Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 stycznia 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 stycznia 2019 r. w Warszawie

sprawy S. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania S. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 12 marca 2018 r. znak: (...) oraz z dnia 12 kwietnia 2018 r., znak: (...)

1. zmienia zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 12 marca 2018 r. znak: (...) oraz z dnia 12 kwietnia 2018 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznaje odwołującemu S. C. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 1 lutego 2018 r.,

2. stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w wypłacie świadczenia.

UZASADNIENIE

Ubezpieczony S. C. w dniu 29 marca 2018 r. złożył za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. odwołanie od decyzji z dnia 12 marca 2018 r. znak: (...) odmawiającej mu prawa do rekompensaty. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony zwrócił się o zaliczenie świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 30 stycznia 2001 r. do przyznania mu emerytury z rekompensatą. Odwołujący zaznaczył, że po otrzymaniu ww. świadectwa nie był świadomy, że jest ono wystawione nieściśle według przepisów, zakład pracy został zlikwidowany, dlatego nie jest w stanie dostarczyć prawidłowo wystawionego świadectwa pracy (odwołanie k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i umorzenie na podstawie art. 477 13 k.p.c. w zakresie jakim decyzja z dnia 12 marca 2018 r. znak: (...), została zmieniona przez decyzję z dnia 12 kwietnia 2018 r., znak: (...). Organ rentowy wyjaśnił, że decyzją z dnia 26 stycznia 2018 r. przyznał ubezpieczonemu emeryturę powszechną w oparciu o art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W związku ze złożonym przez odwołującego wnioskiem o przyznanie rekompensaty, decyzją z dnia 12 marca 2018 r. znak: (...) organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty, ponieważ na podstawie znajdujących się w aktach rentowych dokumentów S. C. nie udowodnił piętnastoletniego okresu pracy w szczególnych warunkach. W dniu 29 marca 2018 r. odwołujący dołączył świadectwo pracy z dnia 28 marca 2018 r. wystawione przez (...) Sp. z o.o., po ponownej analizie sprawy, organ zaliczył do zatrudnienia w szczególnych warunkach okresy od 18 czerwca 1985 r. do 4 lipca 1986 r., od 23 marca 2000 r. do 30 czerwca 2000 r., od 1 lipca 2000 r. do 31 grudnia 2008 r., łącznie 9 lat, 9 miesięcy i 26 dni. Do stażu pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono okresu od 15 lutego 1973 r. do 16 czerwca 1985 r. oraz od 7 lipca 1986 r. do 31 stycznia 1991 r., ponieważ nie powołano ściśle wykazu, działu, pozycji i punktu zarządzenia resortowego nr 64 Ministra Komunikacji. Wobec powyższego organ rentowy decyzja z dnia 12 kwietnia 2018 r., znak: (...) ponownie odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty (odpowiedź na odwołanie k. 4 – 4 verte).

Na rozprawie w dniu 17 października 2018 r. odwołujący oświadczył, że odwołuje się również od decyzji z dnia 12 kwietnia 2018 r., znak: (...) oraz wniósł o zmianę decyzji poprzez przyznanie mu prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych i przeliczenie na nowo emerytury z uwzględnieniem rekompensaty za okres od kwietnia 1971 r. do końca stycznia 1991 r. (protokół z rozprawy z dnia 17 października 2018 r. k. 31 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. C. urodzony w dniu (...), z zawodu jest spawaczem. W okresie od 20 kwietnia 1971 r. do 24 kwietnia 1992 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) – (...) ( Zakładzie (...)), gdzie kolejno zajmował stanowiska:

⚫

z dniem 20 kwietnia 1971 r. - pomocnika spawacza;

⚫

z dniem 15 listopada 1971 r. - pomocnika spawacza;

⚫

z dniem 2 maja 1973 r. - montera konstrukcji stalowych;

⚫

z dniem 9 marca 1974 r. - pomocnika spawacza;

⚫

z dniem 1 sierpnia 1975 r. - montera konstrukcji stalowych - spawacza;

⚫

z dniem 23 sierpnia 1976 r. - pomocnika spawacza;

⚫

z dniem 1 stycznia 1977 r. - montera konstrukcji stalowych;

⚫

z dniem 1 sierpnia 1978 r. - montera konstrukcji stalowych;

⚫

z dniem 1 sierpnia 1981r. do 24 kwietnia 1992 r. – spawacza elektrycznego.

W okresie zatrudnienia w Zakładzie (...) odwołujący wykonywał różne prace. Z akt osobowych wynika, że wykonywał czynności pomocnika spawacza, montera konstrukcji stalowych, montera oraz spawacza. Według zapisu pozycji 5 działu V znacznie rozszerzonego Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1981 r. prace monterów konstrukcji metalowych, które wykonywał odwołujący pomiędzy 20 kwietnia 1971 r. a 1 sierpnia 1981 r. nie były pracami traktowanymi jako pierwsza kategoria zatrudnienia. Z akt osobowych ubezpieczonego wynika, że w pierwszych dziesięciu latach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) - (...), odwołujący pięciokrotnie wykonywał wyłącznie prace montera konstrukcji stalowych, które wówczas (tj. przed dniem 31 grudnia 1981 r.) nie były zaliczane do pierwszej kategorii zatrudnienia i tych okresów zatrudnienia, nie można zaliczyć do prac w szczególnych warunkach, bądź prac w pierwszej kategorii zatrudnienia. Od 1 sierpnia 1981 r. do 24 kwietnia 1992 r. odwołujący zatrudniony był w Zakładzie (...) jako spawacz, jednak z przerwą związaną z kontraktem zagranicznym w N. od 18 czerwca 1985 r. do 04 lipca 1986 r., gdzie był zatrudniony jako monter urządzeń kolejowych. Zatrudnienie na budowie zagranicznej w N. w Zakładach Budownictwa (...) w P., na stanowisku montera urządzeń kolejowych, nie jest równoznaczne z montażem konstrukcji metalowych na wysokości lub spawaniem. Nie wiadomo jakie urządzenia kolejowe odwołujący montował. Mogły to być prace przy montażu bardzo różnych urządzeń kolejowych, np. zwrotnic, rozjazdów, etc., nie mające nic wspólnego z pracami montażowymi konstrukcji metalowych na wysokości. Jako spawacz elektryczny ubezpieczony wykonywał takie prace jak wycinanie blach, czasem elektrycznie wypalał, spawał konstrukcje stalowe, zbrojenia, bariery, czynności spawacza i montera ubezpieczony wykonywał głównie na terenie budowy mostów kolejowych ze stali i wiaduktów. Do prac w pierwszej kategorii zatrudnienia, a od 1 stycznia 1983 r. do prac wykonywanych w szczególnych warunkach można zaliczyć jedynie prace, jakie odwołujący wykonywał będąc zatrudnionym na stanowisku pomocnika spawacza i spawacza (Pismo - umowa pomiędzy Przedsiębiorstwo (...), Główne Kierownictwo Budów z dnia 20 kwietnia 1971 r.– akta osobowe, Zaświadczenie kwalifikacyjne nr (...). Protokół Zakładowej Komisji Kwalifikacyjnej nr (...)z dnia 15 listopada 1971 r.– akta osobowe, Pismo (...) z dnia 1 lipca 1972 r. dotyczące zakwaterowania w barakowozie na okres trwania budowy w miejscowości T. – akta osobowe, Zaświadczenie kwalifikacyjne nr (...) Protokół Zakładowej Komisji Kwalifikacyjnej nr(...)z dnia 22 maja 1973 r.– akta osobowe, Zaświadczenie (...) z dnia 9 marca 1974 r. – akta osobowe, Zaświadczenie kwalifikacyjne nr (...). Protokół Zakładowej Komisji Kwalifikacyjnej nr(...) z dnia 17 lipca 1975 r.– akta osobowe, Pismo (...) z dnia 23 sierpnia 1976 r. dotyczące przeniesienia z dniem 23 sierpnia 1976 r. na okres trwania budowy (...) (...) – akta osobowe, Zaświadczenie kwalifikacyjne nr (...). Dotyczy protokołu Komisji Kwalifikacyjnej nr (...) z dnia 28 lutego 1977 r. – akta osobowe, Zaświadczenie kwalifikacyjne nr (...) dot. protokołu Komisji Kwalifikacyjnej nr(...) z dnia 19 sierpnia 1978r. – akta osobowe, Pismo (...) (...) , (...)z dnia 11 września 1981 r. o treści: Z dniem 01 sierpnia 1981 r. przyznaje Obywatelowi stanowisko spawacza - VIII grupa kategorii zaszeregowania tj. 21,50 zł na godzinę wg V - tej tabeli płac – akta osobowe, świadectwo pracy k. 15 tom II a.e., zeznania świadka M. C. k. 32 a.s., zeznania świadka J. F. k. 33 a.s., zeznania odwołującego S. C. k. 34 – 35 a.s., opinia biegłego z zakresu BHP k. 39 – 43 a.s.).

W okresie od 23 marca 2000 r. do 28 marca 2018 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. – Zakładzie (...) (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach robotnika torowego oraz spawacza produkcyjnego. W tym okresie zatrudnienia od 23 marca 2000 r. do 30 czerwca 2000 r. S. C. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę: obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych na stanowisku monter torów i rozjazdów (torowy) wymienioną w wykazie A dziale XIV poz. 18 pkt 13 w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach. Z kolei w okresie od 1 lipca 2000 r. do 31 grudnia 2008 odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym na stanowisku spawacz elektryczny wymienioną w wykazie A dziale XIV poz. 12 pkt 1 załącznika nr 1 do ww. zarządzenia (świadectwo pracy k. 19 tom II a.e.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia 26 stycznia 2018 r. przyznał ubezpieczonemu emeryturę powszechną od 1 października 2017 r. w oparciu o art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (decyzja z dnia 26 stycznia 2018 r. k. 12 tom II a.e.).

W dniu 12 lutego 2018 r. S. C. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. wniosek o ponowne obliczenie emerytury wraz z rekompensatą (wniosek z dnia 12 lutego 2018 r. k. 14 tom II a.e.).

Decyzją z dnia 12 marca 2018 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił S. C. prawa do rekompensaty, ponieważ ubezpieczony nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w pełnym wymiarze czasu pracy. Do pracy w szczególnych warunkach organ rentowy nie zaliczył okresów od 5 lutego 1973 r. do 16 czerwca 1985 r. oraz od 7 lipca 1986 r. do 31 stycznia 1991 r., ponieważ świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach nie zawierało ścisłego powołania się na przepisy wykazu, działu, pozycji i punktu zawartego w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 29 czerwca 1983 r. oraz w zarządzeniu resortowym ( decyzja z dnia 12 marca 2018 r. k. 16 tom II a.e.).

W dniu 29 marca 2018 r. ubezpieczony złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. kolejny wniosek o ponowne obliczenie emerytury wraz z rekompensatą (wniosek z dnia 29 marca 2018 r. k. 17 tom II a.e.).

Decyzją z dnia 12 kwietnia 2018 r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił S. C. ponownego ustalenia wysokości emerytury, ponieważ ubezpieczony nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład za udowodnione okresy pracy w szczególnych warunkach na dzień 31 grudnia 2008 r. przyjął okresy:

⚫

od 18 czerwca 1985 r. do 4 lipca 1986 r.,

⚫

od 23 marca 2000 r. do 30 czerwca 2000 r.,

⚫

od 1 lipca 2000 r. do 31 grudnia 2008 r.,

łącznie 9 lat, 9 miesięcy i 26 dni (decyzja z dnia 12 kwietnia 2018 r. – nienumerowana karta a.e.).

Ubezpieczony odwołał się od powyższych decyzji organu rentowego z dnia 12 marca 2018 r. oraz 12 kwietnia 2018 r. inicjując niniejsze postępowanie sądowe (odwołanie k. 3 a.s., protokół z rozprawy z dnia 17 października 2018 r. k. 31 a.s.).

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił w oparciu o dokumentację zawartą w aktach sądowych, dokumentację znajdującą się w aktach osobowych oraz aktach emerytalnych ubezpieczonego oraz w oparciu o dowód z zeznań świadków M. C. i J. F. i zeznań odwołującego, a także w oparciu o dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu BHP.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków oraz odwołującego ponieważ są one logiczne, a nadto korespondują z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

Autentyczność zgromadzonych dokumentów i ich zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy nie budziła zastrzeżeń, w związku z tym Sąd uznał dokumenty za wiarygodne i tworzące spójny stan faktyczny. Sąd jako materiał kluczowy dla rozstrzygnięcia sprawy uznał opinię powołanego biegłego sądowego, albowiem dowód ten pozwolił na precyzyjne określenie, że praca wykonywana przez odwołującego w spornym okresie była wykonywana w warunkach szczególnych. Z tego też powodu ustalenia poczynione przez biegłego Sąd przyjął za własne, albowiem opinia została wydana w oparciu o spójne i wiarygodne zeznania świadków. Sąd zwraca uwagę również, że biegły orzekający w niniejszej sprawie jest specjalistą w swojej dziedzinie, posiadającym bogatą wiedzę z zakresu BHP i wieloletnie doświadczenie zawodowe. Ponadto Sąd miał na uwadze, że organ rentowy oraz odwołujący nie wnosili zastrzeżeń do opinii biegłego.

W związku z tym Sąd uznał, że zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie S. C. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z dnia 12 marca 2018 r. znak: (...) oraz z dnia 12 kwietnia 2018 r., znak: (...) okazało się zasadne i podlegało uwzględnieniu.

W ocenie Sądu spór pomiędzy stronami dotyczył ustalenia, czy odwołujący legitymuje się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, który uprawniałby do przyznania mu prawa do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Pozostałe kwestie związane ze spełnieniem przesłanek do otrzymania rekompensaty nie były sporne.

Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 r., poz. 664 z późn. zm.) zwanej dalej ,,ustawą pomostową’’, rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli posiada okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 15 lat.

Wykaz prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 z późn. zm.), zwanej dalej ,,ustawą emerytalną’’, nie podlega wykładni rozszerzającej. Prace te ściśle i jasno zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43) zwanego dalej ,,rozporządzeniem”. Jednakże nabycie uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze podlega dalszym ograniczeniom. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik ma obowiązek wykonywać ją stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, na danym stanowisku pracy w świetle § 2 ust. 1 rozporządzenia.

W myśl art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, przy czym wiek emerytalny powyższej kategorii pracowników, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których pracownikom tym przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Apelacyjny, ,,celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Przesłanką konieczną do przyznania prawa do rekompensaty jest wykonywanie pracy w warunkach szczególnych przez 15 lat w pełnym wymiarze czasu pracy.” (wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 12 września 2017 r., sygn. akt III AUa 956/16)

Organ rentowy nie uwzględnił odwołującemu S. C. okresu zatrudnienia rentowy nie zaliczył okresów od 5 lutego 1973 r. do 16 czerwca 1985 r. oraz od 7 lipca 1986 r. do 31 stycznia 1991 r. w Przedsiębiorstwie (...) – (...), ponieważ świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach nie zawierało ścisłego powołania się na przepisy wykazu, działu, pozycji i punktu zawartego w Rozporządzeniu Rady Ministrów oraz w zarządzeniu resortowym.

Okres wykonywania tego rodzaju zatrudnienia stwierdza zakład pracy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy zgodnie z § 2 ust. 2 cytowanego rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku. Tym samym zgodnie z przepisami § 2 rozporządzenia, tylko praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy może zostać uznana za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych.

W świetle przepisów wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wyodrębnienie poszczególnych prac ma charakter stanowiskowo -branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej tychże prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje bowiem charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 grudnia 2013 r., I UK 172/13; z dnia 19 marca 2012 r., II UK 166/11; z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10).

Sąd zauważył, że w dacie wydania przez organ rentowy zaskarżonej decyzji możliwość dowodzenia była ściśle ograniczona przepisami Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r., Nr 237, poz.1412). Z tego też powodu ubezpieczony ubiegając się o świadczenie obowiązany był do złożenia na etapie postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym zgodnej z przepisami dokumentacji potwierdzającej jego zatrudnienie w warunkach szczególnych. Odwołujący przedłożył świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 30 stycznia 2001 r. które w ocenie organu rentowego nie zawiera ścisłego powołania się na przepisy wykazu, działu, pozycji i punktu zawartego w Rozporządzeniu Rady Ministrów oraz w zarządzeniu resortowym w konsekwencji - wobec ograniczonej dopuszczalności zastosowania innych środków dowodowych w postępowaniu przed organem rentowym (np. zeznań świadków) – nie mógł nabyć prawa do świadczenia.

Sąd podziela utrwalone i zachowujące dalszą aktualność stanowisko orzecznictwa (odnoszącym się bezpośrednio do wcześniej obowiązującego aktu prawnego regulującego kwestię postępowania przed organami rentowymi tj. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń - Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm., które zostało następnie zastąpione Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe - Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz.1412) - w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w treści Rozporządzenia w sprawie postępowania dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, sygn. akt II URN 3/95). W postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązują odstępstwa od ogólnych zasad dowodzenia podyktowane dążeniem do pełnego i wszechstronnego rozstrzygnięcia wszystkich kwestii spornych. W praktyce oznacza to, że w postępowaniu tym dopuszczalne jest wykazanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także wówczas, gdy z dokumentów wynika co innego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1995 roku, sygn. akt II URN 23/95). W trakcie postępowania dowodowego w sprawach z ubezpieczenia społecznego, mogą być przeprowadzane wszelkie dowody przewidziane przepisami kodeksu postępowania cywilnego, w tym także dowód z zeznań świadków, w celu udowodnienia wysokości uzyskiwanego wynagrodzenia (odmiennie niż w trakcie postępowania przed organem rentowym), ale wiarygodność i moc wszystkich dowodów jest oceniana przez Sąd według jego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2007 roku, sygn. akt III AUa 482/07, Apel.-W-wa 2008/1/154). W ocenie Sądu Okręgowego powołane powyżej tezy, wyrażone w orzecznictwie, w sposób jednoznaczny wskazują te okoliczności, których spełnienie jest niezbędne dla ustalenia prawa do świadczenia zgodnie z przepisami ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a ponadto wskazują te uprawnienia strony, które umożliwiają dowodzenie swoich racji zarówno w postępowaniu administracyjnym, jak też w postępowaniu przed sądem powszechnym.

Przechodząc do meritum Sąd zważył, że ze zgormadzonego materiału dowodowego wynika, że praca świadczona przez odwołującego w Przedsiębiorstwie (...) – (...) w okresie od 20 kwietnia 1971 r. do 2 maja 1973 r. (tj. 2 lata, 13 dni), od 9 marca 1974 r. do 31 lipca 1979 r. (tj. 5 lat 4 miesiące 12 dni), od 13 sierpnia 1976 r. do 31 grudnia 1977 r. (tj. 1 rok, 4 miesiące i 8 dni) na stanowisku pomocnika spawacza oraz w okresie od 1 sierpnia 1981 r. do 17 czerwca 1985 r. (tj. 3 lata, 10 miesięcy, 17 dni) i od 5 lipca 1986 r. do 24 kwietnia 1992 r. (tj. 5 lat, 9 miesięcy, 19 dni) na stanowisku spawacza była wykonywana w warunkach szczególnych, w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wykazie A, dziale XIV, pozycji 12 : prace przy spawaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym.

Mając na uwadze powyższe Sąd ocenił, że ubezpieczony spełnił przesłanki pozytywne, by uzyskać prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych, a mianowicie udowodnił, że przepracował 15 lat w warunkach szczególnych. Jednocześnie nie zaistniały te przesłanki negatywne, które wykluczyłyby możliwość uzyskania rekompensaty.

Na marginesie Sąd zwraca uwagę w ślad za opinią biegłego specjalisty z zakresu bhp, że według zapisu pozycji 5 działu V znacznie rozszerzonego Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1981 r. prace monterów konstrukcji metalowych, które wykonywał odwołujący pomiędzy 20 kwietnia 1971 r., a 1 sierpnia 1981 r. nie były pracami traktowanymi jako pierwsza kategoria zatrudnienia. Z akt osobowych ubezpieczonego wynika, że w pierwszych dziesięciu latach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) - (...), odwołujący pięciokrotnie wykonywał wyłącznie prace montera konstrukcji stalowych, które wówczas (tj. przed dniem 31 grudnia 1981 r.) nie były zaliczane do pierwszej kategorii zatrudnienia i tych okresów zatrudnienia, nie można zaliczyć do prac w szczególnych warunkach, bądź prac w pierwszej kategorii zatrudnienia. Od 1 sierpnia 1981 r. do 24 kwietnia 1992 r. odwołujący zatrudniony był w Zakładzie (...) jako spawacz, jednak z przerwą związaną z kontraktem zagranicznym w N. od 18 czerwca 1985 r. do 04 lipca 1986 r., gdzie był zatrudniony jako monter urządzeń kolejowych. Zatrudnienie na budowie zagranicznej w N. w Zakładach Budownictwa (...) w P., na stanowisku montera urządzeń kolejowych, nie jest równoznaczne z montażem konstrukcji metalowych na wysokości lub spawaniem. Nie wiadomo jakie urządzenia kolejowe odwołujący montował. Mogły to być prace przy montażu bardzo różnych urządzeń kolejowych, np. zwrotnic, rozjazdów, etc., nie mające nic wspólnego z pracami montażowymi konstrukcji metalowych na wysokości. Sąd podobnie jak biegły specjalista z zakresu bhp nie znalazł zatem podstaw do zaliczenia powyższego okresu do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, jednak mimo tych ustaleń odwołujący spełnił wymagane przez przepisy art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Sąd zatem zmienił zaskarżone decyzje na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych na podstawie art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych od dnia 1 lutego 2018 r. tj. od miesiąca w którym złożono wniosek. Zgodnie z art. 129 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

Jednocześnie Sąd związany dyspozycją wynikającą z art.118 ust.1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych uznał, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu świadczenia. Sąd jest zdania, że ustalenie dla wnioskodawcy prawa do świadczenia wymagało przeprowadzenia postępowania sądowego, w tym dowodów osobowych z zeznań świadków, z zeznań ubezpieczonego w charakterze strony oraz z opinii biegłego sądowego specjalisty ds. bhp. Dopiero analiza tego materiału dowodowego i jego konfrontacja z materiałem dowodowym w postaci dokumentów umożliwiła ustalenie prawa ubezpieczonego do rekompensaty. Równolegle Sąd miał na uwadze, że organ rentowy, jako organ administracyjny, jest związany ścisłą wykładnią i stosowaniem przepisów prawa, a co za tym idzie występowanie nawet drobnych błędów w złożonych przez odwołującego świadectwach pracy uniemożliwiało wydanie prawidłowej decyzji już na etapie postepowania przed ZUS.

Z tych właśnie przyczyn Sąd orzekł jak w pkt.2 wyroku.

SSO Renata Gąsior

ZARZĄDZENIE

(...)