2, określonej dwa dni robocze przed dniem uruchomienia kredytu lub jego pierwszej transzy, a dla kolejnych okresów określone dwa dni robocze przed dniem zmiany oprocentowania. Wskazano, że dniem roboczym jest dzień roboczy rynku międzybankowego w W., na którym ustalana jest stawka rynkowa, której mowa w ust. 2. W treści ust. 5 ustalono, że odsetki naliczane są od wykorzystanej kwoty kredytu w oparciu o zasadę wyrażoną w postaci ilorazu 365/360 (366/360 w roku przestępnym), co oznacza przyjęcie faktycznej ilości dni w okresie odsetkowym w stosunku do 380 dni w roku obrachunkowym. Zgodnie z § 3.05 w przypadku niewywiązania się Kredytobiorcy z terminowej spłaty kredytu lub jego raty, Kredytobiorca zapłacić miał Bankowi odsetki od kredytu przeterminowanego. Kredyt przeterminowany oprocentowany jest wg stawki zmiennej, odpowiadającej trzykrotnej wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. Odsetki od kredytu przeterminowanego naliczane są wg zasad określonych do naliczania odsetek od kredytu wykorzystanego.

Zgodnie z § 3.07 pozwany miał płacić raty po 1.530 zł dwudziestego piątego dnia każdego miesiąca, poczynając od 25 października 2014 r. Zgodnie z § 4.01 ust. 2 kredytobiorca, w związku z udzielonym kredytem, w celu zabezpieczenia roszczeń Banku udziela prawnego zabezpieczenia w postaci:

1.  weksla in blanco z wystawienia Kredytobiorcy wraz z deklaracją wekslową Wystawcy,

2.  gwarancji w wysokości 60,00% kwoty kredytu tj., 55.200,00 zł., na okres 27 miesięcy od dnia rozpoczęcia ważności gwarancji będącej dniem, w którym Bank wystawi Kredytobiorcy „Zaświadczenie o pomocy de minimis ”, udzielonej przez (...) w ramach umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis .

W treści § 6.01 umowy wskazano, że w razie stwierdzenia przez Bank, że: warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane, lub zagrożona jest terminowa spłata kredytu z powodu złego stanu majątkowego Kredytobiorcy Bank może wypowiedzieć Umowę w całości lub w części z zachowaniem trzydziestodniowego terminu wypowiedzenia – a w razie zagrożenia upadłością Kredytobiorcy z zachowaniem siedmiodniowego terminu wypowiedzenia – oraz zażądać od Kredytobiorcy po upływie okresu wypowiedzenia niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami należnymi Bankowi za okres korzystania z kredytu.

Zgodnie z § 7.01 każde zawiadomienie, informacja lub wniosek sporządzane w ramach Umowy dla Banku lub dla Kredytobiorcy musi mieć formę pisemną. Zawiadomienie takie przekazane teleksem lub telefaksem wymaga na żądanie Strony potwierdzenia listem poleconym lub dostarczenia do siedziby adresata za pokwitowaniem. Dla celów Umowy wskazano adresy stron i zastrzeżono, że o każdorazowej zmianie adresu Strony zobowiązały się informować się pisemnie. Adres pozwanego wskazany w umowie to S., ul. (...).

W treści § 7.02 zastrzeżono, że wszelkie zmiany Umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. W przypadku gdy ostateczny termin spłaty kredytu jest dłuższy niż jeden rok Kredytobiorca może wypowiedzieć Umowę z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia liczonym od dnia doręczenia Bankowi wypowiedzenia. W takim przypadku: spłata kredytu musi nastąpić w ostatnim dniu okresu wypowiedzenia, w dniu doręczenia Bankowi wypowiedzenia Kredytobiorca traci prawo do wykorzystania nie uruchomionej kwoty kredytu.

Kredyt stwierdzony umową nr (...) objęty został gwarancją Banku (...) zgodnie z umową portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z dnia 5 kwietnia 2013 r.

S. W. (1) do dyspozycji (...) złożył weksel in blanco z deklaracja wekslową z 26 września 2014 r. wskazując, że stanowi on zabezpieczenie prawne gwarancji w kwocie 55.200 zł udzielonej przez (...), która to gwarancja stanowi zabezpieczenie spłaty kredytu nr (...). W deklaracji wekslowej S. W. (1) wskazał, że (...) (albo inny uprawniony podmiot) ma prawo wypełnić weksel in blanco z klauzulą „bez protestu” w każdym czasie na sumę odpowiadającą zobowiązaniu z tytułu zrealizowanej gwarancji spłaty wyżej wymienionego kredytu, łącznie z kosztami i opłatami związanymi z dochodzonym roszczeniem z tytułu zapłaty tej gwarancji oraz weksel ten zaopatrzyć datą i miejscem płatności według własnego uznania, przy jednoczesnym zawiadomieniu S. W. (1) listem poleconym, który powinien być wysłany przynajmniej na 7 dni przed terminem płatności weksla na adres: S., ul. (...) .

S. W. (1) złożył do dyspozycji Banku (...) S.A. we W. weksel in blanco wraz z deklaracja wekslową z 26 września 2014 r., jako zabezpieczenie swych zobowiązań wynikających z umowy o kredyt na działalność gospodarczą (...) (...) nr (...). W deklaracji wekslowej wskazał, że Bank ma prawo: wypełnić ten weksel w każdym czasie w przypadku niedotrzymania umownych terminów spłaty na podstawie Umowy Kredytowej na sumy odpowiadające aktualnym roszczeniom Banku, w walucie w jakiej są wyrażone, które są zgodne z księgami Banku i obejmują: kwotę wierzytelności głównej wraz z odsetkami i innymi kosztami na dzień przedstawienia weksla do zapłaty. W przypadku, gdy wierzytelność zabezpieczona wekslem wyrażona jest w walucie obcej, Bank może dokonać przeliczenia kwoty zadłużenia na złote stosując kurs sprzedaży dewiz obowiązujący w Banku w chwili uzupełnienia weksla, jeśli dokona także zamiany na złote waluty wierzytelności zabezpieczonej stosownie do postanowień Umowy Kredytowej oraz opatrzyć weksel datą płatności według swego uznania, zawiadamiając S. W. (1) o tym każdorazowo listem poleconym. List ten powinien być wysłany najpóźniej 7 dni przed terminem płatności do Wystawcy wekslowego. W deklaracji wskazano, też, że weksel będzie płatny w miejscu: Bank (...) S.A. Oddział 13 w S.. Weksel może być opatrzony klauzulą „bez protestu”.

Wszystkie podpisy pozwanego, złożone na ww. dokumentach, są tożsame z podpisami czytelnymi, złożonymi na wnioskach o wydanie dowodu osobistego.

W piśmie z 8 stycznia 2016 r. Bank (...) poinformował S. W. (1), że wypowiada umowę kredytu nr (...), gdyż upłynął termin do zapłaty zadłużenia przeterminowanego wskazany w ostatecznym wezwaniu do zapłaty, a zaległość nie została uregulowana. W piśmie wskazano, że według stanu na 8 stycznia 2016 r. zadłużenie wynosiło łącznie 75.989,07 zł, w tym: kwota 67.050 zł z tytułu nieprzeterminowanego kapitału, kwota 242,12 zł z tytułu nieprzeterminowanych odsetek, kwota 6.043,91 zł z tytułu przeterminowanego kapitału, kwota 2.396,62 zł z tytułu przeterminowanych odsetek, kwota 76,42 zł z tytułu odsetek karnych, kwota 80 zł z tytułu poniesionych kosztów.

S. W. (1) spłacał kredyt zgodnie z harmonogramem do września 2015 r. Były to spłaty po 1.530 zł (rata kapitałowa) oraz jedna wpłata w kwocie 2.000 zł; bank naliczał odsetki umowne (przeterminowane), wynoszące 10% od kwoty wykorzystanego kredytu. Po ostatniej wpłacie stan kapitału wynosił 73.170 zł. W okresie od 29 sierpnia 2015 r. do 3 marca 2016 r. odsetki umowne od kapitału wykorzystanego były liczone tak, jakby kredyt był spłacany zgodnie z harmonogramem, wyniosły one 3.604,78 zł. Ponadto bank naliczał odsetki karne (7,5%) od rat przeterminowanych, poczynając od września 2015 r. do 3 marca 2016 r., wyniosły one 156,18 zł, a od 4 marca 2016 r. odsetki te liczone były od całego niespłaconego kapitału i wyniosły łącznie 5.144,73 zł. 29 grudnia 2016 r. wpłaty 43.856,35 zł dokonał (...). Bank (...) zaksięgował wpłatę 30 grudnia 2016 r. i zaliczył ją na kapitał, który po tej wpłacie wyniósł 29.292,38 zł.

Bank (...) wezwał przy tym w piśmie z 5 grudnia 2016 r. (...) do zapłaty z tytułu gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis kwoty 43.856,35 zł w związku z niewywiązaniem się przez S. W. (1) ze spłaty kredytu. W piśmie wskazano, że należność z tytułu niespłaconego kapitału kredytu wynosi 73.093,91 zł. Wezwanie było zgodne ze wzorem – załącznikiem do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis. Bank (...) dokonał 29 grudnia 2016 r. wpłaty kwoty 43.801,53 zł oraz kwoty 54,82 zł tytułem realizacji gwarancji.

2 stycznia 2017 r. (...) wystawił wyciąg z ksiąg bankowych na 30 grudnia 2016 r., w którym stwierdzono zadłużenie wymagalne S. W. (1) w kwocie 43.856,35 zł tytułem kapitału oraz 11,98 zł tytułem odsetek, w sumie 43.868,33 zł.

3 lutego 2017 r. stosownie do § 11 ust. 2 umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) została zawarta umowa przelewu wierzytelności, w której Bank (...) i Bank (...) oświadczyły że: w związku z niewywiązaniem się Kredytobiorcy z obowiązku spłaty kredytu, (...) 29 grudnia 2016 r. wypłacił Bankowi (...) z tytułu gwarancji, kwotę w wysokości 43.856,35 zł. (...) z chwilą wypłaty kwoty z gwarancji stał się wierzycielem Kredytobiorcy o zwrot kwoty wypłaconej z tytułu tej gwarancji i przysługuje mu w związku z tym wierzytelność względem Kredytobiorcy w wysokości dokonanej wypłaty. (...) w celu przeprowadzenia przez Bank (...) windykacji przelał na Bank (...) wierzytelność przysługującą mu względem Kredytobiorcy wraz z należnościami ubocznymi. Wraz z przelaną wierzytelnością na Bank (...) przechodzą prawa związane z tą wierzytelnością, w tym roszczenie o zapłatę odsetek naliczanych od dnia wypłaty kwoty z gwarancji w wysokości 4-krotności obowiązującej stopy kredytu lombardowego NBP, oraz poniesionych przez (...) kosztów, a także przysługujące (...) zabezpieczenia wierzytelności. (...) i Bank (...) potwierdziły, że przeniesienie praw z posiadanego przez (...) weksla in blanco oraz dołączonej do niego deklaracji wekslowej następuje ze skutkami przelewu w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego. Bank (...) oświadczył, że przyjmuje przelew wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi w celu ich windykacji. Bank (...) zobowiązany jest do podjęcia windykacji równolegle z windykacją wierzytelności, która pozostała Bankowi (...) do zaspokojenia po wypłacie przez (...) kwoty z gwarancji. Ustalono, że niezwłocznie po zawarciu umowy (...) powiadomi Kredytobiorcę o przelewie wierzytelności na Bank (...). (...) przekaże Bankowi (...) weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową, przez przeniesienie prawa do ich posiadania. Ewentualne inne dokumenty dotyczące zabezpieczeń związane z przelaną wierzytelnością (...) przekaże Bankowi (...) pisemnym protokołem w zakresie i formie uzgodnionej z Bankiem (...). Strony były reprezentowane przez pełnomocników: K. Ł. ze strony (...) i R. K. oraz W. W. ze strony (...) .

Weksel wystawiony do umowy gwarancji został wypełniony następująco: „S., 26 września 2014 r., na 45.021,32 zł. Dnia 5 kwietnia 2017 r. zapłacę za ten weksel własny na zlecenie Banku (...) SA sumę czterdzieści pięć tysięcy dwadzieścia jeden złotych 32/100 bez protestu.

Płatny w Banku (...) S.A. 2 Oddział w S.”.

Weksel wystawiony do umowy kredytu został wypełniony następująco: „S., 26 września 2014 r., na 37.947,93 zł. Dnia 5 kwietnia 2017 r. zapłacę za ten weksel własny na zlecenie Banku (...) SA sumę trzydzieści siedem tysięcy dziewięćset czterdzieści siedem złotych 93/100.

Płatny w Banku (...) S.A. 2 Oddział w S.”.

Pismem nadanym w urzędzie pocztowym 21 marca 2017 r. Bank (...) S.A. wezwał S. W. (1) do wykupu w terminie do 5 kwietnia 2017 r. weksla, który zabezpiecza zadłużenie powstałe z tytułu umowy z 26 września 2014 r. nr (...) w łącznej kwocie: 37.947,93 zł, w tym z tytułu: przeterminowanego kapitału 29.237,56 zł, przeterminowanych odsetek w wysokości 3.762,07 zł, odsetek karnych w wysokości 4.653,48 zł i dotychczas poniesionych kosztów w wysokości 294,82 zł.

Przesyłka zawierające wezwanie została wysłana adres S. W. (1) wskazany w umowie. Adresata nie zastano i po podwójnej awizacji została zwrócona nadawcy.

Pismem nadanym w urzędzie pocztowym 21 marca 2017 r. Bank (...) S.A. wezwał S. W. (1) do wykupu w terminie do 5 kwietnia 2017 r. weksla, który zabezpiecza zadłużenie powstałe z tytułu zrealizowanej przez (...) gwarancji spłaty umowy kredytu z 26 września 2014 r. nr (...), w łącznej kwocie 45.021,32 zł, w tym z tytułu: przeterminowanego kapitału 43.856,35 zł i odsetek karnych w wysokości 1.164,97 zł.

Przesyłka zawierające wezwanie została wysłana adres S. W. (1) wskazany w umowie. Adresata nie zastano i po podwójnej awizacji została zwrócona nadawcy.

(...) Bank (...) S.A. we W. zmieniła nazwę na (...) Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W..

Na podstawie powyższych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy dokonał następującej ich oceny prawnej, prowadzącej do wniosku, że oba powództwa wniesione w połączonych sprawach okazały się zasadne w całości:

Podstawę prawną dochodzonych roszczeń Sąd Rejonowy dostrzegł w przepisach ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe.

Zgodnie przy tym z art. 9 w zw. z art. 104 prawa wekslowego wystawca weksla własnego odpowiada za zapłatę weksla.

Zdaniem Sądu I instancji w sprawie niewątpliwe jest, że pozwany wystawił dwa weksle in blanco, które następnie zostały przez powódkę uzupełnione, przy czym w pierwszej sprawie powódka była remitentem, natomiast w drugiej otrzymała weksel od remitenta na podstawie umowy przelewu. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem i poglądem doktryny weksel in blanco niezaopatrzony w indos może być przeniesiony tylko według przepisów o przelewie wierzytelności [por. wyrok SN z 5.02.1998 w sprawie III CKN 342/97 z glosą aprobującą M. L., (...) z 1999 r., nr 2, s. 35; A. S., Komentarz do prawa wekslowego i czekowego, W. 2001, s. 100]. Jak wywodził dalej Sąd Rejonowy, do obrotu wekslami in blanco przed ich wypełnieniem należy stosować przepisy Kodeksu cywilnego o przelewie, co oznacza, że przeniesienie praw z niewypełnionego weksla nie może nastąpić na zasadach Prawa wekslowego [por. A. S., Komentarz do prawa wekslowego i czekowego, W. 2001, s. 100]. W rezultacie nabycie weksla in blanco, bez indosu jest możliwe tylko ze skutkami przelewu, tj. z wyłączeniem art. 10 prawa wekslowego i tym bardziej jego art. 17 [por. uzasadnienie wyroku SN z 5.02.1998 r. w sprawie III CKN 342/97 oraz M. C., L. B., Prawo wekslowe i czekowe, W. 2000, s. 190]. Wobec tego, że kolejny posiadacz weksla in blanco nabywa jedynie te prawa, które przysługiwały bezpośredniemu wierzycielowi dłużnika wekslowego, chcąc wypełnić weksel musi się ściśle stosować do pierwotnej umowy (deklaracji wekslowej) i respektować wolę wystawcy weksla.

Jak dalej wskazał Sąd Rejonowy powódka przedstawiła umowę przelewu, zgodnie z którą (...) przelał na nią prawa związane z udzieleniem i wykonaniem gwarancji. Zatem podstawę prawną nabycia wierzytelności oraz prawa do wypełnienia weksla stanowią przepisy art. 509 i art. 510 k.c. Kurator pozwanego zakwestionował uprawnienie osób podpisanych pod umową przelewu do dokonania takiej czynności, w odpowiedzi jednak na ten zarzut powódka przedstawiła pełnomocnictwa (art. 95 k.c.) dla osób reprezentujących (...), natomiast stosowne pełnomocnictwo dla osoby reprezentującej powódkę załączone było już do pozwu. Oznacza to zdaniem Sądu I instancji, że powódka wykazała nabycie praw związanych z wykonaniem umowy gwarancji, w tym prawo do wypełnienia weksla zgodnie z deklaracją wekslową wystawioną do tej umowy.

W ocenie Sądu Rejonowego przedstawione przez powódkę weksle spełniają wszystkie warunki formalne, jakie prawo wekslowe przewiduje dla ważności weksla: nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono, przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana, termin i miejsce płatności, oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu i podpis wystawcy wekslu (art. 101 i 102 prawa wekslowego).

Kurator pozwanego podniósł w tym kontekście zarzut wypełnienia obu weksli niezgodnie z porozumieniem wekslowym, natomiast Sąd Rejonowy wskazał, że jeśli idzie o weksel na kwotę 37.347,93 zł (dalej dla uproszczenia nazywany „z kredytu”), kurator zakwestionował wysokość zobowiązania wpisanego w wekslu, tj. kapitału, odsetek i kosztów, podniósł, że umowa kredytu nie została skutecznie wypowiedziana, zatem nie została wykazana wymagalność roszczenia o zwrot kredytu, a także zasady, okresy i kwoty, od których naliczano odsetki. Zgłoszono też zarzut nieprzedstawienia weksla do zapłaty z uwagi na wysyłanie korespondencji pod nieaktualny adres i wobec tego bezpodstawność żądania odsetek od sumy wekslowej od dnia płatności weksla. Co do drugiego weksla (dalej dla uproszczenia nazywanego „z gwarancji”), zakwestionowano kwotę, na którą weksel został wypełniony, ważność i skuteczność udzielenia pozwanemu gwarancji bankowej, zaistnienie przesłanek do wypłaty kwoty z gwarancji (złożenie takiego wniosku, zachowanie wymogów formalnych wniosku, powstania obowiązku wypłaty gwarancji, ), samą wypłatę kwoty z gwarancji.

Zarzuty kuratora okazały się jednak w ocenie Sądu I instancji bezzasadne.

W pierwszej kolejności Sąd Rejonowy zauważył, że choć kurator nie podniósł wprost zarzutu nieważności zawartych umów i zobowiązań wekslowych z uwagi na podpisanie ich przez inną osobę, niż pozwany, to jednak zażądał przeprowadzenia postępowania dowodowego zmierzającego do ustalenia autentyczności podpisu pozwanego. Wobec tego Sąd I instancji zwrócił się o dokumenty wnioskowane przez kuratora (wnioski o wydanie dowodu osobistego). Art. 254 § 1 1 k.p.c. stanowi, że badanie prawdziwości pisma może nastąpić przez porównanie pisma na zakwestionowanym dokumencie z pismem tej samej osoby na innych dokumentach niewątpliwie prawdziwych. W niniejszej sprawie takie porównanie nie daje podstaw do tego, by podważyć autentyczność podpisów pozwanego na umowie kredytowej, wniosku o gwarancję, deklaracjach wekslowych i wekslach – podpisy, które pozwany złożył w formie czytelnej na wnioskach o wydanie dowodu osobistego, są identyczne, jak na dokumentach, z których wywodzone jest roszczenie.

W ocenie Sądu Rejonowego nie są uzasadnione także zarzuty kuratora wypełnienia weksli niezgodnie z deklaracjami wekslowymi.

Deklaracja wekslowa określa warunki pozwalające na wypełnienie weksla i ma zasadnicze znaczenie dla powstania zobowiązania wekslowego, bowiem tylko w następstwie wypełnienia weksla in blanco zgodnie z porozumieniem co do jego uzupełnienia powstaje zobowiązanie wekslowe osoby podpisanej na wekslu in blanco o treści określonej w tekście powstałym na skutek wypełnienia. Możliwość podniesienia przez dłużnika zarzutów wynikających z treści zawartego porozumienia, wynika – jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 18 listopada 1999 r. w sprawie I CKN 215/98 (OSNC z 2000 r. Nr 7-8, poz. 128) – a contrario z treści art. 10 prawa wekslowego. Przepis ten stanowi, że jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Zatem wobec osoby, która otrzymała weksel in blanco, ten, kto go jej wręczył, może powoływać się na niezgodne z udzielonym upoważnieniem uzupełnienie weksla in blanco bez żadnych ograniczeń [por. wyrok SN z 31.05.2001r. w sprawie V CKN 264/00, LEX nr 52788].

Jednakże – jak kontynuował Sąd Rejonowy – to na dłużniku wekslowym ciąży obowiązek wykazania, że sposób wypełnienia weksla nie odpowiada zawartemu porozumieniu. Jeżeli występujący z powództwem o zapłatę jako remitent weksla własnego wystawionego przez pozwanego potwierdzi swe prawo dokumentem o cechach określonych w art. 101 prawa wekslowego, a pozwany nie udowodni zarzutów tamujących lub niweczących, sąd w takim przypadku uwzględni żądanie na podstawie art. 28 ust. 2 w zw. z art. 104 ust. 1 prawa wekslowego [por. wyrok SN z 18.11.1999 r. w sprawie I CKN 215/98, OSNC z 2000 r., Nr 7-8, poz. 128].

Odnosząc to do zarzutów kuratora Sąd Rejonowy stwierdził, że powódka wykazała skuteczne zawarcie umowy kredytowej, przedkładając dokument umowy, podpisany przez przedstawiciela banku oraz pozwanego. Dokument ten zawiera wszystkie istotne postanowienia umowy, o jakich mowa w art. 69 ust 1 i 2 prawa bankowego, zatem niewątpliwie materialnoprawną podstawą wystawienia i następnie wypełnienia weksla była umowa kredytu. Z umowy tej wynika wysokość przekazanych pozwanemu środków: 92.000 zł, a także sposób oprocentowania kredytu i harmonogram spłat. Bank przedstawił też wyciąg, dotyczący zawartej umowy, a obrazujący daty i kwoty spłat kredytu przez pozwanego. Kurator nie ustosunkował się merytorycznie do tego dokumentu, nie przedstawił też dowodów na to, by kredyt był spłacony w wyższych kwotach lub wcześniejszych terminach, niż wskazano to w zestawieniu banku. Biorąc pod uwagę, że to na wystawcy weksla in blanco ciąży obowiązek wykazania wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową, nie wystarczy w procesie o zapłatę należności z weksla zakwestionowanie prawidłowości naliczonych sum. Zestawienie banku dotyczące sposobu zarachowywania wpłat jest czytelne, koresponduje z datą wypłaty środków z gwarancji, wynikającą z dokumentów przedstawionych przez (...), toteż w ocenie Sądu I instancji dokument ten jest wiarygodny i stanowi podstawę ustaleń co do wysokości zadłużenia pozwanego, a także kwot i okresów, za które bank mógł naliczać odsetki.

W ocenie Sądu Rejonowego, nie zasługuje na uwzględnienie także zarzut, że nie wykazano, iż kredyt udzielony przez powoda został objęty gwarancją (...). Kurator podnosił w tym zakresie m. in. to, że nie jest znana treść umowy gwarancji, gdyż umowa dotycząca zasad udzielania gwarancji była wielokrotnie aneksowana i nie wiadomo, która wersja umowy miałaby dotyczyć pozwanego, zaś pozwany nie wyrażał zgody na zmiany. Jest to zarzut zdaniem Sądu Rejonowego chybiony. Wniosek o udzielenie gwarancji zawiera oświadczenie kredytobiorcy, że zapoznał się z warunkami udzielenia gwarancji i je akceptuje. Warunki te – stanowiące załącznik do umowy zawartej między powodem a (...), zostały przedstawione, podobnie jak sama umowa o udzielenie gwarancji, z aneksami. Na podstawie analizy tych dokumentów można stwierdzić, że zmiana umowy pomiędzy powódką a (...) nie wpływała w żaden sposób na zobowiązania pozwanego, jako że zmiany dotyczyły wydłużenia okresu obowiązywania umowy i podwyższenia limitu gwarancji. Pozostałe zmiany miały charakter dostosowania się do zmian przepisów (np. zmiana odsetek, do których zapłaty zobowiązany będzie kredytobiorca w razie spłaty kredytu przez gwaranta – zmieniono postanowienie o odsetkach stanowiących 4-krotność stopy kredytu lombardowego NBP na odsetki maksymalne za opóźnienie) i nie wpływały w żaden sposób na obowiązki kredytobiorcy. Kurator nie twierdził, ani nie dowodził, by udzielenie gwarancji było niemożliwe z uwagi na wyłączenia, opisane w § 4 umowy zawartej między powódką a (...). Warunki, na jakich (...) udzielił gwarancji, zostały dostatecznie jasno opisane we wniosku – wskazano tam, że gwarancja udzielona jest do 22 grudnia 2016 r. i obejmuje 60% kwoty udzielonego kredytu, bez odsetek i kosztów naliczonych przez kredytodawcę, już we wniosku jest też zobowiązanie do zwrotu wypłaconej kwoty gwarancji wraz z odsetkami liczonymi od dnia jej wypłaty. Z tego też względu brak przedłożenia ewentualnych załączników do umowy o kredyt nie wpływa – w ocenie Sądu Rejonowego – w żaden sposób na ustalenie, że gwarancja została udzielona, nie uniemożliwia też ustalenia jej warunków. Biorąc pod uwagę, że udzielanie gwarancji de minimis jest rodzajem pomocy publicznej, uregulowanym aktami unijnymi [rozporządzeniu Komisji (UE) nr (...) z 18 grudnia 2013, a wcześniej rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1998/2006 z 15 grudnia 2006 r.] i ustawą z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne, wniosek o udzielenie gwarancji, zawierający istotne postanowienia tejże, wraz z późniejszą wypłatą przez (...) kwoty gwarancji, musi być uznany za wystarczający dowód tego, że do udzielenia gwarancji, opisanej w art. 81 ust 1 ustawy Prawo bankowe doszło.

Kolejny zarzut kuratora dotyczył niewykazania skutecznego wypowiedzenia umowy. Powódka przedstawiła jednak samo oświadczenie o wypowiedzeniu, jak i dowód jego nadania. Biorąc pod uwagę, że pozwany w umowie zobowiązał się do informowania o zmianie adresu, zaś wypowiedzenie bezspornie zostało wysłane pod adres wskazany w umowie, brak możliwości skutecznego doręczenia wypowiedzenia z uwagi na to, że pozwany wyprowadził się nie informując Banku o zmianie adresu, nie może dawać dłużnikowi prawa do uchylenia się od spełnienia zobowiązania, a oświadczenie, kierowane pod adres zgodny z umową musi być traktowane jako skutecznie doręczone, zgodnie bowiem z art. 61 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Powódka wysłała wypowiedzenie na adres uzgodniony przez strony, a pozwany, gdyby dochował obowiązku informowania o zmianie adresu, mógłby zapoznać się z jego treścią. Wypowiedzenie zakładało 30-dniowy termin na wygaśnięcie umowy, wysłano je na początku stycznia 2016 r., zaś jak wynika z zestawienia odsetek, bank uznał umowę za rozwiązaną z dniem 3 marca 2016 r., a więc w terminie uwzględniającym możliwość odbioru przez pozwanego wypowiedzenia, gdyby zawiadomił o prawidłowym adresie, a także uwzględniającym 30-dniowy termin wypowiedzenia. Nie budziło też wątpliwości Sądu I instancji, że zaistniały przesłanki wypowiedzenia kredytu, skoro z zestawienia wpłat wynika, że pozwany zaprzestał płacenia kolejnych rat od października 2015 r. Tym samym cały niespłacony kredyt stał się wymagalny z 3 marca 2016 r.

Nie można też zdaniem Sądu Rejonowego uwzględnić zarzutu, iż nie wykazano formalnych warunków skorzystania z gwarancji. Warunki te zostały opisane w umowie pomiędzy powodem a (...): (...) zobowiązał się nieodwołalnie i na pierwsze pisemne żądanie do zapłaty bankowi wykorzystanej i niespłaconej kwoty kredytu bez odsetek i kosztów związanych z kredytem, w części objętej gwarancją. Roszczenia z tytułu gwarancji mogły być zgłaszane wyłącznie w okresie ważności danej gwarancji w ramach umowy. Bank mógł wystąpić do (...) z roszczeniem z tytułu gwarancji po niewywiązaniu się przez kredytobiorcę z obowiązku spłaty kredytu. Wezwanie miało być złożone wg treści załącznika nr 9, wraz z kompletem dokumentów tam wskazanych, z informacją o kredytobiorcy również wg wzoru. Jak wynika z przytoczonych postanowień umowy, zobowiązanie gwaranta było abstrakcyjne, uzależnione wyłącznie od spełnienia warunków formalnych. W świetle przedstawionego przez powódkę zestawienia wpłat niespornym jest zaistnienie warunku, polegającego na tym, że kredytobiorca nie wywiązał się z obowiązku spłaty kredytu. Powódka wysłała do (...) wezwanie na formularzu zgodnym z treścią załącznika do umowy i zachowała termin, jako że gwarancja udzielona została na 27 miesięcy liczonych od wystawienia zaświadczenia, tj. od 26 września 2014 r., czyli do 26 grudnia 2016 r., wniosek zaś złożono 5.12.2016 r.

Z dowodów złożonych przez powódkę i (...) wynika też w ocenie Sądu Rejonowego, że wypłacona została kwota, stanowiąca 60% niespłaconej kwoty kredytu, bez odsetek i kosztów, co jest zgodne z treścią gwarancji i nastąpiło 29 grudnia 2016 r. Od tego dnia (...) miał prawo naliczać odsetki w wysokości umownej (4-krotność stopy kredytu lombardowego NBP), odsetki te zostały do dnia wystawienia weksla wyliczone matematycznie prawidłowo. Co do zarzutu niemożności wypełnienia weksla na kwotę powiększoną o odsetki, Sąd I instancji wskazał, że treść deklaracji wekslowej podlegała w tym zakresie wykładni zgodnie z art. 65 § 2 k.c. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęta została w oparciu o art. 65 k.c. tzw. kombinowana metoda wykładni [por. uchwała SN z 29.06.1995 r. w sprawie III CZP 66/95, OSNC z 1999 r. Nr 12, poz. 168; wyrok SN z 21.11.1997 r. w sprawie I CKN 825/97, OSNC z 1999 r. Nr 5, poz.81, wyrok SN z 20.05.2004 r. w sprawie II CK 354/03, OSNC z 2005 r. Nr 5, poz. 91, wyrok SN z 8.10.2004 r. w sprawie V CK 670/03, OSNC z 2005 r. Nr 9, poz. 162, wyrok SN z 29.01.2002 r. w sprawie V CKN 679/00, LEX nr 54342]. Metoda ta przyznaje w przypadku oświadczeń woli składanych innej osobie pierwszeństwo temu znaczeniu oświadczenia, które rzeczywiście nadawały mu obie strony w chwili jego złożenia (subiektywny wzorzec wykładni), wyprowadzając pierwszeństwo to z art. 65 § 2 k.c., zgodnie z którym w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron, aniżeli opierać się na ich dosłownym brzmieniu. Gdy się zaś okaże, że strony nie porozumiały się co do treści złożonego oświadczenia woli, za prawnie wiążące należy uznać jego znaczenie ustalone według obiektywnego wzorca wykładni. Przyczyna powyższego rozstrzygnięcia – potrzeba ochrony adresata – przemawia za tym, aby było to znaczenie, które jest dostępne dla adresata przy założeniu, jak się określa w piśmiennictwie, starannych z jego strony zabiegów interpretacyjnych, tylko bowiem zaufanie adresata do znaczenia będącego wynikiem jego starannych zabiegów interpretacyjnych zasługuje na ochronę. Potwierdza to zawarty w art. 65 § 1 k.c. nakaz tłumaczenia oświadczenia woli tak, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego i ustalone zwyczaje. Ustalając powyższe znaczenie oświadczenia woli wyrażonego za pomocą słów należy wyjść od jego sensu wynikającego z reguł językowych. Trzeba przy tym mieć na względzie jednak nie tylko interpretowany zwrot, ale i jego kontekst, czyli pozostałe elementy wypowiedzi, której jest on składnikiem. W związku z tym nie można przyjąć takiego znaczenia interpretowanego zwrotu, który pozostawałby w sprzeczności z pozostałymi składnikami wypowiedzi, kłóciłoby się to bowiem z założeniem o racjonalnym działaniu uczestników obrotu prawnego, na którym zasadza się funkcja oświadczenia woli jako regulatora stosunków cywilnoprawnych [por. uzasadnienie wyroku SN z 8.10.2004 r. w sprawie V CK 670/03, OSNC z 2005 r. Nr 9, poz. 162].

Przekładając to na okoliczności rozpoznanej sprawy Sąd Rejonowy podał, że w deklaracji wekslowej wskazano, iż weksel może być wypełniony przez (...) lub inną osobę uprawnioną na sumę odpowiadającą zobowiązaniu z tytułu zrealizowanej gwarancji. Użyte tu słowo zobowiązanie nie może być tłumaczone wyłącznie jako należność główna, skoro w treści wniosku o gwarancję dłużnik zobowiązał się zwrócić wypłaconą sumę wraz z odsetkami w określonej tam wysokości, liczonymi od dnia wypłaty gwarancji. W tej sytuacji zobowiązanie z tytułu zrealizowanej gwarancji obejmuje całość kwot, do których zwrotu dłużnik się zobowiązał, a więc także odsetek. Z kolei ze słów „inną osobę uprawnioną” należy wywodzić, że strony już na etapie spisywania deklaracji wekslowej przewidywały możliwość przelewu uprawnień z gwarancji, zgodnie z umową, zawartą przez powoda i (...), zatem przelew tych uprawnień i wypełnienie weksla przez powódkę także nie narusza warunków deklaracji. Rozważania te prowadziły Sąd I instancji do wniosku, że weksel „z gwarancji” został przez powódkę wypełniony zgodnie z deklaracją wekslową.

Jeśli idzie o weksel „z kredytu”, kurator wskazywał, że nie została wykazana wysokość kwoty, wpisanej na wekslu. Jednakże prawidłowość wyliczeń banku potwierdza omówione już wyżej zestawienie wpłat i naliczonych odsetek: kwota zobowiązania głównego to kwota salda kredytu po ostatniej wpłacie dłużnika (73.170 zł) , pomniejszona o całość kwot wpłaconych przez (...) z tytułu gwarancji (43.856,35 zł), a więc 29.292,38 zł. Umowa dawała bankowi prawo naliczania odsetek umownych (w wysokości określonej przez wskaźnik WIBOR dla trzymiesięcznych depozytów międzybankowych w PLN powiększony o 9,6500 punktu procentowego, co bank ograniczył do odsetek maksymalnych – 10%) od kwoty wykorzystanego kredytu i jednoczesnego naliczania odsetek karnych od rat, niespłaconych w terminie, co oznacza, że od rat, których pozwany nie zapłacił do dnia wypowiedzenia umowy możliwe było naliczanie zarówno odsetek umownych, jak i karnych; po dniu wypowiedzenia umowy, zatem od 4 marca 2016 r., całość kredytu podlegała oprocentowaniu 7,5% (3-krotność stopy kredytu lombardowego NBP), zestawienie odsetek pokazuje, że tak właśnie odsetki były naliczane, matematycznie te naliczenia są prawidłowe.

Ostatecznie bank wystawił weksel na sumę niższą, niż suma niespłaconego kapitału i niespłaconych odsetek. Jedynie kwota kosztów, wskazana w zawiadomieniu o wypełnieniu weksla (294,82 zł), nie została wykazana, jako że bank nie wskazał ani tego, co to za koszty, ani tego, z jakich postanowień umowy czy regulaminu wynika prawo ich naliczenia. Ta kwestia pozostaje jednak bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż pozwem objęto kwotę 37.347,93 zł, a nie wpisaną na wekslu kwotę 37.947,93 zł. Także i to żądanie należy więc w ocenie Sądu Rejonowego uznać za uzasadnione w całości.

Ostatni z zarzutów, podniesiony w obu sprawach, to zarzut nieprzedstawienia weksla do zapłaty. W przypadku weksla domicylowanego (a takim jest rozpatrywany weksel, z uwagi na wskazanie, że ma być płatny u powódki) przedstawienie go do zapłaty nie polega na zgłoszeniu się posiadacza weksla do trasata czy wystawcy weksla, lecz do domicyliata. W braku domicyliata, należy umożliwić zapoznanie się z wekslem w miejscu jego płatności. Sąd Rejonowy podzielił w tym kontekście pogląd, wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z 21 lutego 2001 r. (sygn. III CKN 322/00, OSNC z 2001 r. Nr 11, poz. 164], że przedstawienie weksla do zapłaty, przewidziane art. 38 prawa wekslowego, następuje także w sytuacji, gdy posiadacz weksla umożliwi trasatowi (wystawcy weksla własnego) zapoznanie się z oryginałem weksla w miejscu jego płatności. W niniejszej sprawie deklaracje wekslowe przewidywały, że o wypełnieniu weksla dłużnik zostanie zawiadomiony listem poleconym wysłanym 7 dni przed terminem płatności weksla i powódka ten warunek wypełniła (wezwanie wysłano 21 marca 2017 r., weksel był płatny 5 kwietnia 2017 r.). Obie deklaracje zawierają uprawnienie wypełnienia weksla także w zakresie wskazania domicylu. Co do tego, że pozwany wezwań nie odebrał, należy zdaniem Sądu I instancji powtórzyć argumentację wskazaną przy zarzucie niewykazania wypowiedzenia umowy: powódka umożliwiła pozwanemu zapoznanie się z treścią weksli w sposób umówiony przez strony, pozwany tego prawa sam się pozbawił nie zawiadamiając o zmianie adresu, do czego zobowiązał się w umowie. Od dnia płatności weksla, stosownie do art. 48 pkt 2 prawa wekslowego, powódka miała prawo naliczać dalsze odsetki.

Z uwagi na powyższą argumentację, w ocenie Sądu Rejonowego, oba powództwa podlegały uwzględnieniu w całości.

O kosztach Sąd I instancji orzekła na podstawie art. 98 k.p.c. i § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych, zasądzając na rzecz powoda w obu sprawach równowartość opłaty od pozwu (475 zł oraz 563 zł), wynagrodzenie pełnomocnika (3.600 zł) z opłatą skarbową od pełnomocnictwa (17 zł) i poniesione przez powódkę koszty związane z udziałem kuratora (4.000 zł – tylko w sprawie o zapłatę 37.347,93 zł).

Ponadto na podstawie art. 113 ust 1 ustawy o kosztach sądowych Sąd Rejonowy nakazał ściągnąć od pozwanego nieuiszczone koszty sądowe – brakującą część opłaty od pozwu w obu sprawach (1.393 zł i 1.689 zł) oraz niepokryte zaliczką koszty wynagrodzenia kuratora (4.856 zł).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany reprezentowany przez kuratora, który zaskarżył orzeczenie Sądu Rejonowego w części obejmującej rozstrzygnięcie sprawy „z gwarancji” o zapłatę 45.021,32 zł (tj. dotyczącej roszczenia zgłoszonego przez powódkę pierwotnie w połączonej sprawie zarejestrowanej pod sygnaturą XI GNc 1486/17), a zatem w części obejmującej punkty III i IV wyroku w całości oraz punkt V w części w jakiej Sąd I instancji nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie kwotę 6.117 zł (jako sumę 1.689 zł i 4.428 zł) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Strona pozwana podniosła następujące zarzuty:

I.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. przepisu:

1)  art. 65 § 1 k.c., przez dokonanie przez Sąd I instancji wadliwej oceny złożonego przez pozwanego wniosku o udzielnie mu przez (...) gwarancji, bez uwzględnienia faktu, że ostateczne warunki gwarancji miały być zawarte w umowie kredytu zawartej pomiędzy pozwanym i powódką,

2)  art. 81 ust. 1 prawa bankowego, przez ustalenie przez Sąd I instancji że (...) dokonał powódce wypłaty gwarancji pomimo braku spełnienia określonych umową powódki z (...) (w wersji zaakceptowanej przez pozwanego) warunków formalnych jej wypłaty,

3)  art. 81 ust. 2 prawa bankowego, przez ustalanie przez Sąd I instancji treści i warunków ewentualnie udzielonej pozwanemu gwarancji na podstawie treści wniosku pozwanego o jej udzielenie oraz faktu jej wypłaty powódce przez (...),

4)  art. 393 k.c., przez dopuszczenie przez Sąd I instancji możliwości zmiany przez powódkę i (...) łączącej te banki umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r., bez zgody pozwanego oraz uznanie, że taka zmieniana bez zgody pozwanego umowa jest dla pozwanego wiążąca,

5)  art. 509 i art. 510 k.c., przez uznanie ważności i skuteczności przelewu przez (...)z tytułu wypłaty gwarancji" na rzecz powódki oraz przeniesienia na rzecz powódki praw z weksla własnego in blanco wręczonego (...), mimo że (...) nigdy nie uzyskał wobec pozwanego roszczenia o zwrot wypłaconej powódce gwarancji,

6)  art. 10 prawa wekslowego, poprzez wypełnienie przez powódkę weksla własnego in blanco pozwanego niezgodnie z treścią deklaracji wekslowej pozwanego do tego weksla;

II.  naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na bieg i wynik sprawy tj. przepisu:

1)  art. 3 k.p.c., przez naruszenie zasady prawdy materialnej oraz brak oceny sytuacji odmowy przedstawienia przez powódkę żądanych przez pozwanego dowodów znajdujących się w posiadaniu powódki tj. załączników nr 1 i 2 do umowy kredytu,

2)  art. 227 k.p.c. przez brak uwzględnienia i oceny faktu, że postanowienia znajdujące się w załącznikach nr 1 i 2 do umowy kredytu łączącej powódkę z pozwanym mają dla rozstrzygnięcia tej sprawy istotne (przesądzające) znaczenie,

3)  art. 233 § 1 k.p.c. przez:

a)  dokonanie przez Sąd I instancji całkowicie dowolnej, wybiórczej (fragmentarycznej) i wadliwej oceny okoliczności niniejszej sprawy oraz zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności znajdującego się w aktach sprawy wniosku o udzielenie gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis z 22 września 2014 r., umowy o kredyt na działalność gospodarczą – biznes ekspres nr (...) z 26 września 2014 r. oraz umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r. wraz z wszelkimi ich aneksami oraz załącznikami,

b)  brak uwzględnienia faktu, że ostateczne warunki gwarancji miały być określone w umowie kredytu,

c)  błędne przyjęcie, że wezwanie do wypłaty gwarancji złożone przez powoda do (...) było zgodne z wzorem załącznika nr 9 do umowy łączącej powoda z (...) w wersji zaakceptowanej przez pozwanego,

4)  art. 233 § 2 k.p.c. przez zaniechanie przez Sąd I instancji negatywnej oceny odmowy przestawienia przez powódkę znajdujących się w jej posiadaniu dowodów w postaci załączników nr 1 i 2 do umowy o kredyt, których treść miała istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Podnosząc powyższe zarzuty strona pozwana wnosiła o oddalenie w całości powództwa „z gwarancji” o zasądzenie kwoty 45.021,32 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 6 kwietnia 2017 r., oddalenie w całości żądania o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów związanych z tym powództwem oraz uchylenia punktu V zaskarżonego wyroku w zakresie w jakim Sąd I instancji nakazał ściągnąć od pozwanego S. W. (2) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie kwotę 6.117,00 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, ewentualnie strona pozwana domagała się uchylenia zaskarżonego wyroku we wskazanej części i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji. Nadto strona pozwana domagała się zasądzenia od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, przyznania kuratorowi pozwanego wynagrodzenia za podejmowane czynności i nieobciążania pozwanego ewentualnym obowiązkiem zwrotu na rzecz powódki kosztów toczącego się postepowania.

Uzasadniając swoje stanowisko wskazała, że w pierwszym rzędzie zarzucić należy Sądowi I instancji brak rozpoznania istoty sprawy oraz dokonanie przezeń w zaskarżonym wyroku całkowicie dowolnej, wybiórczej i przez to wadliwej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności znajdującego się w aktach sprawy: wniosku o udzielenie gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis z 22 września 2014 r., umowy o kredyt na działalność gospodarczą – biznes ekspres nr (...) z 26 września 2014 r. oraz umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r. wraz z wszelkimi ich aneksami oraz załącznikami. Zdaniem Sądu I instancji za „chybiony” uznać należy „zarzut” pozwanego (Kuratora), że „nie jest znana treść umowy gwarancji”, albowiem w ocenie Sądu I instancji „Wniosek o udzielenie gwarancji zawiera oświadczenie kredytobiorcy, że zapoznał się z warunkami udzielenia gwarancji i je akceptuje. Warunki te – stanowiące załącznik do umowy zawartej między powodem a (...), zostały przedstawione, podobnie jak sama umowa o udzielenie gwarancji z aneksami. (...) Warunki (natomiast), na jakich (...) udzielił gwarancji, zostały dostatecznie jasno opisane we wniosku (...). Z tego też względu brak przedłożenia (przez powoda) ewentualnych załączników do umowy o kredyt nie wpływa w żaden sposób na ustalenie, że gwarancja została udzielona, nie uniemożliwia też ustalenia jej warunków, (co więcej zdaniem Sądu I instancji) Biorąc pod uwagę, że udzielanie gwarancji de minimis jest rodzajem pomocy publicznej, uregulowanym aktami unijnymi (rozporządzeniu Komisji (UE) nr (...) z 18 grudnia 2013, a wcześniej rozporządzenie Komisji (WE) nr 1998/2006 z 15 grudnia 2006} i ustawą z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne, wniosek o udzielenie gwarancji, zawierający istotne postanowienia tejże, wraz z późniejszą wypłata przez (...) kwoty gwarancji, musi być uznany za wystarczający dowód tego. że do udzielenia gwarancji, opisanej w art. 81 ust 1 ustawy Prawo bankowe doszło”.

Zdaniem strony pozwanej uszło jednak uwadze Sądu I instancji to, co ten Sąd sam ustalił w treści zaskarżonego wyroku, że we wspomnianym wyżej wniosku pozwanego o udzielenie gwarancji, którego wzór – co warto podkreślić – stanowił załącznik do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r., łączącej powódkę z (...), a więc był wynikiem uzgodnień powódki i banku (...), pozwany „S. W. (1) oświadczył, że wyraża zgodę, aby ostateczne warunki kredytu oraz gwarancji de minimis zostały określone w umowie kredytu. uwzględniającej decyzję kredytową Banku (...), czyli Banku (...), i zasady udzielania gwarancji z zastrzeżeniem, że mogą one odbiegać od określonych we wniosku w części II „Przedmiot i wysokość gwarancji”. Ponadto oświadczył, że podpisując umowę kredytu akceptuje ostateczne warunki kredytu i gwarancji de minimis. (co oznacza, że) Akceptacja ostatecznych warunków kredytu i gwarancji zawartych w umowie kredytu, w przypadku ich odmienności od warunków określonych we wniosku stanowi zgodę na zmianę wniosku”.

W związku z powyższym dla pozwanego było – jak wskazywano dalej w uzasadnieniu apelacji – oczywiste, że to treść łączącej pozwanego z powódką umowy kredytu miała znaczenie rozstrzygające dla ustalenia przez Sąd I instancji ostatecznej treści i warunków gwarancji bankowej, ewentualnie udzielonej przezwanemu przez (...), a nie – jak błędnie uznał to w zaskarżonym wyroku Sąd I instancji – treść samego wniosku pozwanego o udzielenie tej gwarancji, która mogła (i z założenia miała) przecież w umowie kredytu ulec zmianie, czy też treść tzw. „Warunków uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis”- którą umowa kredytu miała jedynie „uwzględniać", a nie być z nią tożsama. Dlatego też strona pozwana nie zgadzała się z Sądem I instancji, że wniosek o udzielenie gwarancji, wraz z późniejszą wypłatą przez (...) kwoty gwarancji, musiały być uznane za wystarczający dowód tego, że do udzielenia gwarancji doszło, jak również że „brak przedłożenia (przez powódkę do akt sprawy) ewentualnych załączników do umowy o kredyt nie wpływa w żaden sposób na ustalenie, że gwarancja została udzielona, (a w szczególności, że) nie uniemożliwia też ustalenia jej warunków”. Strona pozwana nie rozumie bowiem, jak Sąd I instancji mógł w ogóle w zaskarżonym wyroku ocenić zasadność roszczenia powódki „z gwarancji bankowej” – po zakwestionowaniu przez pozwanego prawidłowości wypełnienia przez powódkę weksla in blanco pozwanego – w sytuacji, gdy Sad Rejonowy tak naprawdę nigdy nie zapoznał się z „ostateczną” treścią tej gwarancji, która zgodnie z wnioskiem pozwanego o udzielenie gwarancji miała być zawarta w umowie kredytu. Jak dalej podkreśliła strona pozwana, powódka co prawda złożyła do akt sprawy łączącą ją z pozwanym umowę o kredyt na działalność gospodarczą – biznes ekspres nr (...) z 26.09.2014 r., lecz nie dołączyła do tej umowy jej załączników nr 1 i 2. o których mowa w Rozdziale V § 5.01 pkt 9 tej umowy, zgodnie z treścią którego to punktu pozwany jako „Kredytobiorca dodatkowo zobowiązuje się do: przestrzegania postanowień dodatkowych do niniejszej umowy określonych w załączniku nr 1 do umowy i stanowiącym integralna cześć niniejszej umowy, obowiązujących w związku z gwarancja spłaty niniejszego kredytu udzielona przez (...) w ramach umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis oraz zaakceptowania warunków zawartych w załączniku nr 2 do umowy”. Jak dalej wywodzono w apelacji, w tej sytuacji pozwany, reprezentowany w sprawie niniejszej przez kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu, nie dysponując wspomnianymi załącznikami nr 1 i 2 do umowy kredytu, złożył wniosek o zobowiązanie przez Sąd I instancji powódki do złożenia tych załączników do akt sprawy oraz o przeprowadzenie przez Sąd I instancji dowodu z treści tych załączników na okoliczność niezasadności powództwa powódki. Powódka jednak, pomimo stosownego zobowiązania Sądu I instancji w tym względzie, nie przedłożyła do akt sprawy wspomnianych wyżej załączników, w swym piśmie procesowym z 6 czerwca 2018 r., odmawiając w zasadzie wykonania nałożonego na nią przez Sąd Rejonowy obowiązku. Pozwany nie rozumie więc dlaczego Sąd I instancji w żaden sposób nie ocenił w zaskarżonym wyroku, pod kątem obowiązującej w procesie zasady prawdy materialnej (art. 3 k.p.c.) oraz zasady swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 2 k.p.c.), opisanego wyżej – co najmniej dziwnego i niejasnego co do intencji – zachowania powódki, która przez obstrukcję procesową dążyła do uzyskania korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, w konsekwencji z naruszeniem nie tylko wspomnianych już przepisów art. 3 k.p.c. oraz art. 233 § 2 k.p.c., ale również przepisu art. 227 k.p.c. oraz art. 231 k.p.c., uznając że zawarte w załącznikach nr 1 i 2 do umowy o kredyt postanowienia (ostateczne warunki) ewentualnie udzielonej pozwanemu gwarancji bankowej, nie maja dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy istotnego znaczenia.

W rzeczywistości zaś, w ocenie pozwanego, ustalenie przez Sąd I instancji ostatecznych warunków ewentualnie udzielonej pozwanemu gwarancji bankowej, wynikających właśnie z nieznanych temu Sądowi postanowień załączników nr 1 i 2 do umowy kredytu, było podstawą do czynienia przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie jakichkolwiek dalszych ustaleń i ocen podstaw zasadności wytoczonego powództwa. Dlatego też strona pozwana zarzuciła Sądowi I instancji w niniejszej sprawie naruszenie w zaskarżonym wyroku przepisów art. 6 k.c. oraz art. 232 zdanie 1 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c., w zw. z art. 3 k.p.c. oraz art. 233 § 2 k.p.c., przez bezpodstawne uznanie zasadności powództwa, w sytuacji gdy zasadność tego powództwa nie została przez powódkę wykazana, co skutkować powinno oddaleniem roszczenia powódki w całości.

Ponadto strona pozwana – odnosząc się do treści zaskarżonego wyroku oraz jego uzasadnienia – zarzuciła również Sądowi I instancji dokonanie przezeń błędnej i wadliwej oceny, że uzgadniane i wprowadzane przez powódkę oraz (...) zmiany łączącej te banki umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r. „nie wpływały w żaden sposób na obowiązki kredytobiorcy” (pozwanego). Zdaniem bowiem Sądu I instancji „Na podstawie analizy tych dokumentów można stwierdzić:, iż zmiana umowy pomiędzy powódką a (...) nie wpływała w żaden sposób na zobowiązania pozwanego, jako że zmiany dotyczyły wydłużenia okresu obowiązywania umowy i podwyższenia limitu gwarancji. Pozostałe zmiany miały charakter dostosowania się do zmian przepisów (np. zmiana odsetek, do których zapłaty zobowiązany będzie kredytobiorca w razie spłaty kredytu przez gwaranta – zmieniono zapis o odsetkach stanowiących 4-krotność stopy kredytu lombardowego NBP na odsetki maksymalne za opóźnienie)”. Dlatego też w ocenie Sądu I instancji nie miał w niniejszej sprawie znaczenia fakt, że „pozwany nie wyrażał zgody na (takie) zmiany” oraz podnosił w postępowaniu, że „nie wiadomo, która wersja umowy miałaby dotyczyć pozwanego”. Jak podkreślił bowiem w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy „Wniosek o udzielenie gwarancji zawiera oświadczenie kredytobiorcy, że zapoznał się z warunkami udzielenia gwarancji i je akceptuje. Warunki te – stanowiące załącznik do umowy zawartej między powódką a (...), zostały (zaś) przedstawione, podobnie jak sama umowa o udzielenie gwarancji, z aneksami”. W okolicznościach niniejszej sprawy najwyraźniej uszło jednak – zdaniem strony pozwanej – uwadze Sądu I instancji to, że pozwany akceptując we wniosku o udzielnie mu przez (...) gwarancji bankowej, a następnie w samej umowie kredytu (Rozdział V § 5.01. pkt 9 umowy), tzw. warunki czy też zasady udzielania przez (...) gwarancji bankowej, miał w świetle treści art. 393 § 2 k.c. pełne prawo oczekiwać że wszelkie te warunki/zasady nie tylko pozostaną niezmienne, ale również że powódka oraz (...) będą w przyszłości do tych warunków i zasad stosować przy ewentualnej realizacji przez powódkę i (...) roszczeń z tytułu tej właśnie – a nie innej, zmienionej – gwarancji. Co oczywiste dla pozwanego w tym względzie, powódka i (...) nie mieli prawa samodzielnie zmieniać „ustalonych” (zaakceptowanych) przez pozwanego zasad i warunków udzielonej mu gwarancji bankowej – bez zgody pozwanego wyrażonej na piśmie (art. 81 ust. 2 prawa bankowego) – a wszelkie ewentualnie dokonywane przez powódkę i (...) zmiany tych zasad i warunków nie odnosiły skutku wobec pozwanego, bowiem – wbrew ocenie Sądu I instancji – automatycznie naruszały jego prawa.

Zdaniem strony pozwanej powyższe rozważania są o tyle istotne, że pozwalają zwrócić uwagę na kolejną zawartą w zaskarżonym wyroku wadliwą i błędną ocenę (ustalenie) Sądu I instancji, że złożone do (...) przez powódki wezwanie do zapłaty z tytułu gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis „było zgodne z wzorem – załącznikiem do umowy portfelowej linii gwarancyjnej.”, a zarzuty kuratora pozwanego dotyczące wypełnienia przez powódkę wręczonego (...) weksla pozwanego in blanco (weksla „z gwarancji”), kwestionujące m.in. „zaistnienie przesłanek do wypłaty kwoty z gwarancji” w tym „zachowanie wymogów formalnych wniosku” i „powstanie obowiązku wypłaty gwarancji” „okazały się bezzasadne”. Jakkolwiek bowiem pozwany na podstawie treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie jest w stanie stwierdzić, którą wersję tzw. załącznika nr 9 do łączącej powódkę z (...) umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r. (na przestrzeni lat wersji wezwania do zapłaty gwarancji było bowiem kilka), Sąd I instancji przyjął do porównania z wezwaniem do zapłaty gwarancji złożonym do akt sprawy przez powódkę oraz (...), lecz w ocenie pozwanego z pewnością nie była to jednak wersja tego załącznika – wezwania do zapłaty gwarancji – obowiązująca w dacie złożenia przez pozwanego wniosku o udzieleniu mu takiej gwarancji przez (...) 22 września 2014 r., na mocy zaakceptowanych przez pozwanego warunków wypłaty przez (...) gwarancji w ramach łączącej (...) z powódką umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r. (tj. wersja „wezwania do zapłaty z tytułu gwarancji” – na k 267 akt sprawy – obowiązującą na mocy Aneksu nr (...) do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r.). Już pobieżne porównanie treści wzoru „wezwania do zapłaty z tytułu gwarancji” na k. 267 akt sprawy z treścią wezwania do zapłaty z tytułu gwarancji złożonego przez powódkę do (...), pozwala – zdaniem strony pozwanej – stwierdzić znaczące różnice nie tylko w samej treści tego dokumentu, ale również (jeśli nie przede wszystkim) w liczbie i rodzaju załączników do niego. W wezwaniu złożonym w okolicznościach niniejszej sprawy do (...) przez powódkę nie ma bowiem choćby mowy o „Kopii oświadczenia Kredytobiorcy o poddaniu się egzekucji na rzecz (...) potwierdzonej przez pracowników Banku (...) za zgodność z oryginałem”, którego wymienienia i dołączenia do takiego wezwania wymagał wzór „wezwania do zapłaty z tytułu gwarancji” na k. 267 akt sprawy.

W związku z powyższym – mając na uwadze fakt, że zgodnie z treścią § 10 ust. 4 i 5 w zw. z ust. 1 i 2 łączącej powódkę z (...) umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r. (k, 250 akt sprawy), (...) wykona zobowiązanie z tytułu jednostkowej gwarancji spłaty kredytu w terminie 7 dni roboczych od otrzymania kompletnego wezwania, udokumentowanego w sposób opisany w ust. 1 i 2 (to m.in. na uzgodnionych formularzu), przekazując należne środki na rachunek Banku (...)”, a „W przypadku stwierdzenia, że wezwanie jest niekompletne (...) zwraca się do Banku (...) o jego uzupełnienie, a w razie braku jego uzupełnienia wezwanie takie jest zwracane bez rozpatrzenia co nie wywołuje żadnych skutków wniesienia wezwania do zapłaty z gwarancji – brak było w okolicznościach niniejszej sprawy jakichkolwiek podstaw prawnych do uwzględnienia powództwa. Jak stwierdził to bowiem w zaskarżonym wyroku sam Sąd I instancji „Jak wynika z przytoczonych postanowień umowy, zobowiązanie gwaranta było abstrakcyjne, uzależnione wyłącznie od spełnienia warunków formalnych”. Pozwanemu trudno jest więc zgodzić się z Sądem I instancji, że „Powódka wysłała do (...) wezwanie na formularzu zgodnym z treścią załącznika do umowy i zachowała termin, jako że gwarancja udzielona została na 27 miesięcy liczonych od wystawienia zaświadczenia, tj. od 26 września 2014 r., czyli do 26 grudnia 2016 r., wniosek zaś złożono 5 grudnia 2016 r.”.

Jak dalej wywodzono w apelacji, w rzeczywistości – wbrew ustaleniom Sądu I instancji w zaskarżonym wyroku – powódka nie wysłała do (...) wniosku o wypłatę gwarancji zgodnego z wzorem tego wniosku obowiązującym w dacie zaakceptowania warunków gwarancji przez pozwanego oraz nie załączyła do tego wniosku m.in. „Kopii oświadczenia Kredytobiorcy o poddaniu się egzekucji na rzecz (...) potwierdzonej przez pracowników Banku (...) za zgodność z oryginałem”, do czego była zobowiązana wobec pozwanego w świetle treści art. 393 k.c. Wniosek ten zgodnie z treścią § 10 ust. 4 i 5 w zw. z ust. 1 i 2 łączącej powódkę z (...) umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r., nie spełniał więc warunków do wypłaty powódce przez (...) kwoty żądanej przez nią „tytułem gwarancji", lecz (...) powinien był przed ewentualną zapłatą żądanej kwoty wezwać powódkę do poprawienia i uzupełnienia tego wniosku wyznaczając jej w tym celu uzgodniony termin, a po bezskutecznym upływie tego terminu (...) powinien zwrócić powódce jej wniosek bez rozpatrzenia. Okoliczność natomiast, że (...) dokonał powódce wypłaty żądanej sumy „tytułem gwarancji” z naruszeniem postanowień zaakceptowanej przez pozwanego umowy powódki z (...), nie powinien mieć znaczenia dla niniejszej sprawy, bowiem wypłaty tej nie sposób jest uznać za wypłatę gwarancji skoro nie zostały przez powódkę spełnione warunki jej żądania od (...).

Co oczywiste dla pozwanego w tym względzie, (...) nie nabył więc nigdy roszczenia wobec pozwanego o zwrot wypłaconej powódce gwarancji (skoro wypłata środków powódce nie była wypłatą gwarancji), ani tez uprawnienia do wypełnienia wręczonego (...) przez pozwanego weksla własnego in blanco. (...) w konsekwencji nie mógł skutecznie przelać na powódkę wierzytelności wobec pozwanego z tytułu zwrotu gwarancji ani też praw z posiadanego przez (...) weksla in blanco pozwanego. W końcu powódka tak naprawdę nigdy nie uzyskała uprawienia do wypełnienia przekazanego jej przez (...) weksla, który zabezpieczać miał roszczenia z tytułu gwarancji i wypełniony mógł być jedynie „na sumę odpowiadającą zobowiązaniu pozwanego z tytułu zrealizowanej gwarancji”.

Odpowiedź na apelację złożyła powódka, która domagała się oddalenia apelacji oraz zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadniając swoje stanowisko powódka wskazała, że pozwany we wniesionej apelacji w zasadzie opiera się na trzech kwestiach: po pierwsze, że Sąd I instancji nie ustalił treści i warunków gwarancji udzielonej pozwanemu, po drugie, że Sąd I instancji nie ocenił braku przedłożenia przez powódkę załączników nr 1 i 2 do umowy kredytu oraz po trzecie, że wezwanie do wypłaty gwarancji nie spełniało wymogów formalnych (niezgodność z wzorem oraz brak wymaganych załączników), a tym samym nie zaktualizował się obowiązek wypłaty gwarancji, nie było możliwości skutecznego przelewu roszczenia (...) na rzecz powódki oraz brak było podstaw do wypełnienia weksla skoro ten mógł być uzupełniony wyłącznie w zakresie zobowiązania z tytułu zrealizowanej gwarancji.

Strona powodowa nie zgadzała się jednak z takim stanowiskiem pozwanego i podnosiła kolejno:

Co do pierwszej kwestii powódka podkreśliła, że pozwany złożył u niej wniosek o udzielenie mu przez (...) gwarancji spłaty kredytu, a we wniosku jednoznacznie zobowiązał się m.in. do zwrotu (...) kwoty wypłaconej przez (...) z tytułu udzielonej gwarancji wraz z należnościami ubocznymi, w tym odsetkami od zadłużenia przeterminowanego oraz poniesionymi przez (...) kosztami. Tym samym rozważania pozwanego co do rzekomego braku skuteczności jego wniosku o udzielenie gwarancji (rozważania tym bardziej bezzasadne w okoliczności faktycznej wypłaty gwarancji) są oderwane od rzeczywistości i nie do pogodzenia z treścią dokumentów złożonych do akt sprawy oraz zmierzają co najwyżej do uchylenia się od wykonania ciążących na nim zobowiązań. Jednocześnie niezrealizowane wnioski dowodowe pozwanego w istocie nie zmierzały do wyjaśniania istoty sprawy, a wyłącznie do niepotrzebnego mnożenia materiału dowodowego, co – na tle okoliczności rozpatrywanej sprawy – nie było potrzebne do ustalenia stanu faktycznego sprawy, co z resztą trafnie, według powódki, uzasadnił Sąd I instancji.

Co do drugiej kwestii powódka wskazała, że w zakresie prawidłowości jej postępowania przy ustalaniu warunków spłaty zobowiązań z pozwanym oraz przy realizacji wypłaty gwarancji, powódka nie będzie powielała stanowiska wyrażonego już w toku postępowania przed Sądem I instancji, jak i wyrażonego w prawidłowym uzasadnieniu tego Sądu. Zwróciła jedynie uwagę, że kwestie spełnienia warunków formalnych wypłaty gwarancji są – z perspektywy kredytobiorcy – bez znaczenia, ponieważ pozostają w wyłącznej gestii (...) oraz powódki. Kluczowe dla odpowiedzialności pozwanego jest bowiem przyjęcie określonego zobowiązania przez niego jako kredytobiorcę, postawienie wierzytelności w stan wymagalności oraz wypłata gwarancji przez (...) powyższa odpowiedzialność pozwanego wynika z materiału dowodowego sprawy.

Wreszcie co do trzeciej kwestii, zdaniem powódki pozbawione podstaw prawnych jest powoływanie się przez pozwanego na art. 393 § 2 k.c. w kontekście wymogu zgody pozwanego na ewentualne zmiany umowy istniejącej pomiędzy powódką, a (...) co miałoby implikować wniosek o rzekomym uprawnieniu pozwanego do wpływania na relacje kontraktowe pomiędzy tymi bankami. Zobowiązanie pozwanego wynika przede wszystkim z wniosku o udzielenie gwarancji oraz umowy kredytu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przechodząc do uzasadnienia rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego, w postępowaniu wywołanym wniesieniem apelacji przez reprezentowanego przez kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu pozwanego, w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na fundamentalną kwestię, której zdają się nie dostrzegać ani powódka, ani Bank (...), ani strona pozwana (także na etapie przedprocesowym), ani wreszcie Sąd I instancji rozpoznający sprawę o zapłatę kwoty 45.021,32 zł, zarejestrowanej pierwotnie przez Sąd Rejonowy sygnaturą XI GNc 1486/17, a nazywanej tak przez ten Sąd, jak i przez strony, sprawą „z gwarancji”. Dla jasności wywodu wskazać bowiem trzeba, że w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy doszło nawiązania między trzema podmiotami – powódką (tj. Bankiem (...) S.A., obecnie jako (...) Bank (...) S.A.), Bankiem (...) i pozwanym S. W. (1) – następujących stosunków prawnych:

1)  stosunek zlecenia w rozumieniu art. 734 § 1 k.c. wynikający z zawarcia między S. W. (1) jako dającym zlecenie a Bankiem (...) jako przyjmującym zlecenie, którego przedmiotem było dokonanie określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, tj. dokonanie przez (...) czynności prawnej udzielenia gwarancji w rozumieniu art. 81 prawa bankowego na rzecz Banku (...) S.A. jako beneficjenta gwarancji – przejawem zawarcia tej umowy zlecenia w dokumentach zebranych w aktach sprawy był tzw. „Wniosek o udzielenie przez (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis” według wzoru stanowiącego załącznik nr 1 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) zmienionej aneksem nr (...) (k. 167-171v), a jej treść kształtowana była także przez „Warunki uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis” stanowiące załącznik nr 13 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) (k. 196-198v);

2)  stosunek gwarancji bankowej w rozumieniu art. 81 ust. 1 prawa bankowego, który zaistniał między Bankiem (...) jako gwarantem a powódką Bankiem (...) S.A. jako beneficjentem gwarancji, na mocy której to gwarancji gwarant ( (...)) jednostronnie zobowiązał się, że po spełnieniu określonych w gwarancji warunków zapłaty przez beneficjenta (powódkę (...) S.A.) wykona określone świadczenie pieniężne na rzecz tegoż beneficjenta – stosunek gwarancji istniejący między (...) a (...) S.A. kształtowany był w znacznej mierze treścią zawartej między gwarantem a beneficjentem umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) (k. 175-181), którą określić by można jako umowę ramową, zaś essentialia negotii co do konkretnej gwarancji bankowej zabezpieczającej konkretny stosunek podstawowy wyznaczane były przez treść wyżej wskazanego stosunku zlecenia, ale także przez treść niżej opisanego stosunku podstawowego;

3)  stosunek podstawowy między powódką Bankiem (...) S.A. a pozwanym S. W. (1) powstały w wyniku zawarcia przez te strony umowy kredytu bankowego w rozumieniu art. 69 prawa bankowego, a konkretnie umowy z 26 września 2014 r. o kredyt na działalność gospodarczą – biznes ekspres nr (...) (k. 4-8 akt sprawy XI GNc 1486/17), z którego należyte wykonanie zobowiązania pozwanego jako kredytobiorcy w zakresie 60% kwoty kredytu (tj. 55.200 zł) zabezpieczone było (stosownie do § 4.01 ust. 2 pkt 2 tej umowy) gwarancją bankową udzieloną przez Bank (...) w ramach umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis.

Mając powyższe na względzie wskazać trzeba, że – wbrew temu co twierdziły zarówno strony postępowania, jak i Sąd Rejonowy – roszczenie o zapłatę kwoty 45.021,32 zł, którego uwzględnienie przez Sąd I instancji zostało zaskarżone apelacją przez stronę pozwaną, nie jest roszczeniem, które swoje źródło miałoby mieć w stosunku gwarancji bankowej udzielonej przez Bank (...) jako gwaranta powódce (...) S.A. jako beneficjentowi, lecz roszczeniem, które ma swoje źródło w stosunku zlecenia między pozwanym S. W. (1) jako dającym zlecenie, a Bankiem (...) jako przyjmującym zlecenie. To wierzytelność (...) (jako przyjmującego zlecenie udzielenia gwarancji bankowej powódce (...) S.A. jako beneficjentowi gwarancji) wynikająca z poniesienia przez przyjmującego zlecenie gwaranta kosztów związanych ze zrealizowaniem gwarancji (dokonaniem określonej wypłaty środków pieniężnych beneficjentowi gwarancji) była jednocześnie zabezpieczona wystawionym przez pozwanego wekslem in blanco według wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) zmienionej aneksami nr (...) (k. 10 akt sprawy XI GNc 1486/17) z deklaracją wekslową według wzoru stanowiącego załącznik nr 3 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis zmienionej aneksami nr (...) (k. 11-11v akt sprawy XI GNc 1486/17). To właśnie ta wierzytelność (...) wynikająca ze stosunku zlecenia między pozwanym a (...) miała być wierzytelnością, o której mowa w § 1 pkt 4 umowy przelewu wierzytelności z 3 lutego 2017 r. według wzoru stanowiącego załącznik nr 16 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) i to właśnie ta wierzytelność miała być przedmiotem przelewu na mocy § 2 tej umowy i to ta wierzytelność zabezpieczona była przeniesionym na powódkę jako nabywcę wierzytelności wyżej opisanym wekslem z deklaracją wekslową. Mając to na względzie wskazać też trzeba, że dla skrótowego określenia tej wierzytelności Sąd Okręgowy w dalszych rozważaniach zamiast wprowadzającego w błąd co do istoty pochodzenia tej wierzytelności sformułowania „z gwarancji bankowej” stosowanego przez Sąd Rejonowy, posługiwał się będzie określeniem „ze zlecenia udzielenia gwarancji bankowej”, czy też „ze zlecenia”.

Przechodząc do tych rozważań wskazać trzeba, że zgodnie z art. 80 prawa bankowego banki mogą na zlecenie udzielać i potwierdzać gwarancje bankowe, poręczenia, a także otwierać i potwierdzać akredytywy. Na tle tego przepisu w doktrynie wskazuje się, że bank może udzielić gwarancji działając na zlecenie klienta, które rozpatrywać należy w kategoriach art. 734 § 1 i nast. k.c., przy czym zawarcie umowy jest prawem, a nie obowiązkiem banku, a na podstawie art. 736 k.c., jeśli bank nie ma zamiaru dokonania takiej czynności, powinien zawiadomić o tym niezwłocznie dającego zlecenie; ten sam obowiązek ciąży na banku, jeśli oświadczył dającemu zlecenie gotowość wykonywania czynności danego rodzaju. Nie można też zapomnieć o regulacji zawartej w art. 68 2 k.c., zgodnie z którą brak odpowiedzi banku na zlecenie udzielenia gwarancji, jeśli pozostaje on w stałych stosunkach gospodarczych ze zlecającym, może spowodować skutek w postaci przyjęcia oferty [por. G. S., Prawo Bankowe. Komentarz, W. 2015, art. 80; np. Z. O., Prawo bankowe. Komentarz, LEX 2013, art. 80]. Nadto w doktrynie wskazuje się, że z łącznej analizy postanowień art. 80 oraz 81 prawa bankowego wynika, że na udzielenie gwarancji bankowej składają się dwa stosunki prawne [por. W. S., Zabezpieczenie kredytu, Przegląd Podatkowy z 1993 r., nr 5, s. 25]. Według ustawowego określenia bank udziela gwarancji na zlecenie określonego podmiotu. Pomiędzy bankiem a tym podmiotem dochodzi więc do zawarcia umowy zlecenia, w której bank zobowiązuje się do zawarcia umowy gwarancji [por. R. T.S., Zlecenie udzielenia gwarancji spłaty kredytu, Monitor Prawniczy z 1998 r., nr 1, s. 85-88]. Istotą tej umowy jest jednostronne zobowiązanie banku (gwaranta), że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami załączonymi przez beneficjenta do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank ten (gwarant) wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji – bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku [por. Z. O., Prawo bankowe. Komentarz, LEX 2013, art. 81]. To z umowy zlecenia między dającym zlecenie klientem banku, a przyjmującym zlecenie bankiem będą następnie wynikały także ewentualne roszczenia banku względem klienta o zwrot poniesionych przez bank w związku z wykonaniem zlecenia – udzieleniem gwarancji i ewentualną jej realizacją na rzecz beneficjenta – kosztów, czy to w oparciu o art. 742 k.c., zgodnie z którym dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi; powinien również zwolnić przyjmującego zlecenie od zobowiązań, które ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym, czy też w oparciu o regulacje umowne tej kwestii zawarte w umowie zlecenia między dającym zlecenie klientem banku a przyjmującym zlecenie udzielenia gwarancji bankiem.

Podstawowe znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy miało tym samym ustalenie w pierwszej kolejności jaka była treść stosunku zlecenia między pozwanym S. W. (1) a Bankiem (...), a w dalszej kolejności ustalenie jaka była treść stosunku prawnego gwarancji między (...) jako gwarantem i powódką (...) S.A. jako beneficjentem gwarancji. Treść stosunku podstawowego, tj. umowy z 26 września 2014 r. o kredyt na działalność gospodarczą – biznes ekspres nr (...), miała przy tym z uwagi na abstrakcyjny charakter udzielonej gwarancji znaczenie drugorzędne dla rozstrzygnięcia sprawy, o czym mowa będzie w dalszej części niniejszych rozważań.

Treść umowy zlecenia między S. W. (1) a Bankiem (...) odczytywać należało z zebranych w aktach niniejszej sprawy dokumentów w postaci złożonego przez pozwanego S. W. (1) wniosku o udzielenie przez (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis według wzoru stanowiącego załącznik do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) zmienionej aneksem nr (...) (k. 167-168), a także przez wskazane w tym wniosku wśród oświadczeń wnioskodawcy (pozwanego) pod punktem 3 „Warunki uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis” stanowiące załącznik nr 13 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) (k. 196-198v), gdyż pozwany, który osobiście podpisał wspomniany wniosek 22 września 2014 r. zawarł w nim pod punktem 3 także swoje oświadczenie, że akceptuje zasady udzielenia przez (...) gwarancji określone w „Warunkach uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis”, w tym w szczególności zobowiązał się do zwrotu (...) kwoty wypłaconej przez (...) tytułem gwarancji, o którą wnioskował wraz z należnościami ubocznymi, w tym odsetkami od zadłużenia przeterminowanego naliczanymi od dnia wypłaty kwoty z gwarancji (w wysokości 4-krotności obowiązującej stopy kredytu lombardowego NBP) i poniesionymi przez (...) kosztami na wypadek dokonania przez (...) wypłaty na rzecz Banku (...) kwoty z tytułu takiej gwarancji. Tym samym pozwany wprost zlecając Bankowi (...) udzielenie gwarancji na rzecz (...) S.A. jako beneficjenta gwarancji określanego Bankiem (...) zobowiązywał się do tego, że w razie dokonania przez gwaranta wykonania świadczenia pieniężnego na rzecz beneficjenta gwarancji, zwróci (...) jako przyjmującemu zlecenie udzielenia gwarancji kwotę wypłaconą beneficjentowi tytułem gwarancji. Wprost we wniosku wskazano też przedmiot i wysokość gwarancji, tj. że pozwany S. W. (1) wnioskuje (zleca (...)) udzielenie gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis jako zabezpieczenie spłaty kredytu udzielonego przez Bank (...) S.A. we W. w kwocie 92.000 zł na okres 60 miesięcy z przeznaczeniem na finansowanie bieżącej działalności gospodarczej i wnioskował (zlecał) o udzielenie gwarancji od 22 grudnia 2016 r. w wysokości stanowiącej 60% kwoty kredytu, tj. w kwocie 55.200 zł. Jednocześnie pozwany jako zlecający udzielenie gwarancji oświadczył pod punktem 1, że wyraża zgodę, aby ostateczne warunki kredytu oraz gwarancji de minimis zostały określone w umowie kredytu, uwzględniającej decyzję kredytową Banku (...) i zasady udzielania gwarancji, z wyraźnym zastrzeżeniem, że mogą one odbiegać od określonych we wniosku w części obejmującej część II wniosku „Przedmiot i wysokość gwarancji”, tj. części, w której wskazano wysokość kredytu, wysokość gwarancji, a także wyżej opisane oświadczenia wnioskodawcy.

Zobowiązanie się pozwanego jako zlecającego (...) udzielenie gwarancji na rzecz beneficjenta w osobie powódki do zwrotu zostało określone poza treścią wyżej opisanego wniosku (zlecenia) podpisanego przez pozwanego także w załączniku nr 13 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...), nazwanym jako „Warunki uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis” – zaakceptowanych na mocy złożonego w punkcie 3 oświadczenia pozwanego we wniosku (zleceniu) udzielenia gwarancji – w ich § 6, który określał zasady realizacji zobowiązań. W jego ust. 1 wskazano, że (...) wykona zobowiązanie wynikające z gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis, po niewywiązaniu się przez Kredytobiorcę (dającego zlecenie udzielenia gwarancji) z obowiązku spłaty kredytu. Zgodnie z ust. 2 (...) miał wypłacić z tytułu gwarancji niespłaconą kwotę kredytu w części objętej gwarancją, a w ust. 3 wskazano, że (...) wykona zobowiązanie z tytułu gwarancji spłaty kredytu w terminie 15 dni roboczych od daty otrzymania z Banku (...) (od beneficjenta gwarancji) kompletnie udokumentowanego wezwania do zapłaty z tytułu gwarancji. Jednocześnie w żadnym miejscu „Warunków uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis ” nie wskazywano dającemu zlecenie jakie będą wymogi formalne co do wniosku beneficjenta kierowanego do gwaranta o dokonanie wypłaty określonej sumy pieniężnej tytułem udzielonej gwarancji. Takie warunki określała jedynie łącząca Bank (...) i Bank (...) S.A. umowa portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r., która określała ramy, w jakich (...) udzielał na zlecenie kredytobiorców (dających zlecenie) Bankowi (...) S.A. jako bankowi kredytującemu gwarancji spłaty przez kredytobiorców kapitału zaciągniętych kredytów. Postanowienia w tym względzie zawarte były w § 10 ust. 1 umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...), który – niezależnie od czynionych kolejnymi aneksami zmian treści umowy – wskazywał, że Bank (...) wzywając (...) do realizacji zobowiązania z tytułu jednostkowej gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis ma przesłać (...) wezwanie do zapłaty, którego treść określa załącznik nr 9 do umowy, wraz z kompletem wymaganych dokumentów, określonym w treści wezwania (tym samym umowa w zakresie wymogów formalnych wezwania do wypłaty gwarancji odsyłała do aktualnego załącznika nr 9 do umowy nr (...)), zaś dający zlecenie (...) udzielenia gwarancji na rzecz danego beneficjenta ( Banku (...)) w istocie zgadzał się na blankietowe określenie wymogów formalnych, jakie musi spełnić beneficjent, ażeby uzyskać od gwaranta spełnienie świadczenia. Takie uregulowanie wskazanej kwestii w ramach stosunku stron nie jest przy tym wprost wykluczone przez żaden przepis, czy to k.c. dotyczący zlecenia, czy też prawa bankowego dotyczący gwarancji. Dający zlecenie może bowiem, ale nie musi, dając zlecenie szczegółowo określać accidentalia negotii czynności prawnej, której dokonanie zleca przyjmującemu zlecenie. Jednocześnie § 10 ust. 1 umowy nr (...) stanowił w swoim zdaniu drugim, że do wezwania Bank (...) ma dołączyć także informacje o kredytobiorcy, którego wezwanie dotyczy, według wzoru stanowiącego załącznik nr 10 do umowy oraz dokumenty potwierdzające umocowanie osób podpisanych pod wezwaniem do zapłaty do działania w imieniu Banku (...). Nadto § 10 ust. 2 umowy nr (...) wskazywał, że Bank (...) (beneficjent gwarancji) ma potwierdzić za zgodność z oryginałem kopie dokumentów przekazywanych do (...) (gwaranta) wraz z wezwaniem do zapłaty, chyba że dokumenty te, zgodnie z treścią wezwania, powinny zostać przekazane w oryginale. Z kolei § 10 ust. 3 umowy nr (...) stanowił w zasadzie powtórzenie w ramach stosunku łączącego gwaranta i beneficjenta gwarancji § 6 ust. 3 „Warunków uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis” dotyczącego stosunku między dającym zlecenie udzielenia gwarancji a przyjmującym to zlecenie (...). Nadto § 10 ust. 4 umowy nr (...) stanowił jeszcze, że w przypadku stwierdzenia, że wezwanie do zapłaty jest niekompletne, (...) (gwarant) zwróci się pismem do Banku (...) (beneficjenta gwarancji) o uzupełnienie i po otrzymaniu kompletnego wezwania zgodnie z ust. 1 i 2, nastąpi wznowienie biegu terminu, o którym mowa w ust. 3. Wezwanie nieuzupełnione z kolei w terminie do jednego miesiąca od daty otrzymania pisma (...) w tej sprawie lub w terminie uzgodnionym z (...), zwracane ma być Bankowi (...) bez rozpatrzenia. Dalsze postanowienia zawarte w § 11 umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) określały z kolei zasady windykacji roszczenia (...) jako przyjmującego zlecenie udzielenia gwarancji w stosunku do Kredytobiorcy (pozwanego) jako dającego zlecenie w ramach łączącego te podmioty stosunku zlecenia, które to zasady windykacji zakładały dokonanie przelewu wierzytelności (...) na Bank (...) w celu dochodzenia tej należności przez Bank (...) od Kredytobiorcy. W konsekwencji ten sam podmiot, który był w ramach stosunku gwarancji beneficjentem gwarancji, miał się na mocy przelewu wierzytelności znaleźć w ramach stosunku zlecenia udzielenia gwarancji na miejscu przyjmującego zlecenie, a zatem na miejscu podmiotu, który w ramach stosunku gwarancji był gwarantem.

Zgodnie z przywołanym już wcześniej zawartym w „Warunkach uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis” § 6 ust. 4 z chwilą dokonania wypłaty, o której mowa w ust. 2 (a zatem z chwilą wypłaty gwarancji), (...) miał stać się wierzycielem Kredytobiorcy (pozwanego jako dającego zlecenie udzielenia gwarancji) o zwrot kwoty wypłaconej tytułem gwarancji, co oznacza, że Kredytobiorca jest zobowiązany do zwrotu (...) kwoty wypłaconej przez (...) Bankowi (...) z tytułu gwarancji spłaty kredytu wraz z należnościami ubocznymi, w tym odsetkami od zadłużenia przeterminowanego oraz poniesionymi przez (...) kosztami, z zastrzeżeniem ust. 7. Zgodnie z kolei z § 6 ust. 5 „Warunków uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis” niezwłocznie po wykonaniu zobowiązania wynikającego z gwarancji spłaty kredytu (...) zawiadomić miał o tym fakcie Kredytobiorcę (a zatem dającego zlecenie udzielenia gwarancji). Ust. 6 stanowił, że od dnia wypłaty przez (...) kwoty, o której mowa w ust. 2, kwota ta jest traktowana jako zadłużenie przeterminowane, a za każdy dzień utrzymywania się zadłużenia przeterminowanego naliczane będą odsetki w wysokości 4‑krotności obowiązującej stopy kredytu lombardowego NBP. Zgodnie wreszcie z ust. 7 w celu dochodzenia wierzytelności (...) mógł dokonać jej przelewu na inny podmiot, w szczególności na Bank (...).

Mając na względzie powyższe uznać należało w ocenie Sądu Okręgowego, że pozwany zlecając (...) (składając wniosek – k. 167-168) dokonanie czynności prawnej udzielenia powódce jako Bankowi (...) gwarancji bankowej stanowiącej zabezpieczenie spłaty przez pozwanego kredytu godził się na nawiązanie stosunku prawnego ukształtowanego postanowieniami zawartymi tak w treści tego zlecenia (wniosku – k. 167-168), jak i postanowienia wzorca umownego w rozumieniu art. 384 § 1 k.c. wymienionego w treści zlecenia (wniosku), tj. „Warunków uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis”, co do którego to wzorca sam pozwany w zleceniu (wniosku) wprost w punkcie 3 oświadczył, że się z nim zapoznał oraz że akceptuje jego postanowienia. Dla ważności, jak i dla późniejszego wykonywania umowy zlecenia między pozwanym a (...) wbrew stanowisku przedstawianemu w toku postępowania przed Sądem I instancji, jak i w apelacji, przez kuratora pozwanego – nie miały już znaczenia modyfikacje umowy ramowej między (...) a powódką Bankiem (...) S.A., którą była umowa portfelowa linii gwarancyjnej de minimis nr (...). Umowa ta określała bowiem tylko accidentalia negotii poszczególnych gwarancji udzielanych powódce przez (...) w ramach realizacji konkretnych zleceń kredytobiorców, które to konkretne zlecenie zawierały określenie essentialia negotii tych gwarancji. Jednocześnie zaś treść zlecenia (wniosku) pozwanego udzielenia gwarancji bankowej przez (...) dopuszczała, że inne warunki gwarancji, niż te, które określono w zleceniu (wniosku) będą zależały od tego co postanowią strony stosunku gwarancji, a tym samym to po stronie stron stosunku gwarancji ( (...) jako gwaranta i (...) S.A. jako beneficjenta gwarancji) leżało określenie warunków formalnych realizacji gwarancji, która miała charakter abstrakcyjny, tj. była nieodwołalna i płatna na pierwsze pisemne żądanie. W tym też kontekście – wobec wyżej opisanej treści nawiązanego między pozwanym a (...) stosunku zlecenia udzielenia gwarancji – bezzasadny był zarzut strony pozwanej podniesiony w apelacji, że Sąd I instancji nieprawidłowo ustalił i przyjął, że dokonywane kolejnymi aneksami zmiany umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) między powódką a (...) nie miały wpływu na stosunek między pozwanym a (...). Sąd Okręgowy – podkreślając rozróżnienie stosunków prawnych jakie powstały między wyżej opisywanymi trzema podmiotami – podzielił w związku z tym stanowisko Sądu Rejonowego, że dokonywanie modyfikacji ramowej części stosunku gwarancji ukształtowanej umową portfelową linii gwarancyjnej de minimis nr (...) kolejnymi aneksami – bez naruszania elementów istotnych jednostkowego stosunku gwarancji, której udzielono na zlecenie (wniosek) pozwanego – pozostawało bez wpływu na treść stosunku zlecenia udzielenia gwarancji bankowej między pozwanym a (...).

Jednocześnie fakt zawarcia umowy zlecenia udzielenia gwarancji bankowej między pozwanym S. W. (1) a (...) rozpatrywać należało na tle art. 736 k.c., zgodnie z którym kto zawodowo trudni się załatwianiem czynności dla drugich, powinien, jeżeli nie chce zlecenia przyjąć, zawiadomić o tym niezwłocznie dającego zlecenie. Taki sam obowiązek ciąży na osobie, która dającemu zlecenie oświadczyła gotowość załatwiania czynności danego rodzaju. Wbrew stanowisku strony pozwanej, reprezentowanej w apelacji przez kuratora, w świetle powyższej regulacji, należało tym samym uznać, że stosunek zlecenia udzielenia gwarancji bankowej między pozwanym a (...) został skutecznie nawiązany.

Przede wszystkim wskazać tu trzeba, że w dokumencie zlecenia pozwanego (tj. we wniosku o udzielenie przez (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis stanowiącego załącznik nr 1 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) zmienionej aneksem nr (...)) wyrażona w punkcie 1 oświadczeń wnioskodawcy (pozwanego) zgoda na to, aby ostateczne warunki kredytu oraz gwarancji de minimis zostały określone w umowie kredytu uwzględniającej decyzję kredytową Banku (...) i zasady udzielenia gwarancji, z akceptacją tego, że mogą one odbiegać od określonych zleceniem (wnioskiem), a w punkcie 2, że podpisując umowę kredytu pozwany jako dający zlecenie zaakceptuje też w ten sposób ostateczne warunki kredytu i gwarancji de minimis (a w istocie warunki zlecenia udzielenia gwarancji oraz elementy istotne stosunku gwarancji jaki zostanie na podstawie tego zlecenia zawiązany między (...) jako gwarantem a Bankiem (...) jako beneficjentem gwarancji) w świetle wykładni obiektywnej dokonanej stosownie do art. 65 § 1 k.c. i zgodnie z kombinowaną metodą wykładni [por. uchwała (7) SN z 29.06.1995 r. w sprawie III CZP 66/95, OSNC z 1995 r. nr 12, poz. 168] – ze względu na niemożność dokonania wykładni subiektywnej ze względu na nieznane miejsce pobytu pozwanego, a w konsekwencji niemożność przeprowadzenia dowodu z jego przesłuchania, realizowaną od razu w fazie obiektywnej – w istocie nie świadczyła o tym, że warunki zlecenia oraz udzielenia gwarancji jako czynności prawnej realizowanej przez (...) na podstawie tego zlecenia wskazane w dokumencie zlecenia, tj. we wniosku o udzielenie przez (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis (k. 167-168) nie są wiążące dla pozwanego jako dającego zlecenie i że nie podjął on w chwili podpisywania zlecenia (wniosku) decyzji co do związania się stosunkiem zlecenia, a jedynie wyrażał on zgodę na ówczesnym etapie, że (...) może złożyć kontrofertę (stosownie do art. 68 k.c.) przez określenie proponowanych innych niż w zleceniu (wniosku) warunków zlecenia i gwarancji już w treści umowy kredytu, która miała być zabezpieczona przez udzielenie gwarancji przez (...) na zlecenie pozwanego jako kredytobiorcy. Wówczas taka kontroferta ze strony (...) wymagałaby wyrażenia zgody przez pozwanego, które to miałoby wówczas miejsce przez podpisanie umowy kredytu. Fakt, że w umowie o kredyt na działalność gospodarczą – biznes ekspres nr (...) nie zawarto regulacji dotyczących zlecenia udzielenia gwarancji przez (...) ani warunków gwarancji (jedyne odwołanie się do gwarancji w § 4.01 § 2 pkt 2 tej umowy dotyczy jej wskazania jako jednego z zabezpieczeń spłaty kredytu, jakie przedkłada pozwany jako kredytobiorca) nie świadczy zaś o tym, że (...) nie przyjął zlecenia oraz że w jego wykonaniu nie udzielił gwarancji bankowej powódce Bankowi (...) S.A. jako Bankowi (...), lecz jedynie świadczy o tym, że zlecenie zostało przez (...) przyjęte na zasadach wskazanych w dokumencie zlecenia (wniosku – k. 167-168) oraz we wzorcu umownym, tj. w „Warunkach uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis” (k. 196-198v), a to ze względu właśnie na regulację art. 736 k.c. (...) jest bowiem podmiotem, który zawodowo trudni się udzielaniem gwarancji bankowych na zlecenie swoich klientów, a co za tym idzie, skoro brak było jakiegokolwiek dowodu na to, ażeby po doręczeniu mu dokumentu zlecenia (wniosku) poinformował pozwanego, że zlecenia tego nie przyjmuje, toteż należało wnioskować, że zlecenie to przyjął.

Świadczyło o tym także wystawienie zaświadczenia o pomocy de minimis (k. 173-173v), wystawionego przez powódkę jako pełnomocnika (...), jak również wykonanie zlecenia w postaci udzielenia gwarancji spłaty kredytu pozwanego w kwocie do 60% kapitału tego kredytu, a zatem zgodnie z warunkami wskazanymi w zleceniu i we wzorcu umownym. Podkreślenia jednocześnie wymaga, że zawarcie umowy zlecenia nie wymaga zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego o zleceniu zachowania żadnej formy szczególnej czynności prawnej, a co za tym idzie mogło zostać także zawarte przez przystąpienie do wykonania zlecenia przez przyjmujący zlecenie udzielenia gwarancji bankowej Bank (...) zgodnie z pisemnym oświadczeniem (dokumentem zlecenia, wnioskiem) pozwanego jako dającego zlecenie) i udzielenie przez (...) tym razem już w formie pisemnej ad solemnitatem (art. 81 ust. 2 prawa bankowego) – gwarancji bankowej powódce Bankowi (...) S.A. jako beneficjentowi. Tym niemniej w okolicznościach niniejszej sprawy za pisemne potwierdzenie przyjęcia zlecenia przez (...) uznać też można było wyżej wspomniane zaświadczenie (k. 173-173v).

Także – jednak dopiero w dalszej kolejności i z mniejszym znaczeniem dla ustalenia, że do nawiązania stosunku zlecenia między (...) a pozwanym doszło – o tym, że (...) sam uważał, że jest zleceniem i wystawioną na jego podstawie gwarancją związany, świadczyło wypłacenie powódce jako Bankowi (...) żądanej kwoty z tytułu mającej abstrakcyjny charakter gwarancji ustanowionej na zlecenie pozwanego.

Mając powyższe na względzie wskazać trzeba, że złożony przez pozwanego S. W. (1) weksel in blanco według wzoru określonego załącznikiem nr 2 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) zmienionej aneksami nr (...) oraz załączona do niego deklaracja wekslowa pozwanego S. W. (1) według wzoru określonego załącznikiem nr 3 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) zmienionej aneksami nr (...) stanowiły w istocie zabezpieczenie roszczeń (...) nie z udzielonej gwarancji, lecz z nawiązanego stosunku zlecenia i zabezpieczały wierzytelność przyjmującego zlecenie (...) o zwrot kosztów powstałych wskutek wykonania zlecenia, która z jednej strony wynikała z art. 742 k.c., a także z oświadczenia pozwanego zawartego w punkcie 3 zlecenia k. 167-168), jak też z postanowień § 6 ust. 4 „Warunków uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis” (k. 196-198v). Zgodnie zatem z deklaracją wekslową, wystawiony przez pozwanego weksel in blanco mógł być wypełniony przez (...) (lub inny podmiot, na który (...) przeleje swoją wierzytelność zabezpieczoną wekslem) na sumę odpowiadającą zobowiązaniu S. W. (1) z tytułu zrealizowanej gwarancji spłaty kredytu udzielonego w kwocie 92.000 zł przez Bank (...) S.A. jako Bank (...), łącznie z kosztami i opłatami związanymi z dochodzonym roszczeniem z tytułu zapłaty gwarancji, przy czym w świetle powyższych rozważań chodziło o roszczenie z tytułu zwrotu kosztów (...) poniesionych w związku z wykonaniem zlecenia udzielenia gwarancji bankowej, tj. roszczenie o zwrot kosztów w postaci kwoty wypłaconej Bankowi (...) S.A. jako beneficjentowi gwarancji ze względu na realizację tej gwarancji.

Ustalenie wobec powyższego, czy zasadny jest zarzut podniesiony przez kuratora pozwanego w apelacji, że weksel in blanco został wypełniony niezgodnie z deklaracją wekslową, wymagało ustalenia, czy zostało wykazane, że pierwotnemu wierzycielowi, tj. (...), przysługiwało w ogóle wobec pozwanego roszczenie z tytułu zwrotu kosztów realizacji zlecenia udzielenia gwarancji bankowej, a zatem, czy (...) realizując udzieloną gwarancję bankową na żądanie beneficjenta dokonał tego po spełnieniu przez beneficjenta wszystkich określonych w ramach stosunku gwarancji warunków formalnych realizacji tej gwarancji. Bez znaczenia przy tym dla zaistnienia po stronie (...) jako gwaranta obowiązku spełnienia świadczenia z gwarancji mającej charakter abstrakcyjny było to, czy beneficjentowi rzeczywiście przysługuje materialnoprawne roszczenie, którego zabezpieczeniem miała być udzielona gwarancja bankowa.

Gwarancja bankowa została uregulowana wspomnianym już wcześniej art. 81 prawa bankowego. Zgodnie z brzmieniem art. 81 ust. 1 prawa bankowego gwarancją bankową jest jednostronne zobowiązanie banku-gwaranta, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji – bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku. Jednocześnie, jak stanowi ust. 2 wskazanej jednostki redakcyjnej, udzielenie i potwierdzenie gwarancji bankowej następuje na piśmie pod rygorem nieważności. Doktryna w przypadku gwarancji bankowej, która ma charakter abstrakcyjny, czyli jest nieodwołalna i płatna na pierwsze żądanie, podkreśla, że wniosek beneficjenta o realizację gwarancji (o spełnienie świadczenia pieniężnego przez gwaranta) gwarant powinien badać tylko pod kątem spełnienia określonych w gwarancji warunków formalnych. Tym samym bank-gwarant w takim wypadku nie może badać, czy zaistniały przyczyny materialnoprawne uzasadniające realizację jego zobowiązań i czy stosunek podstawowy został zrealizowany. Nie może też wobec beneficjenta gwarancji skutecznie wysuwać zarzutów ze stosunku podstawowego; przysługują mu wyłącznie zarzuty wynikające z zawartej umowy gwarancji. Ponadto wypełnienie obowiązków przez gwaranta nie może być uzależnione od bezskuteczności uprzedniego dochodzenia zaspokojenia roszczeń w ramach stosunku podstawowego [por. Z. O., Prawo bankowe. Komentarz, LEX 2013, art. 81]. W przypadku zatem gwarancji, która ma charakter bezwarunkowy, jedynym „warunkiem” jej realizacji przez bank-gwaranta jest dostarczenie dokumentów określonych w tekście gwarancji, bez konieczności ze strony beneficjenta gwarancji jakichkolwiek dodatkowych przesłanek. Beneficjent musi jednak wraz z wezwaniem do spełnienia świadczenia przez gwaranta przedstawić dokładnie takie dokumenty (załączniki do tego wezwania), które zostały określone w gwarancji [por. R. S., Prawo Bankowe. Komentarz, W. 2015, art. 81].

W okolicznościach niniejszej sprawy wymogi formalne wniosku beneficjenta ( Banku (...) S.A.) o spełnienie przez gwaranta ( Bank (...)) świadczenia z tytułu gwarancji określała wyraźnie mająca charakter ramowy między tymi stronami umowa portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...), która – jak już wskazywano we wcześniejszych rozważaniach, w § 10 ust. 1 wspomnianej umowy nr (...). Wskazane postanowienie umowne kształtujące treść stosunku gwarancji między powódką a Bankiem (...) wskazywało, że Bank (...) wzywając (...) do realizacji zobowiązania z tytułu jednostkowej gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis ma przesłać (...) wezwanie do zapłaty, którego treść określa załącznik nr 9 do umowy, wraz z kompletem wymaganych dokumentów, określonym w treści wezwania. Treść wspomnianego załącznika podlegała zmianom kolejnymi aneksami do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...), przy czym – ponieważ zmiany te odbywały się w ramach stosunku prawnego odrębnego od stosunku zlecenia udzielenia gwarancji między pozwanym a (...), zaś w ramach stosunku zlecenia nie określono wymogów formalnych wniosku o wypłatę gwarancji, a tym samym nie ograniczono (...) jako przyjmującego zlecenie w sposobie wykonania zlecenia i ukształtowania dokonywanej w ramach tego wykonania czynności prawnej według własnego uznania – bez znaczenia dla prawidłowości złożenia wniosku o wypłatę świadczenia pieniężnego z gwarancji przez beneficjenta pozostawało to, że zgodnie z zawartymi aneksami w chwili składania wniosku treść załącznika nr 9 do umowy nr (...) była inna, niż w chwili, w której pozwany zlecał (...) ustanowienie gwarancji.

W kontekście spełnienia warunków formalnych wniosku beneficjenta ( (...) S.A.) o wypłatę świadczenia pieniężnego z tytułu gwarancji określonych w ramach stosunku gwarancji rozpatrywać tym samym należało spełnienie warunków jakie przewidywał załącznik nr 9 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) w brzmieniu aktualnym na chwilę składania przez beneficjenta (powódkę) gwarantowi ( (...)) żądania zapłaty z tytułu gwarancji. Zarówno sama powódka (k. 155-155v) jak i wezwany do tego przez Sąd Rejonowy w toku postępowania Bank (...) (k. 172-172v) przedłożyli sporządzone według wzoru określonego załącznikiem nr 9 wezwania do zapłaty z tytułu gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis różne od określonego pierwotnym brzmieniem umowy (...) wzoru (k. 192-192v). Wezwanie skierowane przez powódkę datowane było na 5 grudnia 2016 r., a powódka Bank (...) S.A., zwana Bankiem (...), wzywała (...) do zapłaty z tytułu gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis kwoty 43.856,35 zł w związku z niewywiązaniem się przez Kredytobiorcę z obowiązku spłaty kredytu wynikającego z umowy kredytu nr (...) zawartej 26 września 2014 r. między Bankiem (...) a S. W. (1), objętej przez (...) gwarancją w ramach umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r. Beneficjent dalej oświadczał, że kredyt został uruchomiony 26 września 2014 r. oraz składał szereg innych oświadczeń, które dotyczyły spełnienia warunków udzielenia pomocy de minimis. Dalej beneficjent oświadczał, że należność z tytułu niespłaconego kapitału kredytu wynosi 73.093,91 zł, oraz oświadczał, że zwraca się o to, aby należność z tytułu gwarancji, stanowiąca 60% (zgodnie ze wskaźnikiem procentowym gwarancji określonym przez Kredytobiorcę we wniosku o udzielenie gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis) kwoty niespłaconego kapitału kredytu została wpłacona na określony rachunek Banku (...). Formularz zgodny z załącznikiem nr 9 do umowy nr (...) wymagał jednocześnie od beneficjenta (tj. od powódki jako Banku (...)) załączenia do wezwania do zapłaty z tytułu gwarancji spłaty kredytu w ramach linii gwarancyjnej de minimis następujących załączników (k. 155v, 172v) opisanych jako:

1.  wyciąg z ksiąg Banku (...) stwierdzający stan zadłużenia Kredytobiorcy,

2.  oryginał wniosku o udzielenie przez (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis wraz z oryginałem załącznika,

3.  kopia umowy kredytu objętego gwarancją w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis, potwierdzona przez pracownika Banku (...) za zgodność z oryginałem,

4.  kopia weksla własnego in blanco Kredytobiorcy stanowiącego zabezpieczenie gwarancji potwierdzona przez pracownika Banku (...) za zgodność z oryginałem wraz z kopią deklaracji wekslowej do tego weksla potwierdzoną przez pracownika Banku (...) za zgodność z oryginałem,

5.  oryginał oświadczenia o ochronie danych osobowych,

6.  oświadczenie majątkowe,

7.  informacja o Kredytobiorcy, zgodnie z załącznikiem nr 10 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis,

8.  oryginały albo kopie dokumentów potwierdzających umocowanie osób podpisanych pod wezwaniem do zapłaty do działania w imieniu Banku (...).

Jednocześnie w toku całego postępowania ani powódka, ani (...) (który na postanowienie wydane przez Sąd Rejonowy na rozprawie 29 maja 2018 r. został zobowiązany do przedłożenia wniosku (wezwania) powódki kierowanego do (...) o wypłatę gwarancji wraz z prezentatą jego wpływu do banku, ewentualnie dowodem jego nadania i doręczenia do (...)) składając do akt sprawy czy to czarno-białą kopię wezwania do zapłaty z tytułu gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis (k. 155-155v), czy też składając kolorową kopię wezwania do zapłaty z tytułu gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis poświadczoną za zgodność z oryginałem przez notariusza (k. 172-172v) nie przedłożyli żadnego dowodu, który wskazywałby na to, że powódka Bank (...) S.A. składając ten wniosek spełniła określone w nim warunki formalne, tj. złożyła go z wymaganymi i wymienionymi w nim załącznikami.

Sama powódka w piśmie procesowym z 6 czerwca 2018 r. twierdziła w istocie – ustosunkowując się do podnoszonych przez stronę pozwaną zarzutów, w tym podniesionego w odpowiedzi na pozew z 10 maja 2018 r. zarzutu, że powódka nie zachowała warunków formalnych wniosku (wezwania) o wypłatę gwarancji, w tym zarzutu, że powódka nie dołączyła do tego wniosku wymaganych dokumentów (k. 67v) – ograniczyła się tylko do lapidarnego twierdzenia, że „powód skierował do (...) wezwanie o wypłatę gwarancji, które zostało przez (...) zrealizowane”, z powołaniem się tylko na dowód opisany „wezwanie powoda do (...) o wypłatę gwarancji wraz z załącznikiem (wyciąg z ksiąg (...)), dowód przelewu kwoty gwarancji do powoda”, mając na myśli wezwanie do zapłaty z tytułu gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis z 5 grudnia 2016 r. (k. 155-155v), wyciąg z ksiąg Banku (...) (k. 156) oraz wydruki zrzutów ekranu z systemu bankowego (k. 157-158) wskazujące na spełnienie świadczenia pieniężnego z tytułu gwarancji w kwocie 43.801,53 zł przez (...). Tym niemniej dowody te, ani przedłożone przez powódkę, ani przedłożone przez (...), w żaden sposób nie świadczą o tym, że do wezwania do zapłaty z tytułu gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis z 5 grudnia 2016 r. według wzoru stanowiącego załącznik nr 9 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) powódka załączyła którykolwiek z wymienionych w tym wezwaniu i wymaganych ze względu na § 10 ust. 1 w zw. z załącznikiem nr 9 umowy nr (...) . W konsekwencji w toku postępowania w niniejszej sprawie, czy to przed Sądem I instancji, czy następnie przed Sądem II instancji, nie zostało w żaden sposób i w najmniejszym nawet stopniu udowodnione, że powódka jako beneficjent udzielonej jej na zlecenie pozwanego przez (...) gwarancji bankowej złożyła poprawny i kompletny formalnie wniosek o wypłatę środków pieniężnych przez (...) w ramach realizacji gwarancji.

Zwrócić również trzeba uwagę, że powódka w zasadzie w toku całego postępowania nigdy konkretnie nie odniosła się do kwestii załączników, których dołączenia do wezwania do zapłaty z tytułu gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis wymagał § 10 ust. 1 w zw. z załącznikiem nr 9 umowy nr (...), w żadnym piśmie procesowym, ani też na rozprawie, powódka nie oświadczyła wprost, że złożyła jako beneficjent wniosek (wezwanie do zapłaty) zgodny z formularzem określonym załącznikiem nr 9 do umowy nr (...) oraz że spełniła wszystkie wymogi formalne wypłaty gwarancji wynikające z § 10 umowy nr (...). W ocenie Sądu Okręgowego w sytuacji, w której okoliczności związane ze złożeniem poprawnego i prawidłowego pod względem formalnym wniosku (wezwania) o zapłatę środków z gwarancji przez (...) jako gwaranta, były wyraźnie i od samego początku postępowania z udziałem strony pozwanej (kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego) kwestionowane, nie sposób było tak jak Sąd Rejonowy uznać, że wystarczającymi dowodami pozostaje samo skierowanie przez powódkę jako beneficjenta do gwaranta wezwania do zapłaty z tytułu gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis z 5 grudnia 2016 r. oraz potwierdzenie, że doszło do spełnienia tego żądania przez (...) jako gwaranta.

Mając jednocześnie na względzie, że strona powodowa oraz (...) przedkładając szereg dokumentów, w tym umowę portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r. ze wszystkimi aneksami, nie złożyli tak fundamentalnych dla ustalenia zasadności dochodzenia od pozwanego (jako dającego zlecenie udzielenia gwarancji) zwrotu kosztów realizacji udzielonej gwarancji przez gwaranta (jako przyjmującego zlecenie) dowodów, jak wymagane treścią stosunku gwarancji wezwanie do zapłaty kierowane przez beneficjenta wraz ze wszystkimi potrzebnymi dokumentami, które zgodnie z treścią gwarancji powinny być do takiego wezwania załączone, tym bardziej należało uznać, że w okolicznościach niniejszej sprawy fakt złożenia przez Bank (...) S.A. jako beneficjenta prawidłowego i kompletnego w świetle stosunku gwarancji do (...) jako gwaranta wniosku o realizację gwarancji nie zostało udowodnione. W konsekwencji zaś odmienne ustalenia i oceny dokonane przez Sąd Rejonowy w tym zakresie należało uznać za błędne, zaś za zasadny podniesiony przez stronę pozwaną jeszcze w pozwie zarzut niewykazania złożenia przez powódkę prawidłowego wniosku o wypłatę gwarancji, zaś w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. przez błędne przyjęcie, że wezwanie do wypłaty gwarancji złożone przez powódkę do (...) było zgodne ze wzorem załącznika nr 9 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 5 kwietnia 2013 r., jak i zarzut naruszenia art. 81 ust. 1 prawa bankowego przez przyjęcie, że (...) dokonał wypłaty powódce środków z gwarancji mimo braku spełnienia określonych w gwarancji warunków formalnych tej wypłaty.

Konsekwencją powyższej oceny, do której doszedł dokonując rozpoznania sprawy Sąd Okręgowy jako Sąd II instancji, były dalsze ustalenia, które prowadziły do uznania, że przedstawiony przez powódkę jako podstawa dochodzonego w niniejszej sprawie roszczenia i wypełniony przez nią weksel in blanco z wystawienia pozwanego był niezgodny z załączoną do niego deklaracją wekslową.

Trzeba podkreślić, że weksel niezupełny in blanco, nazywany niekiedy gwarancyjnym, ma na celu zapewnienie remitenta przez wystawcę, że w razie zajścia określonych okoliczności, ten pierwszy będzie miał prawo uzupełnić weksel zgodnie z ustaleniami i dochodzić roszczeń z tego tytułu. Podpisanie i wydanie innej osobie weksla niezupełnego oparte jest na zaufaniu, że remitent użyje go tylko wtedy, gdy gwarant nie wykona odpowiednio zawartej uprzednio umowy, a zarazem tylko w sposób ustalony deklaracją wekslową (por. Witold Bień, Weksel w Praktyce, Warszawa, 2007, s. 54-55).

Jak już wskazano w deklaracji wekslowej (k. 11 akt sprawy XI GNc 1486/17) z 26 września 2014 r. celem wystawienia przez pozwanego S. W. (2) weksla in blanco było zabezpieczenie roszczenia Banku (...) jako przyjmującego zlecenie udzielenia gwarancji bankowej w stosunku do pozwanego jako dającego zlecenie wystawienia gwarancji bankowej na rzecz powódki Banku (...) S.A. jako beneficjenta gwarancji z tytułu zwrotu kosztów (wydatków) poczynionych przez przyjmującego zlecenie, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia (art. 742 k.c.). W ramach stosunku zlecenia między pozwanym a (...) roszczenie to zostało wprost wskazane w punkcie 3 oświadczeń pozwanego w dokumencie zlecenia (tj. wniosku o udzielenie przez (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis – k. 167-168) oraz w § 6 ust. 4 wzorca umownego „Warunki uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis” stanowiącego załącznik nr 13 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) (k. 196-198v), co do zapoznania się z którym oraz co do którego akceptacji pozwany oświadczenie złożył we wspomnianym punkcie 3 zlecenia (wniosku) pozwanego. W deklaracji wekslowej zostało z kolei opisane jako prawo do wypełnienia weksla na sumę odpowiadającą zobowiązaniu wystawcy weksla (pozwanego) z tytułu „zrealizowanej gwarancji spłaty” kredytu udzielonego przez Bank (...) S.A. Biorąc pod uwagę, w toku całych rozważań Sądu Okręgowego podkreślaną, odrębność stosunku zlecenia udzielenia gwarancji oraz stosunku gwarancji (...), dla którego wystawiony był pierwotnie weksel oraz deklaracja wekslowa, jedynym zobowiązaniem pozwanego jako wystawcy weksla i deklaracji wekslowej, jakiego mógłby od pozwanego (...) dochodzić było właśnie zobowiązanie wyżej opisane wynikające z art. 742 k.c. oraz z punktu 3 oświadczeń pozwanego w zleceniu wystawienia gwarancji (wniosku) oraz w § 6 ust. 4 warunków uzyskania w (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis.

(...) czy też jego następca prawny w drodze przelewu wierzytelności, a w szczególności powódka jako taki cesjonariusz na mocy umowy z 3 lutego 2017 r. według wzoru stanowiącego załącznik nr 16 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) – mógł tym samym wypełnić wystawiony przez pozwanego weksel in blanco tylko na sumę odpowiadającą zobowiązaniu pozwanego z tytułu zwrotu (...) wydatków (kosztów) poniesionych w celu należytego wykonania umowy zlecenia udzielenia gwarancji bankowej, a tym samym tylko w celu uzyskania przez (...) zwrotu od pozwanego jako dającego zlecenie wystawienia gwarancji kwoty, jaką (...) wypłaciłby jako gwarant beneficjentowi na podstawie prawidłowo pod względem formalnym wypełnionego wniosku beneficjenta o wypłatę środków pieniężnych, w ramach realizacji gwarancji mającej charakter abstrakcyjny, a więc takiej, w przypadku której nie miało znaczenia dla zasadności wypłaty gwarancji to, czy pozwany rzeczywiście nie spłacił zabezpieczonego nią kredytu (w razie nadużycia, pozwany miałby roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia w stosunku do beneficjenta dopiero po zaspokojeniu roszczenia gwaranta występującego jako przyjmujący zlecenie udzielenia gwarancji), lecz to, czy beneficjent złożył poprawny formalnie wniosek (żądanie) realizacji gwarancji.

Skoro – jak wyżej wskazano – w ocenie Sądu Okręgowego nie zostało w niniejszej sprawie udowodnione, że powódka (jako beneficjent gwarancji) złożyła do (...) (jako gwaranta) prawidłowy pod względem formalnym wniosek o realizację gwarancji i wypłatę świadczenia pieniężnego, to tym samym za całkowicie nieudowodnione należało także uznać istnienie po stronie (...) (jako przyjmującego zlecenie udzielenia gwarancji) od pozwanego (jako dającego zlecenie udzielenia gwarancji) roszczenia o zwrot wydatków poniesionych w celu należytego wykonania umowy zlecenia, tj. wydatków w celu zaspokojenia roszczenia beneficjenta gwarancji w ramach stosunku gwarancji bankowej. Konsekwencją nieudowodnienia istnienia wskazanego roszczenia (...) była niemożność przyjęcia, że doszło do skutecznego przelewu tej nieudowodnionej wierzytelności stosownie do art. 509 k.c. z (...) na powódkę na mocy umowy przelewu wierzytelności z 3 lutego 2017 r., zgodnej z wzorem określonym w załączniku nr 16 do umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...), a wreszcie – brak podstaw do wypełnienia złożonego jako podstawy pozwu w sprawie XI GNc 1486/17 weksla in blanco wypełnionego przez powódkę - Bank (...) S.A. - jako nabywcę wierzytelności od (...). Skoro bowiem nie zostało udowodnione, że wierzytelność ta przysługiwała Bankowi (...), to w konsekwencji, ze względu na zasadę nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet, nie zostało także udowodnione, że wierzytelność zabezpieczona wekslem przeszła w drodze przelewu na powódkę.

Jeżeli zaś zgodnie z powyższymi rozważaniami przyjąć, że na powódkę nie została przelana wierzytelność obejmująca zobowiązanie pozwanego „z tytułu zrealizowanej gwarancji spłaty” kredytu, a nadto, że istnienie tego zobowiązania w jakiejkolwiek kwocie nie zostało udowodnione, to powódka nie mogła także wypełnić weksla in blanco zgodnie z deklaracją wekslową, gdyż weksel ten (zgodnie z deklaracją) mógł być wypełniony tylko na sumę odpowiadającą zobowiązaniu pozwanego z tytułu „zrealizowanej gwarancji spłaty” kredytu, a zatem tylko na sumę zobowiązania pozwanego „ze zlecenia udzielenia gwarancji bankowej”. Wreszcie skoro (...) (a następnie powódce) nie przysługiwało opisywane roszczenie zabezpieczone wekslem względem pozwanego, to powódka wypełniając weksel in blanco uczyniła to niezgodnie z deklaracją wekslową, a co za tym idzie, w świetle art. 10 prawa wekslowego pozwany mógł broniąc się przed spełnieniem świadczenia określonego w wekslu odwołując się do stosunku podstawowego, co też czynił w toku postępowania, a jak wynikało z powyższych rozważań Sądu Okręgowego, uczynił to skutecznie.

W konsekwencji – odmiennie, niż uczynił to Sąd Rejonowy – roszczenie powódki o zapłatę kwoty 45.021,32 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od 6 kwietnia 2017 r., dochodzone pierwotnie w połączonej sprawie oznaczonej sygnaturą XI GNc 1486/17, należało uznać za bezzasadne, a co za tym idzie Sąd Okręgowy w punkcie 1 wyroku zmienił – na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. – zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w jego punkcie III w ten sposób, że oddalił uwzględnione w nim powództwo Banku (...) S.A. (obecnie (...) Bank (...) S.A.).

O kosztach w postępowaniu w pierwszej instancji, w sprawie pierwotnie oznaczonej sygnaturą XI GNc 1486/17, Sąd Rejonowy orzekł w pkt IV, zasądzając te koszty od pozwanego na rzecz powódki (opłatę od pozwu, wynagrodzenie pełnomocnika powódki i opłatę od pełnomocnictwa). Po zmianie wyroku pozwany jest stroną wygrywającą sprawę, pozwany nie poniósł opłat sądowych ani kosztów wynagrodzenia pełnomocnika, co prowadzi do uchylenia pkt IV wyroku Sądu Rejonowego, o czym orzeczono w punkcie 1 wyroku Sądu Okręgowego.

W V Sąd Rejonowy rozliczył nieuiszczone koszty sądowe (w wysokości 7.938 zł), przy czym sprawy pierwotnie oznaczonej sygnaturą XI GNc 1486/17 dotyczy kwota 6.117 zł, co do tej kwoty pozwany złożył apelację. Skoro pozwany jest stroną wygrywającą sprawę, w punkcie 2 Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w zakresie jego punktu V w ten sposób, że nakazał ściągnąć tą kwotę od powódki na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie jako nieuiszczone koszty sądowe w sprawie. Podstawą prawną rozstrzygnięcia w tym przedmiocie był art. 113 ust 1 ustawy o kosztach sądowych, przy czym na powyższą kwotę złożyła się brakująca część opłaty od pozwu w sprawie pierwotnie rozpoznawanej pod sygn. akt XI GNc 1486/17 oraz wynagrodzenie kuratora reprezentującego pozwanego przed Sądem I instancji, w kwocie 1.689 zł i 4.428 zł. W związku z przegraniem przez powódkę sprawy co do zaskarżonej części, w tym zakresie zastosowanie znajdowała ogólna reguła odpowiedzialności za wynik postepowania (art. 98 § 1 k.p.c.) .

W punkcie 3 Sąd przyznał kuratorowi dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie kwotę 1.800 zł tytułem wynagrodzenia, mając na względzie wartość przedmiotu zaskarżenia (45.022,32 zł) na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1, w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) oraz § 1 i pkt 1, 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9 marca 2018 r. w sprawie określania wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów w sprawie cywilnej (Dz.U. z 2018 r. poz. 536), przy czym Sąd uznał, że stawka w wysokości 50% stawki minimalnej określonej dla radcy prawnego będzie stosowna z uwagi na stopień zawiłości sprawy i nakład pracy kuratora w sprawie wymagającej przeprowadzenia rozprawy.

Dodatkowo, w punkcie 4 Sąd Okręgowy obciążył powódkę kosztami postępowania apelacyjnego, których nie miał obowiązku uiścić kurator, na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie. O kosztach tych, w wysokości opłaty od apelacji w kwocie 2.252 zł oraz w wysokości wynagrodzenia kuratora pozwanego za drugą instancję, orzeczono zgodnie z treścią art. 96 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 w zw. z art. 113 ust 1 ustawy o kosztach sadowych w sprawach cywilnych, przy zastosowaniu reguły odpowiedzialności za wynik postepowania (art. 98 § 1 k.p.c.).

SSO Patrycja Baranowska SSO Agnieszka Kądziołka SSR del. Monika Rzepiejewska