Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2018 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III C 124/15, z powództwa D. D. przeciwko Towarzystwu (...) z siedzibą w W. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi
– Ś. w Ł.:

1.  zasądził od Towarzystwa (...) z siedzibą w W.

na rzecz D. D.:

a) 60.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 20 sierpnia 2014r. do dnia 31 grudnia 2015r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty,

b) 1.800,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 20 sierpnia 2014r. do dnia 31 grudnia 2015r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty,

c) 7.617,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

2. nakazał pobrać od Towarzystwa (...) z siedzibą
w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 1.337,41 złotych tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł na ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych, które przedstawiają się następująco:

W dniu 11 października 2013 roku powódka doznała obrażeń ciała w wypadku komunikacyjnym, którego sprawca miał zawartą z pozwanym umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody wynikłe z ich ruchu.

Powódka zgłosiła szkodę pozwanemu, który decyzją z dnia 19 sierpnia 2014 roku poinformował ją o wypłacie zadośćuczynienia w kwocie 40.000 zł.

D. D. ma obecnie 60 lat, jest na emeryturze. Przed wypadkiem powódka była sprawna. Na skutek obrażeń mostka, kolana, kręgów i obojczyka wymagała po wypadku pomocy rodziny w czynnościach życia codziennego. Opiekował się nią mąż i dzieci. Powódka nadal odczuwa dolegliwości po wypadku. Ma trudności z chodzeniem po schodach, dłuższym przebywaniem w jednej pozycji, trudności w czynnościach wymagających unoszenia rąk. Powódka musiała na skutek wypadku zaprzestać aktywności sportowej.

W opinii biegłego psychiatry u powódki występują zaburzenia stresowe pourazowe skutkujące 5 % długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu. Zaburzenia te występują również
w chwili obecnej. Powódka kwalifikuje się do leczenia psychologicznego i psychiatrycznego. Rokowanie jest pomyślne.

W związku z zarzutami jakie sformułowano względem opisanej powyżej opinii powódka została zbadana przez kolejnego biegłego psychiatrę. Potwierdził on opisane powyżej ustalenia. Wskazał, że u powódki występuje 3 % długotrwały uszczerbek na zdrowiu.

W opinii biegłego neurologa w wyniku wypadku powódka doznała kompresyjnego złamania trzonu kręgu (...), stłuczenia lewego stawu kolanowego, urazu prawego obojczyka i ogólnego potłuczenia. Obrażenia te skutkują 8 % trwałego uszczerbku na zdrowiu. U powódki po wypadku występował niedowład kończyn dolnych i zaburzenia oddawania moczu. Obrażenia te ustąpiły. Doznane obrażenia mogą skutkować ograniczeniami ruchomości kręgosłupa lędźwiowo – piersiowego. Na skutek przebytego zabiegu operacyjnego i zastosowanej stabilizacji należy przyjąć, że ograniczenia te mają trwały charakter. W okresie hospitalizacji – to jest w okresie dwóch miesięcy – powódka wymagała całodobowej opieki osób trzecich. Przez kolejne dwa miesiące powódka wymagała pomocy osób trzecich przez okres jednej godziny dziennie.

W opinii biegłego ortopedy u powódki występują: wygojone złamanie kompresyjne trzonu kręgu (...) i złamanie wyrostka kolczystego kręgu (...) z upośledzeniem funkcji; stan po zabiegu neurochirurgicznym – stabilizacja przeznasadowa; stan po stłuczeniu (podwinięciu) w stawie obojczykowo – mostkowym prawym z deformacją; stan po stłuczeniu lewego kolana. Łącznie obrażenia te skutkowały 20 % trwałym uszczerbkiem na zdrowiu. Pierwotna struktura narządów powódki została trwale naruszona. Nie można oczekiwać jej powrotu do zdrowia. Obrażenia ta mają wpływ na dalsze funkcjonowanie powódki z uwagi na upośledzenie funkcji i dolegliwości bólowe. Powódka wymagała pomocy osób trzecich po opuszczeniu szpitala przez okres 2 – 3 miesięcy i nadal okresowo może wymagać takiej pomocy przy cięższych pracach fizycznych.

Na podstawie tak poczynionych ustaleń faktycznych Sąd pierwszej instancji uznał powództwo za zasadne w całości.

Kwestią sporną w sprawie był zakres odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego. Sąd Rejonowy powołując się na art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. oraz
art. 361 § 2 k.c. uznał, że adekwatną kwotą zadośćuczynienia dla powódki jest kwota 100.000 zł, ponieważ za przyznaniem zadośćuczynienia w tej wysokości przemawiają obrażenia, jakich doznała oraz ich skutki. Uwypuklenia wymagało: fakt, że w trakcie leczenia u powódki występowała niedowład kończyn dolnych oraz problemy z oddawaniem moczu – w świetle reguł doświadczenia życiowego tego rodzaju objawy mogą być źródłem poważnych cierpień psychicznych. Powódka była poddana leczeniu operacyjnemu. Nadal występują u niej ograniczenia w ruchomości kręgosłupa oraz ograniczenia w aktywności, jaką może podejmować. Niezależnie od opisanych powyżej urazów u powódki występują na skutek wypadku zaburzenia psychiczne.

Wobec wypłacenia przez pozwanego dobrowolnie na rzecz powódki kwoty 40.000 zł zadośćuczynienia, Sąd Rejonowy zasądził dodatkowo z tego tytułu kwotę 60.000 zł. O odsetkach od zasądzonej kwoty zadośćuczynienia orzeczono na podstawie art. 481 k.c. i art. 817 k.c.

Określając wysokość odszkodowania na podstawie art. 444 § 1 k.c. Sąd Rejonowy miał na względzie zeznania powódki i jej męża wskazujące na potrzebę realizowania opieki
i fakt jej rzeczywistego sprawowania.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Na podstawie art. 113 u.k.s.c. Sąd Rejonowy orzekł o ściągnięciu od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwoty 1.337,41 zł. Na kwotę tą złożyły się wydatki na poczet wynagrodzenia biegłych oraz opłata od rozszerzonej części powództwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w zakresie pkt. 1 co do kwoty 25.000,00 zł wraz z zasądzonymi odsetkami tytułem zadośćuczynienia oraz w zakresie pkt. 1 lit. C i pkt. 2 wyroku – co do rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

Zaskarżonemu orzeczeniu skarżący zarzucił:

1.  naruszenie przepisu postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nierozważenie w

sposób wszechstronny materiału dowodowego dotyczącego rozmiaru krzywdy doznanej przez powoda w aspekcie odpowiedniego do niej zadośćuczynienia poprzez nie wzięcie pod uwagę faktu, że krzywda powódki wywołana wypadkiem trwać będzie krócej, niż taka sama krzywda powstała u osoby młodej, zatem zadośćuczynienie nie może być przyznane w kwocie rażąco wyższej, niż zadośćuczynienia przyznawane dla osób znacznie młodszych niż powódka

2.  obrazę prawa materialnego, tj.:

a.  art. 445 § 1 k.c. – poprzez ustalenie zadośćuczynienia dla powódki w kwocie rażąco

zawyżonej, niemieszczącej się w kryteriach zadośćuczynienia odpowiedniego do zakresu doznanej przez powódkę krzywdy,

b.  art. 32 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej – poprzez

przyznanie powódce zadośćuczynienia w kwocie rażąco odbiegającej wysokością od kwot, które uzyskały na mocy prawomocnych wyroków osoby dochodzące roszczeń tego samego rodzaju, w bardzo podobnych stanach faktycznych, co narusza zasadę równego traktowania obywateli przez władze publiczne, wyrażoną w powołanym przepisie.

Wobec podniesionych zarzutów skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w

Pkt. 1 lit. a) poprzez zasądzenie na rzecz powódki kwoty 35.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia i oddalenie powództwa w pozostałym zakresie oraz o zmianę
pkt. 1 lit. c) i 2 wyroku – postanowienia o kosztach procesu, poprzez orzeczenie zgodnie
z zasadą stosunkowego ich rozłożenia, z uwzględnieniem zmiany pkt. 1 lit. a) wyroku oraz o zwrot kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji w całości jako bezzasadnej oraz o zasądzenie od strony pozwanej na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne jako prawidłowe i pełne, znajdujące oparcie w materiale dowodowym.

Jako bezzasadny należy uznać zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena dowodów jest prawidłowa, pozostaję w zgodzie z dyrektywami wskazanymi w przywołanej normie prawnej, co właściwie przyznał sam skarżący w uzasadnieniu apelacji, nie kwestionując ustaleń co do stanu zdrowia powódki, rokowań na przyszłość i rozmiaru doznanego przez nią trwałego i długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Analiza argumentacji podniesionej w uzasadnieniu omawianego zarzutu wskazuje, że skarżący kwestionuje w istocie wysokość przyznanego powódce zadośćuczynienia, zarzucając nieprawidłowe zastosowanie przepisów prawa materialnego, tj. art. 445 § 1 k.c., który przewiduje, że zadośćuczynienie należne jest pokrzywdzonemu w „odpowiedniej” wysokości. Skarżący akcentuje przy tym wiek powódki, uznając że przyznane zadośćuczynienie jest za wysokie dla osoby, która w dacie zdarzenia miała 58 lat.

Przechodząc zatem do oceny zarzutów naruszenia prawa materialnego, wskazać należy, że określenie odpowiedniej kwoty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę powinno zależeć od całokształtu okoliczności związanych z osobą poszkodowanego. Kryteria ich oceny powinny być zindywidualizowane ( tak też SN w wyroku z dnia 9 września 2015 roku, sygn. IV CSK 624/14, publ. LEX nr 1816575). W orzecznictwie przyjmuje się , że podstawowym kryterium określającym rozmiar należnego zadośćuczynienia jest rozmiar doznanej krzywdy tj. rodzaj, charakter, długotrwałość cierpień fizycznych, ich intensywność, czas trwania i nieodwracalność ich następstw. Ocenie podlegają również cierpienia psychiczne. Należy brać pod uwagę rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiową oraz inne czynniki podobnej natury. Ustalić należy, jak dany wypadek przełożył się na obecne życie poszkodowanego ( tak też SN w wyrokach: z dnia 26 marca 2015 roku, sygn. IV CSK 317/14, publ. LEX nr 1666914, z dnia 20 kwietnia 2006 r., sygn. IV CSK 99/05, publ. OSP 2009, z. 4, poz. 40; z dnia 1 kwietnia 2004 roku, sygn. II CK 131/03, publ. LEX nr 327923).

Zarzut niewłaściwego określenia wysokości zadośćuczynienia mógłby być zatem uwzględniony tylko wtedy, gdyby nie zostały wzięte pod uwagę wszystkie istotne kryteria wpływające na tę postać kompensaty. Gdyby Sąd uczynił jedno z wielu kryteriów decydujących o wysokości zadośćuczynienia elementem dominującym i przede wszystkim w oparciu o nie określił wysokość takiego zadośćuczynienia ( tak też SA w Łodzi w wyroku z dnia 8 maja 2015 roku, sygn. I ACa 1655/14, publ. LEX nr 1712689). Korekta w postępowaniu odwoławczym przyznanej przez sąd pierwszej instancji tytułem zadośćuczynienia sumy pieniężnej możliwa jest wyłącznie wtedy, gdy suma ta rażąco odbiega od tej, która byłaby adekwatna do rozmiarów doznanej krzywdy ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 maja 2008 r., sygn. I ACa 199/08, publ. LEX nr 470056, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 1970 r., sygn. III PRN 39/70, publ. OSNCP 1971, poz. 53, Państwo i Prawo (...) ).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, że Sąd Rejonowy wziął pod rozwagę wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia
i właściwie ocenił ich wpływ na rozmiar należnego powódce zadośćuczynienia. Powódka na skutek wypadku doznała znacznego trwałego uszczerbku na zdrowiu. Przed wypadkiem była osobą w pełni sprawną i samodzielnie funkcjonującą, zaś po wypadku jakość życia diametralnie się zmieniła i nie wróci ona już do poprzedniej formy. Nie ma przy tym podstaw, aby obniżyć należne powódce wobec doznanej krzywdy zadośćuczynienie tylko z tego powodu, że w chwili zdarzenia miała 58 lat. Byłaby to w realiach niniejszej sprawy nieuzasadniona dyskryminacja powódki ze względu na wiek.

Przypomnieć należy, że wysokość zasądzanego zadośćuczynienia powinna przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną i stanowić realną rekompensatę za całą krzywdę wyrządzoną poszkodowanemu czynem niedozwolonym, za wszystkie jego cierpienia fizyczne i psychiczne, zarówno te, których już doznał, jak i te, które zapewne w związku z doznanym uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia wystąpią u niego w przyszłości, jako możliwe do przewidzenia następstwa czynu niedozwolonego (por. wyrok SN z dnia 28 października 2015 roku, sygn. II CSK 787/14, publ. LEX nr 1948879, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2012 roku, sygn. V CSK 332/11, publ. LEX nr 1228612). Wiek 58 lat to współcześnie wiek osoby, która pozostaje czynna zawodowo i może pełnić wiele istotnych ról społecznych. Wypadek odebrał powódce szansę na długie zachowanie pełnej sprawności i niezależności od osób trzecich. Zadośćuczynienie powinno zatem rekompensować powódce tak dotkliwą krzywdę.

Nie sposób podzielić też zarzutu naruszenia art. 32 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Postępowanie ani orzeczenie Sądu pierwszej instancji w żaden sposób nie narusza zasady równości. Sprawy, w których rozstrzygnięcia znajdują swoją podstawę w art. 445 § 1 k.c. mają indywidualny charakter i opierają się na odmiennych stanach faktycznych. Subiektywny charakter krzywdy ogranicza przydatność kierowania się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia sumami zasądzonymi z tego tytułu w innych przypadkach. Ze względu na nieprzeliczalność krzywdy na pieniądze, konfrontacja danego przypadku z innym, może dać wyłącznie orientację co do wysokości odpowiedniego zadośćuczynienia zasądzanego w innym przypadku i pomaga uniknąć dysproporcji
( por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005/2/40, wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2005 r., III CK 392/04, LEX nr 177203).

Odnosząc powyższe do realiów badanej sprawy wskazać należy, że kryterium ustalania zadośćuczynienia w oparciu o wysokość świadczeń zasądzonych
w innych sprawach pozostaje bez wpływu na wysokość zadośćuczynienia przyznanego
w ramach niniejszego sporu powódce. Kwestionowane w apelacji zadośćuczynienie nie odbiega w ocenie Sądu Okręgowego od spójnej linii orzecznictwa w sprawach podobnych, nie narusza poczucia sprawiedliwości społecznej, czy zasady równego traktowania obywateli przez władze publiczne. Podkreślenia wymaga, że skarżący pomija w swoich rozważaniach, w jakim stanie faktycznym zapadły orzeczenia ogólnie tylko przez niego przywoływane. Każda sprawa cechuje się odmiennymi okolicznościami faktycznymi, natomiast postepowanie sądowe polega na tym, aby te okoliczności właściwie rozważyć na gruncie norm prawa materialnego.

Podsumowując, uznać należy, że zasądzona przez Sąd Rejonowy na rzecz powódki tytułem dalszego zadośćuczynienia kwota 60.000,00 zł wraz z odsetkami nie jest
w okolicznościach przedmiotowej sprawy kwotą nadmiernie rażąco wygórowaną, a tylko w takim wypadku istnieje możliwość korekty wyroku Sądu I instancji. Brak było zatem podstaw do dokonywania zmiany w zakresie zasądzonego na rzecz D. D. zadośćuczynienia, a w konsekwencji ostać się musi prawidłowe rozstrzygnięcie o kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego.

Mając na uwadze niezasadność zarzutów apelacyjnych oraz jednocześnie brak ujawnienia okoliczności, które podlegają uwzględnieniu w postępowaniu odwoławczym
z urzędu, apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Zważywszy na wynik kontroli instancyjnej Sąd Okręgowy o kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2018 roku, poz. 265 ze zm.) i zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1800,00 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.