Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Maciej Schulz

protokolant apl. adw. Weronika Szyszka

po rozpoznaniu dnia 23 maja 2019 r. w Warszawie

sprawy D. F., syna S. i J., ur. (...) w W.

oskarżonego o przestępstwa z art. 157 § 2 k.k., art. 216 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego i pełnomocnika oskarżyciela prywatnego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wołominie

z dnia 30 maja 2018 r. sygn. akt II K 761/16

utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok i zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 130 (sto trzydzieści) zł tytułem opłaty za drugą instancję, przejmując pozostałe wydatki
w postępowaniu odwoławczym na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt VI Ka 1053/18

UZASADNIENIE

D. F. został oskarżony o to, że:

1.  w dniu 13 sierpnia 2015 roku w W. przy ul. (...) chwycił za głowę M. F., a następnie kilkukrotnie uderzył głową pokrzywdzonej o ścianę, po czym popchnął pokrzywdzona tak, że stłukła ona siłą uderzenia kwiaty doniczkowe na parapecie, czym spowodował u pokrzywdzonej obrażenia głowy, karku, kręgosłupa i barku trwające poniżej 7 dni,

tj. o czyn z art. 157 § 2 k.k.;

2.  W dniu 13 sierpnia 2015 roku w W. przy ul. (...), w obecności innej osoby, używał w stosunku do pokrzywdzonej słów powszechnie uznanych za obelżywe, m.in. (...)

3.  tj. o czyn z art. 216 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Wołominie wyrokiem z dnia 30 maja 2018 r., w sprawie o sygn. akt II K 761/16 orzekł:

1.  oskarżonego D. F. w ramach czynu zarzucanego mu w punkcie 1 uznał za winnego tego, że w dniu 13 sierpnia 2015 roku w W. przy ul. (...) naruszył nietykalność cielesną pokrzywdzonej M. F. w ten sposób, że odpychał ją i rzucił w nią papierową teczką, tj. czynu z art. 217 § 1 k.k. i za to z mocy cytowanego wyżej przepisu skazał go i wymierzył mu karę 40 (czterdziestu) stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki na kwotę 20 (dwudziestu) złotych;

2.  oskarżonego D. F. w ramach czynu zarzucanego mu w punkcie 2 uznał za winnego tego, że w dniu 13 sierpnia 2015 roku w W. przy ul. (...), znieważył M. F. słowami wulgarnymi, powszechnie uznanymi za obelżywe, tj. czynu z art. 216 § 1 k.k. i za to z mocy cytowanego wyżej przepisu skazał go i wymierzył mu karę 60 (sześćdziesięciu) stawek dziennych grzywny, wysokość jednej stawki przyjmując na kwotę 20 (dwudziestu) złotych

3.  na podstawie art. 85 k.k., art. 86 § 1 i 2 k.k. połączył orzeczone wobec oskarżonego w punktach I – II kary grzywny i wymierzył mu łączną karę 80 (osiemdziesięciu) stawek dziennych grzywny, wysokość jednej stawki przyjmując na kwotę 20 (dwudziestu) złotych;

4.  na podstawie art. 46 § 2 k.k. orzekł od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonej M. F. nawiązkę w kwocie 500 (pięciuset) złotych;

5.  zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżycielki prywatnej M. F. kwotę 1008 (jeden tysiąc osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów ustanowienia jednego pełnomocnika z wyboru oraz kwotę 300 (trzystu) złotych tytułem zwrotu uiszczonych zryczałtowanych wydatków postępowania.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli oskarżony i pełnomocnik oskarżycielki prywatnej. Oskarżony zarzucił rozstrzygnięciu brak rozwagi przy ustalaniu, że M. F. działała z wyrachowaniem i premedytacją, z zimną krwią sprowokowała sytuację, a następnie wykazała się brakiem lojalności wobec Prokuratury, Sądu, lekarzy, uczestników postępowania, przeinaczając fakty i przedstawiając nieprawdziwy przebieg zdarzeń oraz złą ocenę nasilenia złej woli M. F.. W świetle powyższego, oskarżony wniósł o zmianę wyroku sądu I instancji i o umorzenie postępowania Na rozprawie odwoławczej obrońca oskarżonego sprecyzował wniosek apelacji i wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k..

Pełnomocnik oskarżycielki prywatnej wyrokowi temu zarzucił:

W zakresie czynu z punktu I wyroku:

a)  Mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku naruszenie przepisów postępowania - art. 7 k.p.k. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodu z zeznań świadka J. F., dokonaną bez uwzględnienia całokształtu uznanego za wiarygodny materiału dowodowego, polegającą na uznaniu, iż zeznania te nie mogą stanowić wiarygodnego dowodu, w sytuacji, gdy zeznania te są spójne, konsekwentne i znajdują poparcie w uznanym za wiarygodny materiale dowodowym, a teza o pozostawaniu J. F. pod wpływem córki jako okoliczności wywołującej zniekształcenie zeznań, jest niczym nie popartą spekulacją, w efekcie czego doszło do błędnych ustaleń faktycznych co do przebiegu zdarzenia z 13 sierpnia 2015 roku, podczas gdy skutkiem prawidłowej oceny tego dowodu byłoby przyjęcie ustaleń faktycznych zbieżnych z tezą oskarżenia, co skutkowałoby co najmniej zmianą opisu czynu przypisanego oskarżonemu oraz wymierzeniem mu znacznie surowszej kary,

b)  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, poprzez poczynienie ustaleń sprzecznych z treścią materiału dowodowego (w tym z uznaną za wiarygodną części nagrania zdarzenia) w zakresie rzekomego wyreżyserowania zdarzenia przez pokrzywdzoną i wyolbrzymiania jego przebiegu, w sytuacji, gdy nic takiego nie wynika z treści dowodu, a z prawidłowych ustaleń faktycznych wynikałoby, iż nie zawsze osoba atakowana skupia się jedynie na udzielaniu sobie pomocy, a zamiast tego stara się odstraszyć napastnika od dalszych ataków, które to ustalenia skutkowałoby stwierdzeniem, iż przebieg inkryminowanego zdarzenia był tożsamy z relacją pokrzywdzonej, co implikowałoby zmianę opisu czynu przypisanego oskarżonemu,

c)  Mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku naruszenie przepisów postępowania - art, 366 § 1 k.p.k. w zw. z art. 167 § 1 k.p.k. w zw. z art. 193 § 1 k.p.k. poprzez zaniechanie dopuszczenia z urzędu dowodu z opinii biegłego psychologa na okoliczność ustalenia, czy składając zeznania w toku niniejszego postępowania J. F. znajdowała się pod takim wpływem córki, który mógłby mieć wpływ na treść zeznań, w sytuacji, gdy stwierdzenie ewentualnego oddziaływania na psychikę świadka wymaga wiadomości specjalnych, co implikuje konieczność dopuszczenia dowodu z opinii biegłego, w efekcie czego zeznania kluczowego dla sprawy świadka pominięto, w sytuacji, gdy przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego psychologa mogłoby dać asumpt do powzięcia odmiennych ustaleń co do wartości dowodowej zeznań świadka i w efekcie poczynienia odmiennych ustaleń faktycznych co do charakteru czynu przypisanego oskarżonemu,

d)  Mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku naruszenie przepisów postępowania - art. 366 § 1 k.p.k. w zw. z art. 167 § 1 k.p.k. w zw. z art. 193 § 1 k.p.k. poprzez zaniechanie dopuszczenia z urzędu dowodu z opinii biegłego fonoskopa celem analizy części nagrania z przebiegu zdarzenia, którą uznano za niezarejestrowaną w sposób na tyle czytelny, aby przyjąć w ustaleniach faktycznych przebieg zdarzenia opisywany w akcie oskarżenia, w sytuacji, gdy analiza tegoż materiału przez biegłego fonoskopa mogłaby skutkować poprawą jego jakości i umożliwieniem poczynienia na jego podstawie ustaleń faktycznych zgodnych z tezą oskarżenia,

e)  Mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku naruszenie przepisów postępowania ~ art. 5 § 2 k.p.k. poprzez stwierdzenie, iż w niniejszej sprawie zachodzą nie dające się usunąć wątpliwości co do charakteru obrażeń odniesionych przez M. F. jako skutkujących naruszeniem czynności narządu ciała, w sytuacji, gdy kompleksowa ocena całości materiału dowodowego (w tym dokumentacji dotyczącej leczenia i rehabilitacji pokrzywdzonej) pozwala na stwierdzenie, iż wspomniany przepis został zastosowany co najmniej przedwcześnie i możliwe jest poczynienie jednoznacznych ustaleń faktycznych bez uciekania się do normy redukcyjnej z art. 5 § 2 k.p.k.,

W zakresie czynu z punktu II wyroku:

a)  Mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku naruszenie przepisów postępowania - art. 7 k.p.k. poprzez uznanie za wiarygodne wyjaśnień oskarżonego w zakresie woli i prób pojednania się z pokrzywdzoną przed wszczęciem procesu, w efekcie czego powzięto ustalenia faktyczne o zaistnieniu okoliczności łagodzącej, w sytuacji, gdy prawidłowa (dokonana z uwzględnieniem zasad logiki i doświadczenia życiowego) ocena dowodów skutkowałaby stwierdzeniem, iż wola pojednania się z pokrzywdzoną była ukierunkowana na uniknięcie odpowiedzialności karnej,

b)  Mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku naruszenie przepisów postępowania - art. 7 k.p.k. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodu z zeznań J. F., polegającą na uznaniu tychże zeznań za niewiarygodne z uwagi na rzekome pozostawanie świadka pod wpływem córki, w sytuacji gdy zeznania te są spójne, konsekwentne i koherentne z pozostałą częścią materiału dowodowego, w efekcie czego doszło do błędnych ustaleń faktycznych w zakresie braku wiedzy D. F. o tematyce spotkania dnia 13 sierpnia 2015 roku i działaniu wspomnianego pod wpływem stresu i zdenerwowania, w sytuacji, gdy prawidłowa ocena dowodu z zeznań świadka skutkowałaby powzięciem ustaleń faktycznych, iż oskarżony wiedział jaka będzie tematyka spotkania dnia 13 sierpnia 2015 roku i sam zażądał doręczenia mu pisemnego wypowiedzenia umowy, a w dalszej kolejności stwierdzeniem braku zaistnienia okoliczności łagodzącej,

c)  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, poprzez pominięcie przy ustaleniach faktycznych w zakresie wymiaru kary utrwalonego na nagraniu z przebiegu zdarzenia, zachowania sprawcy bezpośrednio po popełnieniu czynów zabronionych, polegającego na okazywaniu swoistej dumy i wręcz chełpieniu się ich popełnieniem, w efekcie czego nie wzięto pod uwagę istotnej okoliczności obciążającej.

W świetle powyższych zarzutów, pełnomocnik oskarżycielki prywatnej wniósł o:

a)  Uchylenie zaskarżonego wyroku, co do rozstrzygnięć dotyczących czynu z punktu I. i w tym zakresie przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania,

b)  Zmianę zaskarżonego wyroku co do czynu z punktu II. w za kresie kary poprzez wymierzenie oskarżonemu za ten czyn kary 3 miesięcy ograniczenia wolności polegającej na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 40 godzin miesięcznie/

c)  Zasądzenie od oskarżonego na rzecz oskarżycielki prywatnej kosztów procesu w postępowaniu odwoławczym, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

d)  Jednocześnie, na podstawie art. 167 § 1 k.p.k. w zw. z art. 9 § 2 k.p.k. wniósł o dopuszczenie z urzędu opinii biegłego psychologa na okoliczność niewywierania przez pokrzywdzoną wpływu na świadka J. F., który to wpływ mógłby skutkować zniekształceniem treści zeznań wspomnianej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Wniesione apelacje – oskarżonego i pełnomocnika oskarżycielki prywatnej - nie zasługują na uwzględnienie i okazały się nietrafne w odniesieniu do podniesionych w nich zarzutów kwestionujących prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu I instancji.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe i na tej podstawie poczynił właściwe ustalenia faktyczne. W ocenie Sądu Odwoławczego słusznie Sąd I instancji pozbawił przymiotu obiektywności i bezstronności zeznań świadka J. F.. Nie ma racji skarżący, że fakt pozostawania wyżej wymienionego świadka pod wpływem córki nie został przez Sąd Rejonowy w sposób dostateczny udowodniony – w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd wskazał precyzyjnie w jaki sposób analizował jej zeznania i dlaczego uznał je za niespójne oraz nieobiektywne. Jak wynika z akt sprawy, świadek pozostaje pod wpływem M. F., opiera swoje zeznania na wersji zdarzenia przedstawionej przez córkę, dając jej wiarę. Zarówno podczas postępowania przygotowawczego, jak i sądowego, J. F. wyrażała emocje, przekonania tak, by były zgodne z relacją córki. Świadek myli się relacjonując bieg inkryminowanego zdarzenia. Podczas przesłuchania na rozprawie głównej oświadcza, że syn popchnął M. na kwiaty, które w konsekwencji spadły (K – 73), zaś kilka minut później, że chwycił ją za włosy i walił głową o ścianę (K – 75). Zachowanie takie jednoznacznie wskazuje, że depozycję składane przez J. F. – matkę stron – są wewnętrznie niespójne i uznać je należało za niewiarygodne. Wbrew argumentom skarżącego Sąd Rejonowy nie pominął dowodu z zeznań tego świadka, lecz uznał, że zeznania te są nieobiektywne i zmierzają do przedstawienia M. F. w najkorzystniejszym świetle, kosztem oskarżonego. Z tych względów Sąd I instancji zasadnie nie oparł ustaleń stanu faktycznego na zeznaniach tego świadka.

Nie ma racji skarżący – pełnomocnik oskarżycielki prywatnej, że ustalenie wpływu córki na matkę polegające na zniekształcaniu przezeń zeznań, wymaga wiadomości specjalnych. Jeśli określona osoba, oskarżony czy świadek, relacjonuje od pewnego momentu procesu odmiennie, to od całokształtu wymowy materiału dowodowego zależy, czy składane przez niego „nowe” relacje, zyskają aprobatę organu prowadzącego postępowanie karne. To sąd rozważa, w kontekście wszystkich dowodów, która z prezentowanych przez świadka J. F. wersji jest wersją wiarygodną. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy obowiązkowi temu z pewnością sprostał. Wspomnieć należy, iż istotną rolę w wyjaśnieniu przebiegu inkryminowanego zdarzenia miały zeznania wszystkich świadków, a także oskarżonego, który przyznał się do drugiego z zarzucanych mu czynów. W zakresie pierwszego, opisując zaistniałą między nim, a siostrą awanturę przyznał, że w jej trakcie popchnął siostrę i rzucił w nią teczką. Podkreślić należy, że przedmiotowe zdarzenie dotyczy stosunków rodzinnych, a D. F. opisując zdarzenie nie próbował niczego pomijać ani ukrywać. Opisał wprost swoje niewłaściwe zachowania wobec siostry licząc się z odpowiedzialnością karną. Matka stron, podając na rozprawie dwie odmienne wersje wydarzeń, nie wyjaśniła w żaden sposób z jakiej przyczyny wcześniej złożona relacja różni się od kolejnej. O wartości dowodu z zeznań J. F. stanowi treść tego dowodu, przyjmując za kryterium jego wewnętrzną spójność, jak i w konfrontację z treścią innych dowodów. Sąd Rejonowy w toku orzekania nie powziął wątpliwości co do stanu psychicznego tego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego postrzeżeń. Wypowiedzenie się czy świadek mówi prawdę, kłamie, czy pamięta, spostrzegł lub nie mógł zauważyć zdarzenia objętego sprawą należy do wyłącznej kompetencji sądu. Obowiązująca procedura nie przewiduje wartościowania dowodów, ich hierarchii ani dawania prymatu dowodom korzystnym dla oskarżonego nad dowodami przemawiającymi na jego niekorzyść, ani też preferowania dowodów ze śledztwa nad dowodami z rozprawy. Ponownie podkreślić należy, że wybór dowodów wiarygodnych jest rzeczą sądu w ramach ich wszechstronnej oceny i analizy kryminalistycznej (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 4 grudnia 2002 r., sygn. II AKa 321/02, KZS 2003, Nr 2, poz. 30).

Zdaniem Sądu Rejonowego zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy jest kompletny i wystarczający do prawidłowego rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności karnej D. F.. Sad Okręgowy podziela to stanowisko. Niewątpliwie głównym i obiektywnym dowodem przebiegu inkryminowanego zdarzenia jest treść nagrana na płytę CD, wykonana i dostarczona przez M. F.. Posiada ono istotne znaczenie dla oceny zeznań uczestników zdarzenia. W tym kontekście, należy zwrócić szczególną uwagę na to, że M. F. jako pomysłodawczyni nagrywania spotkania, zdając sobie sprawę z ów faktu, starała się panować nad emocjami. Baczyła na dobieranie odpowiednich słów względem oskarżonego. Była przy tym nerwowa, niejednokrotnie podnosiła ton głosu, co Sąd Rejonowy poczytał za brak obawiania się w tymże czasokresie o swoje zdrowie i życie. Sąd Odwoławczy podziela taką opinię. Zachowanie się M. F. ocenić należy jako słowną prowokację względem brata. Wypowiadane przez nią słowa noszą przymiot wyolbrzymienia i przerysowania. Ukierunkowane były na uzyskanie określonej reakcji ze strony oskarżonego. M. F. wiedziała, że zachowując się jak w nagraniu, sprowokuje brata do agresywnego zachowania i w ten sposób zdobędzie dowód w sprawie.

Przedmiotowe nagranie nie obejmowało fragmentu spowodowania naruszenia czynności narządu ciała M. F. przez oskarżonego, dlatego też nie sposób przyjąć, że zdarzenie przebiegało w sposób przez nią opisany. Na okoliczność powstania i ustalenia obrażeń ciała pokrzywdzonej Sąd I instancji przeprowadził dowody takie jak opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej (K – 30 akt sprawy o sygn. 1 Ds. 947/15), opinia biegłego ortopedy z dnia 5 czerwca 2017 r. Jakkolwiek pokrzywdzona mogła uzewnętrzniać odczuwany przezeń ból w związku z wydarzeniem, to wyżej wskazane opinie są dla Sądu jednoznaczne. Postępowanie w sprawie nie dostarczyło takich dowodów, które pozwoliłyby na oczywiste zakwestionowanie stanowiska oskarżonego, że dopuścił się jedynie popchnięcia pokrzywdzonej na ścianę i rzucenia w nią papierową teczką.

Wbrew argumentom pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej, Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i oparł rozstrzygnięcie polegając na całokształcie materiału dowodowego sprawy stwierdzając, że jest on wystarczający do prawidłowego rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności karnej D. F.. Takie stanowisko podziela Sąd Odwoławczy. Przebieg wydarzeń jak i okoliczności popełnienia zarzucanych D. F. czynów nie budzą żadnych wątpliwości Sądu Okręgowego. Zachowanie oskarżonego wyczerpało znamiona przestępstw stypizowanych w art. 217 § 1 k.k. i 216 § 1 k.k. i za te czyny, Sąd Rejonowy wymierzył mu karę.

Jako jedną z wielu okoliczności łagodzących prawidłowo Sąd Rejonowy uznał wskazaną w art. 53 k.k. wyrażoną przez oskarżonego wolę pojednania się z siostrą (K – 29). Postawa D. F. po zdarzeniu tj. wyprowadzka z posesji matki i nie utrzymywanie z siostrą kontaktów uzasadniła przypuszczenie, że będzie on przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni przestępstwa. Wywiedzione w zażaleniu pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej argumenty dotyczące wymiaru kary mają jedynie charakter polemiki z prawidłowymi ustaleniami Sądu. Orzeczona wobec oskarżonego kara jest dostosowana do jego zawinienia, uwzględnia stopień społecznej szkodliwości przypisanego czynu oraz cele kary. Jednocześnie w ocenie Sądu Odwoławczego brak było podstaw do uwzględnienia apelacji oskarżonego i umorzenia postępowania odnośnie zarzucanych mu czynów z uwagi na znikomą społeczną szkodliwość tych czynów. W tym zakresie Sąd Odwoławczy w pełni podzielił argumentację Sądu I instancji zawartą na stronie 9 pisemnych motywów wyroku.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku i zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 130 zł tytułem opłaty za drugą instancję, przejmując pozostałe wydatki w postępowaniu odwoławczym na rachunek Skarbu Państwa.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.