Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 11 lipca 2018r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. G. nie podlega od 9 października 2017 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik płatnika składek R. K., podnosząc pozorność zawartej umowy o pracę, mającej na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z macierzyństwem, a nie w celu rzeczywistego świadczenia pracy / decyzja k. 74-76 akt ZUS/.

Ubezpieczona złożyła odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że podlega ona obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od 9 października 2017 r. jako pracownik płatnika składek, negując pozorność kwestionowanej umowy o pracę. / odwołanie k. 3 – 5/.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wywodząc, jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji /odpowiedź na odwołanie k. 37/.

Płatnik R. K. przyłączył się do odwołania wnioskodawczyni / e-protokół z 22.01.2019 r. 00:02:42/.

Na rozprawie w dniu 18 czerwca 2019 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, płatnik składek poparł odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie /e-prot. z 19.06.2019 r.: 00:27:56, 00:28:12, 00:30:19/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. G. urodziła się (...) W 2010 r. ukończyła studia ekonomiczne na Uniwersytecie (...) w Ł. uzyskując tytuł magistra. W 2010 r. ukończyła w S. Akademia szkolenie efektywnej sprzedaży, a w 2013 r. odbyła kurs podstaw rachunkowości w Stowarzyszeniu (...) w Polsce. Posiada prawo jazdy kategorii B. Jej dotychczasowe doświadczenie zawodowe przebiegło następująco:

- w latach 2009 -2010 pracowała jako account manager w E. Sp.j.,

- w latach 2010-2011 jako project manager w E. Sp.j.,

- w latach 2011-2012 jako asystent zespołu księgowego w (...) s.a.,

- w latach 2012-2016 jako księgowa w (...) s.a.

/kwestionariusz osobowy k. 31 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:03:07 – 00:30:33 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:00 i e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:28 – 00:16:28/.

Płatnik składek - R. K. prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do (...) od ponad 11 lat, obecnie - od 1 października 2017 r. pod nazwą P.H. (...) w Ł., przedmiotem jego działalności gospodarczej jest sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana. Firma płatnika prowadzi dystrybucję (handel) opakowaniami kartonowymi /wydruk z (...) k. 55 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:03:07–00:30:33 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:00 i e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:28–00:16:28, zeznania płatnika e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:37:06– 00:41:58 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:17:36 i e-prot. z 18.06.2019 r.; 00:18:02- 00:26:37/.

W dniu 9 października 2017 r. M. G. zawarła z płatnikiem składek umowę o pracę na czas nieokreślony, na podstawie której została zatrudniona jako przedstawiciel handlowy w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 3600 złotych brutto. Jako miejsce wykonywania pracy przez odwołującą strony wskazały terytorium Polski. / umowa o pracę k. 15 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:03:07–00:30:33 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:00 i e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:28–00:16:28/

Bezpośrednio przed podjęciem zatrudnienia w firmie płatnika – w okresie od 29 marca 2017r. do 8 października 2017r. wnioskodawczyni była zarejestrowana jako osoba bezrobotna / zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:03:07– 00:30:33 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:00 i e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:28 – 00:16:28/.

Odwołująca jest pierwszą osobą, którą płatnik zatrudnił na podstawie umowy o pracę. Wcześniej R. K. sam zajmował się sprzedażą i kontaktami z kontrahentami jego firmy. /zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:03:07 – 00:30:33 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:00 i e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:28 – 00:16:28, zeznania płatnika e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:37:06 – 00:41:58 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:17:36 i e-prot. z 18.06.2019 r.; 00:18:02- 00:26:37/

Płatnik podjął decyzję o zatrudnieniu pracownika z uwagi na intensywny rozwój jego firmy i zwiększony popyt na sprzedawane przez niego produkty / zeznania płatnika e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:37:06–00:41:58 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:17:36 i e-prot. z 18.06.2019 r.; 00:18:02-00:26:37/.

Wcześniej wnioskodawczyni i płatnik nie znali się osobiście, a jedynie z widzenia, ponieważ mieszkają na tym samym osiedlu i mają dzieci w podobnym wieku, które uczęszczają do tego samego przedszkola. Podejmując decyzję o zatrudnieniu odwołującej, R. K. uwzględnił, że wnioskodawczyni posiadała wiedzę o handlu, miała też doświadczenie w kontaktach z klientami z poprzednich okresów zatrudnienia, a także wiedzę z zakresu księgowości. /zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:03:07– 00:30:33 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:00 i e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:28 –00:16:28, zeznania płatnika e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:37:06–00:41:58 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:17:36 i e-prot. z 18.06.2019 r.; 00:18:02- 00:26:37/

Pierwsze rozmowy w sprawie podjęcia zatrudnienia u płatnika składek R. K. i wnioskodawczyni prowadzili we wrześniu 2017 r. / zeznania płatnika e-prot. z 22.01.2019r.: 00:37:06 –00:41:58 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:17:36 i e-prot. z 18.06.2019r.; 00:18:02-00:26:37, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 22.01.2019r.: 00:03:07-00:30:33 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:00 i e-prot. z 18.06.2019r.: 00:05:28 – 00:16:28/.

Z uwagi na wcześniej zaplanowany razem mężem rodzinny wyjazd wakacyjny i rozpoczęciem we wrześniu przedszkola przez dziecka, odwołująca zdecydowała, że pracę u płatnika podejmie od października 2017 r. W chwili zawarcia spornej umowy wnioskodawczyni miała dwoje dzieci. /zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:03:07–00:30:33 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:00 i e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:28 – 00:16:28/.

Przed przystąpieniem do wykonywania umówionej pracy w firmie płatnika wnioskodawczyni odbyła szkolenie wstępne w dziedzinie bhp /karta szkolenia k. 16 akt ZUS/.

W dacie zawierania wskazanej umowy wnioskodawczyni posiadała orzeczenie lekarskie z 9 października 2017 r. o braku przeciwwskazań do wykonywania w firmie płatnika pracy na stanowisku przedstawiciela handlowego / orzeczenie k. 17 akt ZUS/.

Odwołująca w dacie podpisania umowy z płatnikiem nie wiedziała, że jest w ciąży Ostatnią miesiączkę miała 11 sierpnia 2017 r. W związku z opóźniającą się miesiączką odwołująca odbyła wizytę u ginekologa w dn. 5 października 2017 r. w czasie której odnotowano, że po luteinie nie było miesiączki. Nie stwierdzono wówczas, że odwołująca jest w ciąży. Na kolejnej wizycie 12 października 2017 r. odnotowano, że stan wnioskodawczyni nie uległ zmianie. Podczas badanie w dn. 19 października 2017 r. stwierdzono, że wnioskodawczyni jest w 8 tygodniu ciąży. Przewidywany termin porodu oznaczono na dzień 18 maja 2018 r. /karta ciąży k. 81- 84, dokumentacja medyczna k. 88 -90/.

Odwołująca powiedziała płatnikowi o ciąży w połowie grudnia 2017 r. / zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:03:07 – 00:30:33 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:00 i e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:28 – 00:16:28/.

Płatnik składek sporządził pisemny zakres obowiązków służbowych wnioskodawczyni, bez wskazania w nim szczegółowego zakresu jej zadań na stanowisku przedstawiciela handlowego /zakres obowiązków k. 22 akt ZUS/.

Do zadań wnioskodawczyni w firmie płatnika należało pozyskiwanie nowych klientów, generowanie zamówień, zastępowanie R. K. w zakresie prac organizacyjno – biurowych.

Odwołująca wykonywała pracę na rzecz płatnika w biurze jego firmy przy ul.(...) w Ł. mieszczącym się w biurowcu, na 3 piętrze. Pracowała codziennie w godzinach od 8.00 do 16.00. Biuro firmy płatnika to duży pokój z pomieszczeniami gospodarczymi. Wnioskodawczyni miała w firmie płatnika stanowisko pracy wyposażone w komputer firmowy. Płatnik siedział przy sąsiednim biurku. Odwołująca jedynie sporadycznie jeździła do kontrahentów płatnika. W badanym okresie odbyła tylko 3 wyjazdy służbowe.

Wnioskodawczyni zajmowała się przede wszystkim kontaktami telefonicznymi i mailowymi z klientami płatnika, a ponadto wystawiała faktury, umawiała spotkania, pilnowała zamówień.

Razem płatnikiem opracowała bazę klientów w formie tabeli, którą uzupełniała wpisując: dane kontaktowe klientów, kiedy kontaktowała się z danym klientem, a w ostatniej rubryce umieszczała swoje komentarze. Odwołująca wykonywała telefony do klientów w kolejności wynikającej z przedmiotowej bazy.

Odwołująca od początku miała w firmie płatnika własną służbową skrzynkę mailową o adresie (...), z której w godzinach pracy wysyłała służbową korespondencję do klientów pracodawcy i na którą otrzymywała maile od kontrahentów płatnika. Kontaktowała się w ten sposób m. in. z głównymi kontrahentami płatnika - firmą (...).

Płatnik składek sprawował bieżący nadzór nad pracą wnioskodawczyni, wydawał jej polecenia służbowe, sprawdzał wykonane przez nią zadania.

/wydruki korespondencji mailowej k. 6 – 35, wykaz kontrahentów płatnika, z którymi kontaktowała się wnioskodawczyni k. 68-70, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:03:07 – 00:30:33 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:00 i e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:28 – 00:16:28, zeznania płatnika e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:37:06 – 00:41:58 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:17:36 i e-prot. z 18.06.2019 r.; 00:18:02- 00:26:37/

Płatnik składek nie prowadził ewidencji czasu pracy wnioskodawczyni /niesporne/.

Sporządził listy płac dla wnioskodawczyni w okresie od października 2017 r. do marca 2018 r. Umówione wynagrodzenie płatnik wypłacał wnioskodawczyni przelewem bankowym / listy k. 47-52 akt ZUS, historia rachunku bankowego k. 42 -46 akt ZUS/.

Sporządził nadto dla wnioskodawczyni dokumentację osobową / niesporne, a nadto dokumenty z akt osobowych wnioskodawczyni w aktach ZUS K. 16-31/.

W dniu 16 października 2017 r. zgłosił ją także do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na umowę o pracę od 9 października 2017 r. / niesporne, a nadto druk (...) P (...) k. 21 akt ZUS/.

Płatnik składek złożył za M. G. imienne raporty miesięczne o należnych składkach z podstawami wymiaru składek wykazanymi w następujący sposób:

- za październik 2017 r. pełny etat 2781,82 zł,

- za listopad i za grudzień 2017 r. pełny etat 3600 zł,

- za styczeń 2018 r. pełny etat 1680 zł,

- od lutego do maja 2018 r. pełny etat 0 zł,

- za czerwiec 2018 r. pełny etat 900 zł.

Płatnik wykazał w imiennych raportach miesięcznych o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek, że od 16 stycznia 2018 r. do 17 lutego 2018 r. wypłacił ubezpieczonej wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy finansowane ze środków pracodawcy / niesporne/.

Od 16 stycznia 2018 r. M. G. stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. Wystąpiła do ZUS z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego za czas niezdolności w okresie ciąży od 18 lutego 2018 r. / niesporne/.

Z uwagi na usprawiedliwioną nieobecność w pracy wnioskodawczyni, płatnik składek zatrudnił od 1 lutego 2018 r. M. L. (1) - na umowę o pracę na czas nieokreślony na stanowisku specjalisty ds. sprzedaży innego pracownika, w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem, na które składało się wynagrodzenie zasadnicze 2775 zł brutto miesięcznie oraz prowizja od wyników sprzedaży / umowa k. 14 akt ZUS, zeznania płatnika e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:37:06 – 00:41:58 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:17:36 i e-prot. z 18.06.2019 r.; 00:18:02- 00:26:37/.

M. L. (1) jest synem brata płatnika /zeznania płatnika e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:37:06 – 00:41:58 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:17:36 i e-prot. z 18.06.2019 r.; 00:18:02- 00:26:37/.

Obowiązki pracownicze M. L. (1) w firmie płatnika nie różniły się od powierzonych wnioskodawczyni. Na początku lutego 2018 r. odwołująca przekazała M. L. (1) swoje obowiązki. W szczególności pokazała mu, gdzie zapisała bazę klientów, przekazała informacje jak robić zamówienia i gdzie są telefony do klientów / zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:03:07 – 00:30:33 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:00 i e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:28 – 00:16:28, zeznania płatnika e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:37:06 – 00:41:58 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:17:36 i e-prot. z 18.06.2019 r.; 00:18:02- 00:26:37/.

W okresie od lutego do maja 2018 r. M. L. (1) odwiedził ok. 12 klientów płatnika /zeznania płatnika e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:37:06 – 00:41:58 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:17:36 i e-prot. z 18.06.2019 r.; 00:18:02- 00:26:37/.

Wnioskodawczyni urodziła swoje trzecie dziecko w dniu 27 maja 2018 r. Obecnie, po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, przebywa od polowy lipca na urlopie wypoczynkowym. Strony nadal łączy sporna umowa o pracę. Wnioskodawczyni po zakończeniu urlopu planuje podjąć pracę w firmie płatnika /zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:03:07 – 00:30:33 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:00 i e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:05:28 – 00:16:28/.

W firmie płatnika nadal pracuje M. L. (1) – obecnie na stanowisku przedstawiciela handlowego /zeznania płatnika e-prot. z 22.01.2019 r.: 00:37:06 – 00:41:58 w zw. z e-prot. z 18.06.2019 r.: 00:17:36 i e-prot. z 18.06.2019 r.; 00:18:02- 00:26:37/.

Płatnik składek z prowadzonej działalności w 2017 r. osiągnął dochód roczny w wysokości 473.554,44 zł, a w 2018 r. w wysokości 452.181,22 zł /księga przychodów i rozchodów k. 71-74/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zawarte w aktach sprawy oraz w załączonych aktach ZUS, a także w oparciu o przesłuchanie wnioskodawczyni i zainteresowanego płatnika, uznając, że dowody te tworzą spójną, logiczną całość .

Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę w całości, a dokonując takiej oceny uznał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy jest wystarczający by wyjaśnić sporną okoliczność – a mianowicie czy zawarta przez wnioskodawczynię z płatnikiem umowa o pracę, nosi cechy pozorności i czy została zawarta jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku ze spodziewanym rychłym macierzyństwem.

Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawczyni i zainteresowanego, w których wskazali oni na realność zawartej umowy o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez wnioskodawczynię w ramach tej umowy, tym bardziej, że korelują one z załączonymi wydrukami maili ze służbowej skrzynki odwołującej w firmie płatnika, a nadto ze złożoną tabelą klientów płatnika, w której odwołująca odnotowała liczne kontakty telefoniczne jakie nawiązała z kontrahentami pracodawcy w badanym okresie.

W ocenie Sądu zeznania te są jasne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają.

Podkreślić należy, że na uzasadnienie swojej wersji Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przedstawił w toku procesu żadnych dowodów oraz zasadnie nie podważył zeznań wnioskodawczyni i zainteresowanego, jak również nie kwestionował załączonych do akt sprawy dokumentów.

Ze złożonych przez płatnika dokumentów wynika nadto, że prowadził dokumentację osobową i płacową odwołującej, wypłacił jej umówione wynagrodzenie w drodze przelewów bankowych, a w związku z jej usprawiedliwioną nieobecnością w pracy zatrudnił nowego pracownika – M. L. (1), który przejął obowiązki skarżącej i nadal pozostaje w stosunku pracy z płatnikiem. Co prawda początkowo nazwa stanowiska pracy M. L. różniła się od nazwy stanowiska odwołującej w firmie płatnika, ale Sąd zważył po pierwsze, że nie nazwa, ale faktyczny zakres obowiązków świadczy jaką w istocie pracę wykonuje pracownik, po drugie, specjalista sprzedaży i przedstawiciel handlowy co do zasady wykonują podobną pracę, a po trzecie, ze zgodnych i konsekwentnych zeznań wnioskodawczyni i płatnika wynika, że obowiązki skarżącej były takie same jak M. L., co pośrednio potwierdza fakt, że płatnik zmienił ostatecznie nazwę jego stanowiska na przedstawiciel handlowy. Fakt, że nadal M. L. (1) pracuje dla płatnika potwierdza też prawdziwość motywów, którymi kierował się płatnik zatrudniając odwołującą – gdyż czyni to wiarygodną wersję o realnej potrzebie stworzenia w jego firmie stanowiska pracy przedstawiciela handlowego.

O prawidłowości takiej oceny świadczy też fakt, że zarówno w dacie zawarcia spornej umowy, jak i później, firma płatnika osiągała znaczne przychody, co pozwala przyjąć, że rzeczywiście stały rozwój firmy płatnika, zgodnie z jego zeznaniami, uzasadniał decyzję o stworzeniu nowego, a zarazem pierwszego takiego stanowiska pracy w historii firmie zainteresowanego, tym bardziej, że do tej pory sam wykonywał wszystkie czynności w swojej firmie, ewentualnie z pomocą żony.

Ze złożonych dokumentów i zeznań wnioskodawczyni wynika też, że w chwili podejmowania pracy w firmie płatnika posiadała ona odpowiednie z racji wykształcenia ekonomicznego kompetencje, a zarazem kilkuletnie doświadczenie zawodowe w kontaktach z klientami i jako księgowa, co potwierdza wersję płatnika o tym, że jego decyzja o zatrudnieniu skarżącej była przemyślana i racjonalna.

Jakkolwiek Sąd miał wątpliwości czy w dacie zawarcia spornej umowy wnioskodawczyni wiedziała czy jest w ciąży, skoro z karty ciąży wynika, że ostatnią miesiączkę miała 11 sierpnia 2017 r., to jednak jej wersję, że dowiedziała się o tym dopiero po podpisaniu umowy z płatnikiem potwierdza dokumentacja medyczna, z której wynika, że 21 września 2017 r. przepisano jej luteinę w związku z brakiem miesiączki, a na kolejnych wizytach w dniach 5 i 12 października 2017 r. odnotowano, że pomimo jej zażywania odwołująca nadal nie miała miesiączki i jednocześnie nie wpisano, że stwierdzono ciężę. Fakt ciąży u wnioskodawczyni w dokumentacji potwierdzono dopiero 19 października 2017 r. W tym czasie odwołująca była już zgłoszona do ubezpieczeń społecznych od 9 października 2017 r. przez płatnika, który uczynił to 16 października 2017 r.

Niezależnie od powyższego Sąd zważył, że nawet jeśli wnioskodawczyni mogła domyślać się, że brak miesiączki jest oznaką, że może być w ciąży to i tak w sprawie naprawdę istotnym jest jedynie to, że po zawarciu spornej umowy skarżąca przystąpiła od 9 października 2017 r. do wykonywania umówionej pracy, świadczyła ją pozostając w podporządkowaniu charakterystycznym dla stosunku pracy do 16 stycznia 2018 r. tj. do czasu, gdy stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży, a płatnik przyjmował świadczoną przez odwołującą pracę, sprawował bieżący nadzór nad pracą wnioskodawczyni i wypłacał jej umówione wynagrodzenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji ZUS.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz 300 ze zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Według art. 22 § 1 ustawy z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1040 ze zm.), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste (nie może on wyręczyć się w pracy inną osobą) i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Dla stwierdzenia cechy podporządkowania typu pracowniczego z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i określone miejsce wykonywania czynności, podpisywania list obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca czasu i sposobu wykonywania pracy oraz obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.

Według art. 22 § 1 ¹ k.p. zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Wskazać należy, że stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok SA w Lublinie z 17.01.2006 r. III AUa 433/2005, Wspólnota (...)).

Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok SN z 18.10. 2005 r., II UK 43/05, OSNAPiUS 2006/15 – 16/251).

Ustalenia Sądu dokonane w przedmiotowej sprawie wskazują, że w dniu 9 października 2017 r. wnioskodawczyni rzeczywiście zawarła umowę o pracę z R. K., która stanowiła podstawę do zastosowania wskazanych regulacji i przyjęcia, że uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej.

Jednakże, ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem, w świetle dostępnego materiału dowodowego, przedmiotowa umowa o pracę nie została zawarte dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c., ani też nie jest ona sprzeczna z zasadami współżycia społecznego oraz nie zmierza do obejścia prawa w świetle art. 58 k.c.

W myśl art. 58. § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Zgodnie z § 2 art. 58 k.c., nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Po pierwsze, podkreślić należy, że zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejścia przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa, a jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po spełnieniu tych warunków powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok SN z 4.08.2005 r. II UK 320/04, OSNAPiUS 2006/7-8/122). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą, ani nie zmierza do jej obejścia, ale przeciwnie jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Zgodnie z art. 83 k.c. w zw.z art. 300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, że nie jest skuteczna w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok SN z 16.03.1999r. II UKN 512/98, OSNAPiUS 2000/ 9/ 36; wyrok SN z 28.02.2001r. II UKN 244/00, OSNAPiUS 2002/ 20/496; wyrok SN z 17.12.1996 r. II UKN 32/96, OSNAPiUS 1997/15/ 275; wyrok SN z 4.08. 2005 r. II UK 320/04, OSNAPiUS 2006/ 7-8/122; wyrok SN z 25.01.2005 r. II UK 141/04, OSNAPiUS 2005/ 15/ 712).

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, jest zatrudnienie jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Istotne jest, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy, a pracodawcy do przyjmowania tego świadczenia i dawania wynagrodzenia oraz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych zdaniem Sądu nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, iż wnioskodawczyni pracę podjęła i ją świadczyła, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie. (por. wyrok SN z 18.10.2005 r., II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 - 16/251 oraz wyrok SN z 25.01. 2005 r.u, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235)

Już same okoliczności zawarcia umowy o pracę nie świadczą o jej pozorności. Ubezpieczona i zainteresowany są osobami obcymi, nie znali się osobiście przed datą zawarcia umowy o pracę. Znali się tylko z widzenia, ponieważ mieszkają na tym samym osiedlu, a ich dzieci chodzą do tego samego przedszkola.

Wnioskodawczyni będąc z wykształcenia ekonomistą i posiadając doświadczenie zawodowe z wcześniejszych okresów zatrudnienia na stanowisku księgowej miała stosowne kwalifikacje do wykonywania pracy na powierzonym jej przez płatnika stanowisku przedstawiciela handlowego, tym bardziej, że z poprzednich okresów zatrudnienia miała doświadczenia w kontaktach z klientami.

Płatnik w sposób logiczny i racjonalny wykazał, że faktycznie istniała potrzeba utworzenia w jego firmie pierwszego pracowniczego stanowiska z uwagi na stały rozwój jego firmy i zwiększony popyt na usługi. Z dokumentacji finansowej z lat 2017 i 2018 wynika z kolei, że płatnik przy osiąganych w badanym okresie dochodach mógł utworzyć w swojej firmie takie stanowisko, bez zbytniego obciążenia finansowego dla kondycji firmy. Nadto płatnik przekonująco wyjaśnił, że zatrudnienie skarżącej pozwoliło mu choć częściowo uwolnić się od osobistego wykonywania wszystkich obowiązków, jakie łączą się z prowadzeniem firmy.

Sąd zważył też, że również charakter działalności gospodarczej płatnika, który zajmuje się sprzedażą opakowań kartonowych, uzasadniał utworzenie właśnie stanowiska przedstawiciela handlowego, bo immanentną cechą takiej pracy wszak jest dbanie o dotychczasowych kontrahentów i pozyskiwanie nowych, skoro to właśnie dobre kontakty handlowe decydowały o sukcesie firmy płatnika.

O realnej potrzebie zatrudnienia pracownika na takim stanowisku świadczy i to, że od czasu niezdolności do pracy ubezpieczonej, płatnik nadal zatrudnia na analogicznym stanowisku innego pracownika.

Złożone przez ubezpieczoną wydruki maili ze skrzynki służbowej założonej specjalnie dla niej w firmie płatnika, a także tabela z bazą danych klientów płatnika, w której skarżącą odnotowywała kiedy i z kim się kontaktowała, świadczą o tym, że odwołująca realnie wykonywała pracę na rzecz R. K..

Podkreślić należy, że o pozorności zawartej umowy o pracę nie świadczy fakt, że w dniu jej zawarcia skarżąca była w ciąży. Nie budzi bowiem wątpliwości, że obowiązujące przepisy nie zakazują zawierania umów o pracę z kobietami w ciąży, który to zakaz stałby w oczywistej sprzeczności z podstawową zasadą prawa pracy określoną w art. 11 [3] k.p. , wprowadzającą zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji w stosunkach pracy. Zakaz podejmowania działalności zarobkowej przez kobiety w ciąży naruszałby zresztą także konstytucyjną zasadę równości z art. 32 Konstytucji RP

Okoliczność zaś, że odwołująca była zarejestrowana w Urzędzie Pracy jako bezrobotna i szukała nowego zatrudnienia wskazuje, że działała ona racjonalnie, tym bardziej, że miała już z mężem dwoje małych dzieci na utrzymaniu.

Z przesłuchania zainteresowanego oraz wnioskodawczyni wynika też, że pracodawca odbył z nią wstępną rozmowę w sprawie pracy we wrześniu 2017 r. i oboje zgodnie przystali na zatrudnienie skarżącej od października 2017 r. Wnioskodawczyni przy tym w sposób logiczny wyjaśniła, że wynikało to z tego, że wcześniej zaplanowała z mężem wyjazd wakacyjny a nadto jedno z dzieci we wrześniu zaczynało uczęszczać do przedszkola.

Z orzeczenia lekarskiego z 9 października 2017 r. wynika przy tym, że nie było żadnych przeszkód natury zdrowotnej do wykonywania przez odwołującą powierzonej jej pracy tym bardziej, że ze zgodnych zeznań ubezpieczonej i płatnika wynika, że wykonywała ona tak naprawdę pracę biurową, nie stanowiącą dla niej wielkiego obciążenia fizycznego nawet w okresie ciąży.

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie ponad wszelką wątpliwość ustalono, że wnioskodawczyni w spornym okresie od 9 października 2016 r. posiadała status pracownika, bowiem faktycznie wykonywała ona osobiście pracę określonego rodzaju na stanowisku przedstawiciela handlowego w firmie płatnika, pozostając pod kierownictwem R. K., którego polecenia służbowe wykonywała, a który świadczoną przez skarżącą pracę przyjmował i wypłacał wnioskodawczyni należne wynagrodzenie.

Z przesłuchania wnioskodawczyni i płatnika, złożonych wydruków maili i tabeli klientów firmy płatnika, wynika, że odwołująca swoje obowiązki pracownicze na wskazanym stanowisku wykonywała osobiście w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczona faktycznie podjęła pracę od 9 października 2016 r., pracowała 8 godzin dziennie i była codziennie w pracy.

Fakt zaś braku prowadzenia list obecności przez płatnika nie wpływa na taką ocenę, skoro ze zgodnych zeznań stron badanej umowy wynika, że pracowali w tym samym pomieszczeniu biurowym, które składało się tylko z jednego pokoju, a zatem płatnik pracując przy sąsiednim biurku doskonale wiedział czy odwołująca jest w pracy i przez ile godzin wykonuje na jego rzecz pracę. Pracę wnioskodawczyni nadzorował płatnik, który na bieżąco wydawał jej polecenia służbowe.

Postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie bezsprzecznie dowiodło, że wnioskodawczyni wykonywała umówioną pracę, która głównie polegała na tym, że kontaktowała się w sprawach firmy płatnika telefonicznie i mailowo z klientami zainteresowanego – to zaś wynika z maili wysyłanych na i ze skrzynki służbowej skarżącej, jak i ze złożonej przez płatnika tabeli klientów, gdzie odnotowano kiedy i z kim wnioskodawczyni się kontaktowała, a nadto są w niej również komentarze wnioskodawczyni.

Ponadto płatnik wypłatę wynagrodzenia wnioskodawczyni wykazał poprzez złożenie list płac a także wydruków z rachunków bankowych potwierdzających wykonanie przez niego przelewów na konto skarżącej.

Obecnie strony nadal łączy stosunek pracy a wnioskodawczyni po zakończeniu urlopu macierzyńskiego po urodzeniu trzeciego dziecka, przebywa na urlopie wypoczynkowym od połowy lipca, po którym planuje przystąpić do wykonywania pracy na rzecz płatnika.

Należy zatem przyjąć, że odwołująca w n/n postępowaniu w sposób należyty wykazała, że rzeczywiście świadczyła pracę zgodnie ze sporną umową o pracę z 9.10.2016r.

Zdaniem Sądu nie można podzielić stanowiska organu rentowego, że zatrudnienie ubezpieczonej było pozorne. O pozorności można mówić jedynie wówczas, gdy oświadczenie woli złożone jest drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę. Płatnik natomiast chciał zatrudnić skarżącą i miał ku temu realne powody, gdyż wykazał, że jego firma intensywnie się wówczas rozwijała, o czym świadczą chociażby roczne dochody z lat 2017 i 2018 jakie osiągała, potwierdzające zwiększenie popytu na usługi płatnika, a nadto baza klientów zainteresowanego, z której wynika, że R. K. faktycznie utrzymywał w badanym okresie kontakty z wieloma kontrahentami, co łączyło się z koniecznością podtrzymania stałych relacji i w związku z tym potrzeba zatrudnienia pracownika, który mógłby go odciążyć od wykonywania części tych zadań faktycznie istniała. Powyższe potwierdza i to, że nadal płatnik zatrudnia innego pracownika na stanowisku przedstawiciela handlowego – M. L. (1), który przejął w okresie nieobecności w pracy skarżącej jej obowiązki.

W przedmiotowym postępowaniu nie wykazano, że płatnik w dacie zawarcia umowy o pracę wiedział o ciąży wnioskodawczyni – choć, gdyby nawet hipotetycznie tak przyjąć, to i tak– jak już wskazano - z tej tylko przyczyny nie można wywodzić pozorności umowy. Wnioskodawczyni zeznała, że nie informowała o ciąży pracodawcy do połowy grudnia 2017 r., gdy mogła już przyjąć, że ciąża się utrzyma i będzie się rozwijać. Ubezpieczona wprawdzie o istnieniu ciąży mogła się domyślać przed 19 pażdziernika 2017 r., skoro ostatnią miesiączkę miała 11 sierpnia 2017 r., jednakże ze złożonej dokumentacji medycznej wynika po pierwsze, że ani podczas wizyty ginekologicznej 21 września 2017 r., kiedy przepisano jej luteinę w związku z brakiem miesiączki, ani podczas wizyty 5 października 2017 r., jak również kolejnej 12 października 2017 r., lekarz nie stwierdził u niej ciąży, ale dopiero 19 października 2017 r., a z zalegającego w aktach ZUS-owskich orzeczenia lekarza medycyny pracy wynika, że pracodawca dysponował zaświadczeniem lekarskim o zdolności do pracy skarżącej na powierzonym jej stanowisku pracy, ważnym do 9 października 2020 r.

Płatnik dokonał przy tym zgłoszenia wnioskodawczyni do obowiązkowych pracowniczych ubezpieczeń społecznych 16 października 2017 r. od 9 października 2017 r., a zatem przed stwierdzeniem przez ginekologa ciąży wnioskodawczyni w dniu 19 października 2017 r. Odwołująca jednak przede wszystkim mimo stanu ciąży wykonywała pracę na rzecz płatnika od zawarcia umowy do 16 stycznia 2018 r.

Organ rentowy nie kwestionował dokumentacji lekarskiej wnioskodawczyni. Wszystkie opisane okoliczności, w ocenie Sądu, nie pozwalają uznać, że pomiędzy płatnikiem i odwołującą istniało jakiekolwiek porozumienie na pozorność jej zatrudnienia lub zgoda stron na taką pozorność. Przeciwnych okoliczności organ rentowy, mimo spoczywającego na nim ciężaru dowodowego, nie wykazał.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że kwestionowaną decyzję należało zmienić na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c.

Orzeczenie o zwrocie kosztów zastępstwa procesowego zapadło na podstawie art. 98 §1 i 3 k.p.c. w zw. z §9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

A.P.