Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2013 r. na rozprawie w Szczecinie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej we W.

przeciwko B. S. i P. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie

z dnia 28 marca 2013 r., sygn. akt I C 192/11

I.  oddala apelację,

II.  nie obciąża pozwanych kosztami zastępstwa procesowego powódki
w postępowaniu apelacyjnym.

Wiesława Kaźmierska Ryszard Iwankiewicz Agnieszka Sołtyka

Sygn. akt I ACa 513/13

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą we W. domagał się zasądzenia od pozwanych B. S. i P. S. solidarnie na swoją rzecz kwoty 139.712,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 129.188,55 zł od dnia 31.03.2009 r. do dnia zapłaty i od kwoty 10.524,43 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód w dniu 31.03.2009 r. nabył od (...) Bank S.A. we W. wierzytelność wobec pozwanych w kwocie dochodzonej pozwem z tytułu niespłaconej należności z umowy kredytu z dnia 16.05.2008 r. nr (...) (poprzednio nr (...)) zawartej między pozwanymi a (...) Bank S.A.. Wezwanie do zapłaty należności skierowane przez powoda do pozwanych okazało się bezskuteczne.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa zarzucając w pierwszej kolejności, że powód nie wykazał, iż faktycznie nabył wierzytelność od kredytodawcy pozwanych. Wskazali nadto, że celem zabezpieczenia ewentualnych roszczeń banku (...) S.A. z tytułu mowy kredytu nr (...) z dnia 16.05.2008 r. w dniu 13.05.2008 r. została zawarta umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie pojazdu samochodowego marki A. (...). W myśl tej umowy w dniu następnym po dniu, w którym minął okres wypowiedzenia umowy kredytu, na Bank przeszła własność w/w pojazdu. Nadto, celem realizacji § 2 ust. 6 umowy kredytowej z dnia 16.05.2008 r. ustanowiono cesję praw z polisy AC w (...) S.A. nr (...). Pozwani zarzucili, że wystąpienie z pozwem o zapłatę w sytuacji, gdy istnieje możliwość zaspokojenia roszczeń poprzez realizację już istniejących uprawnień, stanowi nadużycie prawa -art. 5 k.c. Podkreślili także, że obowiązek współdziałania przy wykonywaniu zobowiązania w równym stopniu obciąża wierzyciela i dłużnika i przy ocenie wymaganej w tym zakresie powinności każdego z nich przyjmuje się jednakowe kryteria. Współdziałanie pozwanych wobec poprzednika prawnego powoda przejawiało się między innymi w tym, że informowali go pisemnie o fakcie braku posiadania samochodu na skutek przestępstwa i możliwości dochodzenia przez wierzyciela roszczeń z polisy AC. Współdziałanie natomiast pozwanych wobec powoda przejawiało się w tym, że informowali go, iż przez zbywcę wierzytelności zostały dokonane zabezpieczenia wierzytelności umożliwiające szybkie zabezpieczenie roszczeń powoda, jednocześnie mało uciążliwe i kosztowne dla dłużników.

Wyrokiem z dnia 28 marca 2013 roku Sąd Okręgowy w Koszalinie zasądził od pozwanych B. S. i P. S. solidarnie na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą we W. kwotę 139.712,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 129.188,55 zł od dnia 31 marca 2009 do dnia zapłaty i od kwoty 10.524,43 zł od dnia 17 stycznia 2011 do dnia zapłaty oraz zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 10.603 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny;

W dniu 16.05.2008 r. pozwani zawarli z bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. (dalej: Bank) umowę kredytu nominowanego nr (...), na mocy której Bank udzielił pozwanym kredytu w kwocie 87.157,89 zł nominowanego do franka szwajcarskiego na warunkach określonych w Umowie z przeznaczeniem na zakup pojazdu samochodowego marki A. (...), rok prod. 2006, nr podw./nadw.: (...). § 2 ust. 6 tej umowy stanowił m.in. że zabezpieczeniem spłaty kredytu są m.in. przewłaszczenie pojazdu na Bank oraz cesja praw z umów ubezpieczenia AC pojazdu. Wcześniej, w dniu 13.05.2008 r. pozwana zawarła z Bankiem umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie oraz cesji praw z polisy AC, w której pozwana oświadczyła, że jest właścicielem pojazdu samochodowego marki A. (...), rok prod. 2006, nr podw./nadw.: (...) o wartości rynkowej 120.000 zł. Mocą tej umowy pozwana przeniosła na Bank udział w prawie własności pojazdu w części 49/100. W umowie przewłaszczenia postanowiono, że w razie m.in. upływu okresu wypowiedzenia umowy kredytu, na Bank przejdzie pozostała część udziału w prawie własności pojazdu. Nadto, w myśl tej umowy, w celu zabezpieczenia wierzytelności Banku wobec kredytobiorcy z tytułu umowy kredytu, pozwana przelała na Bank swoje wierzytelności z tytułu umowy ubezpieczenia Auto-Casco. Rubryki w umowie przewłaszczenia przeznaczone do wpisania nazwy ubezpieczyciela, daty zawarcia umowy AC i numeru polisy nie zostały wypełnione. Umowę przewłaszczenia podpisał również pozwany, który oświadczył, że wyraża zgodę na przewłaszczenie pojazdu A. (...).

W dniu 15.05.2008 r. została wystawiona polisa nr (...) przez (...) S.A. stwierdzająca m.in. ubezpieczenie w/w samochodu A. (...) Auto-Casco na sumę ubezpieczenia 120.000 zł w okresie ubezpieczenia 15.05.2008 r. – 14.05.2009 r.

Samochód A. (...) o nr nadw.: (...) był przedmiotem umowy komisu zawartej w dniu 9.05.2008 r. pomiędzy osobą posługującą się imieniem i nazwiskiem R. N. a komisantem L. K.. Umowę komisu z L. K. zawarł również w dniu 5.05.2008 r. P. Ł., jej przedmiotem był samochód J. (...) o wartości 129.500 zł. Oba pojazdy formalnie nabyła pozwana od L. K.: J. w dniu 9.05.2008 r. – za cenę 130.000 zł, A. w dniu 13.05.2008 r. – za cenę 120.000 zł. Samochód marki J. (...) został nabyty przez pozwaną również na kredyt, który został zaciągnięty w dniu 2.05.2008 r. w banku (...) S.A.

Pozwani nie weszli w posiadanie zakupionych przez siebie pojazdów. W związku z powyższym zawiadomili prokuraturę o możliwości popełnienia przestępstwa na ich szkodę. Prokuratura Okręgowa w Koszalinie prowadzi śledztwo w sprawie o sygn. V Ds. 4/09, którego przedmiotem są między innymi czyny popełnione na szkodę pozwanych. W toku śledztwa ustalono m.in. że P. Ł. i K. G. współdziałali z T. S., który wykorzystując zdjęcia innych aut oraz poświadczające nieprawdę wyceny sporządzone przez rzeczoznawcę, w rzeczywistości oferował do sprzedaży auta uszkodzone. Nabywcy, w przekonaniu o dobrym stanie samochodów, jakkolwiek bez osobistego ich obejrzenia, byli zachęcani do sfinansowania zakupów w drodze kredytowania. W dniu 26.09.2008 r. samochód J. (...) będący przedmiotem umowy sprzedaży na rzecz pozwanej został ujawniony przez funkcjonariuszy policji na terenie komisu w K. z widocznymi licznymi uszkodzeniami. Samochód ten został odebrany przez pozwaną na podstawie zezwolenia wydanego przez Komendanta Miejskiego Policji z dnia 18.11.2009 r.

Pozwani w dniu 10.10.2008 r. zgłosili do ubezpieczyciela samochodu A. (...) – (...) S.A. zdarzenie szkodowe – kradzież pojazdu. Pismem z dnia 3.11.2008 r. (...) S.A. poinformował pozwaną listem poleconym o odmowie przyznania odszkodowania z uwagi na to, że wskazane przez pozwanych w zgłoszeniu zdarzenie miało miejsce w dniu 9.05.2008 r., zaś umowa ubezpieczenia została zawarta na okres 15.05.2008 r. – 14.05.2009 r. Skoro umowa ubezpieczenia została zawarta po zdarzeniu to, jak wskazał ubezpieczyciel, zdarzenie to nie może być objęte ochroną ubezpieczeniową. W piśmie pozwana została również poinformowana o możliwości dochodzenia roszczeń także na drodze sądowej.

Pozwani początkowo spłacali kredyt zaciągnięty na podstawie umowy kredytowej z dnia 16.05.2008 r. Definitywnie zaprzestali spłacać raty kredytu w marcu 2009 r. Pismem z dnia 22.10.2008 r. skierowanym do banku (...) S.A. pełnomocnik pozwanej poinformował Bank, że pomimo podpisania umowy kredytowej pozwana nie otrzymała samochodu. Dodał, że pozwana złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa oraz zgłosiła szkodę do ubezpieczyciela pojazdu – (...) S.A. W piśmie wskazano, by Bank zaspokajał swoje roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela pojazdu. Podobnej treści pismo pełnomocnik pozwanej wystosował do Banku w dniu 15.12.2008 r. (pismo nosi datę 9.12.2008 r.).

W dniu 31.03.2009 r. pomiędzy bankiem (...) S.A. a powodem – (...) S.A. została zawarta umowa sprzedaży wierzytelności obejmująca m.in. wierzytelność przysługującą Bankowi względem pozwanych z tytułu umowy kredytu z dnia 16.05.2008 r. o nr (...) opiewającą na wyliczoną na dzień 27.03.2009 r. kwotę 139.712,98 zł, w tym 129.188,55 zł – kwota należności głównej. W myśl pkt. 5.1 tej umowy, wraz z wierzytelnościami przeszły na rzecz kupującego wszelkie związane z nimi prawa, w szczególności roszczenia o zaległe odsetki. Pkt. 5.3 umowy cesji stanowił natomiast, że prawa, wierzytelności i roszczenia Banku względem dłużników wynikające z zabezpieczeń ustanowionych do wierzytelności zostaną przekazane na kupującego z chwilą zapłaty ceny sprzedaży. Pismami z dnia 6.04.2009 r. dotychczasowy wierzyciel - bank (...) S.A. zawiadomił oboje pozwanych o dokonanej cesji wierzytelności na rzecz powoda. Powód wezwał pozwanych do zapłaty należności. Wezwanie okazało się bezskuteczne.

Po dokonaniu takich ustaleń Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie. Wskazał, że powód wykazał dokumentami złożonymi w sprawie, że wstąpił w prawa banku (...) S.A., wynikające z zawartej z pozwanymi w dniu 16.05.2008 r. umowy kredytu nr (...) (poprzednio nr (...)) na zakup pojazdu samochodowego marki A. (...), rok prod. 2006, nr podw./nadw.: (...) – na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 31.03.2009r.

Odnosząc się do zarzutu braku współdziałania przez powoda oraz jego poprzednika prawnego przy wykonywaniu zobowiązania przez nieskorzystanie z możliwości zaspokojenia swoich roszczeń poprzez zaspokojenie się z przewłaszczonej na zabezpieczenie rzeczy lub zgłoszenie, w związku z kradzieżą przewłaszczonego samochodu, roszczeń do ubezpieczyciela pojazdu – na podstawie cesji praw z umowy ubezpieczenia AC dokonanej na kredytodawcę przez kredytobiorców- Sąd uznał zarzut ten za niezasadny. Wskazał Sąd, że przewłaszczenie ruchomości na zabezpieczenie ma za cel zabezpieczenie wierzytelności ( causa cavendi). Wykluczył równocześnie Sąd tego rodzaju wykładnię umowy w przedmiocie przewłaszczenia na zabezpieczenie, zgodnie z którą kredytobiorca przenosiłby własność rzeczy celem pokrycia swego długu z umowy kredytowej, kredytodawca zaś przyjmowałby to świadczenie na poczet spłaty kredytu. Wskazał, że taka kwalifikacja prawna stosunku stron upodobniałaby go do stosunku sprzedaży, w którym udzielenie kredytu byłoby zapłatą ceny. Podkreślił Sąd, że nie można natomiast skutku umorzenia zobowiązania z umowy kredytowej łączyć wprost z zawarciem umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie, która ma inny cel. Wskazał równocześnie, że zaspokojenie wierzytelności z przewłaszczonej rzeczy może być przy tym dokonane w różny sposób, np. poprzez zbycie tej rzeczy, oddanie jej osobie trzeciej do odpłatnego korzystania lub inne nią rozporządzenie. Nie jest też wyłączone zatrzymanie rzeczy przez wierzyciela jako jej właściciela i zarachowanie wartości rzeczy na poczet zabezpieczonej wierzytelności. Dodał jednak, że w każdym wypadku zaspokojenie wierzyciela z przewłaszczonej rzeczy następuje nie z chwilą nabycia przez wierzyciela własności rzeczy, ale z chwilą dokonania czynności powodującej zaspokojenie się wierzyciela z tej rzeczy i prowadzącej do umorzenia w całości lub w części zabezpieczonej wierzytelności. Odnosząc te rozważania do niniejszej sprawy Sąd meriti stwierdził, że pomimo, iż wskutek niewywiązania się przez pozwanych z warunków umowy kredytowej, poprzednik prawny powoda stał się właścicielem przewłaszczonego pojazdu to, z przyczyn od niego niezależnych, nie mógł on podjąć żadnej czynności w celu zaspokojenia się z przewłaszczonej rzeczy. Pojazd ten, na zakup którego został udzielony kredyt przez Bank, nie wszedł bowiem nawet w posiadanie pozwanych, którzy powiadomili organy ścigania o możliwości popełnienia przestępstwa na ich szkodę i do dnia orzekania nie został odnaleziony.

Odnośnie nieskorzystania przez powoda z prawa zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi pojazdu w związku z cesją praw z umowy ubezpieczenia AC dokonanej na Bank przez pozwanych Sąd podniósł, że szkodę tę zgłosili bezpośrednio pozwani w dniu 10.10.2008 r. Ubezpieczyciel – (...) S.A., odmówił wypłaty odszkodowania z uwagi na to, że wskazane w zgłoszeniu przez pozwanych zdarzenie – kradzież pojazdu, miało miejsce przed zawarciem umowy ubezpieczenia. W ocenie Sądu I instancji, wiarygodność dokumentów przedłożonych przez (...) S.A. nie budziła wątpliwości. Dokumenty te nie były też kwestionowane przez pozwanych. W tej sytuacji zupełnie niewiarygodne okazały się zeznania pozwanych, gdzie twierdzili, że przyczyną odmowy przyznania odszkodowania było scedowanie uprawnień z polisy AC na rzecz Banku. Mając powyższe na uwadze, brak było w ocenie sądu podstaw do czynienia powodowi skutecznego zarzutu, że nie zgłosił szkody ubezpieczycielowi pojazdu w celu realizacji uprawnień wynikających z zabezpieczenia kredytu, skoro szkodę tę już zgłosili pozwani, a zajęte w wyniku zgłoszenia stanowisko ubezpieczyciela nie było przez pozwanych kwestionowane. Końcowo stwierdził Sąd, że pozwani nie przedstawili żadnych argumentów, wyliczeń, czy dowodów na okoliczność, w jakim stopniu realizacja przez powoda uprawnień wynikających z ustanowionych zabezpieczeń kredytu wpłynęłaby na wysokość roszczenia powoda. W szczególności, pozwani nie pokusili się nawet o wskazanie wartości przewłaszczonego samochodu na dzień postawienia kredytu w stan wymagalności w związku z zaprzestaniem spłaty kredytu. Kwoty, którą ewentualnie powód mógłby uzyskać w następstwie sprzedaży samochodu w celu zaspokojenia swego roszczenia lub którą ewentualnie powód mógłby uzyskać od ubezpieczyciela pojazdu pozwani nie przedstawili przed wytoczeniem pozwu ani w niniejszej sprawie do potrącenia z wierzytelnością powoda.

Sąd zwrócił także uwagę, że zgodnie z ustaleniami poczynionymi przez Prokuraturę Okręgową w Koszalinie, wartość pojazdu przewłaszczonego na zabezpieczenie najprawdopodobniej byłaby znacznie niższa od roszczenia powoda dochodzonego pozwem. Z ustaleń tych wynika bowiem, że wbrew przeświadczeniu pozwanych, którzy nabyli w tym samym czasie dwa samochody klasy premium, o wysokiej jakości i bezusterkowości nabywanych pojazdów, które to przeświadczenie zostało u nich wywołane przez okazanie im zdjęć innych samochodów (pozwani nie widzieli w rzeczywistości kupowanych aut) oraz poświadczających nieprawdę wycen sporządzonych przez rzeczoznawcę, w istocie przedmiotem sprzedaży były auta uszkodzone.

Mając na względzie powyższe okoliczności, w ocenie Sądu I instancji, brak było podstaw do twierdzenia, że powód korzystał w niniejszej sprawie ze swoich uprawnień niezgodnie z ich społeczno – gospodarczym przeznaczeniem i zasadami współżycia społecznego.

Dodatkowo Sąd wskazał, że umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie oraz cesji praw z polisy AC z dnia 13.05.2008 r., na którą powołują się w niniejszej sprawie pozwani w ogóle nie precyzuje, z tytułu jakiej umowy ubezpieczenia Auto-Casco, zawartej z jakim zakładem ubezpieczeń, w jakim dniu i stwierdzonej jaką polisą przelewa pozwana na rzecz poprzednika prawnego powoda swoje wierzytelności. Przewidziane w umowie z dnia 13.05.2008 r. miejsca na wpisanie w/w danych pozostały niewypełnione. W związku z powyższym budziło wątpliwości Sądu, czy prawa pozwanej z umowy ubezpieczenia AC stwierdzonej polisą nr (...) wystawionej przez (...) S.A. w dniu 15.05.2008 r. zostały w istocie scedowane na poprzednika prawnego powoda.

Dodał na końcu Sąd, że powództwo było kwestionowane przez pozwanych co do zasady, nie było natomiast kwestionowane co do wysokości. W tej sytuacji brak było podstaw do korygowania wysokości dochodzonego przez powoda roszczenia.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd uwzględnił powództwo w całości, na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz. U. 2012.1376 ze zm.) oraz art. 366 § 1, 369, 370, 509 § 1 i 2 i art. 481 § 1 i 2 kc.

O kosztach Sąd orzekł, w pkt. 2 wyroku, na podstawie art. 108 §1 kpc w zw. z art. 98 § 1 i 3 kpc oraz na podstawie art. 105 § 2 kc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania.

Z rozstrzygnięciem tym nie zgodzili się pozwani, którzy zaskarżyli wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucili naruszenie:

a) art. 5 k.c. - poprzez jego nieuzasadnione niezastosowanie, a w konsekwencji uwzględnienie powództwa w całości w sytuacji, gdy roszczenie powoda w związku z zaistnieniem wyjątkowych okoliczności (kradzież i brak wejścia w posiadanie pojazdu, na zakup którego zaciągnięto sporny kredyt bankowy; niewystąpienie przez powoda i jego poprzednika prawnego do ubezpieczyciela pojazdu (...) S.A. pomimo przewłaszczenia pojazdu na jego rzecz; bardzo trudna sytuacja majątkowa pozwanych) sprzeczne jest z zasadami współżycia społecznego,

b) art. 354 § 1 i 2 k.c. - poprzez jego nienależyte zastosowanie, polegające na nieuwzględnieniu przez Sąd orzekający w I Instancji, iż wierzyciel obowiązany jest do współdziałania przy wykonaniu zobowiązania w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu, zasadom współżycia społecznego i ustalonym zwyczajom, co na gruncie okoliczności faktycznych niniejszej sprawy skutkować winno wystąpieniem do ubezpieczyciela (...) S.A. z roszczeniem odszkodowawczym w związku z kradzieżą przewłaszczonego na rzecz powoda samochodu marki A. (...) z 2006 r.,

c) art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, polegające na ocenie całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a w konsekwencji dokonanie błędnych ustaleń faktycznych polegających na uznaniu że:

- roszczenie powoda względem ubezpieczyciela na podstawie polisy ubezpieczenia AC byłoby bezzasadne, ponieważ zdarzenie powodujące szkodę (kradzież) miało miejsce w dniu 9 maja 2008 r., zaś umowa ubezpieczenia zawarta została na okres od 15 maja 2008 r.,

- pozwani nie kwestionowali negatywnego stanowiska (...) S.A.,

- z uwagi na powyższe brak jest podstaw do czynienia powodowi skutecznego zarzutu, że sam nie zgłosił ani nie dochodził naprawienia szkody od (...) S.A.

podczas gdy w rzeczywistości -jak wynika ze zgromadzonych w sprawie dowodów oraz ustaleń faktycznych Sądu I instancji, pozwani nabyli pojazd marki A. (...) dopiero w dniu 13 maja 2008 r., a więc zdarzenie powodujące szkodę nie mogło powstać przed tą datą, a stanowisko ubezpieczyciela jest oczywiście nieprawidłowe; pozwani nie mieli możliwości skutecznego kwestionowania stanowiska (...) S.A. oraz skutecznego domagania się wypłaty odszkodowania z uwagi na fakt, iż przedmiot umowy ubezpieczenia wraz ze wszelkimi związanymi z nim uprawnieniami, został przewłaszczony na rzecz poprzednika prawnego powoda, (...) Bank S.A., a następnie scedowany na rzecz powoda ; ani powód, ani jego poprzednik prawny nie podjęli jakichkolwiek działań wobec (...) S.A. w celu uzyskania odszkodowania bądź też ustalenia, czy roszczenie odszkodowawcze jest zasadne.

Wskazując na takie zarzuty apelacyjne pozwani wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, według norm przepisanych. Nadto wnieśli o nieobciążanie pozwanych kosztami postępowania apelacyjnego niezależnie od wyniku sprawy.

W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że w ocenie pozwanych w niniejszej sprawie zaistniał wyjątek, który winien skutkować skorzystaniem przez Sąd z klauzuli zasad współżycia społecznego i oddaleniem powództwa w oparciu o treść art. 5 k.c., ponieważ w konkretnych okolicznościach sprawy, wyjaśnionych w toku postępowania dowodowego, roszczenie powoda uznać należy za nadużycie prawa podmiotowego. Pozwani zarzucili, iż powstanie wierzytelności przysługującej poprzednikowi prawnemu powoda było w rzeczywistości efektem przestępstwa oszustwa dokonanego na szkodę powodów przez P. Ł., K. G. i T. S.. Działając na szkodę pozwanych, osoby te doprowadziły ich do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, polegającego m.in. na zakupie pojazdu A. (...) (rok produkcji 2006 r., nr podwozia (...), nr rej. (...)), który nigdy nie został pozwanym wydany. Zakup sfinansowany został z kredytu bankowego zaciągniętego w (...) Bank S.A., do czego sprawcy namówili pozwanych oraz reprezentowali ich w przygotowawczych czynnościach bankowych. Zabezpieczeniem kredytu było przewłaszczenie zakupywanego pojazdu na rzecz banku. Sprawa jest przedmiotem śledztwa toczącego się pod sygn. akt V Ds. 4/09. Podkreślili w związku z tym apelujący, że powstanie wierzytelności po stronie powoda związane było bezpośrednio z dokonaniem przestępstwa na szkodę pozwanych.

Dodali apelujący, że zachowywali się lojalnie wobec powoda oraz jego poprzednika prawnego. I szczegółowo poinformowali bank o zaistniałym zdarzeniu, wnosili też o rozłożenie należności na raty oraz o odroczenie spłaty kredytu, podnosząc iż nie są w stanie jednorazowo spłacić zadłużenia. Ponadto pozwani wielokrotnie występowali do powoda, aby swoje roszczenie zaspokoił z przysługującego mu roszczenia odszkodowawczego z tytułu umowy polisy AC zawartej przez pozwanych z (...) S.A.

Zarzucili też apelujący, że nieskorzystanie przez powoda z możliwości zaspokojenia swoich roszczeń od ubezpieczyciela pojazdu uznać należy za przejaw braku współdziałania wierzyciela przy wykonaniu zobowiązania, co narusza dyspozycję art. 354 k.c.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od Pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje;

Apelacja jest bezzasadna, gdyż zarzuty w niej podniesione nie zasługują na uwzględnienie.

W apelacji podniesiono dwojakiego rodzaju zarzuty, zarzut naruszenia prawa procesowego i zarzut naruszenia prawa materialnego. W pierwszej kolejności sąd odwoławczy skupił się zatem na zarzucie naruszenia prawa procesowego, gdyż dopiero prawidłowo ustalony stan faktyczny może stanowić podstawę do rozstrzygnięcia o zasadności powództwa. W tym zakresie apelujący zarzucili naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, polegające na ocenie całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a w konsekwencji dokonanie błędnych ustaleń faktycznych. Odnosząc się do tak postawionego zarzutu wskazać należy, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej - niż przyjął sąd - wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie przez skarżącego. W judykaturze powszechnie przyjmuje się, że zarzucenie naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, a tylko na podważeniu podstaw tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, LEX nr 52347; z dnia 2 kwietnia 2003 r., I CKN 160/01, LEX nr 78813; z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 274/03, LEX nr 164852; z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 393/03, LEX nr 585758). Jeżeli bowiem z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, OSNC 2000/7-8/139). Konieczne jest tu więc wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu, w szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając (tak Sąd Najwyższy m.in. w orzeczeniach z dnia: 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, LEX nr 52753; 12 kwietnia 2001 r.

Przenosząc te rozważania natury ogólnej na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić trzeba, że apelujący nie podają, jakie dokumenty zebrane w sprawie wskazują na to, że kradzież pojazdu objętego przewłaszczeniem nastąpiła w innej dacie, niż wskazywana w piśmie ubezpieczyciela odmawiającym przyznania odszkodowania tj. 9 maja 2008r. W szczególności zaś apelujący nie podają daty tej kradzieży, a nadto w apelacji sami wskazali, że dokładnej daty przestępstwa jeszcze nie ustalono (k.560). Nie wskazują też apelujący dowodów, z których wynika, że kwestionowali negatywne stanowisko (...) S.A., nie wykazali nadto, by ubezpieczyciel odmówił przyjęcia ich roszczeń jedynie z tego faktu, że dokonali cesji praw wynikających z umowy ubezpieczenia na powoda. Wreszcie, co najważniejsze, pozwani nie wykazali w tej sprawie, by w istocie doszło do kradzieży ubezpieczonego pojazdu, a tylko takie zdarzenie objęte zostało ochroną ubezpieczeniową. Sami bowiem pozwani wielokrotnie wskazywali, że nigdy nie weszli w posiadanie pojazdu A. (...) z 2006r, na zakup którego zaciągnęli kredyt u poprzednika prawnego pozwanego. W takiej sytuacji trudno jest mówić o dokonaniu kradzieży tego pojazdu na ich szkodę, a jedynie można wnioskować o dokonaniu przestępstwa innego rodzaju, w wyniku którego pozwani zostali pokrzywdzeni. To jednak jest przedmiotem postępowania toczącego się pod sygnaturą V Ds. 4/09. Dlatego też Sąd Apelacyjny uznał, że ustalenia faktyczne dokonane w niniejszej sprawie przez Sąd Okręgowy w zakresie istotnym dla jej rozstrzygnięcia są prawidłowe i ustalenia te przyjmuje za własne bez potrzeby ich powtarzania. Podziela też ocenę prawną zgłoszonego do rozstrzygnięcia żądania.

Przechodząc zatem do zarzutu naruszenia art. 354 k.c. wskazać należy, że zobowiązania stron umowy kredytowej były co do zasady takie, że bank udzielił pozwanym kredytu, a pozwani- jako kredytobiorcy mieli ten kredyt spłacić. Poza sporem jest to, że bank ze swego zobowiązania wywiązał się, jak i to, że pozwani zaprzestali spłaty kredytu. Okoliczność, że dokonano przewłaszczenia na zabezpieczenie, jak i cesji z umowy ubezpieczenia pojazdu nie może spowodować, że roszczenie o zapłatę niespłaconych rat kredytu nie może być dochodzone. Skoro bank, ani powód nie wszedł w posiadanie pojazdu A. (...), to oczywistym jest, że z tego pojazdu w żaden sposób zaspokoić się nie mógł, zatem nie uzyskał żadnych środków, które, choćby w części, zliczyć mógłby na spłatę kredytu. W tym zakresie podzielić należy także w całości stanowisko Sądu Okręgowego wskazujące na istotę i cel przewłaszczenia na zabezpieczenie. Wskazać także w tym miejscu należy na pismo pełnomocnika powodów z dnia 9 grudnia 2008r (k. 77) będące odpowiedzią na wezwanie banku udzielającego kredytu do wydania pojazdu. Wynika z niego wprost, że pozwani nigdy nie otrzymali pojazdu i stwierdzają, że niemożliwym jest wydanie go na żądanie banku. Co do niewystąpienia przez powoda i jego poprzednika prawnego do ubezpieczyciela pojazdu - (...) S.A. to podkreślić należy, że w niniejszej sprawie pozwani nie wykazali, by wystąpiło zdarzenie objęte ochroną ubezpieczeniową. Apelujacy tym samym nie wykazali, by powód mógł skutecznie zgłosić żądanie wypłaty odszkodowania, gdyż wystąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę w okresie objętym ochroną ubezpieczeniową z polisy, której cesji na poprzednika prawnego powoda dokonali. W szczególności pozwani nie podważyli dowodami przeciwnymi ( np. wniosek o wypłatę odszkodowania, czy zgłoszenie szkody) tych informacji co do daty tego zdarzenia – 9.05.2008r.- zawartych w piśmie (...) odmawiającym wypłaty odszkodowania ze względu na fakt, że utrata pojazdu nastąpiła przed zawarciem umowy ubezpieczenia AC. Umowę tę zawarto bowiem dnia 15.05.2008r, a z treści pisma (...) (k.538) wynika, że zgłoszono do ubezpieczyciela zdarzenie z dnia 9 maja 2008r. W tym miejscu dodać też należy, że sami apelujący wskazują w apelacji, że nigdy nie weszli w posiadanie pojazdu, a dokładnej daty przestępstwa jeszcze nie ustalono. Tym samym nie wykazali, że zdarzenie wyrządzające szkodę nastąpiło w okresie objętym ochroną ubezpieczeniową. To zaś uniemożliwiało powodowi uzyskanie odszkodowania z umowy ubezpieczeniowej objętej cesją. Z tych względów zarzut naruszenia art. 354 k.c. jest niezasadny.

Bezzasadny jest też zarzut naruszenia art. 5 k.c. Powód w tym procesie realizuje prawo, które mu przysługuje, a jego postępowanie nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Od daty zaprzestania spłaty kredytu – marzec 2009r. wierzyciel oczekiwał dwa lata na dalsze spłaty, a wobec bierności pozwanych wystąpił do sądu. Takie działanie nie jest nadużyciem prawa. Wskazać też należy, wbrew stanowisku zawartemu w apelacji, że powstanie wierzytelności powoda nie było związane z przestępstwem, lecz było skutkiem zawarcia przez pozwanych z bankiem umowy kredytowej.

Z tych wszystkich względów apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu, o czym na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono w punkcie I wyroku.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego wydano na podstawie art. 102 k.p.c. i na taka decyzję sądu wpływ miała trudna sytuacja majątkowa pozwanych oraz fakt, że do niniejszego procesu doprowadziła sytuacja, w której pozwani stali się ofiarami oszustwa.

W. Kaźmierska R. Iwankiewicz A. Sołtyka