Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2019 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa H. B.

przeciwko Skarbowi Państwa - Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w P.

o usunięcie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Piszu

z dnia 8 listopada 2018 r., sygn. akt I C 432/18,

I.  prostuje komparycję zaskarżonego wyroku w ten sposób, że:

- w miejsce „SSAR Magdalena Łukaszewicz” wpisuje „SSR Magdalena Łukaszewicz”,

- oznacza stronę pozwaną jako Skarb Państwa - Naczelnik Urzędu Skarbowego w P.,

II.  oddala apelację.

Agnieszka Żegarska Mirosław Wieczorkiewicz Dorota Ciejek

Sygn. akt IX Ca 144/19

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni wniosła o uzgodnienie treści księgi wieczystej o numerze (...) - prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Piszu, dla nieruchomości położonej w N., stanowiącej własność powódki - z rzeczywistym stanem prawnym poprzez wykreślenie z działu IV księgi wieczystej hipoteki przymusowej zwykłej w wysokości 916 zł ustanowionej na rzecz Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. oraz hipoteki przymusowej w wysokości 65 696,60,-zł ustanowionej na rzecz Naczelnika Urzędu Skarbowego w P.. W uzasadnieniu pozwu powódka podała, że postanowieniem z 30 grudnia 2016r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w P. umorzył prowadzone wobec powódki postępowanie egzekucyjnego na skutek przedawnienia zobowiązania podatkowego. Powódka również podała, że w dniu 23 kwietnia 2018r. wystąpiła do pozwanego z pisemnym wnioskiem o wykreślenie z księgi wieczystej wskazanych wyżej hipotek, jednak w odpowiedzi otrzymała informację, że w świetle przepisu art. 70 § 8 ustawy z 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa, wniosek o wykreślenie hipotek nie może zostać zrealizowany, gdyż zaległości podatkowe zostały zabezpieczone poprzez wpis hipoteczny, zatem nie uległy przedawnieniu i mogą być egzekwowane z przedmiotu hipoteki.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu podniósł, że gdyby przedmiotowe należności nie zostały zabezpieczone hipoteką, termin ich przedawnienia upłynąłby:

- 6 września 2016r. w zakresie zryczałtowanego podatku dochodowego za 2005 rok,

- 23 kwietnia 2016r. w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2005 rok.

Pozwany jednak uznaje, że w związku z treścią art. 70 § 8 ustawy Ordynacja podatkowa, należności te nadal figurują na kartach kontowych, jako wymagalne i mogą być egzekwowane z przedmiotu hipoteki.

Wyrokiem z dnia 8 listopada 2018r. Sąd Rejonowy w Piszu uzgodnił treść księgi wieczystej KW (...) - prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Piszu, dla nieruchomości położonej w N., stanowiącej własność powódki - z rzeczywistym stanem prawnym i nakazał wykreślić z działu IV księgi wieczystej hipotekę przymusową zwykłą w wysokości 916,-zł ustanowioną na rzecz Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. oraz hipotekę przymusową w wysokości 65 696,60,-zł ustanowioną na rzecz Naczelnika Urzędu Skarbowego w P..

Sąd Rejonowy ustalił, że:

- Naczelnik Urzędu Skarbowego w P., działając, jako organ egzekucyjny, otrzymał do realizacji wystawione przeciwko powódce tytuły wykonawcze:

1.  nr SM (...) na kwotę 871,-zł z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych za 2005 rok,

2.  nr SM (...) na kwotę 65 417,-zł z tytułu zryczałtowanego podatku dochodowego za 2005 rok,

- należności objęte wskazanymi wyżej tytułami egzekucyjnymi wraz z odsetkami zostały na wniosek pozwanego zabezpieczone poprzez wpis hipoteki przymusowej:

- w dniu 7 stycznia 2011 r. w kwocie 916,-zł,

- w dniu 1 marca 2011 r. w kwocie 65 696,60,-zł,

w dziale IV księgi wieczystej o numerze (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Piszu dla nieruchomości stanowiącej własność powódki, położonej w N.,

- egzekucja prowadzona ze wskazanej wyżej nieruchomości okazała się bezskuteczna, wobec czego postępowanie egzekucyjne zostało umorzone,

- wskazane wyżej należności zabezpieczone hipoteką uległy przedawnieniu odpowiednio z dniem:

- 6 września 2016r. w zakresie zryczałtowanego podatku dochodowego za 2005 rok,

- 23 kwietnia 2016r. w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2005 rok.

- postanowieniem z 30 grudnia 2016r. pozwany umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone wobec majątku powódki na podstawie tytułu wykonawczego nr SM (...) oraz nr SM(...)

W rozważaniach prawnych Sąd Rejonowy powołał się wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października 2013r. wydany w sprawie SK 40/12, w którym przepis art. 70 § 6 ordynacji podatkowej uznano za niezgodny z Konstytucją RP oraz na rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego, który w uzasadnieniu wyroku z 17 marca 2016r. wydanym w sprawie V CSK 377/15 stwierdził, że orzekając o niezgodności konkretnego przepisu z Konstytucją RP chodzi o wyeliminowanie go z porządku prawnego, które powstało w rozpatrywanym wypadku dotyczącym wprost art. 70 § 6 ordynacji podatkowej.

Odwołując się do wyroku Sądu Najwyższego, Sąd I instancji zwrócił uwagę, że „nie jest też bez znaczenia, że w końcowej części uzasadnienia wyroku w sprawie SK 40/12 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż uznanie za niekonstytucyjny art. 70 § 6 ordynacji podatkowej odnosi się również do brzmienia obowiązującego w chwili orzekania art. 70 § 8 ordynacji podatkowej”.

Sąd Rejonowy przyjął zatem, że niezasadna jest argumentacja pozwanego odwołująca się do obowiązywania art. 70 § 8 ordynacji podatkowej i potrzeby zastosowania tego przepisu, mającego kluczowe znaczenie dla zasadności roszczenia powódki.

W ocenie Sądu I instancji, przepis art. 70 § 8 ordynacji podatkowej nie stoi już na przeszkodzie przyjęciu przedawnienia zobowiązania podatkowego, które zgodnie z art. 70 § 1 ordynacji podatkowej przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. W rozpoznawanej sprawie bezspornie ustalono, że przedawnienie zobowiązania podatkowego powódki nastąpiło z dniem:

- 6 września 2016r. w zakresie zryczałtowanego podatku dochodowego za 2005 rok,

- 23 kwietnia 2016r. w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2005 rok.

Jednocześnie Sąd Rejonowy podkreślił, że z chwilą wygaśnięcia wierzytelności, wygasa – jak stanowi art. 94 ustawy z 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece – hipoteka, a treść księgi wieczystej, w której taka hipoteka formalnie nadal figuruje, jest – od chwili wygaśnięcia wierzytelności – niezgodna z rzeczywistym stanem prawnym.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła strona pozwana, zaskarżając go w całości i zarzucając mu błędną wykładnię art. 70 § 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz. U. z 2018 r. poz. 800 ze zm.).

Mając to na uwadze skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa, a ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja była bezzasadna.

Jeszcze przed przystąpieniem do jej rozpoznania zauważyć tylko należy, że w komparycji zaskarżonego wyroku błędnie wpisano „SSAR Magdalena Łukaszewicz”, podczas gdy należało wpisać „SSR Magdalena Łukaszewicz”, co w rezultacie skutkowało sprostowaniem komparycji zaskarżonego orzeczenia na podstawie art. 350 § 3 kpc.

Na tej samej podstawie Sąd Okręgowy oznaczył stronę pozwaną, jako Skarb Państwa – Naczelnik Urzędu Skarbowego w P..

Kontrola instancyjna doprowadziła Sąd II instancji do przekonania, że ustalenia faktyczne i przyjęte rozstrzygnięcie prawne dokonane przez Sąd Rejonowy jest prawidłowe i odpowiada prawu. Wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ustalenia i wywody zostały przeprowadzone na podstawie poprawnej analizy dowodów oraz podanej tam podstawy prawnej, których ocena nie wykazała błędów natury faktycznej, czy logicznej, jak również jurydycznej. Sąd I instancji wskazał, jakie fakty uznał za potrzebne do ukierunkowanego we wniosku i żądanego rozstrzygnięcia oraz na jakich przesłankach oparł swoją decyzję.

W konsekwencji ustalenia te i oceny Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, zwracając uwagę, że nie ma wobec tego potrzeby procesowej przeprowadzania na nowo w uzasadnieniu tego orzeczenia oceny każdego ze wskazanych wywodów, a wystarczy odnieść się do tych ustaleń i ocen, które zostały zakwestionowane w apelacji (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998r., III CKN 792/98 , OSNC 1999 nr 4, poz. 83, z dnia 23 lipca 2015r., I CSK 654/14, Legalis nr 1325762, z dnia 11 maja 2016r., z dnia 26 stycznia 2017r., I CSK 54/16, Legalis nr 1591680, z dnia 15 lutego 2018r., I CSK 215/17 , Legalis nr 1768192 i z dnia 4 grudnia 2018r., IV CSK 213/18 , Legalis nr 1852711 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2017r., I CSK 93/17 , Legalis nr 1611995 i z dnia 31 stycznia 2018r., I CSK 222/17, Legalis nr 1754802).

Wyjaśnić również należy, że sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego, w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (por. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07 , Legalis nr 92438).

Analiza akt sprawy nakazuje stwierdzić, że nie zaszły w toku procedowania Sądu I instancji jakiekolwiek okoliczności, skutkujące nieważnością postępowania według przesłanek tej nieważności, wskazanych w treści przepisu art. 379 kpc.

Sąd Okręgowy nie stwierdził również uchybień Sądu Rejonowego, polegających na naruszeniu norm prawa materialnego.

Rozstrzygnięcie przyjęte przez Sąd I instancji jest prawidłowe i ogólnie uznane w orzecznictwie sądów powszechnych jak i administracyjnych.

Sąd odwoławczy w pełni akceptuje pogląd, że pomimo faktu, iż w wyroku Trybunału Konstytucyjnego SK 40/12 stwierdzona niekonstytucyjność dotyczyła jedynie art. 70 § 6 ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 1998r. do dnia 31 grudnia 2002r., to jednak powtórzona w art. 70 § 8 ordynacji podatkowej treść tego przepisu (uzupełniona o zastaw skarbowy) w brzmieniu obowiązującym po dniu 1 stycznia 2003 r. także oznacza jego niekonstytucyjność. Treść art. 70 § 8 ordynacji podatkowej nie uległa takim zmianom, które mogłyby rzutować na ocenę odmienną od tej, która została zawarta w wyroku Trybunału w sprawie SK 40/12, zwłaszcza, że już w tym wyroku Trybunał wskazał, iż do przepisu tego w sposób oczywisty mają odpowiednie zastosowanie te same zastrzeżenia konstytucyjne, które zostały podniesione w tym wyroku do art. 70 § 6 tej ustawy (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 października 2018r., I GSK 758/16 , Legalis numer 1864611; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 27 listopada 2018r., I SA/Kr 591/18 , Legalis numer 1863317; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 maja 2018r., II FSK 1060/16 , Legalis numer 1780737 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2016 r., V CSK 377/15, OSNC 2016 nr 12, poz. 148).

W konsekwencji Sad Okręgowy przyjmuje, że oczywistość niezgodności art. 70 § 8 ordynacji podatkowej z Konstytucją RP wraz z uprzednią wypowiedzią Trybunału Konstytucyjnego stanowią wystarczające przesłanki do odmowy przez sąd zastosowania przepisów ustawy (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 16 stycznia 2019r., I SA/Po 761/18 , Legalis numer 1871697).

Należy przy tym zauważyć, że żadnego znaczenia nie ma, że w aktualnym brzmieniu ordynacji podatkowej kwestionowany przepis figuruje pod § 8, a nie § 6 uznanym za Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją.

Nie można bowiem pomijać faktu, że „numeracja paragrafu” jest jedynie jednostką redakcyjną służącą porządkowaniu poszczególnych norm obowiązującego porządku prawnego, w związku z czym okoliczność ta nie ma znaczenia dla wartości merytorycznej danej regulacji.

Mając zatem na uwadze utrwaloną linię orzeczniczą, o jakiej wspomniano powyżej, Sąd II instancji oddalił apelację na podstawie art. 385 kpc.

Na koniec należy wskazać, że także wniosek o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji nie spełnia wymogów z art. 386 § 2-4 kpc, ponieważ nie zawiera nawet w tej części żadnej argumentacji, która powinna być zawarta chociażby w uzasadnieniu apelacji.

O kosztach procesu Sąd nie orzekł, gdyż powodowie nie domagali się zwrotu kosztów.

Dorota Ciejek Mirosław Wieczorkiewicz Agnieszka Żegarska