Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i (...)

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan-Karasińska

Protokolant: sekr. sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 grudnia 2018 r. w W.

sprawy E. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania E. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

z dnia 14 maja 2018 r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującej E. W. prawo do rekompensaty zgodnie z wnioskiem z dnia 12 kwietnia 2018r.,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. na rzecz odwołującej E. W. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Ubezpieczona E. W. w dniu 30 maja 2018 roku złożyła za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. odwołanie od decyzji z dnia 14 maja 2018 roku, znak: (...)odmawiającej jej prawa do rekompensaty. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona zaznaczyła, że pracowała na bloku operacyjnym jako instrumentariuszka i jest to praca w warunkach szczególnych zawartych w wykazie A do rozporządzenia (odwołanie z dnia 30 maja 2018 roku k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 26 czerwca 2018 roku wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Argumentując swoje stanowisko organ rentowy wskazał, że odwołująca nie udowodniła 15 lat pracy warunkach szczególnych do 31 grudnia 2008 roku. Odwołująca się przedłożyła jedynie świadectwo pracy w warunkach szczególnych za okres od 1 lipca 2004 roku do 30 września 2005 roku, w którym dodatkowo nazwa stanowiska pracy pielęgniarki nie jest zgodna z nazwą stanowiska wskazaną w wykazie A, Dział XII, poz.2, pkt 2 stanowiącym załącznik do zarządzenia Ministra Obrony Narodowej Nr 48/MON z dnia 12 września 1983 roku w sprawie pracy wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych resortu obrony narodowej (pielęgniarka/położna/instrumentująca, biorąca udział w zabiegach, pomagająca do znieczulenia), na które powołuje się świadectwo pracy. Ponadto świadectwo nie zawiera daty sporządzenia. E. W. nie złożyła innych świadectw pracy w szczególnych warunkach lub charakterze (odpowiedź na odwołanie k. 4 – 4 verte a.s.).

W odpowiedzi na ww. pismo organu rentowego E. W. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie rekompensaty zgodnie z wnioskiem odwołującej z dnia 12 kwietnia 2018 roku oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. W uzasadnieniu stanowiska pełnomocnik ubezpieczonej podnosił, że odwołująca pracowała w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 15 września 1981 roku do29 listopada 1988 roku oraz od 27 listopada 1990 roku do 31 lipca 1998 roku przez 15 lat, 2 miesiące i 22 dni, a także w okresie od 1 lipca 2004 roku do 30 września 2005 roku wj. 1 rok i 3 miesiące. O powyższych okresach zatrudnienia świadczą między innymi umowy o pracę i świadectwa pracy (pismo procesowe z dnia 14 sierpnia 2018 roku k. 11 – 14 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. W. urodzona w dniu (...) z zawodu pielęgniarka. W okresie od 1 września 1978 roku do 30 czerwca 1981 roku była zatrudniona na stanowisku pielęgniarki Oddziału Okulistycznego w Centralnym Szpitalu Klinicznym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. (świadectwo pracy k. 5 tom II akt emerytalnych).

Następnie ubezpieczona w okresie od 15 września 1981 roku do 31 grudnia 1988 roku pracowała na stanowisku pielęgniarki – instrumentariuszki w pełnym wymiarze godzin w Wojewódzkim Szpitalu (...) w W. (umowa o pracę z dnia 15 września 1981 roku – k. 17 tom I akt emerytalnych, świadectwo pracy z dnia 29 grudnia 1988 roku k. 23 tom I akt emerytalnych, zeznania świadka J. G. k. 37 a.s., zeznania odwołującej E. W. k. 37 a.s.).

Z kolei od dnia 20 maja 1989 roku do dnia 15 czerwca 1989 roku E. W. pracowała na stanowisku recepcjonistki w (...)” (świadectwo pracy z dnia 21 czerwca 1989 roku k. 9 tom II akt emerytalnych).

W okresie od 1 listopada 1989 roku do 31 października 1998 roku E. W. była zatrudniona Wojewódzkim Szpitalu (...) na stanowisku pielęgniarki – instrumentariuszki na bloku operacyjnym w wymiarze ½ etatu. Z dniem 1 grudnia 1990 roku ubezpieczonej zwiększono wymiar zatrudnienia do pełnego etatu (umowa o pracę z dnia 1 listopada 1989 roku k. 27 tom I akt emerytalnych, zmiana warunków pracy k. 29 tom I akt emerytalnych, świadectwo pracy k. 33 tom I akt emerytalnych).

E. W. jako pielęgniarka – instrumentariuszka podlegała bezpośrednio Oddziałowej B. Operacyjnego, była odpowiedzialna za przygotowanie sali operacyjnej do zabiegu, sprawny przebieg zabiegu operacyjnego, przygotowywała zestawy narzędzi, czynnie uczestniczyła w zabiegach operacyjnych, sprawdzała liczbę narzędzi i materiałów przed i po zakończeniu operacji, przygotowywała i podawała właściwe leki, płyny i środki opatrunkowe (regulamin pracy instrumentariuszki k. 19 -21 tom I akt emerytalnych, zakres obowiązków instrumentariuszki k. 31 tom I akt emerytalnych).

Prace wykonywane przez E. W. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pielęgniarki – instrumentariuszki na bloku operacyjnym w okresie od 15 września 1981 roku do 31 grudnia 1988 roku oraz od 1 listopada 1989 roku do 31 października 1998 roku spełniają przesłanki uznania za wykonywane w warunkach szczególnych, są to rodzaje prac o których mowa w Dziale XII, poz. 2– prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologów pkt 2 pielęgniarka /położna/instrumentująca, biorąca udział w zabiegach, pomagająca do znieczulenia (Wykaz A Dział XII zarządzenia Ministra Obrony Narodowej Nr 48/MON z dnia 12 września 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych resortu obrony narodowej k. 37 – 39 tom I akt emerytalnych, zeznania świadka J. G. k. 37 a.s., zeznania odwołującej E. W. k. 37 a.s.).

Natomiast w okresie od 1 lipca 2004 roku do 30 września 2005 roku ubezpieczona była zatrudniona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pielęgniarki w Wojskowym Instytucie Medycznym w W. (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k. 13 tom I akt emerytalnych).

W dniu 12 kwietnia 2018 roku E. W. złożył do ZUS wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą.

Decyzją z dnia 14 maja 2018 roku znak:(...)organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do rekompensaty ponieważ przed dniem 1 stycznia 2009 roku nie wykonywała przez co najmniej 15 lat, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ponadto ZUS poinformował, że przedłożone przez ubezpieczoną dokumenty tj. umowy o pracę z 15 września 1981 roku oraz z 1 listopada 1989 roku, regulamin pracy instrumentariuszki, zakres obowiązków instrumentariuszki, a także świadectwa pracy z 29 grudnia 1988 roku oraz z 30 października 1998 roku nie stanowią wystarczającego środka dowodowego w sprawie o uznanie pracy w szczególnych warunkach (wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą z dnia 12 kwietnia 2018 roku k. 1 – 12 tom I akt emerytalnych, decyzja z dnia 14 maja 2018 roku k. 41 tom I akt emerytalnych).

Ubezpieczona odwołała się od decyzji organu rentowego z dnia 14 maja 2018 roku inicjując niniejsze postępowanie sądowe (odwołanie z dnia 30 maja 2018 roku k. 3 a.s.).

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił w oparciu o dokumentację zawartą w aktach sądowych, dokumentację znajdującą się w aktach rentowych ubezpieczonej oraz w oparciu o dowód z zeznań świadka J. G. i odwołującej.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka J. G. oraz odwołującej ponieważ są one logiczne, a nadto korespondują z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie E. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddziału w W. z dnia 14 maja 2018 roku, znak: (...) okazało się zasadne i podlegało uwzględnieniu.

W ocenie Sądu spór pomiędzy stronami dotyczył ustalenia, czy odwołująca legitymuje się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, który uprawniałby do przyznania jej prawa do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Pozostałe kwestie związane ze spełnieniem przesłanek do otrzymania rekompensaty nie były sporne.

Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 r., poz. 664 z późn. zm.) zwanej dalej ,,ustawą pomostową’’, rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli posiada okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 15 lat.

Wykaz prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 z późn. zm.), zwanej dalej ,,ustawą emerytalną’’, nie podlega wykładni rozszerzającej. Prace te ściśle i jasno zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43) zwanego dalej ,,rozporządzeniem’’. Jednakże nabycie uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze podlega dalszym ograniczeniom. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik ma obowiązek wykonywać ją stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, na danym stanowisku pracy w świetle § 2 ust. 1 rozporządzenia.

W myśl art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, przy czym wiek emerytalny powyższej kategorii pracowników, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których pracownikom tym przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Apelacyjny, ,,celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Przesłanką konieczną do przyznania prawa do rekompensaty jest wykonywanie pracy w warunkach szczególnych przez 15 lat w pełnym wymiarze czasu pracy.’’ (wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 12 września 2017 r., sygn. akt III AUa 956/16)

Organ rentowy nie uwzględnił odwołującej okresu 15 lat pracy w warunkach szczególnych od dnia od 15 września 1981 roku do 31 grudnia 1988 roku oraz od 1 listopada 1989 roku do 31 października 1998 roku.

Okres wykonywania tego rodzaju zatrudnienia stwierdza zakład pracy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy zgodnie z § 2 ust. 2 cytowanego rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku. Tym samym zgodnie z przepisami § 2 rozporządzenia, tylko praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy może zostać uznana za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych.

W świetle przepisów wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wyodrębnienie poszczególnych prac ma charakter stanowiskowo - branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej tychże prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje bowiem charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 grudnia 2013 r., I UK 172/13; z dnia 19 marca 2012 r., II UK 166/11; z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10).

Sąd zauważył, że w dacie wydania przez organ rentowy zaskarżonej decyzji możliwość dowodzenia była ściśle ograniczona przepisami Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r., Nr 237, poz.1412). Z tego też powodu ubezpieczona ubiegając się o świadczenie obowiązana była do złożenia na etapie postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym zgodnej z przepisami dokumentacji potwierdzającej jej zatrudnienie w warunkach szczególnych. Jednak jak wynika to z materiału dowodowego wnioskodawczyni nie otrzymała od pracodawcy prawidłowo wystawionego świadectwa potwierdzającego zatrudnienie w warunkach szczególnych i w konsekwencji - wobec ograniczonej dopuszczalności zastosowania innych środków dowodowych w postępowaniu przed organem rentowym (np. zeznań świadków) – nie mogła nabyć prawa do świadczenia.

Sąd podziela utrwalone i zachowujące dalszą aktualność stanowisko orzecznictwa (odnoszącym się bezpośrednio do wcześniej obowiązującego aktu prawnego regulującego kwestię postępowania przed organami rentowymi tj. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń - Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm., które zostało następnie zastąpione Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe - Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz.1412) - w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w treści Rozporządzenia w sprawie postępowania dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, sygn. akt II URN 3/95). W postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązują odstępstwa od ogólnych zasad dowodzenia podyktowane dążeniem do pełnego i wszechstronnego rozstrzygnięcia wszystkich kwestii spornych. W praktyce oznacza to, że w postępowaniu tym dopuszczalne jest wykazanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także wówczas, gdy z dokumentów wynika co innego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1995 roku, sygn. akt II URN 23/95). W trakcie postępowania dowodowego w sprawach z ubezpieczenia społecznego, mogą być przeprowadzane wszelkie dowody przewidziane przepisami kodeksu postępowania cywilnego, w tym także dowód z zeznań świadków, w celu udowodnienia wysokości uzyskiwanego wynagrodzenia (odmiennie niż w trakcie postępowania przed organem rentowym), ale wiarygodność i moc wszystkich dowodów jest oceniana przez Sąd według jego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2007 roku, sygn. akt III AUa 482/07, Apel.-W-wa 2008/1/154). W ocenie Sądu Okręgowego powołane powyżej tezy, wyrażone w orzecznictwie, w sposób jednoznaczny wskazują te okoliczności, których spełnienie jest niezbędne dla ustalenia prawa do świadczenia zgodnie z przepisami ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a ponadto wskazują te uprawnienia strony, które umożliwiają dowodzenie swoich racji zarówno w postępowaniu administracyjnym, jak też w postępowaniu przed sądem powszechnym.

Przechodząc do meritum Sąd zważył, że ze zgrormadzonego materiału dowodowego wynika, że E. W. jako pielęgniarka – instrumentariuszka podlegała bezpośrednio Oddziałowej B. Operacyjnego, była odpowiedzialna za przygotowanie sali operacyjnej do zabiegu, sprawny przebieg zabiegu operacyjnego, przygotowywała zestawy narzędzi, czynnie uczestniczyła w zabiegach operacyjnych, sprawdzała liczbę narzędzi i materiałów przed i po zakończeniu operacji, przygotowywała i podawała właściwe leki, płyny i środki opatrunkowe. Prace wykonywane przez E. W. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pielęgniarki – instrumentariuszki na bloku operacyjnym w okresie od 15 września 1981 roku do 31 grudnia 1988 roku oraz od 1 listopada 1989 roku do 31 października 1998 roku spełniają przesłanki uznania za wykonywane w warunkach szczególnych. W świetle przepisów wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, są to rodzaje prac o których mowa w Dziale XII, poz. 2– prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologów pkt 2 pielęgniarka /położna/instrumentująca, biorąca udział w zabiegach, pomagająca do znieczulenia.

Mając na uwadze powyższe Sąd ocenił, że ubezpieczona spełniła przesłanki pozytywne, by uzyskać prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych, a mianowicie udowodniła, że przepracowała 15 lat w warunkach szczególnych. Jednocześnie nie zaistniały te przesłanki negatywne, które wykluczyłyby możliwość uzyskania rekompensaty.

Sąd zatem zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych na podstawie art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych.

O kosztach postępowania Sąd orzekł jak w pkt. 2 wyroku na podstawie art. 108 k.p.c. stosując w tym względzie zasadę finansowej odpowiedzialności za wynik sprawy, zawartą w art. 98 k.p.c. oraz w oparciu o dyspozycję § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 roku (t.j. z dnia 30 stycznia 2018 r. Dz.U.2018.265).

Zarządzenie: (...)

MW