Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

K., dnia 7 lutego 2019 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Jacek Chmura – spr.

Sędziowie: SSO Barbara Mokras

SSR del. Anna Zielińska

Protokolant: p.o. stażysty P. K.

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2019 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z wniosku Z. G. (1)

z udziałem B. K., S. K., M. B. (1), M. B. (2), R. K. (1), R. R., M. B. (3), K. Ż., H. K., I. K. i J. K.

o zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kępnie

z dnia 13 września 2018 r., sygn. akt I Ns 88/18

p o s t a n a w i a :

1. oddalić apelację;

2. przyznać od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Kępnie na rzecz radcy prawnego R. C. kwotę 1.800,00 (jeden tysiąc osiemset) złotych powiększoną o należny podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu wnioskodawcy Z. G. (1) w postępowaniu apelacyjnym.

Barbara Mokras SSO Jacek Chmura SSR del. Anna Zielińska

II Ca 952/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 13 września 2018 r. Sąd Rejonowy w Kępnie w sprawie I Ns 88/18 z wniosku Z. G. (1) z udziałem B. K., S. K., M. B. (1), M. B. (2), R. K. (1), R. R., M. B. (3), K. Ż., H. K., I. K., J. K. o zasiedzenie:

1)  oddalił wniosek o stwierdzenie zasiedzenia na rzecz Z. G. (1);

2)  ustalił, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie;

3)  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz kancelarii r. pr. R. C. kwotę 3.600 zł + należny podatek VAT tj. kwotę 4.428 zł brutto oraz kwotę 55,16 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego z urzędu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Działki nr (...) będące przedmiotem wniosku mają założoną księgę wieczystą (...) a wpisanym w niej właścicielem jest A. K..

A. K. był żonaty z E. K.. Zarówno A. K. jak i E. K. zmarli. A. K. zmarł w dniu 20 sierpnia 1994 r. a E. K. w20 sierpnia 1989 r. Małżonkowie ci posiadali sześcioro dzieci tj. U. G., M. R., T. K., R. K. (2), którzy już zmarli, S. K. i B. K.. Uczestnicy postępowania 3-11 są następcami prawnymi zmarłych dzieci. Dzieci wpisanych właścicieli sukcesywnie wyprowadzały się z domu rodzinnego zakładając własne rodziny.

Na nieruchomości zamieszkiwała zaś stale córka U. G., która po wyjściu za mąż za Z. G. (1)/wnioskodawcę od 21 października 1972 r. w nieruchomości mieszkała wraz z mężem. W 1973 r. A. K. doznał wylewu i nie był w stanie samodzielnie egzystować. Ponieważ E. K. również chorowała, obowiązki związane z zajmowaniem się nieruchomościami należącymi do A. K. jak i opiekę nad nimi przejęli w całości małżonkowie U. i Z. G. (2). W związku z tym małżonkowie G. mieli obiecane przez rodziców U. G., że należące do nich nieruchomości zostaną im dane. Pozostałe dzieci akceptowały owa wolę. Małżonkowie G. wykonywali wszelkie czynności właścicielskie wobec nieruchomości.

U. G. zmarła 6 grudnia 2017 r. i od tego czasu Z. G. (1) jest samoistnym posiadacze nieruchomości objętych wnioskiem.

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Długotrwałe posiadanie jako pierwotny sposób nabycia własności nieruchomości jest uregulowany obecnie wart. 172 § 1 i 2 k.c. Zgodnie z tym przepisem posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Obecne swoje brzmienie przepis ten uzyskał na skutek nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. nr 55, poz. 321) z dniem 1 października 1990 roku. Poprzednio, w brzmieniu pierwotnym, przepis ten przewidywał krótsze okresy zasiedzenia, odpowiednio 10 i 20 lat. Dla nabycia własności przez zasiedzenie kluczowe jest pojęcie posiadania samoistnego. Jego definicję zawiera art. 336 k.c. Zgodnie z nim posiadaczem samoistnym jest ten, kto rzeczą faktycznie włada jak właściciel. Posiadacz taki wykonuje zatem faktycznie uprawnienia składające się na treść prawa własności. Samoistne posiadanie charakteryzuje się dwoma elementami, a mianowicie fizycznym, to jest faktycznym władztwem nad rzeczą sprawowanym tak jak właściciel (corpus) oraz psychicznym (animus), to jest wolą posiadania jej jak właściciel. O tym, czy posiadanie ma charakter posiadania samoistnego, decydują okoliczności faktyczne, przede wszystkim o charakterze zewnętrznym (zachowanie się posiadacza względem przedmiotu posiadania dostrzegalne dla innych osób). Pamiętać należy przy tym, że kodeks cywilny zawiera domniemanie samoistności posiadania (art. 339 k.c.).

Dobra lub zła wiara, oceniana na moment wejścia w posiadanie rzeczy, nie decyduje o możliwości nabycia własności rzeczy przez zasiedzenia, a jedynie różnicuje okres potrzebny do zasiedzenia. Zgodnie z utrwalonym poglądem dobra wiara oznacza, błędne, ale w danych okolicznościach usprawiedliwione przekonanie posiadacza, że przysługuje mu prawo własności (por. postanowienie SN z 7 V 1971 r., I CR 302/71, NP 1973, nr 4, s. 580).

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy daje podstawy do przyjęcia, że Z. G. (1) wraz z żona U. G. co najmniej od listopada 1973 r. wykonywali władztwo nad nieruchomościami objętymi wnioskiem w sposób, który można uznać za posiadanie samoistne.

Można by zatem przyjąć, że na dzień 1 grudnia 2013 r. upłynął okres ich samoistnego posiadania nieruchomości. Brak jest natomiast przesłanek do ustalenia, że jedynie Z. G. (1) był samoistnym posiadaczem nieruchomości.

Sąd w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia nie jest związany wnioskiem co do określenia daty stwierdzenia zasiedzenia, bowiem ten fakt podlega ustaleniu na podstawie zebranego materiału dowodowego. Jednak co do osoby, na rzecz której ma być orzeczone zasiedzenie Sąd jest związany treścią wniosku. Sąd w ty zakresie podziela w całości Uchwałę Składu Siedmiu Sędziów SN w sprawie III CZP 112/14, gdzie stwierdzono, że stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości może nastąpić tylko na rzecz osoby wskazanej przez wnioskodawcę lub innego uczestnika postępowania. Podobne stanowisko zajął w swojej Uchwale z dnia 19 października 2017 r. w sprawie III CZP 49/17.

Sąd przesłuchując wnioskodawcę sygnalizował wątpliwość co do wniosku w zakresie osoby na rzecz której miałoby dojść do stwierdzenia zasiedzenia. Wnioskodawca oświadczył wówczas, ze chce orzeczenia na swoją rzecz bowiem żona już zmarła a pełnomocnik podtrzymał wniosek w dotychczasowym kształcie.

W takiej sytuacji należało orzec jak w sentencji postanowienia z dnia 13 września 2018 r. i oddalić wniosek bowiem zebrany w sprawie, w sumie spójny materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, że Z. G. (1) był samoistnym posiadaczem nieruchomości przez okres wymagany prawem.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 k.p.c.

O kosztach zastępstwa prawnego z urzędu orzeczono na podstawie § 11 pkt 1 w zw. z § 8 i § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez Radcę prawnego z urzędu (Dz.U. poz. 1715)

Powyższe postanowienie zaskarżył wnioskodawca Z. G. (1) reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu, apelacją z dnia 25 października 2018 r. w części oddalającej wniosek oraz w przedmiocie nie zasądzenia od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Radcy Prawnego R. C. kwoty 5400+VAT tytułem kosztów zastępstwa procesowego z urzędu, które zostało zmienione w wyniku sprostowania postanowienia z dnia 10 października 2018 r. bez podstawy prawnej poprzez rażące naruszenie prawa i ustalone na kwotę 3600+VAT ( punkt 6).

Powyższemu postanowieniu pełnomocnik wnioskodawcy zarzucił naruszenie przepisów tj. :

- art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c., polegające na dowolnej, sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy ocenie materiału dowodowego przejawiającej się w uznaniu, że wnioskodawca nie był samoistnym posiadaczem nieruchomości przez okres wymagany prawem,

- naruszenia art. 350 § 1 k.p.c. oraz § 4 w zw. z § 8 w zw. § 11 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu polegającego na sprostowaniu w postanowieniu z dnia 13 września 2018 r. w sprawie I Ns 88/18 kosztów nieopłaconej pomocy prawnej pomimo braku podstawy prawnej do merytorycznej zmiany orzeczenia w formie sprostowania oraz przyjęciu że doszło do rzekomej omyłki poprzez zastosowanie rozporządzenia z 2015 r. , zamiast z 2016 r. pomimo, że w przedłożonym do sprawy w spisie kosztów ( k. 65) wskazano treść rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu z uwzględnieniem nakładu pracy. Wskazana i zasądzona pierwotnie stawka znajduje umocowanie w treści rozporządzenia i nie przekracza górnej dopuszczalnej granicy zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Należy również wskazać, że ustalona przez Sąd kwota w oparciu o wartość przedmiotu sporu i rodzaju sprawy - 5 400+VAT nie występuje w treści rozporządzenia z dnia 22 września 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu, a występuje wyłącznie w treści rozporządzenia z dnia 3 października 2016 r. Opłatę w 2015 r. dla tego rodzaju sprawy w oparciu o treść rozporządzenia ustalało się w wysokości co najmniej opłaty maksymalnej, przy uwzględnieniu, że opłata maksymalna przy wartości przedmiotu sporu powyżej 200000 złotych wynosiła 14400 złotych to nie sposób przyjąć, że doszło do oczywistej omyłki.

Z uwagi na wyżej sformułowane zarzuty skarżący wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez:

- stwierdzenie, iż wnioskodawca nabył przez zasiedzenie własność nieruchomości gruntowych położonej w miejscowości Ł., nr działek ewidencyjnych: 380 i 382 dla których Sąd Rejonowy w Kępnie prowadzi księgi wieczyste o nr (...) 0/5,

- zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz radcy prawnego R. C. prowadzącego Kancelarię Radcy Prawnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej w wysokości 5 400+ VAT tj. kwotę 6 642 brutto oraz kwotę 55, 16 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego z urzędu albowiem koszty te nie zostały zapłacone ani w całości ani w części - tak jak w pierwotnym orzeczeniu z dnia 13 września 2018 r. , które następnie zostało sprostowane bez podstawy prawnej i rażącym naruszeniem prawa.

2. zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz radcy prawnego R. C. prowadzącego Kancelarię Radcy Prawnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym albowiem koszty te nie zostały zapłacone ani w całości ani w części. Względnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z obowiązkiem orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego ( kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, albowiem koszty te nie zostały zapłacone ani w całości ani w części ).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w pełni akceptuje ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy i przyjmuje je jako własne. W ocenie Sądu Okręgowego, apelujący niesłusznie zarzucił, że Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia art. 233 k.p.c., bowiem ocena zgromadzonego materiału dowodowego została dokonana bez przekroczenia granic wyznaczonych treścią tego przepisu, co znalazło swój wyraz w należytym uzasadnieniu wyroku (art. 328 § 2 k.p.c.).

Zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. byłby skuteczny wówczas, gdyby skarżący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy dowodowej poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 r. w sprawie III CK 314/05 opublikowany lex nr 172176). Ocena mocy i wiarygodności dowodów przeprowadzona w pisemnym uzasadnieniu orzeczenia, mogłaby być skutecznie podważony w postępowaniu odwoławczym tylko wówczas, gdyby wykazano, że zawiera błędy logiczne, wewnętrzne sprzeczności, jest niepełna itp. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 31 sierpnia 2005 r. w sprawie I ACa 456/05 opublikowany lex nr 177026).

Pełnomocnik wnioskodawcy sprecyzował zarzut apelacji w ten sposób, że zarzucił błędną ocenę dowodów, przejawiającą się w uznaniu, że wnioskodawca nie był samoistnym posiadaczem nieruchomości przez okres potrzebny do zasiedzenia własności.

Zarzut ten jest w sposób oczywisty nieuzasadniony. Z treści ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji wynika w sposób jednoznaczny, że w ocenie tego Sądu, wnioskodawca był samoistnym posiadaczem przedmiotowej nieruchomości w okresie od 1973 r. do 2013 r. Jednakże – co również wynika z ustaleń faktycznych – pozostawał on w tym okresie w związku małżeńskim oraz we wspólności majątkowej z U. G., która zmarła w 2017 r. U. G. była wspólnie z wnioskodawcą samoistnym posiadaczem nieruchomości. Ewentualne nabycie jej w drodze zasiedzenia było możliwe tylko do wspólności majątkowej Z. i U. G.. Żona wnioskodawcy zmarła bowiem już po upływie terminu wymaganego do stwierdzenia zasiedzenia. Wobec powyższych okoliczności, Sąd Rejonowy opierając się na cytowanym orzecznictwie, w szczególności Uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2015 r. III CZP 112/14, prawidłowo stwierdził, że wniosek o stwierdzenie zasiedzenia tylko na rzecz wnioskodawcy Z. G. (1) nie mógł zostać uwzględniony. Wnioskodawca reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika – nie sprecyzował żądania wniosku w inny sposób, a Sąd, na co zasadnie wskazała Sąd Rejonowy, nie mógł działać w tym zakresie z urzędu, wobec wskazanej wyżej interpretacji art. 610 k.p.c. w związku z art. 677 § 1 k.p.c.

Wobec powyższego, apelacja wnioskodawcy jako bezzasadna, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

O wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu, Sąd rzekł na podstawie § 8 pkt 6), w związku z § 11 pkt 1) i § 16 ust. 1 pkt 1) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez skarb państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu z dnia 3 października 2016 r. tj. z dnia 30 listopada 2018 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 68). Biorąc pod uwagę rodzaj i charakter sprawy, ilość podejmowanych przez pełnomocnika czynności, a także wynikający z akt sprawy nakład jego pracy w niniejszej sprawie, Sąd Okręgowy uznał, że brak jest przesłanek do zastosowania § 4 ust. 2 cytowanego wyżej rozporządzenia i ustalenie wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu ponad kwotę stawki minimalnej i to zarówno w I jak i II instancji.

SSO Barbara Mokras SSO Jacek Chmura SSR del. Anna Zielińska