Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 1851/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2019 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, I Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: S.S.R. Bartosz Kasielski

Protokolant: aplikant aplikacji sędziowskiej M. S.

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2019 roku w Łodzi

sprawy z powództwa (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko Z. S.

o wydanie rzeczy ruchomej

1.  nakazuje Z. S., aby wydał (...) Bank Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. pojazd marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...), numer nadwozia: (...), rok produkcji 2015;

2.  zasądza od Z. S. na rzecz (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 542 zł (pięćset czterdzieści dwa złote) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1851/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 29 listopada 2018 roku (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wystąpił przeciwko Z. S. o wydanie na jego rzecz pojazdu marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...), numerze nadwozia: (...), rok produkcji 2015, a także zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, że pojazd marki F. (...) objęty był umową przewłaszczenia na zabezpieczenie w związku z zawartą umową kredytową, która wobec braku terminowych spłat została wypowiedziana, a w konsekwencji stosownie do treści umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie powód stał się wyłącznym właścicielem spornego pojazdu.

(pozew k. 4)

W odpowiedzi na pozew z dnia 11 lutego 2019 roku Z. S. wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Pozwany zakwestionował zasadność i skuteczność oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytowej, istnienie zaległości w spłacie kredytu, a także wskazał na proponowane przez niego polubowne rozstrzygnięcie sporu.

(odpowiedź na pozew k. 29)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 listopada 2015 roku Z. S. zawarł z (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w W. umowę kredytu nr (...), na podstawie której udzielono mu kredytu w kwocie 72.422,22 złotych z przeznaczeniem na sfinansowanie : zakupu pojazdu marki F. (...), rok produkcji 2015 za kwotę 63.000 złotych, pokrycia ubezpieczenia komunikacyjnego pojazdu w kwocie 2.180 złotych oraz zapłaty prowizji przygotowawczej na rzecz banku wynoszącej 10 % kwoty kredytu, tj. 7.242,22 złotych. Umowa została zawarta na okres 120 miesięcy, z oprocentowaniem według zmiennej stopy procentowej, wynoszącej w dniu zawarcia umowy 7,99% w stosunku rocznym. Zgodnie z harmonogramem spłaty kredytu wysokość miesięcznej raty kapitałowo – odsetkowa miała wynosić 878,30 złotych, z wyjątkiem pierwszej raty w wysokości 926,52 złotych, zaś termin jej wymagalności przypadał w piątym dniu każdego miesiąca (§ 7 ust. 1 umowy).

Strony ustaliły prawne zabezpieczenie spłaty kredytu w formie przewłaszczenia pojazdu marki F. (...) o numerze nadwozia: (...), rok produkcji 2015 wraz z jednoczesną cesją praw z umowy ubezpieczenia autocasco (§ 3 umowy).

Bank w przypadkach wskazanych w Ogólnych Warunkach Umowy był uprawniony do wypowiedzenia umowy kredytu z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia (§ 10 ust. 1 umowy).

Zgodnie z treścią Ogólnych Warunków Umów w zakresie kredytowania zakupu pojazdów, maszyn i urządzeń oraz korzystania z platformy internetowej bankkierowcy.pl (...) S.A. (dalej: „O.W.U.”) bank był uprawniony do wypowiedzenia umowy m.in. w przypadku opóźnienia kredytobiorcy z zapłatą pełnej raty wynikającej z harmonogramu spłaty za co najmniej jeden okres płatności (§ 23 ust. 1 pkt 3 O.W.U.).

(umowa kredytu k. 13 – 15; ogólne warunki umowy k. 37 – 38)

Celem zabezpieczenia wierzytelności banku, w dniu 5 listopada 2015 roku Z. S. zawarł z (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w W. umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie, na podstawie której Z. S. przeniósł na bank udział w prawie własności pojazdu marki F. (...) o numerze nadwozia: (...), rok produkcji 2015, wynoszący 49/100 części, a w konsekwencji (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. stał się współwłaścicielem pojazdu w 49/100 części, a Z. S. w 51/100 części (§ 3 ust. 1 umowy).

Strony ustaliły, że w przypadku wypowiedzenia przez bank umowy kredytu na bank przejdzie przysługujący Z. S. udział w prawie pojazdu wynoszący 51/100 części, na co kredytobiorca wyraził bezwarunkową zgodę (§ 3 ust. 4 umowy). W przypadku wystąpienia okoliczności określonych w ust. 4, udział miał przejść na bank bez potrzeby składania odrębnego oświadczenia woli, zaś przewłaszczający będzie zobowiązany niezwłocznie wydać pojazd na żądanie banku (§ 3 ust. 5 i § 8 umowy).

(umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie k. 16)

W związku z brakiem terminowej spłaty udzielonego kredytu, (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. pismem z dnia 19 lutego 2018 roku, doręczonym w dniu 2 marca 2018 roku, wypowiedział Z. S. zawartą umowę kredytu z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. W chwili złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu łączna zaległość w zapłacie rat kredytowych wynosiła łącznie 3.511,76 złotych, w tym 1.864,13 złotych tytułem kapitału i 1.647,63 złotych tytułem odsetek umownych.

(oświadczenie o wypowiedzeniu k. 17, potwierdzenie odbioru k. 18; rozliczenie kredytu k. 44 – 52)

Pismem z dnia 18 kwietnia 2018 roku, doręczonym w dniu 30 kwietnia 2018 roku, (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wezwał Z. S. do zapłaty całości kwoty udzielonego kredytu wraz z odsetkami i kosztami, a także do wydania pojazdu stanowiącego przedmiot zabezpieczenia wraz z kompletem dokumentów i kluczyków w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

(ostateczne wezwanie do zapłaty z dnia 18 kwietnia 2018 roku k. 19; potwierdzenie odbioru k. 20)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o załączone do akt sprawy dokumenty, które nie zostały zakwestionowanie przez żadną ze stron.

Oddaleniu podlegał wniosek pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka K. W., jako niemający znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Pozwany nie wskazał w ogóle kim w istocie jest zawnioskowany świadek, a także skąd miał czerpać wiedzę na temat okoliczności określonych w tezie dowodowej. Poza tym okoliczności mające stanowić przedmiot zeznań świadka jawią się jako nieprzydatne z punktu widzenia przedmiotu rozstrzygnięcia, albowiem ewentualne próby podjęcia negocjacji ugodowych przez jedną ze stron pozostają irrelewantne do oceny zgłoszonego roszczenia, zaś kwestii sposobu realizacji umowy przez powoda, a w szczególności dokonywanych przez niego spłat i zasadności dokonanego wypowiedzenia nie sposób oceniać na podstawie zeznań świadka, a nie przykładowo potwierdzeń dokonanych wpłat.

Sąd pominął także dowód z przesłuchania Z. S. w charakterze strony z uwagi na jego nieusprawiedliwione niestawiennictwo na terminie rozprawy w dniu 7 maja 2019 roku, pomimo prawidłowego wezwania oraz pouczenia o skutkach braku stawiennictwa.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Podstawę żądania pozwu stanowi art. 222 § 1 k.c. zgodnie, z którym właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że pomiędzy stronami bezsporny pozostawał fakt zawarcia umowy kredytowej, a także jej zabezpieczenia zawarciem umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie, na podstawie której powód nabył udział we współwłasności pojazdu marki F. (...) wynoszący 49/100 części, zaś nabycie pozostałych udziałów zostało zastrzeżone pod warunkiem zawieszającym, m.in. w postaci wypowiedzenia umowy kredytowej przez powoda. Niewątpliwy pozostawał również fakt wypłaty na rzecz pozwanego kwoty objętej kredytem. Ze względu na podniesione przez pozwanego zarzuty odnoszące się do zasadności i skuteczności dokonanego wypowiedzenia umowy kredytowej, konieczne stało się przeanalizowanie postanowień umownych odnoszących się do przesłanek wypowiedzenia, a także ich realizacji w niniejszej sprawie.

Po pierwsze, stosownie do treści § 23 ust. 1 pkt 3 ogólnych warunków umowy, stanowiących jej integralną część, powód był uprawniony do wypowiedzenia umowy m.in. w przypadku opóźnienia kredytobiorcy z zapłatą pełnej raty wynikającej z harmonogramu spłaty za co najmniej jeden okres płatności. Zgodnie z treścią harmonogramu łączna wysokość miesięcznej raty kapitałowo – odsetkowej wynosiła 878,30 złotych. Jak wynika natomiast z przedstawionego przez powoda szczegółowego rozliczenia umowy kredytowej, zadłużenie pozwanego z tytułu spłaty kapitału kredytu oraz odsetek umownych według stanu na dzień złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu, tj. 19 lutego 2018 roku, wynosiło łącznie 3.511,76 złotych. W tym kontekście należało uznać, że dokonane przez powoda wypowiedzenie pozostawało w zgodzie z postanowieniami umownymi, a w konsekwencji nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut pozwanego odnoszący się do jego rzekomej bezzasadności i bezskuteczności. Warto przy tym dodać, że Z. S. nie przedstawił na poparcie swoich twierdzeń jakichkolwiek dowodów, choćby w postaci potwierdzeń wpłat na rzecz kredytodawcy, wskazujących na inną wysokość zadłużenia.

Zgodnie z obowiązującą zasadą ciężaru dowodu strona zobowiązana jest udowodnić fakty, z których wywodzi dla siebie skutki prawne (art. 6 k.c.). Nadto winna dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzi skutki prawne (art. 3 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c.). W konsekwencji powód zobowiązany był do przedstawienia dowodów potwierdzających zaistnienie przesłanek wypowiedzenia umowy kredytowej w postaci istnienia wymagalnego zadłużenia pozwanego w wysokości co najmniej jednomiesięcznej raty kapitałowo – odsetkowej, skutecznego doręczenia oświadczenia oraz upływu wyznaczonego terminu, zaś wykazanie, że w niniejszej sprawie powód nie był uprawniony do wypowiedzenia umowy z jakichkolwiek względów, leżało po stronie pozwanej. Tymczasem Z. S. ograniczył się wyłącznie do gołosłownych twierdzeń odnośnie bezzasadności i bezskuteczności dokonanego wypowiedzenia.

Po wtóre, powód zdołał wykazać, że złożone przez niego oświadczenie zostało skutecznie doręczone pozwanemu w dniu 2 marca 2018 roku. Co za tym idzie, z tym dniem rozpoczął swój bieg 30-dniowy okres wypowiedzenia, który upłynął w dniu 1 kwietnia 2018 roku. Wobec powyższego to w tym dniu doszło do ziszczenia się przewidzianego w § 3 ust. 4 umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie z dnia 5 listopada 2015 roku warunku zawieszającego, powodujące przejście na rzecz powoda pozostałego udziału w prawie własności przedmiotowego pojazdu, tj. wynoszącego 51/100 części. Stosownie do treści przywołanego postanowienia umownego, pozwany jako przewłaszczający wyraził bezwarunkową zgodę na zaistnienie takiego skutku, zaś według § 3 ust. 5 umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie, w takim wypadku do przejścia udziału nie przewidziano potrzeby złożenia odrębnego oświadczenia woli, a pozwany zobowiązał się do niezwłocznego wydania pojazdu na rzecz banku.

Dopuszczalność przewłaszczenia na zabezpieczenie ruchomości nie budzi żadnych wątpliwości. Tak zwane przewłaszczenie fiducjarne było dopuszczalne na zasadzie swobody umów w obrocie powszechnym, zaś w obrocie bankowym zostało wprost uregulowane w art. 101 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r. poz. 2187 z późn. zm.), zgodnie z którym, zabezpieczenie wierzytelności banku może być dokonane w drodze przeniesienia na bank przez dłużnika lub osobę trzecią, do czasu spłaty zadłużenia wraz z należnymi odsetkami i prowizją, prawa własności rzeczy ruchomej lub papierów wartościowych. Powyższe nie oznacza jednak, że przewłaszczenie na zabezpieczenie może być ustanawiane wyłącznie na rzecz banków i może dotyczyć tylko ruchomości i papierów wartościowych. Na zasadzie swobody umów możliwe jest także szersze korzystanie z tej formy zabezpieczenia. Przewłaszczenie na zabezpieczenie jest bowiem umową zawieraną na podstawie art. 353 1 k.c. pomiędzy dłużnikiem - właścicielem rzeczy a jego wierzycielem, stosownie do której dłużnik przenosi na wierzyciela własność rzeczy w celu zabezpieczenia wykonania jakiegoś zobowiązania.

Przewłaszczenie na zabezpieczenie własności rzeczy ruchomej może zostać zawarte pod warunkiem zawieszającym po którego ziszczeniu się własność rzeczy przejdzie automatycznie na wierzyciela zabezpieczenia własności. Drugą z możliwości jest zawarcie umowy, w której zastrzeżony zostanie warunek rozwiązujący. W takiej sytuacji osoba, na rzecz której ustanawia się zabezpieczenie w momencie zawarcia umowy staje się właścicielem rzeczy, natomiast wypełnienie warunku, innymi słowy spełnienie świadczenia przez dłużnika, skutkuje automatycznym powrotem własności rzeczy do dłużnika. Obie konstrukcje prawne znajdują swoje uregulowanie w treści art. 89 k.c., zgodnie z którym z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek).

Należy podkreślić także, że w sytuacji, gdy przedmiotem przewłaszczenia stają się rzeczy oznaczone co do gatunku, do ważności przeniesienia własności wymagane jest poza umową także wydanie rzeczy (art. 155 § 2 k.c.). Jeżeli przedmiotem przewłaszczenia są rzeczy oznaczone co do tożsamości przeniesienie własności przewłaszczanych rzeczy następuje z mocy samej umowy i nie jest tu konieczne wydanie rzeczy przez dłużnika. Przewłaszczenie na zabezpieczenie musi opierać się przy tym na ważnej podstawie prawnej (causa cavendi ).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy podkreślić, że strony w zawartej przez siebie w dniu 5 listopada 2015 roku umowie przewłaszczenia na zabezpieczenie zastosowały zarówno warunek zawieszający, jak i rozwiązujący. W zakresie przeniesionego na powoda udziału wynoszącego 49/100 części w prawie własności samochodu, w § 3 ust. 3 umowy przewidziano warunek rozwiązujący, po którego ziszczeniu się udział powoda w prawie własności pojazdu automatycznie przechodził na rzecz przewłaszczającego. Jeśli chodzi zaś o udział wynoszący 51/100 części należący do pozwanego, to w tym zakresie przewidziano warunek zawieszający w postaci między innymi wypowiedzenia przez bank umowy kredytu. W takim przypadku należący do pozwanego udział miał automatycznie przejść na rzecz powoda. Co przy tym istotne, przedmiot umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie został precyzyjnie opisany, tzn. wskazano m.in. numer nadwozia samochodu marki F. (...), co potwierdza, że mamy do czynienia z rzeczą oznaczoną co do tożsamości, a zatem do przeniesienia własności nie jest konieczne jednoczesne przeniesienie jej posiadania.

Zgromadzony materiał dowodowy potwierdził, że doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy kredytu, a w konsekwencji do ziszczenia się warunku zawieszającego skutkującego przejściem udziału wynoszącego 51/100 części w prawie własności pojazdu F. (...) na rzecz powoda. Warto przy tym zaznaczyć, że pozwany w zasadzie nie kwestionował ważności i skuteczności umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie oraz wynikających z niej skutków, ograniczył się bowiem wyłącznie do przyczyn ich zaistnienia w postaci wypowiedzenia umowy kredytowej. Bez jakiegokolwiek znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostawały natomiast podniesione przez pozwanego rzekome próby polubownego zakończenia sporu, m.in. w postaci rozłożenia zaległości na raty, albowiem okoliczności te nie wpływały w żaden sposób na aktualny brak tytułu prawnego do spornego pojazdu.

Mając na uwadze powyższe należało uznać, że od dnia 2 kwietnia 2018 roku wyłączna własność samochodu marki F. (...) o numerze nadwozia (...) przysługuje powodowi. Pozwany nie wykazał natomiast, by przysługiwało mu jakiekolwiek inne skuteczne wobec powoda uprawnienie do władania rzeczą. Wobec tego powództwo zasługiwało na uwzględnienie i na podstawie art. 222 § 1 k.c. Sąd zgodnie z żądaniem pozwu nakazał pozwanemu, aby wydał powodowi pojazd marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...), numer nadwozia: (...), rok produkcji 2015.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik. Powód poniósł koszty w łącznej wysokości 542 złotych (525 złotych tytułem opłaty od pozwu – art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz 17 złotych tytułem opłaty od udzielonego pełnomocnictwa) i taka kwota została przyznana na jego rzecz od pozwanego.